Από τις αληθινές ιστορίες του Νικόλα. Οι ρίζες του Νικόλα από μεριάς του πατέρα του

*Φωτογραφία  μου, του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, στην οδό Λάμπρου Κορομηλά 23, έργο του Ερνέστου Τσίλερ, όπου στην Τουρκοκρατία στεγάστηκε το Ελληνικό Γενικό Προξενείο Θεσσαλονίκης, μυστικό επιτελικό κέντρο του Αγώνα στην ένοπλη φάση του, με επικεφαλής τον πρόξενο Λάμπρο Κορομηλά.

 Γράφει ο Νίκος Δ.Παπαδιονυσίου

Μεσάνυκτα Οκτώβρη του 1905. Ο Δημήτριος ή Δημητρός ή Μήτσος, πατέρας του Νικόλα, στα δεκαπέντε του ξεφεύγει απ’ την κομιτατζήδικη επιτήρηση για να μπει στην Ελλάδα. Ήθελε  να φθάσει στην Αθήνα. Καβάλα σ’ άλογο με αγωγιάτη του σογιού που τον περίμενε στην άκρη της πόλης του, της Στρώμνιτσας (της Στρούμτσας της σημερινής FYROM, της βόρειας Μακεδονίας) φθάνει στον σιδηροδρομικό σταθμό του Ούντοβο. Απ’ εκεί, στη οθωμανική Σαλονίκη, στον θείο του Γιώργη Λιώτη, αδελφό της μάνας του  Μαριγώς. Έμεινε λίγες ημέρες, εφοδιάζεται με χαρτιά και με το τούρκικο τρένο και το Θεσσαλικό Ελληνικό μετά, φθάνει στον προορισμό του.

Η ανάγκη για το φευγιό του ήταν άμεση. Όλοι οι άνδρες του σογιού, εχθροί των κομιτατζήδων, ήσαν σ’ επιτήρηση. Απρίλης 15 του 1904, Τετάρτη, κομιτατζήδες του Τσερνοπέεφ μαχαίρωσαν πισώπλατα τον μεγαλύτερο θείο του Δημητρού, Χαρίτωνα Λιώτη, πρωτεργάτη του Μακεδονικού Αγώνα στη Στρώμνιτσα, καθώς σταμάτησε για πηγαίο νερό στον δρόμο για το Βαλάντοβο. Μήνα μετά, σκυλιασμένοι απ΄ τ’ αντίποινα Ελλήνων κι΄ Ελληνόφωνων με την εκτέλεση του πρωτοπαλίκαρού του, παραμόνευαν να δολοφονήσουν τον δεύτερο αδελφό Χρήστο Λιώτη, που τέλειωνε τη Σχολή Ευελπίδων στην Αθήνα. Πήγε κρυφά για το μνημόσυνο του αδελφού του. Τους απέφυγε με την αστραφτερή του εξυπνάδα που γνώρισε ο Νικόλας χρόνια πολλά μετά. Φεύγοντας κρυφά από Στρώμνιτσα, Ούντοβο μετά, ταξίδεψε για Τεργέστη, απ’ όπου γύρισε Πειραιά- Αθήνα με πλοίο.

Από τις αληθινές ιστορίες του Νικόλα. Ο Στρατηγός Χρήστος Λιώτης

*Ο Στρατηγός Χρήστος Λιώτης νεαρός, μάλλον σε φωτό του 1900 της Σχολής Ευελπίδων

 Γράφει ο Νίκος Δ.Παπαδιονυσίου

Ο Νικόλας αναφέρεται σ’ αυτόν με τα λίγα, όσα γνωρίζει για τη ζωή του που ήταν γεμάτη δράση, για τον λόγο ότι επέδρασε πολύ στους γονείς του, ειδικά στον πατέρα του, σ΄ αυτόν και τ΄ αδέλφια του όπως και σε όλο το Μακεδονίτικο σόι. Άλλωστε με τη δράση του υπήρξε ευρύτατα γνωστός τα χρόνια του προσπορίζοντάς τους τιμή.

To 1879 γεννήθηκε στη Στρώμνιτσα της FYROM  όπου έζησε μέχρι τα 17 του χρόνια. Ο Νικόλας έχει την εντύπωση ότι οι ρίζες του, καθώς κι΄ αυτές της αδελφής του γιαγιάς του Νικόλα Μαριγώς, ήσαν αρβανίτικες με το δισύλλαβου επίθετό που, εξελληνισμένοι από πολύ παλιά, όπως των Βορειοηπειρωτών που ζούσαν στο δοβλέτι του Μοναστηρίου με τις επιμειξίες τους με Έλληνες να είναι μεγάλες. Μη ξεχνάμε ότι στη σημερινή FYROM το 25% είναι Αλβανοί.

Το 1896 πέρασε τα τότε σύνορα και ήλθε στην Αθήνα, όπου εισήλθε στη Σχολή Ευελπίδων και σπούδασε Πολιτικός Μηχανικός. Μάλιστα, εποχή της πολυτάραχης διαδρομής του όταν τον αποστράτευσαν οι βενιζελικοί, μελέτησε και κατασκεύασε το διατηρητέο τεράστιο για την εποχή του πρώην Ξενοδοχείο ΑΠΕΡΓΗ στο Καστρί, πάνω στη λεωφόρο, που σήμερα ανακαινισμένο από χρόνια το έχει πάρει η Αγροτική Τράπεζα και το έκανε κέντρο εκπαίδευσης. Απέναντι, λίγο πριν ήταν η βιλίτσα του.

Μια βουλγαρική σημαία λάφυρο, ενός ευθυμογράφου!!!

*Η πρωτοσέλιδη φωτογραφία του Σταμ. Σταμ. από την εφημερίδα "Πατρίς" 16/7/1913 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

            Μια κόκκινη βουλγαρική σημαία με κεντημένα χρυσά γράμματα, που υπάρχει στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της οδού Σταδίου, κρύβει μια ηρωική πράξη ενός δημοσιογράφου, που σιγά – σιγά σκεπάζεται από την λήθη. Είναι λάφυρο του Β’ Βαλκανικού Πολέμου…

            Ο έφεδρος δεκανέας Σταμάτης Σταματίου, που μαθήτευσε κοντά στον πατριάρχη της ελληνικής δημοσιογραφίας το Βλάση Γαβριηλίδη, την άρπαξε από  Βούλγαρο σημαιοφόρο, πολεμώντας σώμα με σώμα στη μάχη της Στρώμνιτσας, το 1913.

            Ο Σταμάτης Σταματίου, γνωστότερος ως Σταμ. Σταμ. όπως υπέγραφε τα κείμενά του, γεννήθηκε το 1881 στη Ναύπακτο.

            Σε ηλικία 14 ετών πήγε στην Αθήνα όπου τελείωσε τις γυμνασιακές σπουδές του στο Λεόντειο Λύκειο και φοίτησε κατόπιν στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, με τα λεφτά που έβγαζε από την εργασία του.

            Διακρίθηκε ως δημοσιογράφος, ευθυμογράφος και σκιτσογράφος.

            Σε νεαρή ηλικία άρχισε να δημοσιεύει σκίτσα στη «Διάπλαση των Παίδων», αλλά και λογοτεχνικά κείμενα. Λίγο αργότερα προσελήφθη στην εφημερίδα «Ακρόπολις» του Βλάση Γαβριηλίδη, όπου αργότερα έγινε και διευθυντής. Συνεργάσθηκε και με άλλες εφημερίδες και περιοδικά, όπως  η «Πατρίς», το «Έθνος», το «Μπουκέτο», η «Πρωία», η «Έδεσσα  κ.λπ.