Ο θάνατος του ευέλπιδος Ρωσέττη στο Μπιζάνι, το 1912

*Ο Σκαρλάτος Ρωσέττης

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Ίσως η καλύτερη εποχή της ελληνικής αστικής τάξης, είναι τα πρώτα χρόνια του 20 αιώνα. Είναι η εποχή της κοινωνικής και οικονομικής ανόδου της, αλλά κυρίως είναι η εποχή, που η τάξη αυτή έδειξε τα καλύτερα δείγματα του πατριωτισμού και της αυτοθυσίας της.

                Υπάρχουν ηχηρά παραδείγματα, που αποδεικνύουν αυτόν τον ισχυρισμό. Έχουν καταγραφεί από την ιστορία ή έχουν αποτυπωθεί ανεξίτηλα στη συλλογική εθνική μνήμη. Μέγιστο παράδειγμα είναι η αυτοθυσία του Παύλου Μελά, γόνου καλής οικογένειας, που έδωσε τη ζωή του στον αγώνα για την απελευθέρωση της Μακεδονίας.

*Επίθεση ευζώνων στο Μπιζάνι

                Οι ένδοξοι Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-13, παρέχουν πλείστα όσα παραδείγματα γόνων πλουσίων ή ισχυρών πολιτικά οικογενειών, που έσπευσαν με προθυμία στο μέτωπο, πολέμησαν, τραυματίσθηκαν ή έχασαν τη ζωή τους. Έτσι πρόχειρα, μπορούμε να αναφέρουμε την περίπτωση των γιών του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου (βλέπε στη θέση http://sitalkisking.blogspot.gr/2009/10/blog-post.html ) ή την περίπτωση του στρατηγού Καλλάρη (βλέπε στη θέση http://sitalkisking.blogspot.gr/2015/01/blog-post_16.html ). Υπάρχουν όμως και αρκετά άλλα παραδείγματα γονέων που έχασαν τα παιδιά χωρίς να γογγύζουν. Αντίθετα μάλιστα, θεώρησαν μέγιστη τιμή ότι τα παιδιά τους έδωσαν τη ζωή τους για να υπερασπιστούν την πατρίδα. Τέτοιες είναι επιπλέον οι περιπτώσεις του πλοίαρχου του Πολεμικού Ναυτικού Κατσούλη, του συνταγματάρχη Πεζικού Ιοσαδρόφσκη (ο γιος του Ερρίκος επικεφαλής λόχου έπεσε στο Μπιζάνι), του υποστράτηγου Γιάνναρου, του ταγματάρχη Γ. Στάϊκος, του Κρητικού γιατρού Παστρικάκη κ.ά.

                Για την εποχή μας δυστυχώς γνωρίζουμε ακόμα και φυγόστρατους, που αναδείχθηκαν στην πολιτική ή γονείς που προσπαθούν τα παιδιά τους να αποφύγουν να υπηρετήσουν την πατρίδα κ.λπ.

*Η είδηση του θανάτου του Ρωσέττη

Ο θάνατος του ευέλπιδος Σκαρλάτου Ρωσέττη

                Στο άρθρο αυτό, θα γνωρίσουμε την περίπτωση του ευέλπιδος Σκαρλάτου Ρωσέττη, που έπεσε στο πεδίο της μάχης το Δεκέμβριο του 1912.

                Ποιος ήταν ο εύελπις Ρωσέττης;

                Γεννήθηκε στην Αθήνα και φοίτησε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων. Ο πατέρας του Σωτήριος Ρωσέττης, ήταν ταγματάρχης του ελληνικού στρατού. Προέρχονταν από πολύ παλαιά σημαντική οικογένεια. Ο πρόγονός του Σκαρλάτος Ρωσέττης είχε διατελέσει επί βασιλείας του Όθωνος, γενικός πρόξενος Ηπείρου και Αλβανίας. Η μητέρα του προέρχονταν από το γένος του φαναριώτη Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή, γνωστού λόγιου, ποιητή, πεζογράφου, καθηγητή Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και διπλωμάτη.

                Στους Βαλκανικούς Πολέμους η Σχολή των Ευελπίδων διέκοψε τη λειτουργία της επί έξι και πλέον μήνες. Οι σπουδαστές επιστρατεύθηκαν και έλαβαν μέρος  στον πόλεμο.  Οι εννέα μαθητές της τελευταίας τάξης με  το  βαθμό του Ανθυπολοχαγού του Πυροβολικού και οι 41 της αμέσως κατώτερης τάξεως με  το βαθμό του Ανθυπασπιστού του Πεζικού.     Με  το βαθμό του Λοχία, των Ευελπίδων κατατάχθηκαν οι σπουδαστές των  δύο κατώτερων τάξεων υπό τον  όρο να  έχουν συμπληρώσει το 17 έτος της ηλικίας τους και να έχουν δώσει τον νενομισμένο όρκο. Οι ευέλπιδες, οδηγήθηκαν στα πεδία των μαχών, για να πάρουν το βάπτισμα του πυρός και να καταστούν εμπειροπόλεμοι αξιωματικοί.

                Σ’ αυτούς τους πολέμους έχασαν τη ζωή τους μαχόμενοι,  ο λοχίας  εύελπις Σκαρλάτος Ρωσέττης το 1912, και το  1913 ο Ανθυπολοχαγός Πεζικού Προκόπιος Προκοπάκης, καθώς και οι ανθυπασπιστές  Ευέλπιδες Συμεών Μαλαμής και Άγγελος  Μήττας.

*Τούρκοι αιχμάλωτοι στο Μπιζάνι

                Τα παιδιά αυτά, στις διάφορες μάχες έδειξαν μεγάλη γενναιότητα. Στο Μπιζάνι μάλιστα, οι συνθήκες ήταν φοβερές για τους επιτιθέμενους Έλληνες, αφού οι Τούρκοι ήταν προστατευμένοι μέσα στα οχυρωματικά έργα αυτής της σημαντικής τοποθεσίας. Οι ευέλπιδες που βρίσκονταν εκεί, έφτασαν όπως είχε γράψει ο Τύπος έως και τα αγκαθωτά συρματοπλέγματα, που υπήρχαν στην εξωτερική περίμετρο της οχυρωμένη τοποθεσίας.  Ειδικότερα στις 2 Δεκεμβρίου 1912 οι Τούρκοι εκδιώχθηκαν από τις εξωτερικές περιμέτρους των οχυρώσεων του Μπιζανίου και την επομένη οι μάχες συνεχίζονταν καθώς οι Έλληνες προσέγγιζαν στα οχυρωματικά έργα σε απόσταση 500 μέτρων. Σ’ αυτό το διήμερο ο Ρωσέττης εκτελούσε τα καθήκοντά του με τόλμη και ανδρεία. Στις 5 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε επίθεση των Τούρκων κατά των Ελλήνων ευζώνων. Ο Σκαρλάτος Ρωσέττης εθεάθη κατά την μαρτυρία του λοχαγού Σταύρου Ρήγα να λογχίζει τους Τούρκους και όταν εκείνοι οπισθοχώρησαν ο νεαρός εύελπις βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της καταδίωξης.

                Πρώτος κατά τα δημοσιεύματα των εφημερίδων της εποχής, τραυματίσθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 1912 ο εύελπις- ανθυπασπιστής Ν. Μπατάς, Ηπειρώτης στην καταγωγή. Την επομένη τραυματίσθηκαν οι ευέλπιδες Σ. Ρούβαλης (διαμπερή τραύματα στο αριστερό χέρι και στο αριστερό πόδι, οφειλόμενα μάλιστα στην… ίδια σφαίρα!) Κατάγονταν από την Πάτρα και ήταν γιος του ήδη αποθανόντος συνταγματάρχη Γ. Ρούβαλη. Επίσης οι Οικονομόπουλος, Κοτάκης (τραυματίσθηκαν στο κεφάλι) και Παπάς (διαμπερές τραύμα στην κάτω σιαγόνα). Οι ευέλπιδες αυτοί μεταφέρθηκαν στην Πρέβεζα και με το επιταγμένο ατμόπλοιο «Αλβανία» έφτασαν στη συνέχεια στην Αθήνα. Ο Παπάς νοσηλεύθηκε στο Αρεταίειο νοσοκομείο. Οι λοιποί ευέλπιδες νοσηλεύθηκαν στο νοσοκομείο της σχολής Ευελπίδων.

                Παρέμειναν σώοι μαχόμενοι επί σειρά ημερών επικεφαλής των διμοιριών τους οι ευέλπιδες Π. Αποκορίτης, Κώττας, Σαρσέντης, και Κοκοτάκης κατά τις περιγραφές των εφημερίδων.

*Εικόνα από τις μάχες στο Μπιζάνι

                Τις ημέρες εκείνες ο εύελπις- λοχίας Σκαρλάτος Ρωσέττης, υπασπιστής του λοχαγού Σταύρου Ρήγα, ήταν σύνδεσμος στο λεγόμενο Χάνι Φουάτ. Ξαφνικά βλέπει ένα Τούρκο με πελώρια σωματική διάπλαση να επιτίθεται εναντίον Έλληνα σκοπού, τον οποίο κατόρθωσε να φιμώσει. Οι δύο αντίπαλοι άρχισαν να παλεύουν. Ο Έλληνας προσπαθούσε να απαγκιστρωθεί από τα ατσάλινα χέρια του Τούρκου.

                Ο Ρωσέττης, δεν δίστασε ούτε στιγμή, μόλις αντιλήφθηκε το περιστατικό. Αν και άοπλος, όρμησε επάνω τους, απέσπασε τη λόγχη του δικού μας και τη βύθισε στο στήθος του Τούρκου, ο οποίος έπεσε κάτω νεκρός.

                Η μοίρα του όμως δεν ήθελε να ζήσει ο γενναίος εύελπις. Απέναντι σε ένα χαμηλό λόφο υπήρχαν Τούρκοι, που αντιλήφθηκαν τη σκηνή. Άρχισαν αμέσως πυρ ομαδόν κατά των δύο Ελλήνων, που έπεσαν κάτω νεκροί! Ο Ρωσέττης χτυπήθηκε στο κεφάλι και εξέπνευσε αμέσως.

*Η απαντητική επιστολή του ταγματάρχη Σωτήριου Ρωσέττη

                Ο λοχαγός Σταύρος Ρήγας ως αυτόπτης μάρτυρας έστειλε επιστολή στον πατέρα του ευέλπιδος, ταγματάρχη Σωτήριο Ρωσέττη, στην οποία περιέγραφε τις συνθήκες θανάτου του Σκαρλάτου Ρωσέττη. Ο περήφανος πατέρας, ανταπάντησε με την ακόλουθη ευχαριστήρια επιστολή:

                Αγαπητέ μοι λοχαγέ

                Σ’ ευχαριστώ θερμώς δια την προς με επιστολήν σου, δι’ ής μοι γνωρίζεις τας λεπτομερείας του ηρωικού και ενδόξου θανάτου του υιού μου, του προσφιλούς μας Σκαρλάτου.

                Δεν απέθανε φίλτατε. Εκοιμήθη τον αιώνιον εκείνον ύπνον, με τον οποίον κοιμούνται τα λαμπρά παλληκάρια, αφού προηγουμένως τα εστεφάνωσεν η Δόξα, η οποία και αιωνίως θα τα νανουρίζη.

                Αιωνία έστω η μνήμη του και ελαφρόν το χώμα της Ηπείρου, το οποίον έπιε το ευγενές του αίμα και σκεπάζει το τίμιόν του σώμα.

                Αγαπητέ μοι λοχαγέ. Πρέπει αμφότεροι να είμεθα υπερήφανοι δια τον Σκαρλάτον μας. Εγώ μεν διότι εγέννησα τοιούτον υιόν, συ δεν διότι είχες και απώλεσες εις το τάγμα τοιούτον συστρατιώτην και συμπολεμιστήν.

                Σε ασπάζομαι μετά θερμής συναδελφικής αγάπης

Σ. ΡΟΣΣΕΤΤΗΣ ταγματάρχης

                Εν Αθήναις τη 19^η Δεκεμβρίου 1912». 

                Η εφημερίδα «Εμπρός» σε σχόλιό της για τους τραγικούς πατέρες αξιωματικούς, έγραψε μεταξύ άλλων:

                «Πατέρες όλοι, αλλ’ αξιωματικοί περισσότερον, πλειότερον υπερήφανοι δια την μεγάλην θυσίαν παρά συντετριμμένοι εκ της συμφοράς, δίδουν αυτοί το παράδειγμα του Σπαρτιατισμού εν τη αντιλήψει των προς την πατρίδα καθηκόντων. Ευγενής και μεγάλη η θυσία των πεσόντων υιών. Αλλ’  υπέροχος και ουχί ολιγώτερον αξιοθαύμαστος η των πατέρων υπερηφάνεια».

                Ένας οικογενειακός φίλος ο Ιω. Π. Νικολόπουλος σε νεκρολογία του που δημοσίευσε στον Τύπο, σημείωνε: «Ονειροπολών ο λεοντόθυμος νεανίας μίαν μεγάλην και ένδοξον Ελλάδα ανέμενε την στιγμήν της εκπληρώσεως των ονείρων του και η στιγμή ήλθε. Την 5^η Δεκεμβρίου ημέραν Τετάρτην τον βλέπουν να μάχεται εις το Μπιζάνι ως λέων εν τη στήθος προς στήθος πάλη, να λογχίζει επανειλημμένως τους εχθρούς…».

                Ο Σκαρλάτος Ρωσέττης ετάφη τελικά στον περίβολο του ιερού ναού του Προφήτη Ηλία στο χωριό  Ελληνικό των Ιωαννίνων.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

ΠΗΓΕΣ

*Αρχεία εφημερίδων «ΕΜΠΡΟΣ», «ΠΑΤΡΙΣ», «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ», «ΕΣΤΙΑ», «ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΣΚΟΚΟΥ» (1914)