To «πραξικόπημα της πιτζάμας»

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ https://www.kathimerini.gr/1091397/gallery/epikairothta/politikh/to-pra3ikophma-ths-pitzamas

*Ο υπουργός Εθνικής Αμύνης Ευ. Αβέρωφ (δεξιά), από τους στενότερους συνεργάτες του Κων. Καραμανλή, μετά τις συλλήψεις των συνωμοτών ανακοίνωσε στη Βουλή το τέλος της κάθαρσης των υπολειμμάτων της δικτατορίας. Φωτ. ΙΔΡΥΜΑ «ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γ. ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ»

Γράφει ο κ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΖΩΡΤΖΗΣ

          Ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματα της πρώτης μεταδικτατορικής περιόδου ήταν η αποκατάσταση της δημοκρατικής νομιμότητας στον στρατό και η εκκαθάρισή του από προδικτατορικά στοιχεία.

          Με δεδομένη την όξυνση της κυπριακής κρίσης λόγω του δεύτερου «Aττίλα» του Aυγούστου 1974 και της φορτικής ανάγκης για τη διατήρηση κάποιων εύθραυστων ισορροπιών μέσα στο στράτευμα, αυτό το διακύβευμα περιορίστηκε το καλοκαίρι/φθινόπωρο του 1974 στην αποστράτευση των διορισμένων από το καθεστώς ανωτάτων αξιωματικών κυρίως του Στρατού Ξηράς (Mπονάνος, Γαλατσάνος) καθώς και περίπου 35 ανώτερων αξιωματικών και των τριών όπλων, όπως και των ηγεσιών της Xωροφυλακής, της Aστυνομίας Πόλεων και της KYΠ. Πέραν αυτών των περιορισμένων αλλαγών, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής φρόντισε να μην προχωρήσει σε εκτεταμένες αναδιαρθρώσεις και αποστρατείες για να μην προκαλέσει τη βίαιη αντίδραση των ισχυρών ακόμα πυρήνων υποστήριξης του δικτατορικού καθεστώτος στις Ένοπλες Δυνάμεις. Πολιτική του βούληση επίσης ήταν να προστατέψει το σύνολο των αξιωματικών τον Ενόπλων Δυνάμεων από εκτεταμένες διώξεις, που θα μπορούσαν να προκαλέσουν μεγάλη ζημιά στο αξιόπιστο και τη μαχητικότητα τους.

Το αποτυχόν «πείραμα Μαρκεζίνη»

 ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

https://www.kathimerini.gr/1040757/gallery/epikairothta/politikh/to-apotyxon-peirama-markezinh

*8.10.1973. Η κυβέρνηση Μαρκεζίνη. Οι περισσότεροι πολιτικοί δεν συνέπραξαν στην επιχείρηση «φιλελευθεροποίησης» του δικτατορικού καθεστώτος. ΜΙΧΑΛΗΣ Γ. ΚΑΤΣΙΓΕΡΑΣ «ΕΛΛΑΔΑ 20ός ΑΙ., ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ»

Γράφει ο κ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΖΩΡΤΖΗΣ*

Στόχος του Παπαδόπουλου κατά την έναρξη της «πολιτικοποίησης» της «επαναστάσεως» ήταν η πραγματοποίηση του σχεδίου του για μετατροπή της Ελλάδας σε μια «τουρκικού τύπου δημοκρατία»: η δημιουργία μιας αδύναμης και ηγεμονευόμενης από τον ίδιο, πολιτειακής μορφής, που προσομοιάζει με την προβληματική και ελεγχόμενη τουρκική δημοκρατία, όπως αναδείχθηκε από τη μετάβαση του 1983.

Ωστόσο η 21η Απριλίου δεν ήταν μια δικτατορία που επιβλήθηκε από τη θεσμική στρατιωτική ιεραρχία, όπως η τουρκική, αλλά το δημιούργημα της ευκαιριακής συμμαχίας διαφόρων ετερόκλητων φραξιών του στρατού, αυτονομημένων από τον ιεραρχικό έλεγχο της ηγεσίας του, που επιθυμούσαν την ανάληψη της εξουσίας για την ικανοποίηση τόσο συντεχνιακών (διαιώνιση του ηγεμονικού ρόλου του στρατού επί της κοινωνίας), όσο και προσωπικών φιλοδοξιών τους (κατ’ εξαίρεσιν προαγωγές, ιεραρχική άνοδος, άλωση θέσεων στον κρατικό μηχανισμό κ.λπ.).

Παρότι η εσωτερική ηγεμονία του Παπαδόπουλου επί των λοιπών φραξιών φαινόταν να έχει σε σημαντικό βαθμό πραγματωθεί το καλοκαίρι του 1973, δύο παράγοντες εμπόδιζαν τον αυτο-μετασχηματισμό της 21ης Απριλίου στην επιθυμητή από εκείνον «δημοκρατία»: η πλήρης έλλειψη πολιτικών συμμαχιών με διακριτό στίγμα και βαρύνουσα επίδραση στην κοινωνία, καθώς και η απώλεια του ελέγχου του στρατού προς όφελος του διοικητή της ΕΣΑ ταξίαρχου Ιωαννίδη, του μόνου πραξικοπηματία που ποτέ δεν έβγαλε τη στολή. Για τον πρώτο παράγοντα ο Παπαδόπουλος στράφηκε στον Μαρκεζίνη, μοναδικό πολιτικό που αποδέχθηκε να παράσχει νομιμοποίηση στην προσπάθειά του – όχι χωρίς όρους και κάποιες ενστάσεις. Για τον δεύτερο παράγοντα, προτίμησε να αποφύγει την κατά μέτωπο αντιπαράθεση, με μοιραίες για τον ίδιο συνέπειες.