Θράκες αιχμάλωτοι των Τούρκων αφηγούνται, το 1923….

*Έλληνες αιχμάλωτοι των Τούρκων (Αρχείο ΕΛΙΑ)

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, υπήρξε η δραματικώτερη σελίδα του Ελληνισμού μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 από τον σουλτάνο Μωάμεθ. Η Μικρασιατική καταστροφή έχει πολλές επιμέρους πτυχές, που μελετώνται συνεχώς από τότε από ιστορικούς, πολιτικούς, διπλωμάτες και άλλους μελετητές.

          Μία από τις πτυχές αυτές υπήρξε και η τύχη των αιχμαλώτων, της Μικρασιατικής Εκστρατείας, δεδομένης της βάρβαρης συμπεριφοράς των Τούρκων, όπως αυτή είχε εκδηλωθεί διαχρονικά και ιδαίτερα μετά την επικράτηση των Νεοτούρκων, εποχή που σημαδεύθηκε και από τις μεγάλες και εξαιρετικά οδυνηρές Γενοκτονίες των Ποντίων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων, που κορυφώθηκλαν μετά το δραματικό “Μαύρο Πάσχα” των Θρακών του 1914. Η τύχη των αιχμαλώτων και η ανταλλαγή τους υπήρξε αντικείμενο διπλωματικών διαπραγματεύσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ειδικά κατά το διάστημα των διαπραγματεύσεων για τη συνθήκη της Λωζάνης.

          Ωστόσο και μέχρι να επιλυθεί το θέμα αυτό, όπως επελύθη, υπήρξαν κατά διαστήματα τολμηρές και ριψοκίνδυνες δραπετεύσεις αιχμαλώτων, οι οποίοι απελπισμένοι από την αιχμαλωσία, χωρίς πλέον να λογαριάζουν και την ίδια τους τη ζωή, δραπέτευαν όταν μπορούσαν…

          Στις αρχές Ιανουαρίου 1923, δύο Ανατολικοθρακιώτες μπόρεσαν να δραπετεύσουν και να φτάσουν τσακισμένοι στην Αθήνα, όπου εδωσαν κατάθεση στις στρατιωτικές αρχές. Η κατάθεση αυτή αποτελεί πολύτιμη ιστορική μαρτυρία και ράπισμα στον υποτιθέμενο πολιτισμό της Τουρκίας.

Οι δύο Ανατολικοθρακιώτες που δραπέτευσαν και έφτασαν στη Αθήνα ήταν ο Αθανάσιος Μαυράκης από τη Ραιδεστό, στρατιωτικής κλάσης του 1919 και ο Καβέλης Κωνσταντίνος από το Χρυσόμερο στρατιωτικής κλάσης του 1914. Και οι δύο υπηρετούσαν στο 18ο σύνταγμα Πεζικού.

Η μαρτυρία τους είναι δραματική.

Κυπριακό, ο πρώτος δύσκολος χρόνος

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ https://www.kathimerini.gr/1088362/gallery/epikairothta/kosmos/kypriako-o-prwtos-dyskolos-xronos

*Γλαύκος Κληρίδης, Κουρτ Βάλντχαϊμ, Ραούφ Ντενκτάς, στο περιθώριο των συνομιλιών στη Βιέννη τον Μάιο του 1975.

Γράφει ο κ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ*

Το 1975 αποτελεί ένα έτος που περνάει σχεδόν απαρατήρητο στη βιβλιογραφία για το Κυπριακό. Παρ’ όλα αυτά, για τους Κυπρίους υπήρξε ο πρώτος δύσκολος χρόνος μετά την τραγωδία του Ιουλίου - Αυγούστου 1974. Ήταν δυσοίωνο έτος στο οποίο η Κύπρος, με ανασφάλεια και αβεβαιότητα, βίωνε τα επακόλουθα της καταστροφής του 1974.

Η επιστροφή του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στις 7 Δεκεμβρίου 1974, έπειτα από εξάμηνη απουσία συνεπεία του πραξικοπήματος και έπειτα από διαβουλεύσεις που είχε στην Αθήνα, σηματοδότησε την έναρξη προσπάθειας να εξευρεθεί μια κοινώς αποδεκτή νέα στρατηγική που θα ακολουθείτο από την ελληνοκυπριακή πλευρά. Συγκλήθηκε έτσι για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 1975 το «Εθνικό Συμβούλιο», ένα συμβουλευτικό σώμα που περιλάμβανε εκπροσώπους των κυπριακών κομμάτων και τον Γλαύκο Κληρίδη, πρόεδρο της Βουλής και διαπραγματευτή. Μεταξύ των άλλων αποφάσεων που ελήφθησαν ήταν ότι η επιδιωκόμενη πλέον λύση θα ήταν αυτή της πολυπεριφερειακής ομοσπονδίας. Το τραγικό ήταν ότι η συγκεκριμένη θέση, πριν από το 1974, αποτελούσε τουρκική απαίτηση την οποία η ελληνική πλευρά απέρριπτε.

Η περιοδεία της “Μάννας του Στρατιώτη” στη Θράκη, το 1922-23

*Η "Μάννα του Στρατιώτη" Άννα Μελά- Παπαδοπούλου στο σιδηροδρομικό σταθμό Διδυμοτείχου το 1923 (συλλογή Μιχάλη Πατέλη)

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Λεπτομέρειες για την περιπετειώδη ζωή της, που αναλώθηκε σε έργα ευποιΐας και καταγράφηκε ως υπόδειγμα αλτρουισμού υπάρχουν σ’ αυτή την ιστοσελίδα στη θέση https://sitalkisking.blogspot.com/2020/07/blog-post_10.html

Η Άννα Μελά- Παπαδοπούλου στο τέλος του 1922 και στις αρχές του 1923, βρέθηκε στη Θράκη προσπαθώντας να βοηθήσει τους στρατιώτες που μετείχαν στην μεγάλη εθνική προσπάθεια ανασυγκρότησης του στρατεύματος στον Έβρο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, αλλά και να απαλύνει τον πόνο χιλιάδων προσφύγων, που υποχρεώθηκαν να εκκενώσουν την Ανατολική Θράκη, για να να την καταλάβουν οι Τούρκοι, που δεν έριξαν ούτε μια σφαίρα για να την κατακτήσουν εθνικά καθαρμένη από τους αυτόχθονες Έλληνες κατοίκους της.

Στη Θράκη, ο κόσμος αντιμετώπιζε τεράστια προβλήματα με τα μεγάλα κύματα προσφύγων που είχαν καταφτάσει, ξεριζωμένοι, χωρίς μοίρα στον ήλιο. Ήταν πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, βίαια εκτοπισμένοι δυτικά του Έβρου, πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, θύματα της Μικρασιατικής Καταστροφής και πρόσφυγες Πόντιοι του Καυκάσου, που φρόντισε να έρθουν στην Ελλάδα, το 1920 ο Νίκος Καζαντζάκης… Φτώχεια παντού, πείνα και εξαθλίωση.

Η Στρατιά του Έβρου, άρχισε να σχηματίζεται  το χειμώνα του 1922 με βάση τα υπολείμματα του στρατού, που πολέμησε και ηττήθηκε στη Μικρά Ασία και όσες δυνάμεις είχαν βρεθεί στη Θράκη τότε. Στις 5 Δεκεμβρίου 1922 δημοσιεύθηκε η είδηση ότι η αρχηγία της Στρατιάς Θράκης, ανατέθηκε στον στρατηγό Θεόδωρο Πάγκαλο. Τελικά τον Απρίλιο του 1923 η Ελλάδα ήταν σε θέση να παρατάξει στον Έβρο εννέα Μεραρχίες, με δύναμη έως 100.000 ανδρών.

«Σήκω επάνω, Τζάκο» και άλλα σεφαραδίτικα τραγούδια

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

https://www.kathimerini.gr/1086997/article/politismos/vivlio/shkw-epanw-tzako-kai-alla-sefaraditika

*Στιγμές χαράς σε γιορτινές συγκεντρώσεις, όπου τα σεφαραδίτικα τραγούδια κρατούσαν δεμένα τα μέλη της συρρικνωμένης μετά τον αφανισμό ισραηλιτικής κοινότητας της Θεσσαλονίκης (Φωτ. AΡΧΕΙΟ ΕΒΡΑΪΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ).

Της κ. ΓΙΩΤΑΣ ΜΥΡΤΣΙΩΤΗ

«Ηχογραφώ την κυρία Μπιενβενίδα Μάνο στο γηροκομείο “Σαούλ Μοδιάνο”, 23 Μαρτίου 1996 / αριθμός στρατοπέδου 3886». Αρχές της δεκαετίας του ’90, ο Αλμπέρτος Ναρ με ένα απλό κασετόφωνο, ηχογραφεί επιζώντες του Ολοκαυτώματος να τραγουδούν σεφαραδίτικα τραγούδια.

Οι ερμηνείες τους a capella είναι συγκλονιστικές. Ο Δαβίδ Σαλτλιέλ στις 11 Ιουνίου του ‘90 με στεντόρεια φωνή πιάνει το Γεντί Κουλέ και το Alevanta Jako «Σήκω επάνω, Τζάκο». Η καλλίφωνη Μπιενβενίδα Μάνο, μεταξύ άλλων, αποδίδει το σκωπτικό ο «Ασπριτζής» (el encalador). Ο Μωύς Εσκενάζη / αριθμός στρατοπέδου 111260, ερμηνεύει «το Γελεκάκι» (Quien te v aver kon katsaras). Ο Μωύς Χαλέγουα / αρ. στρατοπέδου 137034 διασώζει τη σεφαραδίτικη εκδοχή της «Πριγκιπέσσας». Ο Ιακώβ Χαλέγουα / αριθμός στρατοπέδου 113108, τραγουδάει τον «Μποχώρη» (Bohor) και άλλες μελωδίες. «Nα ζήσει η Μακεδονία!» αναφωνεί ενθουσιασμένος κλείνοντας την τελευταία στροφή από το τραγούδι «Δίνω μια ζωή για το ρακί» (La vida do por la racki).

Συγκινητικά ντοκουμέντα εγκιβωτίζει η τρίγλωσση (ελληνικά, αγγλικά, ισπανοεβραϊκά) έκδοση «I REMEMBER… ΘΥΜΑΜΑΙ» με ένα CD που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις ΙΑΝΟΣ, φέρνοντας στο ευρύτερο κοινό αυθεντικά ακούσματα της σεφαραδiτικης μουσικής. Το βιβλίο/CD σε επιμέλεια Λέων Α. Ναρ, ανθολογεί 22 από τα σεφαραδίτικα τραγούδια που πρόλαβε να διασώσει ο Αλμπέρτος Ναρ, σε μια εποχή και σε μια πόλη «σκληρή και άσπλαχνη», όπως την περιέγραφε, όπου πτυχές του σεφαραδίτικου πολιτισμού ήταν καταδικασμένες σε λήθη. Οι επιβιώσαντες και οι επιβιώσασες ηλικιωμένοι συμπολίτες του Ναρ, οι περισσότεροι φίλοι των γονιών του, αποθησαυρίζουν τη συγχωνευμένη με τοπικά δάνεια μουσική παράδοση του ισπανοεβραϊκού πολιτισμού διασώζοντας ταυτόχρονα το γλωσσικό ιδίωμα που σταδιακά χάνεται στην πληθυσμιακά συρρικνωμένη Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης.

Ανθρωπιστική καταστροφή στην Κύπρο, το 1974

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ        https://www.kathimerini.gr/1087206/gallery/epikairothta/kosmos/an8rwpistikh-katastrofh-sthn-kypro

*Η αποκατάσταση των 200.000 προσφύγων ήταν μείζων προτεραιότητα.

Γράφει ο κ. ΠΕΤΡΟΣ ΠΑΠΑΠΟΛΥΒΙΟΣ*

Το απόγευμα της 16ης Αυγούστου 1974, η εκεχειρία που επιτεύχθηκε μέσω του ΟΗΕ τερμάτισε τη δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής, που είχε ξεκινήσει τα χαράματα της 14ης Αυγούστου 1974, μετά το ναυάγιο στη Διάσκεψη της Γενεύης. Όπως ακριβώς συνέβη και με την εκεχειρία της 22ας Ιουλίου 1974, ο τουρκικός στρατός παραβίασε κατ’ επανάληψη τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός μέχρι και τις αρχές Σεπτεμβρίου, καταλαμβάνοντας χωριά στην επαρχία Αμμοχώστου και Λευκωσίας και τη νέα πόλη της Αμμοχώστου, που είχε εγκαταλειφθεί από τις στρατιωτικές μονάδες, την αστυνομία, τις πολιτικές αρχές και τους κατοίκους της.

Η δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής ολοκλήρωσε τα καταστροφικά αποτελέσματα της τραγωδίας του 1974. Με τον πρόεδρο της χώρας, Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, να βρίσκεται εκτός Κύπρου από τις 16 Ιουλίου 1974 (επέστρεψε στις 7 Δεκεμβρίου 1974), έχοντας διαφύγει τον θάνατο από το καιόμενο προεδρικό μέγαρο και τη διαφαινόμενη σύλληψη στην Πάφο, ο συνταγματικός αναπληρωτής του, πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Γλαύκος Κληρίδης, ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα στις 23 Ιουλίου, μετά την παραίτηση του Νίκου Σαμψών, «προέδρου» της πραξικοπηματικής «κυβέρνησης», αντιμετώπισε πλήθος αντιξοοτήτων και διοικητικό χάος.

Στον αμυντικό τομέα, τα περισσότερα τάγματα της Εθνικής Φρουράς βρίσκονταν στα πρόθυρα διάλυσης, με καταρρακωμένο ηθικό, λόγω και του αισθήματος εγκατάλειψης από την Ελλάδα, ενώ ο κίνδυνος εμφύλιου σπαραγμού ήταν ορατός, εξαιτίας του προηγηθέντος πραξικοπήματος και των συνεπειών του και της συνεχιζόμενης έντονης παρουσίας ομάδων ατάκτων οπλοφόρων της ΕΟΚΑ Β΄.

Άννα Μελά- Παπαδοπούλου: "Η Μάννα του Στρατιώτη" και η μοναδική ζωή της

*Η περίφημη Άννα Μελά- Παπαδοπούλου (Γεννάδειος Βιβλιοθήκη)

*Αδελφή του Παύλου Μελά

*Υπόδειγμα προσφοράς και αυτοθυσίας

*Τιμήθηκε με 28 παράσημα

*Από 1912 πήρε μέρος σε όλους τους πολέμους

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Η οικογένεια των Μελάδων με τις βαθιές Ηπειρωτικές ρίζες, είχε την τιμή και την ευτυχία να δώσει στο Έθνος, ήρωες, ευεργέτες, λόγιους, πολιτικούς και άλλους χρήσιμους και επωφελείς πολίτες. Το δέντρο αυτής της οικογένειας το πότισε το αίμα αλλά και η αγάπη. Στο εθνικό θησαυροφυλάκιο της νεώτερης ελληνικής ιστορίας ένα από τα μεγαλύτερα διαμάντια είναι η οικογένεια Μελά με τους απογόνους και τα παρακλάδια της.

Ονόματα μεγάλα, στο άκουσμα των οποίων αναπολούμε σελίδες δόξας και μεγαλείου. Παύλος Μελάς ο Μακεδονομάχος, Παύλος Λ. Μελάς πολεμιστής στην Έξοδο του Μεσολογγίου (1826), Γεώργιος Μελάς Φιλικός στην Κωνσταντινούπολη το 1821, Λέων Μελάς πληρεξούσιος Εθνικών Συνελεύσεων (1843 και 1862) λόγιος, Μιχαήλ Γ. Μελάς δήμαρχος Αθηναίων (1894), αλλά και η σημαντική Άννα Μελά- Παπαδοπούλου, που έμεινε στην ιστορία με την ονομασία "Μάννα του Στρατιώτη" και δεν έλειψε από τους πολέμους της εποχής της, προσφέροντας κάθε είδους ανθρωπιστικές υπηρεσίες στους στρατευμένους. Αυτήν θα γνωρίσουμε σήμερα.

Η 'Αννα Μελά γεννήθηκε στη Μασσαλία στις 3 Σεπτεμβρίου 1871. Σε ηλικία πέντε ετών το 1876, με την οικογένειά της εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Ο πατέρας της Μιχαήλ Μελάς και η σύζυγός του Ελένη το γένος Βουτσινά απέκτησαν επτά παιδιά. Την Marie, τον Γεώργιο, τον Παύλο, την Άννα, τον Λέοντα, τον Κωνσταντίνο και τον Βασίλη.

Ο πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ https://www.kathimerini.gr/1086060/gallery/epikairothta/politikh/o-prwtos-proedros-ths-dhmokratias

*Δεκέμβριος 1974. Ο Μιχαήλ Στασινόπουλος, εν μέσω του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ και του προέδρου της Βουλής Κωνσταντίνου Παπακωνσταντίνου, ορκίζεται προσωρινός Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας. Η θητεία του διήρκεσε έως τις 20 Ιουνίου 1975 (Φωτ. ΜΙΧΑΛΗΣ Ν. ΚΑΤΣΙΓΕΡΑΣ, «ΕΛΛΑΔΑ 20ός ΑΙΩΝΑΣ, ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ»).

Γράφει ο κ. ΣΠΥΡΟΣ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ*

          Μετά το δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974, με το οποίο ο λαός αποφάνθηκε υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας, ανέκυψε το ζήτημα της ανάδειξης προσωρινού Προέδρου της Δημοκρατίας έως ότου εκλεγόταν ο νέος Πρόεδρος σύμφωνα με τη διαδικασία που θα προέβλεπε το μελλοντικό Σύνταγμα της χώρας. Άλλωστε, κανένα κοινοβουλευτικό πολίτευμα δεν μπορεί να λειτουργήσει ομαλά, έστω και για μικρό χρονικό διάστημα, χωρίς την ύπαρξη του ρυθμιστή του πολιτεύματος.

          Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής απευθύνεται αρχικά στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, ο οποίος δέχεται, στη συνέχεια όμως αρνείται. Έτσι, ο Καραμανλής στη συνεδρίαση της Βουλής της 17ης Δεκεμβρίου 1974 προτείνει ως προσωρινό Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον βουλευτή Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας, Μιχαήλ Στασινόπουλο (1903-2002).

          Η επιλογή του Στασινόπουλου κάθε άλλο παρά τυχαία ήταν, αφού αποτελούσε μια καθολικά αποδεκτή προσωπικότητα του νομικού και πνευματικού κόσμου: Ο Στασινόπουλος είχε σημαντική λογοτεχνική δραστηριότητα και διετέλεσε πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, καθηγητής Δημοσίου Δικαίου και πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου, επίτιμος διδάκτορας γαλλικών πανεπιστημίων, υπηρεσιακός υπουργός στις κυβερνήσεις του Δ. Κιουσόπουλου και Κ. Γεωργακόπουλου το 1952 και το 1958 αντίστοιχα και, τέλος, πρόεδρος της επιτροπής που συνέταξε τον πρώτο Υπαλληλικό Κώδικα του 1951, ένα από τα σημαντικότερα νομοθετήματα της ελληνικής δημόσιας διοίκησης.