Ιωάννης Ρούκης, ο παράτολμος αγωνιστής του 1821

*Το καριοφίλι του Γιάννη Ρούκη, που πουλήθηκε σε δημοπρασία το 2016 αντί 53.100 ευρώ

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Ο Ιωάννης Ρούκης, υπήρξε ένας παράτολμος αγωνιστής της Επανάστασης του 1821, που ένα του τόλμημα υπήρξε αρκετό για να διασώσει τη μνήμη του ταπεινού αυτού πατριώτη και σημαντικού οπλαρχηγού της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας.

                Ειδικότερα στην εκπόρθηση του φρουρίου της Λιβαδειάς όταν εξερράγη η Επανάσταση του 1821, διακρίθηκε ο Ιωάννης Ρούκης, ο οποίος ανέβηκε με θάρρος στα τείχη και μπήκε μέσα στο φρούριο μαχόμενος. Ο ίδιος μπόρεσε να ανεβεί ξανά στα τείχη και να βγει έξω σώος!!! Οι Οθωμανοί που έβλεπαν τέτοιες τολμηρές κινήσεις, αναγκάσθηκαν επειδή αντιμετώπιζαν και μεγάλη έλλειψη τροφών να παραδοθούν. Υπενθυμίζουμε ότι ο Αθανάσιος Διάκος, όταν του ανατέθηκε η αρχηγία των επαναστατών στην περιοχή του, παρέλαβε μαζί τους άλλους οπλαρχηγούς και πλήθος χωρικών, πήγε στη Λιβαδειά στις 29 προς 30 Μαρτίου 1821, την πολιόρκησε και την κατέλαβε. Οι Οθωμανοί κάτοικοι και οι 300 υπερασπιστές της μαζί με κάποιους Αλβανούς, αποσύρθηκαν. Το κατόρθωμα του Ρούκη, έμεινε στην ιστορία…

                Ο Ρούκης, διακρίθηκε λίγο αργότερα και στην πολιορκία του Πατρατζηκίου. Δηλαδή της Υπάτης, όπως ονομάζονταν τότε. Οι Τούρκοι όταν έμαθαν για το ξεσήκωμα των Ελλήνων συγκεντρώθηκαν 700 και πλέον στην Υπάτη, η οποία βρίσκονταν σε σημαντική οχυρή θέση. Οι Έλληνες την πολιόρκησαν στενά, αλλά δεν μπόρεσαν να την κυριεύσουνκε να νοσηλευθεί πολύ καιρό. Στην ανάρρωσή του συνέβαλε με επιμελείς περιποιήσεις του τραυματία, ο Οθωμανός χειρουργός Κουρτ Αλή, καταγόμενος από την Αταλάντη.

Ο Ιωάννης Ρούκης είχε γεννηθεί το 1795 στην Αρτοτίνα και σε ηλικία δεκαπέντε ετών μπήκε στο κλέφτικο σώμα των Πανουργιά και Κοσκινά. Στην ομάδα αυτή έμεινε τρία χρόνια. Στη συνέχεια εντάχθηκε στη δύναμη κλεφτών του Οδυσσέα Ανδρούτσου και όταν ξέσπασε η σύγκρουση Αλή Πασά και των σουλτανικών στρατευμάτων και ο Οδυσσέας πήγε στα Γιάννενα, ο Ρούκης μπήκε κάτω από τις διαταγές του άλλου οπλαρχηγού της Λειβαδιάς, του Αθανάσιου Διάκου. Με την κήρυξη της Επανάστασης, ο Ρούκης πολέμησε μαζί με το Διάκο για την απελευθέρωση της Λειβαδιάς, της Μενδενίτσας και άλλων πόλεων και χωριών.

*Λεπτομέρεια από το καριοφίλι του Γιάννη Ρούκη. 

Λείπει ο προφυλακτήρας της σκανδάλης.

Μεταξύ άλλων συμμετέσχε, στις μάχες της Γραβιάς (7 Μαΐου 1821)  των Βασιλικών (26 Αυγούστου 1821) και της Περαχώρας του  Λουτρακίου, των Βρυσακίων Εύβοιας, του Μαραθώνα (5 Ιουλίου 1824), του Κερατσινίου, της Αράχοβας, του Διστόμου κ.λπ. Το 1828 ενίσχυσε τον Κίτσο Τζαβέλα στη μάχη της Σεργούλας και στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις που ακολούθησαν. Τον Μάρτιο 1829, ο Ρούκης, πολέμησε στην πολιορκία της Ναυπάκτου, των Θηβών και στην τελευταία μάχη του Αγώνα του ’21, στη μάχη της Πέτρας. Μετά τη μάχη του Μαραθώνα ο στρατηγός Ιωάννης Γκούρας έστειλε έγγραφο στο Εκτελεστικό προτείνοντας για προαγωγή στο βαθμό της αντιστρατηγίας, τους χιλίαρχους Ιωάννη Ρούκη, Γιάννη Μαμούρη και Αποστόλη Κατσικογιάννη και για προαγωγή στο βαθμό του χιλίαρχου τους υποχιλίαρχους Μήτρο Πρεβεζάνο και Διάκο Ι. Κατσούρη, κάτι που είχε εγκρίνει και το Βουλευτικό. Την ημέρα εκείνη προήδρευε ο αντιπρόεδρος του Εκτελεστικού μητροπολίτης Βρεσθένης Θεοδώρητος.

Και αυτός, δεν απέφυγε τα λεγόμενα «καπάκια» με τους Τούρκους, δηλαδή τις ανεπίσημες κρυφές συμφωνίες. Μετά την άλωση του Μεσολογγίου στις 10 Απριλίου 1826 ήρθε, μαζί με  άλλους οπλαρχηγούς της Στερεάς Ελλάδας σε συμφωνία με τον Κιουταχή και συνθηκολόγησε, παίρνοντας αρματολίκι. Γρήγορα, όμως, επανήλθε στις τάξεις των επαναστατημένων Ελλήνων και στα τέλη του 1826 διακρίθηκε ακολουθώντας τον Γεώργιο Καραϊσκάκη στην εκστρατεία του στη Στερεά Ελλάδα. Πήρε μέρος στη μάχη της Αράχωβας υπό τον Καραϊσκάκη.

*Από τα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας

Η δράση του, στα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας

Η δράση του Ιωάννη Ρούκη, απασχόλησε αρκετές φορές την Προσωρινή Διοίκηση της Ελλάδας και στην αλληλογραφία του Βουλευτικού και του Εκτελεστικού, σώζονται ορισμένα έγγραφα, που αφορούν βασικά τις προτάσεις προαγωγής του Ιωάννη Ρούκη.

Μεταξύ άλλων στις 20 Ιουνίου 1823, στα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας υπάρχει εγγραφή, σύμφωνα με την οποία επισημαίνονται οι προς την πατρίδα εκδουλεύσεις του Ιωάννη Ρούκη και εγκρίνεται η προαγωγή του στο βαθμό του χιλίαρχου, πράγμα, που είχε ήδη εγκρίνει και το Βουλευτικό.

                Στις 17 Σεπτεμβρίου 1823, στην Εθνοσυνέλευση με πρόεδρο τον Πανούτσο Νοταρά, ανακοινώθηκε αναφορά του ταξίαρχου Ιωάννη Ρούκη, που ζητούσε να του δοθούν οι μισθοί τους από την 1^η Ιουνίου 1822 έως την 1^η Ιανουαρίου 1823 και για 25 στρατιώτες του, Τελικά αποφασίσθηκε θα ζητηθεί η γνώμη του Βουλευτικού και του υπουργείου Οικονομίας για να λυθεί το πρόβλημα.

*Η προαγωγή του επί Όθωνος, από την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως

                Η προαγωγή του Ρούκη στο βαθμό του χιλίαρχου, πραγματοποιήθηκε στις 19 Ιουνίου 1824.

                Διασώθηκε επίσης έγγραφο, που υπογράφηκε τη ημέρα εκείνη στο Ναύπλιο και αναγνώσθηκε στη συνεδρίαση την επομένη, σύμφωνα με το οποίο, το Εκτελεστικό πληροφορεί το Βουλευτικό, ότι «τον κ. Ιωάννην Ρούκην, δια τον πατριωτισμόν και τας προς την πατρίδα εκδουλεύσεις του, ενέκρινε το Εκτελεστικόν Σώμα να τον προβιβάση εις τον βαθμόν της χιλιαρχίας». Το έγγραφο υπέγραφε ο Πρόεδρος Γεώργιος Κουντουριώτης καθώς και οι Παναγιώτης Μπότασης, Ιωάννης Κωλέττης και Αναγνώστης Σπηλιωτάκης.

                Πολύ αργότερα ο Ιωάννης Ρούκης μαζί με τον Νάκο Πανουργιά, είχαν ορισθεί ως εκπρόσωποι των στρατευμάτων Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας στην Ε΄ Εθνοσυνέλευση στις αρχές Δεκεμβρίου του 1831, που είχε συνέλθει στο Άργος.

                Αξίζει να σημειωθεί ότι οι πληρεξούσιοι εκείνης της Εθνοσυνέλευσης είχαν εμφανισθεί όλοι φορώντας σημάδια πένθους, εξαιτίας της δολοφονίας του Ιωάννη Καποδίστρια στο γειτονικό Ναύπλιο στις 9 Οκτωβρίου 1831.

Κατά τη διοργάνωση του τακτικού στρατού, μετά την άφιξη του Ιωάννη Καποδίστρια, διορίστηκε πεντακοσίαρχος της Ε’ Χιλιαρχίας και μετείχε στην εκστρατεία του Αυγουστίνου Καποδίστρια στη Δυτική Στερεά (Φεβρουάριος- Μάρτιος 1829), όταν απελευθερώθηκε η Ναύπακτος, το φρούριο του Αντιρρίου και το Μεσολόγγι.

Παρασημοφορήθηκε από τον Όθωνα, στα τέλη του 1834.

*Από τις εγγραφές των Αρχείων της Ελληνικής Παλιγγενεσίας για τον Ιωάννη Ρούκη

Το καριοφίλι του Ρούκη πουλήθηκε στο Ζάππειο!!!

Εκτός από τη φήμη του παράτολμου Ρούκη, που διασώθηκε και έφτασε ως τις μέρες μας, διασώθηκε και το καριοφίλι που είχε στην άλωση της Λιβαδειάς. Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες διασώθηκε, δεν είναι γνωστές. Γνωρίζουμε όμως σήμερα, ότι το Σάββατο 3 Δεκεμβρίου 2016, σε δημοπρασία ιστορικών κειμηλίων από τον οίκο δημοπρασιών Δημ. Βέργου, που έγινε στο Ζάππειο Μέγαρο, μεταξύ άλλων  δημοπρατήθηκε και το ασημένιο καριοφίλι του ήρωα Ιωάννη Ρούκη. Πουλήθηκε σε ανώνυμο συλλέκτη στην τιμή των 53.100 €.

Το καριοφίλι αυτό έχει διακόσμηση δουλεμένη με «σαβάτι» σε επίχρυσο στικτό βάθος, οκταγωνική κάννη με φυτικό διάκοσμο από ένθετο χρυσό στη βάση της και κοντά στο στόμιο. Το «σαβάτι» είναι είδος σμάλτου που γεμίζει τα βαθιά χαραγμένα στην ασημένια επιφάνεια διακοσμητικά θέματα. Στη διακόσμηση του καριοφιλιού διακρίνονται επίσης τρόπαια, ανθοφόρα αγγεία, πουλιά και δικέφαλος αετός…  Έχει πυροδοτικό μηχανισμό με πυρόλιθο και επιγραφές στο μηχανισμό: ΓΙ. ΡΟΥ. 1827 και στην αντίστοιχη επιφάνεια της άλλης πλευράς: ΓΙΑΝ. ΡΟΥΚ. / 1827 ΟΚΤ/ Το μήκος του φτάνει τα 108 εκατοστά. Από το όπλο λείπει ο προφυλακτήρας της σκανδάλης. Στη διακόσμηση του όπλου διακρίνονται τρόπαια, ανθοφόρα αγγεία, πουλιά και δικέφαλος αετός.

                Ο Ιωάννης Ρούκης από την Αρτοτίνα, υπήρξε ένας μεγάλος αγωνιστής, που δεν πρέπει να τον ξεχάσουμε ποτέ.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

ΠΗΓΕΣ

*Αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσίας, Βιβλιοθήκη της Βουλής

*Λάμπρου Κουτσονίκα «Γενική Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως» Έκδοση 1863, Βιβλιοθήκη Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης