Επισκευές στη Βουλή, σήμαινε… νέες σελίδες ιστορίας!!!

*Η ανανεωμένη αίθουσα της Βουλής της Μείζονος Ελλάδος, το 1915.

*Η Βουλή της Μείζονος Ελλάδος

*Σόλες από τα βουλευτικά εδώλια

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Η αίθουσα του Κοινοβουλίου είτε στο σημερινό κτίριο των λεγομένων Παλαιών Ανακτόρων είτε στο κτίριο της Παλαιάς Βουλής στην οδό Σταδίου (σήμερα Εθνικό Ιστορικό Μουσείο) έχει υποστεί κατά καιρούς διάφορες επισκευές και βελτιώσεις, αναγκαίες για την καλή λειτουργία του ύψιστου θεσμού της Δημοκρατίας. Ωστόσο υπήρχαν χαρακτηριστικές επισκευές, που είχαν συνδεθεί με αξιόλογα ιστορικά γεγονότα

Δύο τέτοια γεγονότα, έχουν μείνει στην λεγόμενη «μικρή ιστορία» του κοινοβουλευτισμού και αφορούν τα έτη 1915 και 1946. Ήταν δύο σημαντικές χρονιές, ιστορικά.

Να θυμίσουμε ότι οι εκλογές της 31^ης  Μαΐου 1915 έγιναν από την κυβέρνηση του Δημήτριου Γούναρη και ενώ είχε αρχίσει να πολώνει την πολιτική κατάσταση ο Εθνικός Διχασμός. Το σημαντικό όμως ήταν ότι σε αυτές τις εκλογές είχαν ψηφίσει και οι περιοχές, που μόλις είχαν απελευθερωθεί: Η  Ήπειρος, η Μακεδονία και τα νησιά του Αιγαίου. Στις 10 Αυγούστου όμως ο Ελευθέριος Βενιζέλος σχημάτισε κυβέρνηση, μετά την παραίτηση της κυβέρνησης Γούναρη.  Όμως και ο Βενιζέλος παραιτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου λόγω διαφωνίας με τον Βασιλιά Κωνσταντίνο Α΄. Στις 24 Σεπτεμβρίου σχηματίστηκε νέα κυβέρνηση υπό τον Αλέξανδρο Ζαΐμη, η οποία παραιτήθηκε για να σχηματίσει νέα κυβέρνηση στις 25 Οκτωβρίου ο Στέφανος Σκουλούδης. Αυτό ήταν το ασταθές πολιτικό πλαίσιο εκείνη τη χρονιά, αν και η Ελλάδα λόγω των Βαλκανικών Πολέμων εμφανίζονταν να έχει διπλό πληθυσμό και διπλάσια έκταση.

*Δημήτριος Γούναρης

Άρχισαν να προσθέτουν βουλευτικά εδώλια

Ιούλιος του 1915. Η αίθουσα της (Παλαιάς) Βουλής, είχε μεταβληθεί σε ξυλουργείο. Ξύλα και ξυλουργικά εργαλεία, ήταν στοιβαγμένα σε κάθε γωνιά. Εργάτες, μηχανικοί και εργολάβοι πηγαινοέρχονταν επιβλέποντας την προσθήκη καθισμάτων για να συμπληρωθούν τα κενά με στόχο να επαρκέσουν για τους βουλευτές. Σε άλλα σημεία είχαν σχηματίσει σωρούς τα ροκανίδια, και τα σπασμένα παλαιά καθίσματα, που θα δίνοντας στους επισκευαστές. Αλλού άχρηστα χαρτιά πεταμένα, έτοιμα να παραδοθούν στην πυρά. Γενικά η αίθουσα είχε γίνει άνω κάτω.

Σχεδίαζαν τότε να προσθέσουν 101 νέα εδώλια και 4 επιπλέον θέσεις του προεδρείου. Έτσι το σύνολο των εδωλίων της αίθουσας θα ανέρχονταν σε 305. Ενώ η Ελληνική Βουλή θα είχε τότε… 316 βουλευτές, από τους 182 που είχε πριν.  Στο πλαίσιο των επισκευών κλείσθηκαν οι πλάγιες δίοδοι με προσθήκη εδωλίων. Έτσι απέμειναν τρεις διάδρομοι κυκλοφορίας. Πίσω από τους υπουργικούς θώκους προστέθηκε και άλλη μια σειρά.

«Εν τοιαύτη περιπτώσει- έγραφε η «Νέα Ημέρα»- 21 βουλευταί θα καταδικασθώσιν εις ορθοστασίαν ή εις χρησιμοποίησιν καρεκλών  του καφενείου της Βουλής, εφόσον θα παρευρεθώσιν έστω και κατά μίαν συνεδρίασιν πάντες οι αντιπρόσωποι του Έθνους».

Υπολογίζονταν τότε, ότι το έργο θα κόστιζε στο ελληνικό δημόσιο περί τις 14.000 δρχ. της εποχής.

*Ελευθέριος Βενιζέλος

Ταυτόχρονα με τις επισκευές και προσθήκες εδωλίων γίνονταν και ελαιοχρωματισμός των θεωρείων, ενώ στο θεωρείο των κοινοβουλευτικών συντακτών των «πρακτικογράφων των εφημερίδων» όπως τους ονόμαζαν τότε θα τοποθετούνταν συρτάρια για να εξασφαλίζουν τη γραφική τους ύλη.

Το σημαντικότερο στη συνεδρίαση της Βουλής που είχε αποκληθεί από τον Τύπο Βουλή της Μείζονος Ελλάδος, εκείνο το καλοκαίρι του 1915, ήταν η συμμετοχή για πρώτη φορά των βουλευτών των λεγόμενων Νέων Χωρών.

Η «Εστία» (2 Αυγούστου 1915) έγραφε χαρακτηριστικά:

«Η Βουλή, η Βουλή της Μείζονος Ελλάδος, κάμνει έναρξιν των εργασιών της αύριον. Μετά τα τόσα ένδοξα γεγονότα και τα πολεμικά τρόπαια δια πρώτην φοράν συνέρχεται η Βουλή, παρισταμένων των αντιπροσώπων  των νέων Ελληνικών χωρών».

Εν τω μεταξύ, δημιουργήθηκε έντονο ενδιαφέρον για την παρακολούθηση των συνεδριάσεων εκείνης της Βουλής. Λίγες μέρες μετά τις επισκευές, στην Θεσσαλονίκη έγινε σύσκεψη μεταξύ του Έλληνα Μητροπολίτη και του Αρχιρραβίνου και αποφασίσθηκε να γίνουν διαβήματα για την παραχώρηση ειδικού θεωρείου για τους αρχηγούς των διαφόρων θρησκευμάτων, στους οποίους περιλαμβάνονταν ο Τούρκος Αρχιμουφτής και οι αρχηγοί των άλλων χριστιανικών εκκλησιών  της Ελλάδας.  Τα θεωρεία όμως ήταν ελάχιστα…

*Το ενδιαφέρον των εφημερίδων

                Για την ανεπάρκεια του χώρου της Βουλής μίλησε η «Πατρίς» στις 4 Αυγούστου 1915 προσθέτοντας ότι «η εντύπωσις της εκτάσεως ωφείλετο ακριβώς εις την προφανή ανεπάρκειαν της αιθούσης, όπως περικλείσει τους βουλευτάς, των οποίων κάθε μορφή υπενθύμιζεν ένα τρόπαιον, μίαν νίκην, μίαν απολύτρωσιν».

                Ας δούμε όμως και κάποια στοιχεία εκείνης της πρώτης συνεδρίασης, που έγινε πανηγυρικά στις 3 Αυγούστου 1915.

*Οι βουλευτές Ηρακλείου Μακράκης και Αναγνωστάκης με τις κρητικές φορεσιές τους

                Μεταξύ των βουλευτών των Νέων Χωρών ήταν και 21 Κρητικοί βουλευτές. Ανάμεσά τους ο Κυριάκος Κ. Μητσοτάκης (παππούς του προέδρου της ΝΔ) μακεδονομάχος και εθελοντής των Βαλκανικών Πολέμων, βουλευτής Χανίων. Ξεχώριζαν όμως δύο Κρητικοί βουλευτές Μιχαήλ Μακράκης και Δημήτριος Αναγνωστάκης, από το Ηράκλειο, που φορούσαν την τυπική παραδοσιακή κρητική ενδυμασία. Και οι δύο είχαν συμμετοχή στις Κρητικές Επαναστάσεις από το 1877 και μετά.

Εκτός των βουλευτών της Ηπείρου, υπήρχαν και 11 βουλευτές της Βορείου Ηπείρου, που προσήλθαν στη Βουλή με επικεφαλής τον στρατιωτικό αρχηγό του Ηπειρωτικού Αγώνος συνταγματάρχη Δημήτριο Δούλη, βουλευτή Αργυροκάστρου, ο οποίος φορούσε τη στρατιωτική του στολή.

Υπήρχαν επίσης και βουλευτές των νήσων  Ίμβρου Λαγόπουλος, Τενέδου Σφαέλλος και Καστελορίζου Λ. Σταματιάδης. Βορειοηπειρώτες και νησιώτες δεν είχαν εκλεγεί με κανονικές εκλογικές διαδικασίες, αλλά είχαν αναδειχθεί μέσα από εκλογές που διενήργησαν οι τοπικές δημογεροντίες.

*Τουρκικής καταγωγής βουλευτές προσέρχονται στη Βουλή 

Στη πρώτη εκείνη συνεδρίαση της ανανεωμένης αίθουσας είχαν μειωθεί αισθητά οι Τουρκικής καταγωγής βουλευτές, που φορούσαν παραδοσιακά φέσια. Τελικά στη συνεδρίαση που εξιστορούμε, εμφανίσθηκαν 14 Μουσουλμάνοι βουλευτές με φέσια και ρεντιγκότες και ένας μόνο μεγάλης ηλικίας με λευκό σαρίκι και τζουμπέ. (Σ.Σ. Ο Χότζα Ομέρ βουλευτής Κοζάνης).

Οι Ισραηλίτες βουλευτές ήταν 4.

*Ο τελευταίος φουστανελοφόρος βουλευτής 

Ένας όμως έκλεψε τις εντυπώσεις των παρόντων, αλλά όχι και την προσοχή των φωτογράφων. Υπήρχε ανάμεσα στους βουλευτές ένας φουστανελοφόρος, ο γηραιός βουλευτής Φθιωτιδοφωκίδος  Ιωάννης Γκρίτζας!!!

*1946: Οι επισκευές στην αίθουσα της Βουλής

Η Βουλή του 1946 και οι επισκευές

Μετά από αναστολή λειτουργίας του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος, λόγω της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά και του πολέμου και της κατοχής που επακολούθησαν, η Βουλή ξαναζωντάνευε ύστερα από δέκα χρόνια και 13 μέρες!!!

  Οι βουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 31 Μαρτίου 1946 και ανέδειξαν κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος υπό τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Τσαλδάρη, έγιναν με πλήρη αποχή του ΚΚΕ. Μια αποχή για την οποία επικρίθηκε ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης. Η αποχή εκείνη χαρακτηρίσθηκε ως προοίμιο του φοβερού εμφυλίου, που ταλάνισε τη χώρα ως τον Αύγουστο του 1949.  Η ορκωμοσία της Βουλής εκείνης, έγινε στις 18 Απριλίου 1946.

Η Βουλή, που προέκυψε από τις εκλογές αυτές, η Δ΄ Αναθεωρητική Βουλή, συνήλθε στις 13 Μαΐου 1946 και ορκίσθηκαν οι εκλεγέντες βουλευτές.

*Η πρώτη συνεδρίαση της Βουλής του 1946, με τον αντιβασιλέα αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό

Τα βουλευτικά εδώλια, είχαν γίνει… σόλες παπουτσιών!!!

Είχαν προηγηθεί υπό την επίβλεψη του γενικού γραμματέα της Βουλής αείμνηστου Πλαγιάννη, εκτεταμένες επισκευές. Κυρίως τοποθετήθηκαν δερμάτινες ταπετσαρίες στα έδρανα των βουλευτών. Στην Κατοχή, κάποιοι τις είχαν ξηλώσει και είχαν πουλήσει τα δέρματα για κατασκευή παπουτσιών και σόλες!!!

Ένα μήνα και πλέον είχαν εργασθεί τα συνεργεία με εντατικούς ρυθμούς για να επισκευάσουν τις φθορές της αίθουσας, αφού κατά τη διάρκεια της κατοχής είχε χρησιμοποιηθεί για τις συνεδριάσεις διαφόρων οργανώσεων, ως στρατώνας των Γερμανών, ως αποθήκη τροφίμων και είχε υποστεί κατά καιρούς διάφορες λεηλασίες. Τα βουλευτικά εδώλια είχαν καταστραφεί. Τα δερμάτινα καλύμματά τους ξηλώθηκαν. Τα ξύλινά μέρη είχαν θραυσθεί και το δάπεδο είχε υποστεί διάφορες βλάβες. Οι θέσεις των βουλευτών μέσα στην αίθουσα ήταν 367. Κάθε εδώλιο μετά τις επισκευές είχε καλυφθεί με δέρμα χρώματος ανοιχτού καφέ και είχε ένα γραφείο μικρό μπροστά. Η Βουλή εκείνη είχε συνολικά 354 βουλευτές!

Οι υπουργικοί θώκοι ήταν συνολικά 36, από 18 δεξιά και αριστερά του Προεδρείου.

Στην πρώτη εκείνη συνεδρίαση, επικράτησε μεγάλη συγκίνηση, δεδομένου ότι η χώρα είχε υποστεί τεράστιες θυσίες στα δέκα προηγούμενα χρόνια. Στο προαύλιο, παιάνιζε η Φιλαρμονική της Φρουράς των Αθηνών. Οι γύρω δρόμοι είχαν κατακλυσθεί από κόσμο. Στα θεωρεία, οι πρεσβευτές των συμμαχικών χωρών και πλήθος κόσμου. Ο μόνος που θρηνολογούσε, κατά τις εφημερίδες της εποχής, ήταν ο ιστορικός αρχικλητήρας της Βουλής γνωστός με το όνομα Μπαρμπαγιώργης. Δεν είχε βρει την στολή του, που την είχαν κλέψει οι Γερμανοί!

Η έναρξη των εργασιών της Βουλής, άρχισε με αγιασμό, τον οποίο τέλεσε ο μητροπολίτης Βεροίας Αλέξανδρος, πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου. Στην πρώτη εκείνη συνεδρίαση, προήδρευσε προσωρινά ο Δημήτριος Γόντικας, βουλευτής Ηλείας, που είχε διατελέσει αντιπρόεδρος της Βουλής προ της δικτατορίας Μεταξά.

Αμέσως μετά τον αγιασμό, και την ορκωμοσία των βουλευτών, ο αρχηγός των Φιλελευθέρων Θεμιστοκλής Σοφούλης, κατέθεσε δήλωση στο Προεδρείο υπογραμμίζοντας, ότι το κόμμα του διατηρεί ακέραιες τις απόψεις του στο Πολιτειακό ζήτημα.

Στο «Ριζοσπάστη» το επίσημο όργανο του ΚΚΕ, ο διευθυντής του Κώστας Καραγιώργης έγραφε μεταξύ άλλων (12 Μαΐου 1946): «Στην αυριανή Ψευτοβουλή ένα μαύρο μπουλούκι από μαύρους ανθρώπους, βρυκόλακες ενός μαύρου παρελθόντος, θα σκούζουν το «’Ερχεται», υπονοώντας την επάνοδο του βασιλέως Γεωργίου Β΄.

Η Βουλή ως θεσμός αλλά και ως κτίριο, ήταν πάντα ο καθρέφτης των πολιτικών εξελίξεως της χώρας μας.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

ΠΗΓΕΣ

*Αρχεία εφημερίδων Αυγούστου 1914 και Μαΐου 1946