Κυριακή 21 Μαρτίου 2010

Ο ΜΑΥΡΟΣ ΟΚΤΩΒΡΗΣ ΤΟΥ ΚΡΑΧ




ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_1_21/03/2010_395011








*Η Μαύρη Παρασκευή του 1929 στη Γουόλ Στριτ






 *Το 1929 έσκασε η φούσκα της Γουόλ Στριτ 
που σήμανε τη Μεγάλη Υφεση 
για την παγκόσμια οικονομία


Επιμέλεια: Στέφανος Xελιδόνης

Η «Μαύρη Πέμπτη» στις 24 Οκτωβρίου 1929 ήταν η αρχή του τέλους - του τέλους της ραγδαίας ανάπτυξης που τη δεκαετία του '20 είχε παρασύρει τις ΗΠΑ σε μια πορεία ξέφρενης κερδοσκοπίας στο χρηματιστήριο. Πάνω από 12 εκατομμύρια μετοχές άλλαξαν χέρια εκείνη την ημέρα, το τριπλάσιο του συνηθισμένου. Η κατάσταση σταθεροποιήθηκε χαμηλά όταν ο πρόεδρος του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης, που τύχαινε και χρηματιστής της J. P. Morgan, αγόρασε 10.000 μετοχές Αμερικανικού Χάλυβα. Η Γουόλ Στριτ δεν κατέρρευσε εκείνη την Πέμπτη, αλλά πανικοβλήθηκε την επόμενη εβδομάδα - τη «Μαύρη Δευτέρα» και τη «Μαύρη Τρίτη», ημέρα του χρηματιστηριακού κραχ. Ακόμη και σήμερα συνεχίζεται η συζήτηση σχετικά με το εάν το κραχ ήταν αιτία ή σύμπτωμα της οικονομικής κρίσης. Γεγονός παραμένει ότι οι ΗΠΑ βυθίστηκαν στη Μεγάλη Υφεση, στη διάρκεια της οποίας δημιουργήθηκε το Νιου Ντιλ, βγαίνοντας οριστικά από αυτήν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μάλιστα, η κρίση, η οποία από αμερικανική σύντομα έγινε παγκόσμια, ήταν ένας από τους παράγοντες που οδήγησαν τον Χίτλερ στην εξουσία και αποσταθεροποίησαν το διεθνές σύστημα γενικότερα. Από τον κυκλώνα δεν γλίτωσε και η Ελλάδα, η οποία, ωστόσο, δεν επλήγη όσο τα βιομηχανικά κράτη. Στη χώρα μας η κρίση είχε αρχίσει το 1920. Δυστυχώς, οι προσπάθειές της να ορθοποδήσει ανατράπηκαν με τον πόλεμο.








Το τέλος της ευφορίας 
για τον υπερδανειστή της Ευρώπης

Του Σταύρου Β. Θωμαδάκη*

Η κρίση του 1929 θεωρείται αφετηρία της μεγαλύτερης ύφεσης που είχε ποτέ υποστεί ο διεθνής καπιταλισμός. Ηταν όμως ταυτοχρόνως η κορωνίδα των εξελίξεων της πολύ πυκνής δεκαετίας του 1920, κατά την οποία ο κόσμος αναζητούσε νέες ισορροπίες και πρότυπα για το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα μετά τον πόλεμο. Θα έλεγα ότι η μεγάλη κρίση προετοιμάσθηκε ακριβώς επειδή μέχρι το 1929 ο κόσμος δεν είχε βρει τη ζητούμενη νέα ισορροπία. Η κρίση του 1929 ήταν μία κρίση απο-διεθνοποίησης ή επαν-εθνικοποίησης οικονομικών και κοινωνικών διαδικασιών. Αυτό άλλωστε σήμαιναν οι κορυφαίες επιπτώσεις της κρίσης εκείνης: η οριστική κατάργηση του «κανόνα του χρυσού», η κατάρρευση του διεθνούς εμπορίου και η τεράστια αύξηση της ανεργίας την οποία η κάθε χώρα αντιμετώπιζε με εθνική πολιτική και με ακύρωση της εισόδου μεταναστών.
Ο πρώτος πόλεμος είχε οδηγήσει σε μεγάλες ανακατατάξεις τις κεντρικές οικονομίες του διεθνούς συστήματος. Τα ευρωπαϊκά κράτη είχαν υποστεί τεράστιες ανθρώπινες και υλικές απώλειες. Είχαν αναλάβει πελώρια δημόσια χρέη και βγήκαν από τον πόλεμο με νομισματική αστάθεια και πληθωριστικές πιέσεις. Η Γερμανία είχε υποχρεωθεί να αναλάβει ανυπόφορα βάρη για αποζημιώσεις έναντι των νικητών και το 1923 περιέπεσε σε έναν υπερπληθωρισμό ιστορικών διαστάσεων που σφράγισε τις πολιτικές εξελίξεις στη χώρα (άνοδος του ναζισμού), αλλά αποτυπώθηκε και στις συλλογικές μνήμες των Γερμανών. Η Σοβιετική Ρωσία είχε οριστικά αποσπασθεί από το διεθνές σύστημα μετά την επανάσταση του 1917 και έθετε σε εφαρμογή έναν αυταρχικό και αυτάρκη οικονομικό σχεδιασμό. Η αποδυνάμωση της Γερμανίας και η απόσπαση της Ρωσίας περιόρισαν την παγκόσμια ζήτηση και δημιούργησαν υφεσιακή προδιάθεση στη μεταπολεμική οικονομία.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν αναδειχθεί σε υπερδύναμη. Είχαν συγκεντρώσει μεγάλα αποθέματα χρυσού και ήσαν η κύρια δανείστρια χώρα μεταξύ των νικητριών δυνάμεων. Με μεγάλες εξαγωγές κεφαλαίων συμμετείχαν ενεργά στην ανοικοδόμηση της τραυματισμένης Ευρώπης. Οι κεφαλαιοδοτήσεις ωστόσο συνοδεύονταν από την απαίτηση συμμόρφωσης με τον νέο «κανόνα χρυσού» (gold exchange standard). Η ίδια η Βρετανία, παλαιός στυλοβάτης και εγγυητής του κανόνα, είχε γίνει καθαρός οφειλέτης, εξαρτώμενη από αμερικανικές πιστώσεις. Η ανασυγκρότηση μέσω πιστώσεων έθεσε σε κεντρική θέση τις τράπεζες. Οι πολιτικές ελίτ της Ηπείρου εύκολα ασπάσθηκαν την αναστήλωση του «κανόνα χρυσού» ως λεωφόρου ευημερίας και σταθερότητας. Ωστόσο, ο κανόνας δημιουργούσε υφεσιακή προδιάθεση: οδηγούσε τις ελλειμματικές χώρες σε οικονομική συμπίεση, ενώ επέτρεπε στις πλεονασματικές χώρες να συσσωρεύουν χρυσό χωρίς να προχωρούν σε οικονομική επέκταση.





Ψευδαισθήσεις
Οι μεγάλες αμερικανικές παροχές κεφαλαίου προς την Ευρώπη και τον κόσμο ενίσχυσαν τη δυναμική της αμερικανικής οικονομίας. Οι εξαγωγές άνθησαν, οι επενδύσεις και η καινοτομία στην αμερικανική βιομηχανία και τη γεωργία απογειώθηκαν. Σύντομα ο οικονομικός δυναμισμός που τροφοδοτούσε τα όνειρα για μια νέα οικονομική εποχή του καπιταλισμού, μεταδόθηκε στη χρηματιστηριακή αγορά και έγινε η βάση για ένα πελώριο κύμα ευφορίας. Το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης είδε ένα από τα μεγαλύτερα ανατιμητικά επεισόδια της ιστορίας του στην περίοδο 1924-29. Στην πρωτοπορία της χρηματιστηριακής ευφορίας ήσαν οι εταιρείες «υψηλής τεχνολογίας» της εποχής, τηλεφωνία, ραδιοφωνία, αυτοκίνητο, ηλεκτρικός εξοπλισμός.
Η χρηματιστηριακή ευφορία μετατρέπει το χρηματιστήριο σε ισχυρότατο μαγνήτη ρευστότητας. Η άνοδος των τιμών των μετοχών παγιδεύει τη φαντασία των ανθρώπων στην ψευδαίσθηση ότι οι τιμές πάντα θα ανεβαίνουν. Η χρηματιστηριακή αποτίμηση μετατρέπεται σε αυτό - επαληθευόμενη προφητεία. Η ρευστότητα εξασφαλίζεται κυρίως με δανεισμό. Το ευφορικό χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης λοιπόν, ήδη πριν από το 1929, κυριαρχήθηκε από μεγάλη εισροή δανειακών κεφαλαίων. Η ανατροπή της ευφορίας -το «σκάσιμο της φούσκας»- ήλθε όταν πλέον η ρευστότητα έφθασε στα όριά της. Η δραματική πτώση των τιμών τον «μαύρο» Οκτώβρη του 1929 ήταν το τέλος μιας ευφορίας που οραματιζόταν τη νέα εποχή. Το πλήθος των αυτοκτονιών που σημειώθηκαν με το μεγάλο κραχ της αγοράς αποτελούσε μακάβρια υπενθύμιση για το δράμα του κερδοσκοπικού υπερδανεισμού: η «εξασφάλιση» δανείων με υπερτιμημένες μετοχές κατέρρεε μαζί με τις τιμές.





Κατάρρευση των τιμών 
και εξάπλωση του πανικού
Γενικότερα, όσο η αναδυόμενη ευφορία είχε γίνει μαγνήτης ρευστότητας, άλλο τόσο η κατάρρευση λειτούργησε ως παγίδα και καταστροφή ρευστότητας. Δάνεια που είχαν παρασχεθεί για αγορά μετοχών δεν μπορούσαν να αποπληρωθούν και οι δανειστές αντιμετώπισαν κρίση ρευστότητας. Η κρίση του χρηματιστηρίου μεταμορφώθηκε σε πιστωτική κρίση.
Η πιστωτική κρίση έγινε ο κεντρικός μηχανισμός μετάδοσης της χρηματιστηριακής κρίσης στην υπόλοιπη οικονομία αλλά και στον κόσμο. Η στενότητα ρευστότητας είχε αρχίσει να εκδηλώνεται στην Ευρώπη ήδη και πριν από το 1929. Η εκτροπή κεφαλαίων -μετοχικών και δανειακών- από όλο τον κόσμο προς το αμερικανικό χρηματιστήριο, ενώ διαρκούσε η ευφορία, είχε ήδη επιδράσει στην ύψωση των επιτοκίων στην Ευρώπη, οφθαλμοφανώς μάλιστα στη Γερμανία, τη Βρετανία, την Αυστρία. Με την πιστωτική κρίση στην Αμερική τα πράγματα χειροτέρευσαν στην Ευρώπη πολύ περισσότερο.
Υπήρξε και δεύτερος μηχανισμός μετάδοσης που έπληξε κυρίως τις περιφερειακές μη εκβιομηχανισμένες οικονομίες. Αυτός ήταν η κατάρρευση των τιμών των εμπορευμάτων (μετάλλων, σιτηρών, δερμάτων, καφέ κ.λπ.), που ακολούθησε κατά πόδας την κατάρρευση των μετοχών και δημιούργησε βαριές ζημιές στις εξαγωγικές οικονομίες της Λατινικής Αμερικής και γενικότερα των αναπτυσσόμενων οικονομιών, αποικιακών ή μη. Η κατάρρευση των τιμών εκδηλώθηκε σαφέστατα στα αμερικανικά χρηματιστήρια εμπορευμάτων όπου η πιστωτική κρίση υποχρέωνε την ταχεία ρευστοποίηση των αποθεμάτων.
Τέλος, λειτούργησε ένας «άυλος» μηχανισμός: η μετάδοση του ψυχολογικού κλίματος. Το σοκ από την κατάρρευση της Νέας Υόρκης έγινε αισθητό παντού. Το κλίμα αισιοδοξίας που προηγουμένως μεταδιδόταν από το αμερικανικό χρηματιστήριο ανατράπηκε. Η κατάρρευση διέχυσε στον κόσμο αρνητικές προσδοκίες και κλίμα απαισιοδοξίας που επηρέαζαν τις τράπεζες, τους επιχειρηματίες και τις επενδύσεις τους. Το φαινόμενο συνόψισε λίγα χρόνια αργότερα ο John Maynard Keynes όταν έγραψε για τα «animal spirits» των επιχειρηματιών και επιδράσεις στη ζήτηση από ανατροπές στο «καθεστώς των προσδοκιών». Επιπλέον, οι μεγάλες επιδόσεις του αυτάρκους σοβιετικού σχεδιασμού την ίδια εποχή δημιουργούσαν ακόμη σκοτεινότερα προαισθήματα για το μέλλον του καπιταλισμού.





Διασπορά της ύφεσης
Οι αρνητικοί κλονισμοί που διαχύθηκαν από τη Νέα Υόρκη στον υπόλοιπο κόσμο το φθινόπωρο του 1929 και την περίοδο 1930-31 επισωρεύθηκαν και συμπλέχθηκαν με τις υφεσιακές προδιαθέσεις που προϋπήρχαν στο ευρωπαϊκό σύστημα μετά τον πόλεμο. Η επίδραση του «κανόνα χρυσού» και του δημοσιονομικού συντηρητισμού διαπέρασε την πολιτική στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη, που δεν αντιστάθμισαν αλλά γενίκευσαν και διέσπειραν την ύφεση. Περικοπές δαπανών και περιστολές ρευστότητας έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο στον προσδιορισμό του βάθους της ύφεσης που μετατράπηκε στη «Μεγάλη Υφεση». Επομένως, η επικρατούσα ορθόδοξη πολιτική λειτούργησε ως δευτερογενής μηχανισμός διάχυσης της κρίσης.





Επέκταση της κρίσης σε ολόκληρη την υφήλιο
Η ύφεση δημιούργησε νέο κύμα κλυδωνισμών στις τράπεζες. Οι οικονομικές δυνατότητες των οφειλετών συρρικνώθηκαν και η εμπιστοσύνη των αποταμιευτών κλονίσθηκε. Στις ΗΠΑ μεταξύ 1929 και 1933 η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε κατά 50%, οι χρηματιστηριακές τιμές κατά 85%, η ανεργία έφθασε το 25% και το ένα τέταρτο των τραπεζών πτώχευσε. Στην Ευρώπη οι πιέσεις κατά τραπεζών εκδηλώθηκαν ήδη το 1930, αλλά η εμβληματική πτώχευση της εποχής ήταν η αυστριακή Creditanstalt τον Μάιο του 1931. Η πίεση διαδόθηκε σύντομα σε όλη την Ευρώπη και ειδικά στη Γερμανία. Οι πτωχεύσεις γερμανικών τραπεζών συνέβαλαν στην ασφυκτική κοινωνική κατάσταση στη χώρα. Τελικά ο κύκλος των αλληλοσυνδεόμενων πιστωτικών αγορών και τραπεζών στην Ευρώπη έκλεισε με κερδοσκοπικές πιέσεις στη στερλίνα. Τον Σεπτέμβριο του 1931 η στερλίνα διέρρηξε τον κανόνα του χρυσού και υποτιμήθηκε. Η δολαριακή ισοτιμία της στα τέλη του έτους είχε μειωθεί κατά 33%. Η υποτίμηση επέτρεψε όμως στη στερλίνα να διατηρήσει τη θέση της ως αποθεματικό νόμισμα.
Η απο-διεθνοποίηση των οικονομιών ήταν πράγματι το μεγάλο αποτέλεσμα της κρίσης του 1929. Τμήμα αυτής της διαδικασίας δεν ήταν μόνον οι νέες κρατικές πρακτικές. Αναθεωρήθηκε τελικά η οικονομική ορθοδοξία. Ο κεϋνσιανισμός και το New Deal είναι οι πιο γνωστοί άξονες της αναθεώρησης. Σημαντικό όμως στοιχείο ήταν επίσης η ανερχόμενη πεποίθηση ότι το μέλλον της οικονομίας θα στηριζόταν λιγότερο στην «αυθόρμητη δράση» των αγορών και περισσότερο στη συντεταγμένη δράση πολύπλοκων φορέων αποφάσεων (μεγάλων επιχειρήσεων, παραγωγικών συνεργασιών, κέντρων σχεδιασμού και κρατικής παρέμβασης) που θα λειτουργούσαν με ενσυνείδητο συντονισμό. Οι αναθεωρημένες ιδέες επρόκειτο να παίξουν ρυθμιστικό ρόλο στον κόσμο που τελικά αναδύθηκε από τον δεύτερο μεγάλο πόλεμο.

* Ο κ. Σταύρος Β. Θωμαδάκης είναι καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών.











Ο αντίκτυπος στην ελληνική οικονομία

Του Γιώργου Β. Δερτιλή*

Για την Ελλάδα, η κρίση δεν άρχισε το 1929, αλλά το 1920. Πολύ πριν, ήδη από το 1905, η δραχμή είχε συνέλθει από την «πτώχευση» του 1893 και είχε επανέλθει σε πλήρη ισοτιμία με το χρυσό φράγκο, χάρη στον Διεθνή Οικονομικό Ελεγχο (ΔΟΕ). Οι εισροές από την ελληνόκτητη ναυτιλία, την ανθούσα διασπορά και τα μεταναστευτικά εμβάσματα, κάλυπταν ως συνήθως τα ελλείμματα του εμπορικού ισοζυγίου. Εως το 1920, η οικονομία αναπτυσσόταν παρά τους πολέμους αλλά και λόγω των πολέμων, δυστυχώς. Οι διεθνείς χρηματαγορές και η Εθνική Τράπεζα δάνειζαν αφειδώς το κράτος. Το μεγαλύτερο μέρος των νέων δανείων το απορροφούσαν όπως πάντα οι στρατιωτικές δαπάνες, αναπόφευκτες με το πολεμικό και ακραία εθνικιστικό κλίμα που επικρατούσε στην Ευρώπη ολόκληρη. Ετσι, τα ελλείμματα και το χρέος έφθασαν σε πρωτοφανές επίπεδο. Η κρίση επήλθε, άλλη μια φορά, με ελληνοτουρκικό πόλεμο.
Το 1920, η μικρασιατική εκστρατεία μπήκε στην τελευταία φάση της. Ο ευρωπαϊκός Τύπος πιθανολογούσε ότι Αγγλία και Γαλλία θα απέσυραν την υποστήριξή τους προς την Ελλάδα με αίτιο ή πρόσχημα την επάνοδο του Κωνσταντίνου. Οι αγορές ακολούθησαν: απέσυραν την εμπιστοσύνη τους στη δραχμή. Ελληνικές και ξένες τράπεζες, ακόμη και ιδιώτες, διενεργούσαν πράξεις λίγο - πολύ κερδοσκοπικές, ψυχρές ή πανικόβλητες. Η ήττα επαλήθευσε τις προβλέψεις τους. Μεταξύ 1920 και 1922, η δραχμή υποτιμήθηκε κατά 85%.
Το 1922 σώρευσε νέα δεινά. Για ν’ αντιμετωπίσει άμεσες ανάγκες, το κράτος ανέστειλε τη μετατρεψιμότητα της δραχμής και τις πληρωμές για το χρέος, έκοψε στα δύο το χαρτονόμισμα, επέβαλε δρακόντειους περιορισμούς στις τράπεζες και στις συναλλαγές. Αλλά δεν μπόρεσε να περιορίσει αρκετά τις δαπάνες, ιδίως τις στρατιωτικές· ούτε τόλμησε ν’ αυξήσει τους φόρους όσο απαιτούσε η κρίση.
Το 1926, το ποσοστό της υποτίμησης είχε αυξηθεί στο 93%. Από τα έξι εκατομμύρια των κατοίκων της χώρας, το 26%, κάπου 1.350.000 άνθρωποι, ήταν πρόσφυγες και «ανταλλάξιμοι». Το βάρος για την αποκατάστασή τους ήταν τεράστιο. Στο μεταξύ, όμως, τα μέτρα είχαν αρχίσει ν’ αποδίδουν και ορισμένα νέα δάνεια είχαν ελαφρύνει την πίεση στο δημόσιο ταμείο. Το 1924, η Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ) σε συνεργασία με τον ΔΟΕ, είχε επιτρέψει δάνειο για την αποκατάσταση των προσφύγων. Είχε επίσης ενθαρρύνει τον εσωτερικό δανεισμό, ομολογιακό και τραπεζικό, καθώς και εξωτερικά δάνεια για δημόσια έργα. Ετσι, οι κυβερνήσεις του 1926 - 1927 πέτυχαν επιτέλους ένα συμβιβασμό για το χρέος, αντιπροσφέροντας μερική επανάληψη των πληρωμών. Ο συμβιβασμός και, κυρίως, η σκληρή εργασία των απλών πολιτών, αυτοχθόνων και προσφύγων, τόνωσαν την πραγματική οικονομία και έφεραν νέες καταθέσεις στις τράπεζες. Μεταξύ 1926 και 1931, η υποτίμηση σταμάτησε και η δραχμή παρέμεινε σταθερά υποτιμημένη γύρω στο 93%.


H κυβέρνηση Βενιζέλου
Το 1928, επομένως, η νέα κυβέρνηση Ελευθερίου Βενιζέλου είχε παραλάβει την οικονομία σταθεροποιημένη, έστω και επί ξυρού ακμής. Τα θεσμικά μέτρα της για την εξυγίανση του νομισματικού και τραπεζικού συστήματος ήταν ρηξικέλευθα. Το 1928, η ίδρυση της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ) περιόρισε την κυριαρχία της Εθνικής στο τραπεζικό ολιγοπώλιο που κερδοσκοπούσε έως τότε στο νόμισμα και ρύθμιζε τους όρους δανεισμού Δημοσίου και ιδιωτών. Το 1930, υπεγράφη ένας ευνοϊκός συμβιβασμός για τα δάνεια των Συμμάχων κατά τον Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1931, με τη στήριξη της ΚτΕ και σε συνεργασία με την ΤτΕ, η κυβέρνηση είχε πλέον θέσει το τραπεζικό σύστημα υπό έλεγχο. Τράπεζες και κρατικά ταμεία υποχρεώθηκαν να καταθέτουν τμήμα των αποθεμάτων τους στην ΤτΕ, αυξάνοντας τις δυνατότητές της να στηρίξει το σύστημα, σε περίπτωση πανικού, ως «δανειστής έσχατης καταφυγής».
Ετσι, το 1929, η διεθνής χρηματιστηριακή κρίση ναι μεν εκλόνισε και την Ελλάδα, αλλά ο αντίκτυπος στην οικονομία της δεν ήταν ολέθριος, όπως ήταν στις βιομηχανικές χώρες. Το τραπεζικό ολιγοπώλιο επέτεινε, βεβαίως, τον πόλεμο κατά της ΤτΕ και την κερδοσκοπία, αλλά δεν επέφερε καταστροφή. Αυτή είχε, άλλωστε, επέλθει από το 1922 και έως το 1926 οι δυσμενείς προβλέψεις των αγορών είχαν ήδη προεξοφλήσει την υποτίμηση. Αν όμως η οικονομία άντεξε τη χρηματιστηριακή κρίση, ήταν αδύνατο ν’ αντέξει τον τυφώνα της παγκόσμιας ύφεσης. Το 1931, η ύφεση προκάλεσε νέες κρίσεις στην Αυστρία και στη Γερμανία. Τον Σεπτέμβριο, η κρίση του αποθεματικού νομίσματος εκείνης της εποχής, της στερλίνας, ανάγκασε τη Μ. Βρετανία να εγκαταλείψει τον κανόνα χρυσού. Οι συνέπειες ήταν πρωτοφανείς: πανικός στο νεογέννητο τότε Χρηματιστήριον Αθηνών, ανοργάνωτο ακόμη και ανεξέλεγκτο· και συνωστισμός πανικόβλητων καταθετών στα ταμεία των τραπεζών. Ετσι, τα διαθέσιμα των τραπεζών άρχισαν να εξανεμίζονται, όπως και το απόθεμα που είχε σωρεύσει η χώρα σε συνάλλαγμα και χρυσό.








Σκληρότερα μέτρα
Η κυβέρνηση και η ΤτΕ αντέδρασαν με σκληρότερα μέτρα. Οι εξαγωγές κεφαλαίου απαγορεύθηκαν. Οι εξαγωγείς υποχρεώθηκαν να καταθέτουν στην κεντρική τράπεζα τις συναλλαγματικές τους εισπράξεις και οι τράπεζες τα συναλλαγματικά τους αποθέματα, σε τιμή μειωμένη κατά 20%. Δρακόντειοι περιορισμοί περιόρισαν τις εισαγωγές, ακόμη και σε είδη πρώτης ανάγκης. Οι φόροι έφθασαν στο απροχώρητο.
Τα μέτρα προκάλεσαν οξύτατο πρόβλημα ρευστότητας. Η κεντρική τράπεζα έπαιξε τον ρόλο του lender of last resort. Διέσωσε έτσι το τραπεζικό σύστημα και καθησύχασε τους πανικόβλητους καταθέτες. Αλλά το κράτος δεν έβρισκε πλέον δανειακά κεφάλαια για να συνεχίσει τις πληρωμές τοκοχρεολυσίων - ούτε βεβαίως στη διεθνή ούτε στην εγχώρια αγορά. Τον Απρίλιο του 1932, η Ελλάδα εγκατέλειψε επισήμως και οριστικώς τον χρυσό και ανέστειλε πάλι τις πληρωμές των χρεολυσίων και εν μέρει των τόκων του δημοσίου χρέους.
Η κυβέρνηση είχε παραλάβει την οικονομία επί ξυρού ακμής. Πράγματι, ο παραμικρός κλονισμός μπορούσε να την καταστρέψει· και αυτό που ακολούθησε, μετά το 1929, ήταν σεισμός· ήταν όχι μόνον η μεγαλύτερη κρίση του 20ού αιώνα, αλλά και η βαθύτερη ύφεση της σύγχρονης ιστορίας. Με αυτά τα δεδομένα, οι χειρισμοί της κυβέρνησης ήταν κατά κανόνα ορθοί. Ο οικονομολόγος της εποχής μας θα μπορούσε εκ των υστέρων να επικρίνει πολλά· ο ιστορικός, όχι· επειδή αυτά που τότε συνέβησαν, τα κρίνει με τα κριτήρια εκείνης της εποχής και όχι της δικής του. Εκείνη την ιστορική στιγμή, μεταξύ 1929 και 1932, το New Deal δεν υπήρχε· το ευρύ κοινό αγνοούσε τον Κέυνς· και οι περισσότεροι οικονομολόγοι τον εγνώριζαν λίγο και τον αναγνώριζαν ελάχιστα. Επιπλέον, η μεγάλη πλειονότητα των Ελλήνων ήταν άνθρωποι φτωχοί ή πάμπτωχοι και κλονισμένοι από μια δεκαετία πολέμων.


Έξοδος από τον κανόνα του χρυσού με επτά μήνες καθυστέρηση
Ολες οι κυβερνήσεις του κόσμου αντιμετώπιζαν με φόβο την έξοδο από τον κανόνα χρυσού. Την θεωρούσαν έσχατη λύση - ένα είδος εγκατάλειψης του πλοίου με την ελπίδα σωτηρίας στα σωσίβια. Το ίδιο δίλημμα αντιμετώπισε και η ελληνική κυβέρνηση. Δίστασε να εγκαταλείψει τον χρυσό, αφού η προοπτική και μόνο αρκούσε για να εξανεμίσει τα αποθέματά της και να την αποκλείσει από τις αγορές κεφαλαίου - και το αποφάσισε επτά μήνες μετά την Αγγλία. Αλλά η καθυστέρηση ήταν δικαιολογημένη. Οι πολιτικές των δύο χωρών δεν είναι συγκρίσιμες. Εγκαταλείποντας τον χρυσό, η Ελλάδα κήρυττε οριστική πτώχευση και έμπαινε στον μονόδρομο μιας «αυτοδύναμης» ανάπτυξης, χωρίς ελπίδα να προσελκύσει φθηνά ξένα κεφάλαια. Ενώ η Αγγλία διέθετε την οικονομική ενδοχώρα της αυτοκρατορίας, στην οποία αναδιπλώθηκε για να προστατεύσει την οικονομία της. Επειτα, η λίρα ήταν και θα παρέμενε αποθεματικό νόμισμα. Κατά κάποιον τρόπο, η απόφαση των Βρετανών ήταν παρόμοια με την απόφαση των Αμερικανών το 1971, απόφαση εξαιρετικά ωφέλιμη για την Αμερική έως τις μέρες μας.
Η σημαντικότερη ίσως διαφορά της εποχής εκείνης από τη σημερινή αφορούσε την οικονομική θεωρία και πρακτική. Η ύφεση εκθρόνισε τον φιλελευθερισμό που κυριαρχούσε στα προηγούμενα ογδόντα χρόνια. Τον αντικατέστησαν, σε πλανητική κλίμακα, ο κρατικός παρεμβατισμός και ο προστατευτισμός. Οι νέες ιδεολογίες επέφεραν ευνοϊκές συνέπειες αλλά και παράπλευρες ζημίες, με μείγμα διαφορετικό ανάλογα με τις ιστορικές εξελίξεις σε κάθε χώρα.
Στην ελληνική ύπαιθρο, η υποτιμημένη δραχμή αύξησε τη σιτάρκεια και στήριξε εξαγωγικές καλλιέργειες. Η νέα Αγροτική Τράπεζα χρηματοδότησε και οργάνωσε τους αγρότες σε συνεταιρισμούς. Οι δασμοί επιδότησαν προϊόντα που διαφορετικά θα αντιμετώπιζαν οξύ ανταγωνισμό. Μακροχρονίως όμως, οι αγρότες εθίζονταν στην κρατική προστασία και αδιαφορούσαν για την ανταγωνιστικότητα, τον εκσυγχρονισμό και την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών. Στη βιομηχανία, οι σχεδόν απαγορευτικοί δασμοί και οι περιορισμοί των εισαγωγών αύξησαν την αξία της παραγωγής. Ο τεράστιος προσφυγικός πληθυσμός, εκτός από την εργασία του, εισέφερε και μια εξαιρετικά αυξημένη ζήτηση στα βασικά αγαθά που μπορούσαν να παράγουν οι εγχώριες βιομηχανίες. Μακροχρονίως όμως, οι βιομήχανοι εθίζονταν στον δασμοβίωτο πλουτισμό και αδιαφορούσαν για την ανταγωνιστικότητα και τη διεθνή προσαρμοστικότητα των επιχειρήσεών τους. Στο εμπόριο, η ανάπτυξη ολιγοπωλίων τροφοδοτούσε υπερκέρδη και αφανή πληθωρισμό. Εξάγοντας παρανόμως συνάλλαγμα και επανεισάγοντας τμήμα του για να το πουλήσουν στη μαύρη αγορά, οι εξαγωγείς τροφοδοτούσαν το εισαγωγικό εμπόριο.


Η ναυτιλία
Η ελληνόκτητη ναυτιλία απέφυγε την απομόνωση. Κατά παράδοση άλλωστε αψηφούσε τα σύνορα και στηριζόταν στην παγκόσμια αγορά και σε φιλόξενες σημαίες. Παρά τις πολεμικές απώλειες και την ύφεση, διατήρησε μία από τις πρώτες θέσεις παγκοσμίως. Από κοντά, ο στόλος υπό ελληνική σημαία ανέβηκε το 1938 στην ένατη θέση από την ενδέκατη που κατείχε το 1914.
Στο μεταξύ, ο αφανής πληθωρισμός της υποτίμησης κατέτρωγε τα εισοδήματα των φτωχότερων. Ηταν η συγκαλυμμένη, «κρυφή» φορολογία που συνοδεύει κατά κανόνα τις υποτιμήσεις. Η εσωστρεφής ανάπτυξη, έστω περιορισμένη, αύξανε κυρίως τα εισοδήματα των πλουσίων και των μικρομεσαίων· και παρά τις περιορισμένες επενδύσεις που απέδιδε, τα καθηλωμένα εισοδήματα των φτωχών διαιώνιζαν την ύφεση.
Συμπερασματικά, το 1932 η Ελλάδα μπόρεσε να κάνει ό,τι και άλλες χώρες, οικονομικά ισχυρότερες: να υποτιμήσει το νόμισμά της, να οχυρωθεί στα σύνορά της και να περιμένει, έστω βυθισμένη στον φαύλο κύκλο της εγχώριας ύφεσης, ελπίζοντας να περάσει κάποτε η κρίση, να ανοίξουν οι ξένες αγορές και να δανειστεί ξένα κεφάλαια ώστε να περάσει στον ενάρετο κύκλο της ανάπτυξης. Η κρίση δεν πέρασε όπως φαντάζονταν οι οικονομολόγοι· απλώς την εξουδετέρωσαν οι ιλιγγιώδεις δαπάνες για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με τίμημα εκατομμύρια νεκρούς. Και η Ελλάδα δεν πρόφτασε να πραγματώσει τις ελπίδες της· τις έσβησαν η Κατοχή και ο Εμφύλιος.


* Ο κ. Γιώργος Β. Δερτιλής είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και directeur d’ tudes (καθηγητής) στην ‚cole des Hautes ‚tudes en Sciences Sociales, Paris. Είναι επίσης ο συγγραφέας του δίτομου έργου «Ιστορία του Ελληνικού Κράτους, 1830-1920» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις του βιβλιοπωλείου της Εστίας.








Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΚΙΛΕΛΕΡ ΤΟ 1910 ΚΑΙ ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟΥ 1950...ΜΑΡΤΙΟΣ ΗΤΑΝ ΚΑΙ ΤΟΤΕ!!!


Ο δημοσιογράφος Μιχάλης Κατσίγερας παρουσιάζει στο ΣΚΑΪ τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα του Μαρτίου. Οι ιστορικές αναδρομές του Μιχ. Κατσίγερα παρουσιάζονται την πρώτη Δευτέρα κάθε μήνα. Για το μήνα Μάρτιο ο Μιχάλης Κατσίγερας είπε:


*Κιλελέρ 1910

Στις 6 Μαρτίου του 1910, έχει προγραμματιστεί συλλαλητήριο ακτημόνων καλλιεργητών στη Λάρισα. Από διάφορα χωριά της Θεσσαλίας, οι αγρότες προσπαθούν να συγκεντρωθούν στην πρωτεύουσα της Θεσσαλίας. Το αγροτικό κίνημα στη Θεσσαλία, όπως και σε άλλες περιοχές της χώρας, είχε αναπτυχθεί κατά τα προηγούμενα χρόνια ιδιαίτερα και μορφή της αγωνιστικότητας εκεί στην Θεσσαλία, ήταν ο Μαρίνος Αντύπας ο οποίος δολοφονείται το 1907. 



*Ο δολοφονηθείς Μαρίνος Αντύπας


Στις 6 Μαρτίου του 1910, κάτοικοι του χωριού Κιλελέρ προσπαθούν να επιβιβαστούν χωρίς εισιτήριο στο τρένο που πηγαίνει προς τη Λάρισα, προκειμένου να συμμετάσχουν στο συλλαλητήριο. Ο διευθυντής των Θεσσαλικών Σιδηροδρόμων αρνείται την επιβίβασή τους, προκαλούνται επεισόδια και το τρένο ξεκινάει ενώ σταματάει λίγο αργότερα, όπου 800 εξαγριωμένοι ακτήμονες αγρότες προκαλούν ζημιές στον συρμό.
Στο τρένο υπάρχει μια στρατιωτική δύναμη που προορίζεται για την Λάρισα, με σκοπό την τήρηση της τάξης κατά τη διάρκεια του συλλαλητηρίου. Η δύναμη αυτή, δέχεται εντολή να πυροβολήσει στον αέρα, εξαγριώνονται οι ακτήμονες αγρότες με αποτέλεσμα να προκληθούν επεισόδια με νεκρούς. Το ίδιο συμβαίνει και σε ένα άλλο χωριό της περιοχής. Το συλλαλητήριο πραγματοποιείται τελικά την ημέρα εκείνη στη Λάρισα, αφού προηγουμένως έχουν ακολουθήσει και εκεί επεισόδια από τα οποία χάνουν τη ζωή τους άλλοι δύο διαδηλωτές. Έτσι έμεινε στην ιστορία του αγροτικού κινήματος της Ελλάδας, η εξέγερση στο Κιλελέρ στις 6 Μαρτίου του 1910, όπως είναι και το γνωστό ομότιτλο τραγούδι του Διονύση Σαββόπουλου.



*Σοφοκλής Βενιζέλος και Νικόλαος Πλαστήρας

Η δεύτερη στρογγυλή επέτειος γεγονότων του 20ου Αιώνα, αφορά επίσης την Ελλάδα και τις εκλογές που διεξήχθησαν στις 5 Μαρτίου το 1950. Είναι οι δεύτερες εκλογές μετά τον πόλεμο και οι πρώτες μετά τη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου. Σε αυτές τις εκλογές, τα κόμματα της Δεξιάς χάνουν αρκετή από τη δύναμή τους, βεβαίως πρώτο κόμμα ήρθε το Λαϊκό κόμμα του Τσαλδάρη, αλλά στο σύνολο τα κόμματα της Δεξιάς χάνουν σημαντικό μέρος της δύναμής τους. Πρώτα έρχονται τα κόμματα του Κέντρου των οποίων ηγούνται, ο Σοφοκλής Βενιζέλος ο Νικόλαος Πλαστήρας και ο Γεώργιος Παπανδρέου ενώ υπάρχουν και άλλα μικρότερα κόμματα, κυρίως της Κεντροδεξιάς.
Στις εκλογές αυτές μετέχουν και οι δυνάμεις της Κομουνιστικής Αριστεράς με τον τίτλο του κόμματος της Δημοκρατικής Παράταξης, υποψηφίους της οποίας πριμοδοτεί το τότε εκτός νόμου Κομουνιστικό Κόμμα Ελλάδας. Με βάση λοιπόν τα αποτελέσματα των εκλογών της 5ης Μαρτίου οι οποίες διεξάγονται με το σύστημα απλής αναλογικής, σχηματίζονται οι κυβερνήσεις του Κέντρου όπου έχουμε και το περίφημο διάλειμμα της Κεντρώας Διακυβέρνησης. Η πρώτη κυβέρνηση σχηματίζεται υπό τον Σοφοκλή Βενιζέλο και λίγες εβδομάδες αργότερα υπό τον Νικόλαο Πλαστήρα.

Σάββατο 20 Μαρτίου 2010

ΓΚΑΓΚΑΒΟΥΖΗΔΕΣ: ΕΝΑ ΑΡΧΑΙΟ ΘΡΑΚΙΚΟ ΦΥΛΟ, ΠΟΥ ΤΟΥΡΚΟΦΩΝΗΣΕ, ΑΛΛΑ ΚΡΑΤΗΣΕ ΑΝΕΝΔΟΤΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΥ ΦΡΟΝΗΜΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΙΣΤΗ ΤΟΥ

Τις προάλλες, στο βιβλιοπωλείο Π. Κυριακίδη στην οδό Μητροπόλεως 62 της Αθήνας, έγινε η παρουσίαση του βιβλίου "Εμείς οι Γκαγκαβούζηδες" του Χρήστου Κοζαρίδη. Η διαδρομή των Γκαγκαβούζηδων στο χρόνο και στο χώρο των Βαλκανίων, είναι η συναρπαστική ιστορία ενός αρχαίου θρακικού φύλου, που επιβίωσε ως τις μέρες μας, μέσα από τις συμπληγάδες αέναης προσφυγιάς, διώξεων, υποτιμήσεων και εχθρικών αντιμετωπίσεων. Η ομιλία του συγγραφέα, που αναλύει μεθοδικά αυτό το φαινόμενο, που πολλοί σύγχρονοι Έλληνες αγνοούν, δημοσιεύεται εδώ, γιατί κρίθηκε πως περιέχει όλα εκείνα τα επιστημονικά, ιστορικά και κοινωνικά στοιχεία, που θα βοηθήσουν όσους αγνοούν το ζήτημα, να το κατανοήσουν
*Το εξώφυλλο του βιβλίου

Σε ορισμένους  από εσάς που βρίσκεστε σε αυτή την αίθουσα όταν λάβατε την πρόσκληση για την εκδήλωση- παρουσίαση του βιβλίου μου θα γεννήθηκε η απορία: Γκαγκαβουζηδες-ποιοι είναι αυτοί πάλι όπως και σε άλλους γιατί τώρα αυτή η εκδήλωση;


Αντίστοιχα σε ανύποπτο χρόνο ένας καταξιωμένος καθηγητής ιστορίας ο Κ. Φωτιάδης σε μια ομιλία του πριν από 7-8 χρόνια είχε πει απευθυνόμενος σε ανάλογο ακροατήριο πως τα επόμενα 20 χρόνια στην εξωτερική πολιτική αυτής της χώρας θα κυριαρχεί ή θα αποτελεί μια από τις προτεραιότητες της το θέμα των Γκαγκαβουζηδων. 



Όταν αυτό το γεγονός μου το μετέφεραν φίλοι που έτυχε να είναι στην εκδήλωση και ήξεραν πως ήδη είχα ξεκινήσει την ερευνά μου για το θέμα της καταγωγής των Γκαγκαβούζηδων αισθάνθηκα πως βρισκόμουν ανάμεσα στις συμπληγάδες, διότι θα έπρεπε η έρευνα και η καταγραφή που είχα ήδη ξεκινήσει να είχε όλα εκείνα τα αντικειμενικά χαρακτηριστικά μιας πραγματικής ιστορικής έρευνας δίχως να κυριαρχούν τα συναισθήματα μου λόγω της καταγωγής, βιώματα της ζωής μου αλλά και των προγονών, της απόρριψης του χλευασμού της υποτίμησης, των διώξεων και των απαγορεύσεων. Και όταν θα ολοκληρώνονταν αυτή η έρευνα θα μπορούσε ο καθένας από μας με υπερηφάνεια να υψώσει το ανάστημα του και να πει ΝΑΙ ΕΙΜΑΙ ΓΚΑΓΚΑΒΟΥΖΗΣ.
Αυτό το τελευταίο το έζησα και στις δυο εκφάνσεις του και είμαι υπερήφανος που πρώτος έβαλα αυτό το λιθαράκι της αναγνώρισης και της αποδοχής ενός ταλαίπωρου θρακιώτικου φύλου.
Άρα τα πρώτα εμπόδια είχαν υψωθεί μπροστά μου και έμοιαζαν ανυπέρβλητα. Αυτά δεν είχαν να κάνουν και δεν έμπαιναν μόνο από εξωτερικούς παράγοντες αλλά και μέσα από ανθρώπους της ίδιας μας της ράτσας οι οποίοι κάθε φορά ακόμη και σήμερα τόνιζαν και  τονίζουν πως περπατάμε σε ένα τεντωμένο σχοινί και υπάρχει ο κίνδυνος μειονοτικών θέσεων και συνολικής απόρριψης της ομάδας μας. Πολιτειακοί παράγοντες όταν ζήτησα να τους συναντήσω για να συνεισφέρουν στην έκδοση με προέτρεψαν αν το κάνω τελικά να τονίζω σε όλους τους τόνους και τους χρόνους πως είμαστε Έλληνες και να προσέχω μήπως κάνω την Ορεστιάδα Κόσσοβο!! Έτσι προχώρησα μόνος μου στην χρηματοδότηση αυτής της έκδοσης διότι δεν ήθελα να υποκύψω σε κανέναν από όλους αυτούς που αν και επίσημα πρόσωπα και γνώστες της περιοχής επέμεναν να μας χαρακτηρίζουν Τούρκους μόνο και μόνο επειδή μιλούσαμε μια παραλλαγή της τουρκικής γλώσσας, της γλώσσας  του πιο μισητού εχθρού της πατρίδας μας. Το μυαλό μου πήγαινε και πηγαίνει πάντα σε μια αυτοβιογραφική επιστολή του Περικλή Πελτέκη πρόσφυγα από τις Σαράντα Εκκλησιές που στα 95 του χρόνια με πλήρη διαύγεια μυαλού ανάμεσα στα άλλα γράφει….. Η αλήθεια είναι ότι όταν ήρθαμε πρόσφυγες το 1922 όπου και να είμεθα Θράκη Μακεδονία Ήπειρο, Πελοπόννησο, δεν μας χώνευαν σε μερικά μέρη κάτι κακότροποι μας έλεγαν Τουρκόσπορους. Πάντως 57 χρόνια που πέρασαν από την προσφυγιά μας συμπεθέριασαν Μικρασιάτικες, Θράκες, Πόντιοι Παλαιοελλαδιτες και σμίχτηκε το αίμα με το αίμα και έτσι ήρθε η ομόνοια και η αγάπη εις όλους τους Έλληνες και ζούμε ωσάν φίλοι στη ωραία και δοξασμένη Ελλάδα μας…….
*Σελίδα από το βιβλίο του Χρ. Κοζαρίδη. Γκαγκαβούζηδες με τις χαρακτηριστικές φορεσιές τους

Μία δεύτερη απάντηση σε όλους αυτούς θα έπρεπε να είναι το γεγονός πως στην σημερινή εποχή η όποια πολιτισμική ετερότητα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως πολιτισμικός πλούτος ενός κράτους παρά ως κίνδυνος για την εθνική συνοχή του. Ειδικά όσο αφορά στην ελληνική πολιτεία πιστεύω πως θα έπρεπε να αντιμετωπίζετε ως ευλογία και να πάψει να αποτελεί κατάρα. 
Πριν από 4 χρόνια όταν για πρώτη φορά το συγκεντρωμένο υλικό μου περίπου 150 σελίδες το έδωσα στην επίκουρο καθηγήτρια ιστορίας στο τμήμα Νηπιαγωγών Φλώρινας κ. Βαμβακίδου Ιφιγένεια να εκτιμήσει αν θα μπορούσε να εκδοθεί ένα βιβλίο με θέμα την καταγωγή των Γκαγκαβούζηδων μου απάντησε μετά από λίγο καιρό με δύο παρατηρήσεις:
Α) αν θες να κάνεις ένα ιστορικό βιβλίο θα πρέπει να βγάλεις από έξω όλες εκείνες τις φράσεις που υποκρύπτουν και εκφράζουν έντονα τη συναισθηματική και προσωπική σου σχέση με τους Γκαγκαβούζηδες και
Β) προχώρα διότι όσο και να έψαξα στην ελληνική βιβλιογραφία δεν βρήκα πουθενά ένα ολοκληρωμένο βιβλίο σχετικά με εσάς.
Ως προς την πρώτη παρατήρηση είναι γεγονός πως αγωνίστηκα παρά πολύ πάνω στα γραπτά μου για να φτάσω όπως θα είδατε ή θα δείτε να μην εκφράζω καθόλου τον συναισθηματικό μου κόσμο και να κρίνω αντικειμενικά τις διάφορες θεωρίες που έχουν αναπτυχθεί κατά καιρούς γύρω από την καταγωγή των Γκαγκαβούζηδων. Ίσως κάποιοι από εσάς να σκέφτονται πως ο τίτλος  του βιβλίου και ειδικά το «Εμείς» αποτελεί έναν επιθετικό προσδιορισμό με τον οποίο θέλεις να τονίσεις την διαφορετικότητα σας ανεξάρτητα αν δεν θέλεις έτσι να τον προσδιορίζεις. Δεν θα διαφωνούσα πλήρως με αυτήν την παρατήρηση διότι οι περισσότεροι από εσάς δεν γνωρίζετε και δεν μπορείτε να φανταστείτε τι έχουν περάσει στο διάβα των χρονών οι Γκαγκαβούζηδες λόγω της ετερογλωσσίας τους όπως και οι υπόλοιποι αλλόγλωσσοι πληθυσμοί και ομάδες στην πατρίδα μας. Η γκετοποίηση στα πρώτα χρόνια δεν επιβλήθηκε μόνο από τους έχοντες εξουσία-το κράτος- αλλά και από τους ίδιους τους εαυτούς τους ως άμυνα στην χλεύη στην υποτίμηση και στους διωγμούς. Έτσι ως κλειστή κοινωνία πορεύτηκαν και κατάφεραν να επιβιώσουν. Με τα χρόνια η αστυφιλία και η αστικοποίηση της ίδιας της αγροτικής κοινωνίας τους ανάγκασε να ανοίξουν τα σύνορα της κοινότητας τους. Αρχικά δέχτηκαν στους κόλπους της  αλλόγλωσσους και μετά σιγά-σιγά τα σύνορα άνοιξαν και όλοι συγγένεψαν. Στην μακροχρόνια έρευνά μου έβλεπα και βλέπω ακόμη στις κοινότητες των Γκαγκαβούζηδων να αντιμετωπίζονται σε μικρότερο βαθμό οι νύφες και οι γαμπροί από άλλη ράτσα ως «ξένοι». 
Στη δεύτερη παρατήρηση της κ. Βαμβακίδου πράγματι το είχα διαπιστώσει και εγώ πως δεν υπήρχαν εκτεταμένες αναφορές πάνω στο θέμα της καταγωγής μας. Μια αναφορά από τον αξιοσέβαστο δάσκαλο καθηγητή Αλέξη Σαββίδη ο οποίος στο βιβλίο του  ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΚΑΙ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ μας εντάσσει στα πρωτοτουρκικά φύλα και μια του επίσης αξιοσέβαστου δάσκαλου και καθηγητή κ. Οργανογόνου που μας ενέταξε στους Καραμανλήδες. Όλη η άλλη βιβλιογραφία δυστυχώς είναι ξενόγλωσση και προέρχεται από την τουρκική και σοβιετική σχολή ιστορίας. Πάνω σε αυτή διάφοροι ερευνητές μέσα από εργασίες, ομιλίες άρθρα και βιβλία  τους αναμασούν την προπαγάνδα των Τούρκων και Ρώσων ιστορικών δίχως να ρωτήσουν τους ιδίους τους Γκαγκαβούζηδες. Και εγώ που μεγάλωσα ως Ρουμ Γκαγκαούζ έπρεπε να αποδείξω πως δεν έχουμε σχέση ιστορικά με οποιοδήποτε τουρκικό φύλο που εμφανίστηκε στα βυζαντινά χρόνια.
*Σελίδα από το βιβλίο του Χρ. Κοζαρίδη. Γκαγκαβούζηδες 
με τις χαρακτηριστικές φορεσιές τους

Ήταν πιστέψτε με πολύ δύσκολο να περπατάς συνεχώς πάνω σ ένα τεντωμένο σκοινί να ακροβατείς συνεχώς για να μην κατηγορηθείς ως εθνικιστής ούτε από την μια πλευρά ούτε από την άλλη. Ακόμη δε περισσότερο να κατηγορηθείς πως επίτηδες λόγω της καταγωγής μου άπλωσα ένα πέπλο αγνότητας πάνω από τους Γκαγκαβούζηδες. 
Έτσι αναγκαστικά η έρευνα μου επεκτάθηκε σε γειτονικές χώρες που από τα αρχεία τους έβρισκα σημαντικές πληροφορίες για το θέμα της καταγωγής των Γκαγκαβούζηδων. Στην έρευνά μου αυτή με βοήθησε παρά πολύ η καλή γνώση της τουρκικής και ρουμάνικης γλώσσας και η πολύ καλή σχέση μου με το διαδίκτυο. Τα αρχεία που έβρισκα στα ρώσικα και βουλγάρικα αναγκαστικά πήγαιναν για μετάφραση με κόστος οικονομικό για μένα αλλά πάντα με αγωνία το τι καινούργιο θα συναντούσα μπροστά μου. 
Όταν ολοκλήρωσα αυτή την πρώτη και σημαντική καταγραφή ιστορικών πηγών είδα έκπληκτος πως η πρώτη κοιτίδα των Γκαγκαβούζηδων ήταν η Δοβρουτσά της βόρεια Βουλγαρίας. Έκπληκτος διότι πάντα άκουγα τον συγχωρεμένο πατέρα μου να μου λέει πως αν θέλουμε να μάθουμε για εμάς θα πρέπει να ψάξουμε τις ρίζες μας και προς την Βουλγαρία και όχι μόνο στην Ανατολική Θράκη. 
Ακολούθησε και δεύτερη συνεχόμενη έκπληξη!! Επιβεβαιώνονταν μια ακόμη σκέψη μου πως όλοι οι ιστορικοί έκρυβαν επιμελώς κάτω από το χαλί της ιστορίας τα φύλα που κατοικούσαν και προϋπήρχαν των Γκαγκαβούζηδων στη περιοχή αυτή. Είχα προσέξει πως οι αναφορές όλων σταματούσαν στον 18ο αιώνα και κανείς δεν έβλεπε ή δεν ήθελε να δει τι υπήρχε τα προηγούμενα χρόνια. Έτσι εντόπισα πως στην ίδια περιοχή από τη αρχαιότητα και μέχρι τα πρώτα βυζαντινά χρόνια κατοικούσε στην περιοχή ένα θρακικός λαός οι Κροβούζοι ή Κατταούζοι στα ρωμαϊκά χρόνια. Ο Οβίδιος γράφει πως μιλούσαν τα ελληνικά με γετική βαρβαρίζουσα προφορά. Στάθηκα σε αυτές τις αναφορές διότι για πρώτη φορά καταρρίπτονταν μέσα μου ο μύθος που είχε πλάσει μέχρι τότε η τουρκική σχολή πως είμαστε απόγονοι των Ούζων του 11ου αιώνα. Η σχολή αυτή επιμένει πως το όνομα μας προέρχεται από το όνομα ενός από τα 22 φύλα των Ούζων που ονομάζοντας Γκαγκ!! Τέτοιο φύλο όσο και να έψαξα ποτέ δεν ήρθε στα Βαλκάνια, αντίθετα έφτασε μέχρι την Κασπία Θάλασσα όπου και αφομοιώθηκε από τα άλλα τουρκογενή φύλα. Έτσι για πρώτη φορά μπορεί να γίνει ο συσχετισμός των Κατταούζων με τους Γκαγκαβούζηδες με βάση το όνομά τους. Επίσης αξίζει να αναφερθεί η παρατήρηση του πατέρα της ρουμάνικης ιστορίας Ν. ΓΙΟΡΚΑ ο οποίος όταν καταγράφει τους λαούς τα έθνη και τα φύλα του ποταμού Δούναβη σημειώνει πως ανάμεσα τους ζούσαν και οι Γκαγκαούτσοι και δεν μπορεί αυτός ο λαός να εξαφανίστηκε έτσι ξαφνικά από το πρόσωπο της ιστορίας.
Έτσι άρχισα και επιβάλλονταν να χαλάσω όλο το πάζλ της καταγωγής των Γκαγκαβούζηδων που είχα σχηματίσει στο μυαλό μου αλλά και στα γραπτά μου κείμενα. Έπρεπε να προσθέσω ψηφίδες στο πάζλ προσθέτοντας κείμενα αρχαίων Ελλήνων, Ρωμαίων και Βυζαντινών ιστορικών και χρονικογράφων. Ο Ηρόδοτος ο Στράβωνας, ο Πτολεμαίος ο γεωγράφος οι Ρωμαίοι Πλίνιος και Οβίδιος αναφέρονται στους Κροβούζους και Κατταούζους. Αργότερα ο Απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή του γράφει: ασπάζεστε επίσκοπον Αμπλίαν ως εαυτό μου!! Ο Απόστολος Ανδρέας προσηλυτίζει με υπομονή και επιμονή όλους τους λαούς ειδικά των παραθαλάσσιων περιοχών τους έχοντας ελληνικήν παιδείαν όπως βρέθηκε σε κείμενα εποχής. Ο Άγιος Γότθος κατάγεται από την ίδια περιοχή όπως και ο επίσκοπος Λουφλιλας αιρετικός αργότερα αλλά υπεύθυνος για τον εκχριστιανισμό των λαών του Δούναβη κατάγεται από την ίδια περιοχή και στα χρονικά των βυζαντινών καταγράφεται ως ομιλών ελληνικά με βαρβαρίζουσα προφορά.  Ο Ηρόδοτος δε τους χαρακτηρίζει ως λαό ανδρειώτατο, γαλακτοφόρο και πολεμικό το γένος. Όλες αυτές οι αναφορές αποκρύπτονται εντέχνως και συστηματικά από τους σύγχρονους ιστορικούς. 
Εδώ μπορεί και πρέπει να μπει ένα βασικό ερώτημα που θα μπορούσε να μου απευθύνει ο οποιοσδήποτε από εσάς: μα είναι τόσο καθαροί οι Γκαγκαβούζηδες και δεν ήρθαν σε επαφή με άλλους λαούς;
Δεν το αρνούμαι και ίσα-ίσα δέχομαι πως δεν είναι δυνατόν να μην υπήρξαν επιμιξίες μεταξύ διαφορετικών φύλων και λαών ανεξάρτητα της γλώσσας και της καταγωγής. Ένα φαινόμενο άλλωστε που παρατηρήθηκε σε όλα τα Βαλκάνια. Πώς όμως και κάτω από ποιες συνθήκες είναι το δεύτερο ερώτημα. Είμαι σίγουρος και πεισμένος πως όλες αυτές έγιναν διότι σε όλα τα Βαλκάνια είχε επικρατήσει ο χριστιανισμός ως η κοινή θρησκεία όλων των λαών που είχαν ενταχθεί οικιοθελώς η με την βία στο κρατικό σύστημα της νέας αναδυόμενης και ανερχόμενης παγκόσμιας δύναμης του βυζαντινού κράτους. Ανεξάρτητα από τις πεποιθήσεις του καθενός μας θα πρέπει να δεχτούμε πως ο χριστιανισμός σαν κρατική ιδεολογία από τα πρώτα χρόνια του Βυζάντιου αποτέλεσε σε ένα μεγάλο βαθμό το χωνευτήρι των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών, καταγωγής, φύλου παραδόσεων, εθίμων, πολιτιστικής κληρονομίας και ένας νέος τύπος πολίτη κάνει την εμφάνιση του αυτός του Βυζαντινού πολίτη, ο οποίος για να αναρριχηθεί στα ανώτερα αξιώματα στρατιωτικά και πολιτικά θα έπρεπε να γίνει υποχρεωτικά χριστιανός στο θρήσκευμα. Επίσης η μεγαλοπρέπεια και η αίγλη που προσέδιδε σε όλους τους λαούς η Κωνσταντινούπολη, ανάγκαζε όλους να στρέφουν το βλέμμα τους προς αυτή είτε για να την κατακτήσουν είτε για να ενταχθούν πλήρως στο πολιτικό-οικονομικό-κοινωνικό σύστημα της.
*Σελίδα από το βιβλίο του Χρ. Κοζαρίδη. Γκαγκαβούζηδες 
με τις χαρακτηριστικές φορεσιές τους

Κάτω από αυτές τις συνθήκες γαλουχήθηκαν και οι πρόγονοι των Γκαγκαβούζηδων οι Κατταούζοι. Οι πηγές από τους βυζαντινούς χρονικογράφους δεν αναφέρονται σε ένα ξεχωριστό έθνος που έπειτα από μια επιδρομή νικηθήκαν από το βυζαντινό στρατό και ως ηττημένοι να εγκαταστάθηκαν σε εδάφη που τους παραχώρησε το Βυζάντιο. Απεναντίας μιλούν για ελληνόγλωσσους πληθυσμούς τουλάχιστον στο επίπεδο των πόλεων και των διοικήσεων. Άρα θα πρέπει να καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως έχουμε να κάνουμε τουλάχιστον με ελληνοχριστιανικούς πληθυσμούς που εντάχθηκαν από νωρίς στο βυζαντινό σύστημα διοίκησης.
100 χρόνια πριν την επέλαση των Οθωμανών στα Βαλκάνια στην ίδια περιοχή καταγράφεται το Δεσποτάτο της Καβάρνας ως ανεξάρτητο από το βουλγαρικό κράτος και φόρου υποτελής στο Βυζάντιο. Με την επέλαση των Οθωμανών είχαν να επιλέξουν ανάμεσα στην υποταγή ή στην αντίσταση. Επέλεξαν την αντίσταση και νικήθηκαν στη μάχη της Βάρνας το 1396-98 διότι δεν δέχτηκε ο Δεσπότης τους Ιβαγκός να διαθέσει το στρατό του εναντίον του βασιλιά της Σερβίας Λαζάρου. Η σθεναρή τους αντίσταση και η ανάγκη των σουλτάνων να συντηρήσουν πάνω από ένα εκατομμύριο στρατιώτες στην περιοχή  θα πρέπει να είναι το γεγονός που δεν προχώρησαν στην εξολόθρευση του πληθυσμού της περιοχής. Φαινόμενα βίαιων εξισλαμισμών παρατηρήθηκαν αλλα σε μεμονωμένα πεδία. Στην παράδοση των Γκαγκαβούζηδων της Δοβρουτσάς υπάρχει καταγραμμένο το γεγονός της μαζικής αυτοκτονίας Γκαγκαούζων γυναικών στο φρούριο της Καλιάκρας ως άλλες γυναίκες του Ζαλλόγγου. Στη θέση που έπεσαν οι απόγονοι τους έστησαν ένα άγαλμα για να τις τιμήσουν. Σε αυτό το ασφυκτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούσαν με τις μαζικές μεταναστεύσεις τουρκογενών πληθυσμών αυτοί ως μειοψηφία αναγκάζονται να αλλάξουν την γλώσσα τους για να επιβιώσουν. Ακούγεται ως απλοϊκό επιχείρημα; Και όμως δεν είναι. 
Ένας σημαντικός παράγοντας που κράτησε τους  Γκαγκαβούζηδες στη αγκαλιά του ελληνισμού ήταν η φανατική προσκόλληση τους στο Χριστιανισμό και στα βυζαντινά πρότυπα διοίκησης και αυτοδιοίκησης των κοινοτήτων τους. Σημαντικό παράγοντα αποτέλεσε επίσης το ειδικό καθεστώς εκκλησιαστικής διοίκησης  της περιοχής με την μορφή της Εξαρχίας μέχρι τα μέσα του 18ου αιώνα. Η άμεση σχέση τους με τον εκάστοτε Έξαρχο, ο όποιος ήταν και Μέγας Λογοθέτης του Πατριαρχείου ίσως να συνετέλεσε στο να λένε οι γέροντες Γκαγκαβούζηδες όταν τους ρωτούσα από πού καταγόμαστε να μου απαντούν: « μπιζ ολουμ εβλιατ οτζιακ γκελντιμ». Έτσι σε ένα αγροτοκτηνοτροφικό πληθυσμό αγράμματο συνεχίζει τα επόμενα χρόνια να περνά στο υποσυνείδητο τους πως είναι κάτι ξεχωριστό και πάντα σε σχέση με το Πατριαρχείο. 
Μπορεί όλα αυτά να θεωρούνται απλοϊκές προσεγγίσεις σε ένα σημαντικό θέμα όπως είναι η καταγωγή των Γκαγκαβούζηδων και να προκαλούν θυμηδία σε ιστορικούς κύκλους. Αν ήταν όντως τουρκικό φύλο γιατί δεν εντάχθηκαν αμέσως ή και μετά από λίγα χρόνια στο οθωμανικό σύστημα με τον πλήρη εξισλαμισμό τους για να αποφύγουν τα βίαια και συχνά ξεσπάσματα της οθωμανικής διοίκησης επάνω τους, όπως έκαναν άλλα τουρκογενή φύλα;  Απεναντίας παρέμειναν χριστιανοί προσκολλημένοι στο αδύναμο αρχικά Πατριαρχείο και μετέπειτα στο ισχυρό  ελληνορθόδοξο αυτοδιοίκητο σύστημα των κοινοτήτων. 
Σε όλους τους ρωσοτουρκικούς πολέμους συμμετείχαν στο πλευρό των Ρώσων προσβλέποντας στην απελευθέρωση τους από το Ξανθό γένος. Ποιος τους οργανώνει και ποιου το όνομα έχουν αποδώσει σε χωριά τους στην Βεσσαραβία και στην Ανατολική Θράκη. Του Δημήτρη Βατικιώτη, έμπορο από τα Βατικα της Λακωνίας, Απόστολος της Φιλικής Εταιρείας και εμψυχωτής και οργανωτής της περίφημης Βουλγάρικης Λεγεώνας. Κατακτητής της Σίλιστρας με τους Γκαγκαβούζηδες στρατιώτες τους. Ως νέος Οδυσσέας σκέφτηκε ένα τέχνασμα ανάλογο του Δούρειου Ίππου για να κατακτήσει την επί 6 μήνες πολιορκούμενη και αντιστεκόμενη πόλη στα ρωσικά πυρά. Δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει το έργο του διότι πέθανε πολύ μικρός Αλλά έμεινε στην μνήμη των Γκαγκαβούζηδων που τον τιμούν ακόμη και σήμερα.
Η συμμέτοχή τους στα επαναστατικά γεγονότα της Μολδοβλαχίας είναι αδιαμφισβήτητη ανεξάρτητα αν προσπαθούν να την αποσιωπήσουν οι Βούλγαροι ιδίως ιστορικοί. 
Οι μεγάλες αναγκαστικές μεταναστεύσεις τους ξεκίνησαν μετά το 1840 και ολοκληρώθηκαν το 1880 για να αποφύγουν τα αντίποινα των οθωμανικών στρατευμάτων που μετά από κάθε τους ήττα στα πολεμικά θέρετρα της περιοχής ξεσπούσαν σε λεηλασίες και σφαγές των ντόπιων χριστιανικών πληθυσμών. Οι περισσότεροι κατέφυγαν στη Βεσσαραβία υπολογίζεται πως περίπου 100.000 εγκαταστάθηκαν στις στέπες της. 15-20.000 κατευθύνθηκαν  νότια προς την Ανατολική Θράκη σε χωριά γύρω από την Αδριανούπολη όπου με βάση τις πληροφορίες τους ήρθαν να βρουν τους ήδη εγκατεστημένους από το 1540-60 Γκαγκαβούζηδες από την γυναίκα του σουλτάνου Σελίμ Α' την  Ρωξελάνη, Ουκρανή στην καταγωγή. Όσοι παρέμειναν βιώσαν νέους διωγμούς από το νεοϊδρυόμενο βουλγαρικό κράτος και αφού υπέφεραν μαζί με τον υπόλοιπο ελληνισμό της Βουλγαρίας αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις προγονικές τους εστίες και να διασκορπιστούν στην Ανατολική Θράκη και Μακεδονία. Στην Ανατολική Θράκη εντάχθηκαν στο ελληνορθόδοξο σύστημα διοίκησης και μαζί με τον υπόλοιπο ελληνισμό υπέφεραν αλλά και μεγαλούργησαν κάτω από αντίξοες συνθήκες. Ίδρυσαν σχολεία εκκλησιές, συμμετείχαν στους αγώνες του θρακιώτικου ελληνισμού για ελευθερία όπως μαρτυρούν τα προξενικά έγγραφα της Αδριανούπολης και οι αφηγήσεις των: Γονατά, Ιων Δραγούμη και άλλων προξένων.
Τελικά το 1922-24 εγκαταλείπουν οριστικά τις εστίες τους και εγκαθίστανται η μεγάλη τους πλειοψηφία σε 22 χωριά του Έβρου και  σε χωριά της Κομοτηνής Ξάνθης των Σερρών και του Λαγκάδα Θεσσαλονίκης. Ένας νέος Γολγοθάς ξεκίνησε όπως και για όλους τους πρόσφυγες της Ανατολής. Πάλεψαν παρά τις αντιξοότητες και τα εμπόδια που τους επέβαλε το επίσημο ελληνικό κράτος λόγω της γλώσσας τους. Παρέμειναν πιστοί στην Εκκλησία και στον ελληνισμό δίχως να χάνουν ποτέ την πιστή τους πως κάποτε θα δικαιωθούν. 

*Σελίδα από το βιβλίο του Χρ. Κοζαρίδη. Γκαγκαβούζηδες 
με τις χαρακτηριστικές φορεσιές τους

Λίγα λόγια για την Μολδαβία. Σήμερα αποτελούν την αυτόνομη δημοκρατία της Γκαγκαουζίας, με πληθυσμό 170.000 Γκαγκαούζους. Η ανακήρυξη της δημοκρατίας το 1990 δεν έγινε αποδεκτή από κανένα διεθνή οργανισμό παρά μόνο από την Τουρκία και την Ρωσία. Από τα πρώτα χρόνια μέχρι και σήμερα επικρατεί μια σύγχυση για την ιστορία τους. Η άμεση προσέγγιση τους από τους Τούρκους, η χρηματοδότηση αναπτυξιακών προγραμμάτων τους εγκλώβισε στην αγκαλιά της τουρκικής εξωτερικής πολίτικης. Από την άλλη η ελληνική πλευρά δεν ενδιαφέρθηκε ουσιαστικά ποτέ να τους προσεγγίσει με βάση τους ιστορικούς δεσμούς. Η Ρωσία τα πρώτα μετασοβιετικά χρόνια δεν είχε τις οικονομικές δυνατότητες να τους βοηθήσει. Με αποτέλεσμα να δοθεί η καλύτερη ευκαιρία στην τουρκική πλευρά να εκμεταλλευτεί  και να επενδύσει στο αυτόνομο αυτό κρατίδιο. Παρεμβάσεις μέσω εκκλησιαστικών οργανώσεων από την Ελλάδα ενώ ξεκίνησαν με ενθουσιασμό γρήγορα απογοητεύθηκαν η σταμάτησαν για διαφόρους λόγους. Βασικά πιστεύω πως κανείς από τους υπευθύνους αυτών των αποστολών δεν είχε προσεγγίσει η δεν ήξερε να τους προσεγγίσει στη βάση της κοινής καταγωγής. Ένας δεύτερος λόγος είναι η φτώχεια και η δυστυχία που κυριαρχούν και αναγκάζουν τους Γκαγκαούζους να μεταναστεύσουν ή και να αποδέχονται το λόγο του Θεού από χίλιες δυο χριστιανικές αιρέσεις που κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος. Η παρέμβαση της επίσημης πολιτείας περιορίστηκε στην χρηματοδότηση μιας έδρας ελληνικής γλώσσας στο πανεπιστήμιο του Κομρατ και στην ίδρυση τμημάτων ελληνικής γλώσσας σε ορισμένα σχολεία που γρήγορα όμως έπαψαν να λειτουργούν. Γιατί όλα αυτά; Διότι ποτέ μέχρι και σήμερα δεν ρώτησαν εμάς τους ίδιους τους Γκαγκαβούζηδες για τρόπους συνεργασίας και αποτελεσματικής πολιτικής απέναντι στους αδελφούς μας της Γκαγκαουζίας. Αλλά πώς να μας ρωτήσουν όταν ακόμη και μέχρι πέρσι από επίσημα χείλη της πολιτείας ακούγαμε πως είμαστε Τούρκοι και δεν αξίζει να ασχοληθούν μαζί μας διότι θα είχαν ακόμη ένα πρόβλημα εθνικό στα ήδη υπάρχοντα της Θράκης. 
Και όμως εμείς μια ομάδα παθιασμένων Γκαγκαβούζηδων με δική μας πρωτοβουλία και με δικά μας έξοδα πραγματοποιήσαμε επισκέψεις εδώ και τρία χρόνια παρεμβαίνοντας ουσιαστικά στα πολιτιστικά πολιτικά δρώμενα και στους ιστορικούς κύκλους αναγκάζοντας ορισμένους τουρκόφιλους ηγέτες να παραδέχονται πως τελικά το βλέμμα τους πρέπει να το στρέψουν προς τα Βαλκάνια και την Ελλάδα. Έκλεισε ο κύκλος; Όχι τώρα έχει ανοίξει και μας περιμένει να δώσουμε ακόμη περισσότερα για την υπόθεση των Γκαγκαβούζηδων
Κάναμε την αρχή!! Ναι!! Ζητάμε την υποστήριξη της πολιτείας της εκκλησιάς, του τύπου και των διαφόρων οργανώσεων. Για να μπορούν να δικαιωθούν ως το τέλος όλες οι ψυχές των Γκαγκαβούζηδων. Η έκδοση αυτού του βιβλίου είναι μια ουσιαστική παρέμβαση στο να κατανοήσουν όλοι,  εμάς τους Γκαγκαβούζηδες. Παράλληλα φίλοι όπως ο Αλέξης Παρτινούδης ο καλύτερος λυράρης της Θράκης και των Γκαγκαβούζηδων καταγράφει συστηματικά τις μουσικές και τα τραγούδια μας. Κυκλοφόρησαν τα πρώτα τραγούδια μας σε CD ευελπιστούμε πως το επόμενο βήμα θα είναι η έκδοση ενός  CD  μόνο με γκαγκαβούζικα τραγούδια. Οι σύλλογοι με πρωτεργάτη τον Άγγελο Νικολαίδη μαθαίνουν και διδάσκουν σε όλη την Ελλάδα χορούς Γκαγκαβούζικους. Εδώ στην Αθήνα είχαμε την ευτυχή συγκύρια μια φίλη Μπουζνοχωρίτισσα μεν αλλά πολύ καλή φίλη των Γκαγκαβουζηδων να εντάξει τους χορούς μας στα ΤΕΦΦΑ μέσω μιας έρευνας της που μπορεί να γίνει και διδακτορικό. Έτσι όλοι μαζί και ο καθένας χωριστά προσπαθούμε να δώσουμε να εκλαϊκεύουμε αυτό το τόσο πολυσύνθετο για τους ιστορικούς αλλά τόσο απλό για μας τους ιδίους θέμα της καταγωγής μας: Πως είμαστε ένα θρακιώτικο φύλο με ελληνική παιδεία και πολιτισμό.

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ



* O Χρήστος Στ. Κοζαρίδης είναι οδοντίατρος 





Πέμπτη 18 Μαρτίου 2010

Η ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΑΡΧΙΣΕ ΑΠΟ ΤΗ ΘΡΑΚΗ



*Το φύλλο του Ρωμηού με την διεκτραγώδηση των παθημάτων των Θρακών.

Η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων, των Ασσυρίων και των Ελλήνων, από το Σουηδικό Κοινοβούλιο, αποτελεί μια δίκαιη αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας και μια δικαίωση των θυμάτων.
Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε πως γενοκτονία και διωγμούς, υπέστησαν χρονολογικά πρώτοι οι Θράκες, από το καθεστώς των Νεοτούρκων. Δηλαδή νωρίτερα από το 1914. Όλοι γνωρίζουμε, πως μετά την επικράτηση των Νεοτούρκων στις αρχές του 20ου αιώνα, εφαρμόσθηκε σχέδιο διωγμών στη Θράκη. Και ήταν σχέδιο δόλιο και πειραματικό. Δοκίμαζαν τις αντοχές του ελληνικού κράτους και της διεθνούς κοινωνίας. Έτσι λοιπόν, όταν είδαν πως τα αντανακλαστικά τους ήταν ασήμαντα συστηματοποίησαν και γενίκευσαν τις διώξεις με τις γενοκτονίες των Ποντίων και των Αρμενίων.
Και είναι χαρακτηριστικό, ότι χιλιάδες ρακένδυτοι και πεινασμένοι Θράκες κατέφευγαν στην Αθήνα, όπου καμιά ουσιαστική βοήθεια δεν τους προσφέρθηκε από το επίσημο κράτος τότε.

Τρίτη 16 Μαρτίου 2010

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ

*Η Αλεξανδρούπολη σήμερα, με το φάρο της, σήμα κατατεθέν της πόλης

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης


          Η Αλεξανδρούπολη, η νεότερη αυτή πόλη του Βόρειου Ελληνισμού, από τη στιγμή που απέκτησε η περιοχή σιδηροδρομικό δίκτυο, αναδείχθηκε σε σημαντική κυψέλη του Ελληνισμού.
          Η άνοδος της, οικονομική, εθνική και κοινωνική υπήρξε σταδιακή όπως φαίνεται και από σειρά ιστορικών ντοκουμέντων, που έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα.
Στη Βιβλιοθήκη της Βουλής υπάρχουν ορισμένα έγγραφα Θρακικού ενδιαφέροντος. Ένα από αυτά το έγγραφα, είναι έκθεση  του Ν. Γ. Χατζόπουλου, διακεκριμένου εκπαιδευτικού με εθνική δράση, που αναφέρεται στην Αλεξανδρούπολη του 1883, τότε που ήταν μια μικρή κωμόπολη, ένα ψαροχώρι. Στην έκθεση αυτή, υπογραμμίζεται, ότι υπερισχύει ο Ελληνισμός, παρά την πανσπερμία των φυλών, που κατοικούσαν εκεί. Γράφει ειδικότερα:

Παρασκευή 12 Μαρτίου 2010

Μάιος 1876: Η ΣΦΑΓΗ ΤΩΝ ΠΡΟΞΕΝΩΝ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

*Σκίτσο της τιμωρίας των υπευθύνων της σφαγής των προξένων




Πέτρα του σκανδάλου
ο εξισλαμισμός της Στεφάνας.
Η μαρτυρία του Πιέρ Λοτί.



          Η σφαγή των προξένων στη Θεσσαλονίκη το 1876 από τον οθωμανικό όχλο, υπήρξε ένα γεγονός καταλυτικής σημασίας και πολλαπλών επιπτώσεων στην αυτοκρατορία του Σουλτάνου, που ήδη είχε τεθεί σε τροχιά διάλυσης.
          Τα δραματικά εκείνα γεγονότα είχαν σαν αφορμή την απόφαση μιας νεαρής ορφανής από πατέρα Ελληνοπούλας, ονόματι Στεφανίας ή Στεφάνας, να αλλάξει την πίστη της και να στραφεί προς τον Μωαμεθανισμό, επειδή μάλιστα επρόκειτο να εργασθεί ως οικιακή βοηθός στο σπίτι ενός Μουσουλμάνου γαιοκτήμονα της Θεσσαλονίκης.
          Η Στεφανία, έφυγε από το χωριό της με τρένο φορώντας ήδη την μαντίλα, που αποτελούσε σήμα κατατεθέν των Μουσουλμανίδων γυναικών, όπως συμβαίνει και σήμερα και προκαλεί ανατριχίλα φανατισμού στην Ευρώπη. Οι συγγενείς της αναστατώθηκαν και η χήρα μάνα της την ακολούθησε προσπαθώντας να την μεταπείσει.


Πέμπτη 11 Μαρτίου 2010

ΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΒΟΡΕΙΟΕΛΛΑΔΙΤΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ




ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ "ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΓΚΑΓΚΑΒΟΥΖΗΔΕΣ"

ΣΑΣ ΠΡΟΣΚΑΛΟΥΜΕ ΣΤΙΣ 17 ΜΑΡΤΙΟΥ ΩΡΑ 19.00 ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΧΡ.ΣΤ. ΚΟΖΑΡΙΔΗ "ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΓΚΑΓΚΑΒΟΥΖΗΔΕΣ" ΤΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ Π. ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ 62 (ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ)ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ.
ΘΑ ΜΙΛΗΣΟΥΝ:
- ΜΑΡΙΑ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑ, ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΕΦΑΑ
- ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΤΣΑΡΗΣ, ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΛΑΟΓΡΑΦΟΣ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ
ΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΘΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΕΙ Η ΛΑΥΡΕΝΤΙΑΔΟΥ ΜΑΡΗ, ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ ΤΟΥ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ.

ΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΚΥΠΡΙΟΥΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ


Πρόσκληση: Παρουσίαση του βιβλίου ‘ΙΟΚΑΣΤΗ’


Πρόσκληση




Ο συγγραφέας Γιάννος Λαμπής σας προσκαλεί  στη παρουσίαση του
βιβλίου  ‘ΙΟΚΑΣΤΗ’
που κυκλοφορεί από τις βιβλιοεκδόσεις Αναζητήσεις.
Το έργο θα προλογίσει η διευθύντρια των Αναζητήσεων κυρία Μαρία Στυλιανού και ανάλυση θα κάνει ο συγγραφέας  Γιάννης Μελέσιος.
Δευτέρα, 15 Μαρτίου 2010 και ώρα 7.00 μ.μ στην αίθουσα ‘ΗΛΕΚΤΡΟΝ’ στο ισόγειο του κτηρίου της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου, στη Λευκωσία. 
Τηλ. 25561963, 99692639

Με την ευγενή στήριξη της    

Τρίτη 9 Μαρτίου 2010

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ ΚΑΤΑ ΤΟ ΙΘ΄ ΑΙΩΝΑ


*Το Ζάππειο της Αδριανούπολης. Πολύτιμη εστία πολιτισμού.

 *Άγνωστες πτυχές του πολιτισμού
    *Οραματισμοί για δημοτικά θέατρα, 
ήδη από το 1874.
  *Άγνωστες θεατρικές παραστάσεις
σε Αδριανούπολη, Φιλιππούπολη, Βάρνα,
Σαράντα Εκκλησιές, Διδυμότειχο,
 Σουφλί και άλλες πόλεις.
*Εντόπιοι ηθοποιοί, νέα παιδιά κυρίως.
Ελληνικό και διεθνές ρεπερτόριο.




Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης


               Η άνθηση του θεάτρου στη Θράκη, κατά τη διάρκεια του ΙΘ΄ αιώνα, είναι μια από τις άγνωστες εποποιίες του Πολιτισμού της ευρύτερης περιοχής, που την εποχή εκείνη, υπό ενιαία μορφή, τελούσε υπό τον ζυγό των Οθωμανών με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
               Οι Θράκες των μεγάλων αστικών κέντρων, χρησιμοποίησαν την τέχνη του Θεάτρου, για να διδάξουν στις νεώτερες γενιές, την ιστορία του Ελληνισμού, ανεβάζοντας ανάλογα έργα, αλλά και για να διευρύνουν τους πνευματικούς ορίζοντες των συμπατριωτών τους.
               Τα στοιχεία που υπάρχουν για το Θέατρο στη Θράκη, αφορούν κυρίως τις αρχές του 20ου αιώνα, ενώ σπανίζουν τα στοιχεία για τα χρόνια του ΙΘ΄ αιώνα, που προηγήθηκαν. Αυτήν ακριβώς την εποχή, επιχειρούμε διερευνήσουμε και να φωτίσουμε εδώ.

Κυριακή 7 Μαρτίου 2010

Η ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΒΡΕΤΑΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΩΝ ΕΞΙ: «Φάρσα από νομικής απόψεως»

Από το ΒΗΜΑ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=2&artId=318814&dt=07/03/2010

*Η δίκη των Εξ στην αίθουσα της Βουλής (σήμερα Παλαιά Βουλή)

Της ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΤΟΜΑΗ*

ΑΠΟ ΟΛΕΣ τις ξένες δυνάμεις, η Βρετανία είχε τον πλέον αυξημένο ρόλο και επιρροή στα ελληνικά πράγματα σε ολόκληρη τη διάρκεια του εθνικού διχασμού, στον οποίο είχε οδηγήσει η σφοδρή αντιπαράθεση Βενιζελικών και οπαδών του στέμματος. Οι δεσμοί αίματος της ελληνικής δυναστείας με τη βρετανική ήταν ένας από τους παράγοντες ενδιαφέροντος της γηραιάς Αλβιώνος. Ασφαλώς όμως υπήρχαν και άλλοι λόγοι. Οι διπλωματικές εκθέσεις της εποχής, όπως και οι αγορεύσεις στη Βουλή των Κοινοτήτων την ίδια περίοδο, μεταξύ αυτών και του τότε πρωθυπουργού Μπόναρ Λο, που ανακοίνωνε την ίδια ημέρα εκτελέσεως των Εξι τη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων της χώρας του με την Ελλάδα χαρακτηρίζοντας την «εις κεφαλικήν ποινήν καταδίκην των πρώην υπουργών ως πράξιν βαρβαρότητος» , περιλαμβάνουν εξαιρετικά οξείς χαρακτηρισμούς σε βάρος της Επαναστατικής Επιτροπής, που διέταξε την παραπομπή των υπευθύνων της Μικρασιατικής Καταστροφής. 

Η δικτατορία του Μεταξά


Από την Καθημερινή της Κυριακής
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_1_07/03/2010_393338





 Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου, 
που επιβλήθηκε από τον Γεώργιο Β΄
 ήταν επιστέγασμα 
σειράς πολιτικών «ανωμαλιών»




*Ο Μεταξάς κυρίαρχος πλέον δικτάτωρ






Επιμέλεια: Στέφανος Xελιδόνης

Ως στρατιωτικός ο Ιωάννης Μεταξάς διακρίθηκε από τις σπουδές του κιόλας στην Πολεμική Ακαδημία του Βερολίνου. Συμμετείχε στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 και στους Βαλκανικούς, ενώ από το 1903 είχε τοποθετηθεί στο τότε νεοσύστατο κατά τα ξένα πρότυπα Γενικό Επιτελείο Στρατού, συμβάλλοντας σημαντικά στην οργάνωση των ενόπλων δυνάμεων. Από νωρίς συνδέθηκε φιλικά με τη βασιλική οικογένεια και όταν το 1910 ο Γεώργιος Α΄ διόρισε πρωθυπουργό τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο Κρητικός τού προσέφερε τη θέση του πρώτου υπασπιστού του. Ετσι, ο Μεταξάς έγινε ο σύνδεσμος μεταξύ Βενιζέλου και ανακτόρων. Η ρήξη μεταξύ τους ήρθε το 1915, όταν ο Μεταξάς με την παραίτησή του μετέπεισε τον Κωνσταντίνο Α΄ ως προς την είσοδο της χώρας στον πόλεμο, στο πλευρό των συμμάχων. Ο Βενιζέλος δεν τον συγχώρεσε ποτέ και, το 1917, τον εξόρισε στην Κορσική από όπου γύρισε υστερα από την επιστροφή των βασιλικών στην εξουσία. Οταν στις 25 Μαρτίου 1921 οι Πρωτοπαπαδάκης, Θεοτόκης και Γούναρης του προσέφεραν τη θέση του αντιστρατήγου της Μικράς Ασίας, ο Μεταξάς αρνήθηκε. Από το 1914 είχε καταθέσει υπόμνημα στο ΓΕΣ, με το οποίο προεξοφλούσε την ήττα του ελληνικού στρατού σε περίπτωση επέμβασης στην Ιωνία. Στις 12 Οκτωβρίου 1922 ίδρυσε το κόμμα των Ελευθεροφρόνων. Μετά τη δικτατορία Πάγκαλου, κατά την οποία φυλακίστηκε και εκτοπίστηκε, συμμετείχε στις εκλογές της 11ης Νοεμβρίου 1926. Κατέλαβε 51 έδρες και διορίστηκε υπουργός Συγκοινωνίας στην κυβέρνηση Ζαΐμη. Αργότερα υπηρέτησε και ως υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση Τσαλδάρη. Ωστόσο, σε κάθε εκλογική αναμέτρηση, οι Ελευθερόφρονες σημείωναν όλο και χειρότερες επιδόσεις. Οταν το 1936 κατέλαβαν επτά έδρες, όλα έδειχναν ότι η πολιτική σταδιοδρομία του Μεταξά έφτανε στο τέλος της. Ο Γεώργιος Β΄ όμως είχε διαφορετική άποψη.

*Ο Ιωάννης Μεταξάς και ο Βασιλεύς Γεώργιος Β΄ συνέπλευσαν




Η υπονόμευση του κοινοβουλευτισμού



Της Μαρίνας Πετράκη*


Τα πολιτικά πάθη, αποτέλεσμα της μακροχρόνιας έχθρας βενιζελικών και αντιβενιζελικών, υπονόμευσαν και αποδυνάμωσαν τον κοινοβουλευτισμό και οδήγησαν σε πολιτικό αδιέξοδο. Τον Νοέμβριο του 1935, μετά τη διεξαγωγή «νόθου» δημοψηφίσματος, ο Γεώργιος Β΄ επανήλθε στον θρόνο της Ελλάδας.
Η παλινόρθωση της βασιλείας, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 1935, εγκαινίασε μια δραματική σειρά γεγονότων, που κατέληξαν στη δικτατορία της 4ης Αυγούστου. Μετά την επιστροφή του, ο Γεώργιος αποπέμπει τον Κονδύλη και αναθέτει τον σχηματισμό κυβέρνησης στον Κωνσταντίνο Δεμερτζή, ενώ την 26η Ιανουαρίου διεξάγονται άψογες εκλογές, που αναδεικνύουν ισοδύναμες τις δύο μεγάλες παρατάξεις, με ρυθμιστή το Παλλαϊκό Κόμμα (δεσπόζουσα δύναμη το ΚΚΕ). Οταν γίνεται γνωστή η μυστική συμφωνία (σύμφωνο Σοφούλη - Σκλάβαινα) μεταξύ των Φιλελευθέρων και του ΚΚΕ, προκαλούνται αναταράξεις στις ένοπλες δυνάμεις που δυσαρεστούν τον Γεώργιο, ο οποίος αποπέμπει τον Παπάγο από το Υπουργείο Στρατιωτικών και στη θέση του διορίζει τον Ιωάννη Μεταξά. Μετά τον θάνατο του Δεμερτζή, στις 13 Απριλίου, ο Μεταξάς αναλαμβάνει και τα καθήκοντα του πρωθυπουργού, ενώ στις 27 Απριλίου λαμβάνει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή. Στις 8 Μαΐου, κατά τη διάρκεια καπνεργατικών διαδηλώσεων, ξέσπασαν τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης που κατέληξαν στις πλέον βίαιες συγκρούσεις ανάμεσα στους απεργούς και τη χωροφυλακή, στη διάρκεια των οποίων σκοτώθηκαν δώδεκα διαδηλωτές.

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...