Ο Φιλικός Αθανάσιος Ζαρείφης, που τον κήδεψαν με ελεημοσύνη

*Από τα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, έγγραφο για τον Αθανάσιο Ζαρείφη 

"δια τας μαρτυρημένας παρά πολλών προς την πατρίδα πιστάς εκδουλεύσεις".

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Στη χώρα μας, συχνά απαντάται το φαινόμενο, άνθρωποι που πρόσφεραν τα πάντα για την πατρίδα, περιουσία και σωματική ακεραιότητα, να πεθαίνουν στη  ψάθα πάμπτωχοι και αγνοημένοι, χωρίς καν η οικογένειά τους να έχει ακόμα και τα έξοδα κηδείας. Αυτό το φαινόμενο, ήταν έντονο μετά την Επανάσταση του 1821, όταν πολλοί αγωνιστές, κατέληξαν ανάπηροι και πένητες.

                Μια τέτοια περίπτωση, είναι ο Ηπειρωτικής καταγωγής Αθανάσιος Ζαρείφης (ή Ζαρίφης κατ’ άλλη γραφή του ονόματός του).

                Ο Ζαρείφης δούλεψε εντατικά για την Φιλική Εταιρεία και πήρε μέρος στην Επανάσταση, στη Βοιωτία και την Αττική. Θεωρείται μάλιστα, ότι ήταν αυτός, που κατήχησε και μύησε στη Φιλική Εταιρεία, τον Αθανάσιο Διάκο.

                Ελάχιστα στοιχεία γνωρίζουμε για τη ζωή του. Από ένα ειδησάριο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Άγγελος» στις 4 Αυγούστου 1843 (παλαιό ημερολόγιο), όταν πέθανε, πληροφορούμαστε ότι ήταν Ηπειρώτης και υπήρξε ο πρώτος απόστολος της Φιλικής Εταιρείας στην Αττική και στη Βοιωτία.  Όταν άρχισε η μεγάλη εθνική εξέγερση ο Ζαρείφης πήρε μέρος και αγωνίσθηκε έως το τέλος της, υπέστη πολλές ταλαιπωρίες, αλλά στο τέλος είδε την πατρίδα ελευθερωμένη. Ο ζήλος του για τον αγώνα, υπήρξε απαράμιλλος. Θυσίασε όλη την περιουσία του για την ανάσταση του Έθνους και τελικά πέθανε στις 31 Ιουλίου (παλαιό ημερολόγιο) 1843 στον Πειραιά σε ηλικία 70 ετών, «πένης πενήτων» κατά την εφημερίδα. Η δε κηδεία του «εγένετο δι’ ελέους» δηλαδή με ελεημοσύνες άλλων συνανθρώπων μαζεύτηκαν τα έξοδα για την ταφή του.

*Σφραγίδα της Φιλικής Εταιρείας

                «Αιωνία σου η μνήμη ιερέ απόστολε της ελευθερώσεως  της πατρίδος» κατέληγε το ειδησάριο του «Άγγελου».

                Ο Ζαρείφης, έδρασε κυρίως μεταξύ των ετών 1800- 1832.   

Από άλλες σκόρπιες πηγές μαθαίνουμε ότι στο πεδίο δράσης του Ζαρείφη, δηλαδή τη Στερεά Ελλάδα  κατά το τέλος του 1820 είχαν μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία ο Επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας, ο Αθανάσιος Διάκος, ο Ιωάννης Γκούρας, ο Πανουργιάς, και πολλοί άλλοι. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι ο Αθανάσιος Ζαρείφης, ως απόστολος της Φιλικής Εταιρείας στη Λιβαδειά, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο, δημιουργώντας εκεί ένα αξιόλογο επαναστατικό πυρήνα.

 Ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε ΄ προς το τέλος του 1820 ή την αρχή του 1821 είχε καλέσει στην Κωνσταντινούπολη τον Επίσκοπο Σαλώνων Ησαΐα. Όταν επέστρεψε ο Ησαΐας πορεύθηκε αμέσως στο μοναστήρι του  Οσίου Λουκά Βοιωτίας. Το βράδυ της ίδιας μέρας συγκεντρώθηκαν στο ναό της Μονής, ο Αθανάσιος Διάκος, ο απεσταλμένος της Φιλικής Εταιρείας Αθανάσιος Ζαρείφης, οι προεστοί και οι γηραιότεροι μοναχοί και άκουσαν από το στόμα του Ησαΐα το μεγάλο μήνυμα για τον ξεσηκωμό. Μετά από σύντομη σύσκεψη ψήφισαν υπέρ της επανάστασης τη νύχτα της 26^ης προς 27^η Μαρτίου 1821. Εκείνη τη νύχτα, ορίστηκε αρχηγός της ο Αθανάσιος Διάκος και άρχισε να προετοιμάζει το ξεκίνημα του αγώνα, συνεργαζόμενους με τους τοπικούς άρχοντες Ιωάννη Λογοθέτη και Νικόλαο Νάκο.

*Απόσπασμα του δημοσιεύματος της εφημερίδας "Άγγελος"

Στην Αττική ο Ζαρείφης έδρασε ποικιλοτρόπως αρχίζοντας τις μυήσεις από τους Μενιδιάτες, μαζί με τον Δημήτριο Ζωγράφο. Στο Μενίδι αναδείχτηκαν μεταξύ άλλων ως ικανοί οπλαρχηγοί οι Μήτρος Κιούσης και Αναγνώστης Κιουρκατιώτης.

Για την δράση του Ζαρείφη στην Στερεά Ελλάδα, ο Σουλιώτης αγωνιστής Λάμπρος Κουτσονίκας στην «Γενική Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως» (1863) έγραψε ότι ο Αθανάσιος Ζαρείφης και ο Δρόσος Μανσόλας, κατήχησαν στη Φιλική Εταιρεία τους ηγέτες της Επανάστασης στην Ανατολική Ελλάδα, μετά την αναχώρηση στην Ιθάκη του Οδυσσέα Ανδρούτσου:

*Απόσπασμα από την "Γενική Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως" 

του Λάμπρου Κουτσονίκα (1863)

«Ούτω λοιπόν ο μεν Οδυσσεύς είχεν αναχωρήσει μετά της Οικογενείας του εις την Ιθάκην, ο δε Διάκος εκλεχθείς έλαβε την Καπετανίαν  της Λεβαδείας και Λοκρίδος. Τον οπλαρχηγόν τούτον οι περιφερόμενοι εν τη Ανατολική Ελλάδι απόστολοι της Εταιρείας Δρόσος Μανσόλας, Ζαρίφης και άλλοι, κατήχησαν ομού με τους λοιπούς οπλαρχηγούς της Στερεάς.  Όλων όμως υπερείχεν ο Διάκος κατά την φρόνησιν και την απαραδειγμάτιστον γενναιότητα και ευτολμίαν».

Στα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας αναφέρεται ότι στις 4 Ιουνίου 1823 συζητήθηκε στο Βουλευτικό μεταξύ άλλων και αναφορά του Αθανάσιου Ζαρίφη (όπως έγραψαν εδώ το όνομά του) για να πάρει βαθμό, αλλά το Βουλευτικό αποφάσισε να εγκριθούν οι βαθμοί από το Εκτελεστικό και κατόπιν να τους εγκρίνει το Βουλευτικό. Τελικά το Εκτελεστικό της Προσωρινής Διοίκησης της Ελλάδος με απόφασή του στη Τρίπολη στις 15 Ιουνίου 1923 (παλαιό ημερολόγιο) έκρινε το Ζαρίφη Αθανάσιο άξιο να προβιβασθεί στο βαθμό του ταξίαρχου και υπέβαλε την απόφασή στο Βουλευτικό για έγκριση. Το σχετικό έγγραφο υπογράφουν ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και ο Ανδρέας Μεταξάς. Ως γραμματέας υπογράφει ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.     

Ο Ζαρείφης έδωσε τα πάντα για την πατρίδα. Η πατρίδα στην τελευτή του βίου του, τον αγνόησε…   

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης