Η μάχη του βοεβόδα Πέτκο με τους Πομάκους, το 1877 στην Πλαβού

*Η εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονος στο βάθος, με το πέτρινο περιτοίχισμά της. Οι Βούλγαροι έχουν ανεγείρει και τον ανδριάντα του βοεβόδα Πέτκο

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Η Πλαβού, που σήμερα ανήκει στην Βουλγαρία, υπήρξε μια δυναμική κωμόπολη με ακμαίους  Έλληνες κατοίκους, οι οποίοι υπέστησαν τη μοίρα όλων των Ελλήνων και βρέθηκαν κατά διαστήματα πρόσφυγες, διασκορπισμένοι σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας. Το όνομά της λέγεται ότι το οφείλει στο γεγονός, ότι το μισό χωριό ήταν στο πλάι του βουνού. Σήμερα ονομάζεται Πελεβούν. Βρίσκεται στην περιφέρεια του Χασκόβου.

Ο βοεβόδας Πέτκο, υπήρξε Βούλγαρος εθνικιστής, επαναστάτης και λησταντάρτης, ο οποίος έδρασε στη Θράκη κυρίως μετά το 1861. Είχε γεννηθεί στο χωριό Ντογάν Χισάρ (σήμερα Αισύμη κοντά στην Αλεξανδρούπολη) και πέθανε το 1900 στη Βάρνα, καταδιωκόμενος ως ρωσόφιλος από την κυβέρνηση Σταμπούλωφ.

Η Πλαβού με πλούσια ιστορία, συνδέθηκε με τον βοεβόδα Πέτκο το 1878, όταν την περιοχή κατείχαν οι Ρώσοι, που νίκησαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία και την υποχρέωσαν να υπογράψει τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου. 

Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΒΟΕΒΟΔΑ ΠΕΤΚΟ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΝΣΛΑΒΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ- ΑΡΘΡΟ 3ο

*Η υπογραφή του Έλληνα υποπρόξενου στο Δεδέαγατς Γ. Καραγιανόπουλου

Νέα ανέκδοτα στοιχεία

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Σε δύο προηγούμενα άρθρα είδαμε αναλυτικά τη δράση του Βοεβόδα Πέτκο, Βούλγαρου επαναστάτη, ο οποίος έδρασε στη Θράκη, καταπολέμώντας τους Οθωμανούς, αλλά με στόχους να προσαρτηθεί η Θράκη στη Βουλγαρία και να αποκτήσει διέξοδο στο Αιγαίο. Σήμερα θα συνεχίσουμε τρίτο άρθρο για να φωτίσουμε με λεπτομέρειες την περίπτωση του Πέτκο, ο οποίος θυμίζουμε ότι γεννήθηκε το 1840 στο χωριό Ντογάν Χισσάρ (ή Ντογάν Ασσάρ) που βρίσκεται στο βόρεια της Αλεξανδρούπολης και σήμερα ονομάζεται Αισύμη.

          Στη βουλγαρική βιβλιογραφία έχουν εκδοθεί διάφορες εργασίες, στις οποίες υπάρχουν αναφορές και για τον Πέτκο. Ίσως η σημαντικότερη είναι η εργασία του Βούλγαρου Πατριάρχη Κύριλλου «Η Βουλγαρική Εξαρχία και η περιοχή Αδριανουπόλεως κατά τους αγώνες του 1877-78» έκδοση του Συνοδικού Πατριαρχείου της Βουλγαρίας, το 1969. Στη σελίδα 248, υπάρχει αναφορά στον Πέτκο Κυριάκωφ, που γεννήθηκε στο Ντογιάν Χισάρ όπως ονομάζει την γενέτειρά του. Γεννήθηκε το 1840 και πέθανε το 1900. Άρχισε τη δράση του ως χαϊντούκος από το 1861 στη Ροδόπη και την παραθαλάσσια Θράκη, τις Φέρρες, το Διδυμότειχο, την Κομοτηνή, την Ξάνθη και την Αίνο. Πήρε μέρος στον πόλεμο του 1877-87 και επέκτεινε τη δράση του στο Δεδέαγατς, το Ουζούν Κιοπρού και τη Μαρώνεια.

Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΒΟΕΒΟΔΑ ΠΕΤΚΟ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΝΣΛΑΒΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ- Άρθρο 2ο

*Η σημαία της Βουλγαρικής Λεγεώνας

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Σε προηγούμενο άρθρο, είδαμε διάφορες πληροφορίες για τη δράση του Βούλγαρου Πέτκο Βοεβόδα στη Θράκη, κατά τον ΙΘ' αιώνα, οποίος συνδύαζε την ληστρική δραστηριότητα ταυτόχρονα με την επιδίωξη της προώθησης των πανσλαβιστικών βλέψεων για την έξοδο της Βουλγαρίας στο Αιγαίο. 

          Από πολλές προξενικές αναφορές φαίνεται η δολιότητα του Πέτκο, ο οποίος συνήθιζε στις ληστρικές επιδρομές του να υψώνει ελληνική σημαία και να μιλάει ελληνικά για να παραπλανά τις αρχές και τα θύματά του. 

ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ

          Με μεγάλη χαρά φιλοξενώ τις απόψεις του φίλου και αναγνώστη του ιστολογίου με το ψευδώνυμο Frater, σχετικά με το κείμενο για τη δράση του Βοεβόδα Πέτκο στη Θράκη κατά τον ΙΘ΄ αιώνα. Με ευρεία οπτική, ο φίλος διεισδύει στο θέμα και διατυπώνει σειρά γόνιμων σκέψεων. Άλλωστε πάγια αρχή μας είναι η φιλοξενία όλων των απόψεων, ώστε να θέματα που αναρτώνται εδώ να φωτίζονται πολύπλευρα και να οξύνουν την κριτική σκέψη των αναγνωστών. Θα θυμίσω μόνο στο φίλο Frater, ότι εξ όσων γνωρίζω, φωτογραφίες του Πέτκο υπάρχουν και ελάχιστες δημοσιεύω εδώ. Από βιβλία γνωρίζω επίσης ότι έχει εκδοθεί μια μυθιστορηματική βιογραφία του Πέτκο από τον Νικολάι Χαΐτώφ. Σ' αυτήν βασίσθηκε και ένα σίριαλ στη βουλγαρική τηλεόραση. Πάντως γίνονται δεκτές όλες οι απόψεις των αναγνωστών.
Ευχαριστώ
Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης 




Φίλε Παντελή

Το κείμενό σου για τον Πέτκο Βοϊβόντα είναι εξαιρετικό ως εισαγωγικό κείμενο, αν και αμήχανο όσον αφορά ορισμένα από τα συμπεράσματά σου. Το ομολογείς άλλωστε κι εσύ ο ίδιος από την αρχή της μονογραφίας σου, όταν λες πως η περίπτωση του Πέτκο "αποτελεί ιστορικό αίνιγμα", καθώς, άλλοι τον βλέπουν ως λήσταρχο, άλλοι ως επαναστάτη. Ας πούμε λοιπόν πως διαφωνώ με τον αρχικό χαρακτηρισμό του "βούλγαρου εθνικιστή", όχι γιατί είναι εξ ορισμού κακό να είναι κανείς "βούλγαρος εθνικιστής", αλλά διότι το πνεύμα της δράσης του δεν συνάγεται με βεβαιότητα από τις πηγές που παρουσιάζονται. 

Το ότι ο Πέτκο θα χαρακτηριζόταν "ληστής" από τους φιλήσυχους πολίτες δεν μας εκπλήσσει βεβαίως. Ίσως οι άνθρωποι αυτοί να ήταν και δικαιολογημένοι, (τουλάχιστον οι Έλληνες εξ αυτών), στο να αντιτάσσονται σε οιαδήποτε ανταρσία δεν υποκινείτο από το επίσημο ελληνικό κράτος, ή δεν στηριζόταν έστω, σε κάποια κοινοτική δομή. Γιατί αυτό που διαφοροποιεί τον ληστή από τον αντάρτη και φυσικά, τον επαναστάτη, είναι ο βαθμός κοινωνικής αποδοχής και συνέργειας στη δράση του. Οι πηγές που διαθέτουμε στην μονογραφία αυτή, δεν είναι λοιπόν αρκετές για να εξάγουμε συμπεράσματα ως προς το τελευταίο, όπως επίσης δεν μπορούμε να διαπιστώσουμε, αν οι τότε επικριτές του, ήταν υποψιασμένοι έλληνες εθνικιστές, φιλήσυχοι πολίτες, ή απλώς "προσκυνημένοι".

Αλλά και το ίδιο το κήρυγμα απουσιάζει. Τι κήρυττε ο Πέτκο; Ήταν ένας απλός λήσταρχος με ορισμένες δανεικές κοινωνικές ιδέες; Αν συνέβαινε αυτό, τότε η αποστολή του στην Κρήτη εκπλήσσει. Ήταν ένας αντικαθεστωτικός ριζοσπάστης με πατριωτικά χαρακτηριστικά; Δεν κατηγορήθηκε γι' αυτό. Ήτανε πανσλαβιστής, πράκτορας των Ρώσων, πρώιμος βούλγαρος εθνικιστής; Για να το διαπιστώσουμε αυτό, θα πρέπει να διαβάσουμε μία του προκήρυξη, ή να δούμε την εθνική διαστρωμάτωση της ομάδας των ανταρτών του. Γιατί, αν στην ομάδα του Πέτκο μετείχαν κι Έλληνες και αν ο Πέτκο αντιμαχόταν την οθωμανική εξουσία από ριζοσπαστικές κοινωνικές θέσεις, (έστω και για τα μέτρα της εποχής και του τόπου...), τότε θα μπορούσε να απευθύνεται σε ένα ελληνικό χωριό στα ελληνικά, κρατώντας μιαν ελληνική σημαία, με την ίδια ευκολία που θα απευθυνόταν σε ένα βουλγαρικό χωριό απευθυνόμενος στους χωρικούς στην μητρική τους γλώσσα. Εξάλλου, στους τέσσερις νεκρούς του που αναφέρονται σε μια του επιδρομή, οι δυό τους είναι Έλληνες.

Το ελληνικό λάβαρο, μπορεί να όζει προβοκάτσια, αλλά μπορεί να αποτελεί και δόλωμα, ότι πίσω απ' αυτό κρύβεται "μία μεγάλη Δύναμις"...

Γνωρίζω πόσο δύσκολο είναι να συνάξει κανείς πληροφορίες για τον Πέτκο Βοϊβόντα σήμερα - και ως εκ τούτου, η μονογραφία σου είναι πολύτιμη. Στη Βουλγαρία, δεν βρίσκεις ούτε ένα βιβλίο γι' αυτόν, ούτε καν μία του φωτογραφία. Δύο τινά λοιπόν συμβαίνουν: Ή το βουλγαρικό κράτος γνωρίζει για τον ύπουλο ρόλο του Βοϊβόντα αλλ' ακόμα δεν μιλά, ή είναι και το ίδιο εξίσου μπερδεμένο και κοιτά απλώς να αποκομίσει το ελάχιστο ποσοστό δημοσιότητας που του αναλογεί, στήνοντας έναν αδριάντα του με κρατικά χρήματα, στο πάρκο των γαριβαλδινών ηρώων στην Ιταλία. 

Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΒΟΕΒΟΔΑ ΠΕΤΚΟ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΝΣΛΑΒΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ

*Η προσπάθεια του Πανσλαβισμού

για έξοδο στο Αιγαίο.

*Αιματηρές ληστείες στη Θράκη.

*Το ολοκαύτωμα της Μαρώνειας.

*Η κάθοδος των Ρώσων το 1878.

*Ο Πέτκο στην Κρήτη.

Γράφει  ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

O Βοϊβόδα Πέτκο, ήταν Βούλγαρος εθνικιστής, που έδρασε στη Θράκη τον ΙΘ΄ αιώνα, με στόχο να κατοχυρώσει τις βλέψεις της πατρίδας του στα εδάφη της Θράκης, ώστε να αποκτηθεί η πολυπόθητη έξοδος στο Αιγαίο. 

         Η περίπτωση του Πέτκο, αποτελεί σήμερα ένα ιστορικό αίνιγμα, καθώς από μια πλευρά ιστοριογράφων, παρουσιάζεται ως επαναστάτης, ακόμα και ελευθερωτής, ενώ από τις προξενικές αναφορές της εποχής και από τα δημοσιεύματα του Τύπου , σκιαγραφείται και ως φοβερός λήσταρχος. Είναι γεγονός, ότι ο Πέτκο έκανε επιθέσεις εναντίον των Οθωμανών, αλλά από τη μελέτη διαφόρων στοιχείων προκύπτει, ότι δεν παρέλειπε να εξοντώνει και ελληνικά χωριά και μάλιστα σε περιοχές, στις οποίες απέβλεπε να κυριαρχήσει ο βουλγαρικός εθνικισμός, αλλοιώνοντας τη σύνθεση του πληθυσμού. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, είναι τα όσα υπέστησαν η Μαρώνεια και τα χωριά πέριξ της Αλεξανδρούπολης (τότε Δεδέαγατς).

Ίσως την εγκυρότερη απάντηση για τους σκοπούς και επιδιώξεις του Πέτκο, δίνει ο εκπαιδευτικός Ν. Γ. Χατζόπουλος, λίγα χρόνια μετά την έξαρση της δράσης του Βούλγαρου ληστή, αν δεχθούμε ότι ο Πέτκο είχε μόνο επαναστατικές ιδέες. Οι στόχοι του, ήταν ουσιαστικά, η ανατροπή του πληθυσμιακού καθεστώτος της περιοχής και η δημιουργία συμπαγών βουλγαρικών θυλάκων, έως τη θάλασσα του Θρακικού Πελάγους. Άλλωστε τα μέλη της οικογένειας των Καλογιάννωφ ή Καλογιάννογλου είχαν διακριθεί στο Δουάν Ασάρ (στη σημερινή δηλαδή Αισύμη του Έβρου) «επί βουλγαρισμώ» όπως επεσήμαινε ο Χατζόπουλος. Ο Πέτκο είχε γεννηθεί στο Δουάν Ασάρ και η πανίσχυρη οικογένειά του διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο στις τοπικές υποθέσεις.