Η ΟΜΗΡΙΑ ΤΩΝ ΠΕΝΤΕ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΩΝ ΣΕ ΝΑΖΙΣΤΙΚΑ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ

*Οι κρατούμενοι στρατηγοί. Όρθιοι από αριστερά, Γεώργιος Κοσμάς, Κωνσταντίνος Μπακόπουλος,  Αλέξανδρος Παπάγος, Ιωάννης Πιτσίκας, Παναγιώτης Δέδες. 

Καθιστοί ο Δεκανέας Ν. Δρίβας και ο στρατιώτης Β. Δημητρίου. 

 Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας

Μετά τη συγκρότηση των πρώτων αντιστασιακών οργανώσεων ΕΔΕΣ, ΕΑΜ και Ελληνικός Στρατός το φθινόπωρο του 1941, αλλά και άλλων αργότερα, κατά των κατοχικών στρατευμάτων και τις πρώτες συγκρούσεις του ΕΑΜ κατά των άλλων, ο Αρχιστράτηγος Αλέξανδρος Παπάγος και οι Αντιστράτηγοι του Ελληνο-Ιταλικού και του Ελληνο-Γερμανικού πολέμου Ιωάν. Πιτσίκας, Δημ. Παπαδόπουλος, Παναγ. Δέδες, Γεωρ. Κοσμάς και Κων. Μπακόπουλος το βράδυ της 20ης Μαΐου 1943 συγκεντρώθηκαν στην οικία του πρώτου.

Ο Παπάγος ανακοίνωσε το σκοπό της συγκέντρωσης και ανέπτυξε τους λόγους για τους οποίους τόσο από εθνικής άποψης, όσον και από άποψης ασφαλείας στο εσωτερικό της χώρας, θα έπρεπε όλοι οι Αντιστράτηγοι να συμφωνήσουν να ενωθούν και να συνεργασθούν για την ένωση και οργάνωση κάτω από τις διαταγές τους όλων των Μονίμων Αξιωματικών και Υπαξιωματικών, μη αποκλειομένων και των Εφέδρων Αξιωματικών.

                Η οργάνωση αυτή θα είχε ως σκοπό αφενός να δράσει κατά των κατοχικών στρατευμάτων και αφετέρου εναντίον εκείνων, που θα προσπαθούσαν να διασαλεύσουν τη τάξη ή θα προέβαιναν σε αντεθνικές ενέργειες, επιδιώκοντας την ανατροπή του υφισταμένου κοινωνικού καθεστώτος και την πρόκληση αναρχίας και αλληλοσφαγής μεταξύ των Ελλήνων. Μετά τη διαπίστωση της πλήρους συμφωνίας συντάχθηκε Πρακτικό με τους σκοπούς της οργάνωσης.

Τις επόμενες ημέρες συνεχίσθηκαν συναντήσεις και διαδικασίες οργάνωσης και μύησης Ανωτάτων και Ανωτέρων Αξιωματικών, ενώ καταβλήθηκε προσπάθεια για επίλυση διαφόρων θεμάτων, όπως το στρατιωτικό, το οικονομικό, το νομικό, της προπαγάνδας και της συνεννόησης με αρμοδίους Έλληνες, εντός και εκτός της Ελλάδας, και με Άγγλους.

*Μπροστά ο Ιωάννης Πιτσίκας και ο Αλέξανδρος Παπάγος 
στον πόλεμο του 1940 στην Ήπειρο

ΣΥΛΛΗΨΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΤΩΝ ΠΕΝΤΕ ΣΤΡΑΤΗΓΩΝ

                Τις πρωινές ώρες της 25ης Ιουλίου 1943 μικρές ομάδες Γερμανών με πολιτική περιβολή, μετά ασφαλώς από ακριβείς πληροφορίες της υπηρεσίας κατασκοπείας, χωρίς να αποκλείεται και η κατάδοση, σε πλήρη συντονισμό εισέβαλαν στις οικίες των έξι Αντιστρατήγων και συνέλαβαν τους πέντε (5), πλην του Δημ. Παπαδοπούλου, χωρίς να τους απαγγελθεί οποιαδήποτε κατηγορία. Την επομένη μεταφέρθηκαν αεροπορικώς στη Θεσσαλονίκη, όπου παρέμειναν υπό αυστηρή φρούρηση επί διήμερο. Ακολούθως μεταφέρθηκαν σιδηροδρομικώς κάτω από δυσμενέστατες συνθήκες διαμονής σε βαγόνι για ζώα, ελλειπούς διατροφής και ατομικής καθαριότητας και αυστηρότατα μέτρα ασφαλείας, μέσω Σκοπίων- Βελιγραδίου- Βουδαπέστης- Βιέννης- Πράγας στο φρούριο Κενιχστάιν της Σαξωνίας για αιχμαλώτους πολέμου. Κατά το παρελθόν το φρούριο είχε δεχθεί ή φιλοξένησε πολλούς ισχυρούς, ενώ χρησιμοποιήθηκε και για πολιτικούς κρατούμενους καθώς και αιχμαλώτους Στρατηγούς και στρατιώτες προηγούμενων πολέμων. Μετά τη συμπλήρωση των ατομικών στοιχείων τους σε προτυπωμένες καταστάσεις θεωρήθηκαν αιχμάλωτοι πολέμου και η Διοίκηση τους χορήγησε τρία (3) δωμάτια (1 για τον Παπάγο, 1 για τους Πιτσίκα και Κοσμά και 1 για τους Δέδε και Μπακόπουλο ). Από τη στιγμή εκείνη άρχιζε πλέον η ζωή του αιχμαλώτου πολέμου.

*Ο Γεώργιος Κοσμάς σε μεταγενέστερη φωτογραφία

Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΩΝ ΣΤΟ ΦΡΟΥΡΙΟ- ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΚΕΝΙΧΣΤΑΪΝ

                Από της 3ης Αυγούστου 1943 άρχιζε στο στρατόπεδο η ζωή των αιχμαλώτων Στρατηγών με βάση τον κανονισμό, ο οποίος καθόριζε τους όρους της διαβίωσης και τις υποχρεώσεις τους. Επιτρεπόταν μόνο η αλληλογραφία με τους στενούς συγγενείς για περιορισμένο αριθμό επιστολών το μήνα, κάτω από ορισμένους όρους και διαδικασίες. Οι επιστολές λογοκρίνονταν και τα μεμπτά σημεία διαγράφονταν με ανεξίτηλο μελάνι. Το φρούριο Κενιχστάιν ήταν ένα θαυμάσιο και ευχάριστο μέρος ως τόπος διαμονής και ιδίως το καλοκαίρι, αλλά να διαμένει κανείς σ΄ αυτό ως ελεύθερος και όχι ως κρατούμενος. Η ελευθερία δεν αποζημιώνεται, ούτε ανταλλάσσεται με τίποτε άλλο. Το συσσίτιο, που παρεχόταν, ήταν πενιχρότατο και οι Έλληνες Στρατηγοί συμπλήρωναν τις ελλείψεις κυρίως από τρόφιμα, που τους δίνονταν από τους συναιχμαλώτους Ολλανδούς και Γάλλους. Από της 12ης Σεπτεμβρίου είχε αρχίσει, μετά από επιστολή του Παπάγου προς το Διεθνή Ερυθρό Σταυρό, η αποστολή τροφίμων και ειδών ένδυσης και υπόδησης, ενώ εφεξής φερόταν η στρατιωτική στολή από όλους. Η κίνηση εντός του φρουρίου ήταν ελεύθερη καθώς και η επαφή με συγκρατούμενους, από τους οποίους 45 Γάλλοι ανώτατοι και ανώτεροι Αξιωματικοί και 5 επίσης Ολλανδοί. Αναπτύχθηκαν ιδιαίτερες σχέσεις με τους Γάλλους και Ολλανδούς, που πολλές φορές είχαν εκδηλώσει το θαυμασμό τους για τις νίκες του Ελληνικού Στρατού κατά τον Ελληνο-ιταλικό πόλεμο και την ηρωική αντίσταση απέναντι στα Γερμανικά στρατεύματα.

                Τη 19η Οκτωβρίου 1943 ο Διοικητής του στρατοπέδου Συνταγματάρχης Έσσελμαν κάλεσε στο γραφείο του τους Παπάγο και Δέδε (Γερμανομαθή) και τους ανακοίνωσε ότι ελήφθη διαταγή για τη μεταφορά των Ελλήνων Στρατηγών σε άλλο στρατόπεδο. Σε ερώτησή τους σε ποιο και για ποιον λόγο απάντησε ότι δεν γνωρίζει. Η απροσδόκητη είδηση στενοχώρησε τους Στρατηγούς, τη στιγμή που άρχισαν να προσαρμόζονται στις συνθήκες της αιχμαλωσίας των.

*Ο στρατάρχης πλέον Αλέξανδρος Παπάγος

Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΩΝ ΣΤΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΣΑΧΣΕΝΧΑΟΥΖΕΝ ΤΟΥ ΟΡΑΝΙΕΝΜΠΟΥΡΓΚ ΚΟΝΤΑ ΣΤΟ ΒΕΡΟΛΙΝΟ

                Από της 21ης Οκτωβρίου 1943 οι αιχμάλωτοι Στρατηγοί κλείσθηκαν στο στρατόπεδο Σαχσενχάουζεν του Ορανιένμπουργκ, κοντά στο Βερολίνο. Οι κρατούμενοι στο στρατόπεδο ήταν ύποπτοι για διάφορους λόγους, οι συλλαμβανόμενοι με οποιαδήποτε κατηγορία για ενέργειες κατά του Γερμανικού κράτους ή των Γερμανικών στρατευμάτων επικίνδυνοι και όμηροι, πλην αιχμαλώτων. Οι Έλληνες Στρατηγοί διαμαρτυρήθηκαν για τον εγκλεισμό τους στο στρατόπεδο αυτό στο Διοικητή του, ως αιχμάλωτοι πολέμου, που ανέφερε το πρόβλημα στη κεντρική Διοίκηση των SS, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Οι κρατούμενοι στο στρατόπεδο αυτό υπόκεινταν στην εξουσία του Γερμανικού κράτους και επομένως στην αρμοδιότητα των νόμων και των διατάξεων, που ίσχυαν για τους Γερμανούς πολίτες. Οι συνθήκες ήταν απαράδεκτες από πλευράς διατροφής, ατομικής καθαριότητας και θέρμανσης των ακατάλληλων χώρων διαμονής. Συγκεκριμένα βρίσκονταν σε πλήρη απομόνωση σε ειδικά περιφραγμένο χώρο, διαμένοντες σε ξύλινες παράγκες. Αναφορές για την ακαταλληλότητα των κτιρίων προς τη Διοίκηση δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα. Οι Στρατηγοί είχαν το δικαίωμα της αποστολής το μήνα πέντε επιστολών και πέντε δελταρίων προκαθορισμένων υποδειγμάτων, ενώ επιτρεπόταν απεριόριστη λήψη δεμάτων από τους συγγενείς τους, από ευεργετικές εταιρίες και το Διεθνή Ερυθρό Σταυρό. Από τις αρχές του Νοεμβρίου διετέθησαν για την εξυπηρέτηση των Στρατηγών οι αιχμάλωτοι πολέμου Δεκανέας Ν. Δρίβας και στρατιώτης Β. Δημητρίου.

                Από 11ης Νοεμβρίου είχαν αρχίσει οι εναέριες επιδρομές κατά του Βερολίνου από Βρετανικά και Αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη. Στην αρχή αραιότερες και ασθενέστερες και αργότερα πυκνότερες και ισχυρότερες. Μετά δε την απόβαση των Συμμάχων στη Γαλλία οι επιδρομές έγιναν συνεχείς και τρομακτικές. Ευτυχώς που το στρατόπεδο, όπως και άλλα, είχαν επισημανθεί από τα Συμμαχικά αεροσκάφη, που απέφευγαν να τα βομβαρδίζουν, γιατί όπως ήταν κλειδωμένοι στις ξύλινες παράγκες κινδύνευαν και από πυρκαγιά. Από της 25ης Σεπτεμβρίου 1944, μετά την απόδραση από το στρατόπεδο 5 κρατουμένων Βρετανών από στοά, που είχαν διανοίξει, ελήφθησαν αυστηρότερα μέτρα ασφαλείας φρούρησης και οι συνθήκες διαβίωσης έγιναν δυσμενέστερες.

                Τη 15η Μαρτίου 1945 και κατά τη διάρκεια της ημέρας έλαβε χώρα στο Οράνιενμπουργκ φοβερός βομβαρδισμός από 1000 αεροπλάνα, ένας από τους μεγαλύτερους βομβαρδισμούς του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Όπως ανέφερε αργότερα την 6η Αυγούστου 1945 ο Αμερικανός Στρατηγός Σπατς, Διοικητής των αεροπορικών δυνάμεων στον Ειρηνικό Ωκεανό, ο τρομακτικός βομβαρδισμός του Οράνιενμπουργκ έγινε, γιατί οι Σύμμαχοι είχαν πληροφορίες ότι σε εργοστάσια αυτού γίνονταν πειράματα για την κατασκευή μυστικού όπλου, ανάλογου προς την ατομική βόμβα.

*Οι πέντε στρατηγοί στη Νάπολη, ελεύθεροι πλέον καθ' οδόν προς την Αθήνα. 

Τα κοστούμια που φορούσαν, τους τα είχαν δανείσει...

ΕΚΚΕΝΩΣΗ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟΥ. ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΑΙΧΜΑΛΩΤΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΩΝ ΠΡΟΣ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ ΝΟΤΙΑΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ. ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ

                Με την προσέγγιση των Σοβιετικών στρατευμάτων προς το Βερολίνο διατάχθηκε η εκκένωση του στρατοπέδου και η μεταφορά των κρατουμένων, μεταξύ των οποίων και των αιχμαλώτων Ελλήνων Στρατηγών, προς στρατόπεδα της Νότιας Γερμανίας. Από τις πρώτες πρωινές ώρες της 3ης Απριλίου 1945, κάτω από αυστηρά μέτρα των ανδρών των SS, σιδηροδρομικώς και οδικώς, με πολλά προβλήματα στις κινήσεις,  που επιδεινώνονταν από τους συνεχείς βομβαρδισμούς των Συμμαχικών μαχητικών αεροσκαφών, άρχισε η μεταφορά των κρατουμένων προς τη Νότια Γερμανία. Οι κρατούμενοι παρέμειναν για λίγες ημέρες στο στρατόπεδο Φλόσελμπουργκ και στο Νταχάου για 2-3 ημέρες, όπου κρατούνταν μεταξύ των άλλων θρησκευτικές, πολιτικές και στρατιωτικές προσωπικότητες από 22 χώρες της Ευρώπης. Ακολούθως, πάντοτε υπό την αυστηρή φρούρηση των SS, μεταφέρθηκαν στο Ίνσμπουργκ, στο Αυστριακό Τυρόλο και από εκεί στο Νότιο Τυρόλο, όπου απαλλάχτηκαν στις 30 Απριλίου 1945 από τους άνδρες των SS με παρέμβαση τμημάτων Αυστριακών  αντιστασιακών οργανώσεων και στη συνέχεια τα Αμερικανικά στρατεύματα, που είχαν απελευθερώσει την Αυστρία, ανέλαβαν την επιστροφή τους στην Ελλάδα, η οποία πραγματοποιήθηκε τη 14η Μαΐου 1945 από τη Νάπολη της Ιταλίας με ειδικό στρατιωτικό αεροσκάφος.

  Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας

ΠΗΓΕΣ

«Η ομηρία των πέντε Ελλήνων Στρατηγών» του Αντιστράτηγου Κωνσταντίνου Μπακόπουλου.