Θράκες στη Λεγεώνα των Ξένων, το 1915

 

*Γερμανοί μαστιγώνουν Έλληνες εθελοντές, αιχμαλώτους. 

Από το Γαλλικό περιοδικό "Le Petit Journal" (28 Φεβρουαρίου 1915)

 Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Παλληκάρια από τη Θράκη, στα χρόνια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, βρέθηκαν να υπηρετούν στη Λεγεώνα των Ξένων της Γαλλίας, στο αμφιλεγόμενο αυτό σώμα εθελοντών. Πλήρεις καταλόγους καταταχθέντων δεν έχουμε. Άρα δεν ξέρουμε το σύνολο των Θρακών που κατατάχθηκαν εκεί. Ορισμένα μόνο ονόματα από σποραδικά δημοσιεύματα εφημερίδων της εποχής γνωρίζουμε.

Η Γαλλική Λεγεώνα των Ξένων- στα γαλλικά αποκαλείται légion étrangère- υπήρξε ένα στρατιωτικό σώμα, που έμεινε στην ιστορία για την ατσάλινη εκπαίδευση των ανδρών της για την απάνθρωπη πειθαρχία της και τη βάρβαρη συμπεριφορά των στελεχών τηςμ που την επέδειξαν  στις γαλλικές αποικίες.

Ιδρύθηκε στις 10 Μαρτίου 1831, με διάταγμα του Γάλλου βασιλιά Λουδοβίκου-Φίλιππου, με εισήγηση του υπουργού των Στρατιωτικών Ζαν Σουλτς. Το διάταγμα προσδιόριζε ότι η Λεγεώνα θα πολεμούσε εκτός του Γαλλικού εδάφους. Θα στελεχώνονταν από αλλοδαπούς άνδρες διαφόρων εθνικοτήτων. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα στη Λεγεώνα να κατατάσσονται άτομα που, για διάφορους λόγους, διώκονταν στη χώρα τους. Έτσι κατά καιρούς μαζεύτηκαν εκεί και ποικίλα πρόσωπα, από πολιτικά διωκόμενους έως κοινούς εγκληματίες. Στη Λεγεώνα όμως επικρατούσε η σιδηρά και, όχι σπάνια, η απάνθρωπη πειθαρχία.

*Σουηδικής καταγωγής στρατιώτες στη Λεγεώνα των Ξένων

Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Λεγεώνα των Ξένων στήριξε τις δυνάμεις του γαλλικού στρατού, στις συγκρούσεις με τους Γερμανούς και στα Βαλκάνια με  επιχειρήσεις στα Δαρδανέλια και αλλού. Στα νεώτερα χρόνια όμως και κυρίως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι γαλλικές κυβερνήσεις χρησιμοποίησαν τη Λεγεώνα των Ξένων εναντίον των εξεγερμένων λαών των αποικιών της, που ζητούσαν αυτοδιάθεση και ελευθερία. Η Λεγεώνα πολέμησε πολλές φορές με απίστευτη βαρβαρότητα, εναντίον των ιθαγενών της Μαδαγασκάρης, της Ινδοκίνας και της Αλγερίας.

Όμως ο αγώνας των Αλγερινών που πέτυχαν την ανεξαρτησία της χώρα τους το 1962,  σήμανε και το τέλος της δράσης της Λεγεώνας ως αποικιοκρατικού στρατού. Τα μέλη της Λεγεώνας των Ξένων πολέμησαν τους Αλγερινούς με πρωτοφανή βιαιότητα, δολοφονίες και φρικτά βασανιστήρια εις βάρος άμαχων πολιτών. Το 1961 έτος- κλειδί για την πορεία της Λεγεώνας, τα στελέχη της στάθηκαν στο πλευρό των στρατηγών Σαλάν, Ζουώ, Σαλ και Ζελέρ, οι οποίοι οργάνωσαν πραξικόπημα εναντίον του προέδρου της Γαλλίας στρατηγού Σαρλ  Ντε Γκωλ, ο οποίος είχε ταχθεί υπέρ της διαπραγμάτευσης με τους Αλγερινούς. Το πραξικόπημα απέτυχε.

Σήμερα η έδρα της Λεγεώνας βρίσκεται στην Ωμπανί της Γαλλίας, στις εκβολές του ποταμού Ροδανού. Ο βασικός όγκος των δυνάμεών της στρατοπεδεύει στην Κορσική. Δέχεται κατάταξη αλλοδαπών εθελοντών, για περίοδο τουλάχιστον 5 χρόνων. Αλλά δεν είναι πλέον η Λεγεώνα των Ξένων, όπως τη γνώρισαν οι λαοί των αποικιών της Γαλλίας.

 *Η "Ακρόπολις" για τους Έλληνας πολεμιστές της Λεγεώνας των Ξένων

Θρακιώτες στη Λεγεώνα των Ξένων

Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και ενώ είχε εκδηλωθεί στην Αθήνα η μεγάλη διαφωνία μεταξύ του βασιλέως Κωνσταντίνου και του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου για τη συμμετοχή της χώρας ή όχι στον πόλεμο αυτό, πολλοί Έλληνες εθελοντικά κατέφυγαν στη Γαλλία και εντάχθηκαν στη Λεγεώνα των Ξένων, τασσόμενοι ουσιαστικά στο πλευρό των συμμάχων της Αντάντ εναντίον των Γερμανών.

Ειδικά το 1915, και ενώ η Ελλάδα, δεν μπήκε στον μεγάλο πόλεμο (αυτό έγινε το 1917) σχηματίσθηκε μια λεγόμενη «Ελληνοκρητική Λεγεώνα» 900 ανδρών υπό τον βενιζελικό Παύλο Γύπαρη, με το βαθμό του λοχαγού του γαλλικού στρατού, η οποία  εκστράτευσε εναντίον των Γερμανών στο μέτωπο της Αλσατίας. Η όλη εκστρατεία φαίνεται πως είχε την σιωπηρή έγκριση της κυβέρνησης Βενιζέλου.

*Ο σταυρός του Θρακός εθελοντή της Λεγεώνας των Ξένων Αθανάσιου Αθανασιάδη. Είναι άλλος από τον αναφερόμενο εδώ Βασίλειο Αθανασιάδη. 

Αφορά την φοβερή μάχη του Αρράς στις 16 Ιουνίου 1915. 

Ο σταυρός ανήκει στην συλλογή του κ. Δημ. Γκεντσίδη από την Νέα Ορεστιάδα

Ας γνωρίσουμε όμως τους ελάχιστους αυτούς Θράκες:

Αλέκος Ρούσογλου

Οι ρίζες του ήταν στην Αδριανούπολη.

Χαρακτηρίζονταν ο ανδρείος των ανδρείων, αλλά μετριόφρων «μέχρις αιδημοσύνης». Ήταν υψηλόσωμος, επιβλητικός και με ωραία και ευγενή χαρακτηριστικά στη μορφή του. Θα μπορούσε αν δεν ήταν Έλληνας να χαρακτηρίζεται, αυτό που οι Άγγλοι αποκαλούν «στρατιώτης τζέντλεμαν». Ήταν όμως Ρωμηός έως τα νύχια, μέσα και έξω, γενικά. Λυγερό παλληκάρι, έστω και αν δεν φορούσε φουστανέλα.

Βαθμοφόρος στη Λεγεώνα των Ξένων, αποτέλεσε εκείνα τα χρόνια τον πλέον παράτολμο πολεμιστή. Απέκρουσε και δεν επιδίωξε ανώτερους βαθμούς, οι οποίοι του προσφέρθηκαν και λόγω της μόρφωσής του, αλλά και της εντυπωσιακής επιβολής στους άνδρες του.

Μεταξύ άλλων είχε διακριθεί σε δύο σημαντικές επιθέσεις, αλλά και σε επιχειρήσεις στην Καμπανία της βορειοανατολικής Γαλλίας και αλλού, με γνώρισμά του πάντα να προσθέτει ένα ανδραγάθημα ή μια εντυπωσιακή στρατιωτική κίνηση με τους άνδρες του. Έτσι, εν μέσω διασταυρούμενων πυρών στις μάχες της 16^ης Ιουνίου κατόρθωσε να φτάσει με τους δεκανείς του Μάτα, Μπαλάσκα, Στεφάνου και δέκα στρατιώτες του σε 12 γαλλικά μυδραλιοβόλα που κινδύνευσαν οι χειριστές τους να αιχμαλωτισθούν.

Στην επίθεση της 9^ης Μαΐου μεταξύ άλλων έσωσε διακινδυνεύοντας τη δική του ζωή τον λοχαγό Ντεσπάτ, που είχε τραυματισθεί βαριά.

Θεόδωρος Αβραμίδης

Γεννήθηκε στην Ξάνθη. Υπηρέτησε εθελοντικά στον Ελληνικό στρατό ως υπαξιωματικός.

Κατά την «Ακρόπολι» υπήρξε για τη Λεγεώνα των Ξένων το υπόδειγμα του στρατιώτη και βαθμοφόρου. Σβέλτος, ευσταλής, επιβλητικός, ακαταπόνητος και επιδέξιος παρά το νεαρό της ηλικίας του.

«Ελατρεύετο κυριολεκτικώς- έγραφε η εφημερίδα- από τους άνδρας του και ήτο μία είδησις, η οποία μετεφέρετο από χείλη εις χείλη μεταδίδουσα την ειλικρινή λύπην, η είδησις του ενδόξου τραυματισμού κατά την επίθεσιν της 16^ης Ιουνίου».

Βασίλειος Αθανασιάδης

Άλλος ένα Θραξ στην καταγωγή, που όμως δεν προσδιορίζεται επακριβώς ο τόπος της γέννησής του. Η εφημερίδα τον χαρακτηρίζει «το παιδί των μεγάλων φιλοδοξιών και της ανησύχου αεικινησίας». Τον θεωρούσαν στρατιώτη ψύχραιμο και ριψοκίνδυνο. Όταν σε μια περίπτωση ζητήθηκαν ανιχνευτές, πρώτος έσπευσε να παρουσιασθεί.

«Θραξ την καταγωγήν συσπειρώνει γύρω του τους συμπατριώτας και εσκόπευε ν’ αποτελέση εξ αυτών μίαν ομάδα ελευθέρων πολεμιστών, ανιχνευτών και χειροβομβιστών, δια τα Δαρδανέλια. Αρχή του, ή ύψος ή βάθος» σημείωνε η ίδια εφημερίδα.

*Υπόγειο τούνελ του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στο Αρράς της Γαλλίας

Λέανδρος Ξαφτάκης

Κωνσταντινουπολίτης, χιουμορίστας και δαιμόνιος μίμος!!! Και όπως- υπογράμμιζε η «Ακρόπολις» στην παρουσίασή της- «το ελαφρό πεταλουδίζον αυτό πνεύμα ανήκει εις ψυχήν ευγενή και γενναίαν γνωρίζουσαν τον ηρωισμόν κατά τας στιγμάς τα κρισίμους. Τα λεπτά και δυσχερή καθήκοντά του ο Λέναδρος Ξαφτάκης τα εξετέλεσε με την ψυχραιμίαν ευσυνειδήτου και ατρομήτου στρατιώτου εν μέσω των κινδύνων της θυέλλης εκείνης, η οποία λέγεται γενική επίθεσις του Αρράς της 16^ης Ιουνίου».

Νέος στην ηλικία από καλή οικογένεια, όμως η ζωή του υπήρξε τρικυμιώδης , χάρη στη δίνη των Βαλκανικών συρράξεων εκείνων των χρόνων.

*Οι Γάλλοι για την ανδρεία των Ελλήνων εθελοντών

Βασίλειος Τσέκος

Και αυτός με Θρακική καταγωγή, αλλά όχι επακριβώς προσδιορισμένη. Υπήρξε εθελοντής στον Ελληνικό στρατό με ευδόκιμη υπηρεσία. Πολεμιστής ψύχραιμος και αποφασιστικός, τραυματίσθηκε κατά την μεγάλη επίθεση της 9^ης Μαΐου 1915, στο Αρράς, στη Βόρεια Γαλλία, στην οποία μάλιστα ήταν μεταξύ των διακριθέντων.

Στο Αρράς είχαν πάρει μέρος και άλλοι Έλληνες. Ο λόχος των Ελλήνων εθελοντών, ανήκε στη δύναμη του Α΄ Συντάγματος των ξένων. Στην Ημερήσια Διαταγή που εκδόθηκε μετά τη μάχη ο λόχος των Ελλήνων εθελοντών αναφέρεται με εύφημη μνεία. Σ’ αυτήν ημερήσια διαταγή που διαβάσθηκε στο στράτευμα προκάλεσε ακράτητο ενθουσιασμό υπέρ των Ελλήνων.  Σ’ αυτή την ημερήσια διαταγή αναφέρθηκε ειδικότερα και ο δεκανέας Παυλίδης που έπεσε ηρωικά μαχόμενος στα πρώτα χαρακώματα, επιδεικνύοντας αφάνταστη γενναιότητα. Αναφέρθηκε επίσης ο δεκανέας Στραφέλιας ο οποίος τραυματίσθηκε ενώ έτρεχε στο πεδίο της μάχης να προσφέρει βοήθεια σε κινδυνεύοντες συναδέλφους του.

*Οι ηρωισμοί των Ελλήνων στη βορειοανατολική Γαλλία

Καπετάν Τζαβέλας

Ψευδώνυμο πολεμιστή της Λεγεώνας των Ξένων από τη Στενήμαχο της Βόρειας Θράκης. Θεωρούνταν κλασσικός καπετάνιος. Έδρασε πριν από την κατάταξή του στο Λεγεώνα των Ξένων, σε Ήπειρο και Μακεδονία. Και στις δύο αυτές περιοχές είχε διασωθεί έντονη η ανάμνηση της μεγάλης δράσης του. Αλλά και ο ίδιος είχε στο σώμα του ίχνη αυτής της δράσης, αφού έφερε είκοσι και πλέον τραύματα.

Έχασε τη ζωή του κατά την επίθεση της 9^ης Μαΐου. Η «Ακρόπολις» είχε γράψει: «Ήτο το καμάρι του Ελληνικού Σώματος. Γλυκύς εις τους τρόπους, ήτο εις όλους αγαπητός. Ως στρατιώτης πολύπειρος και οξύνους».

Αυτά ήταν μερικά από τα γενναία παλληκάρια της Θράκης, που κατέφευγαν στα ξένα, αφού η πατρίδα τους αν και ελευθερωμένη το 1913 κατά ένα μεγάλο μέρος, παραχωρήθηκε στους ηττημένους Βουλγάρους και Οθωμανούς με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης  

ΠΗΓΕΣ

*Αρχείο εφημερίδων «Ακρόπολις», «Εστία», «Καιροί» 1915 

*Στη Θράκη, ο πληθυσμός ζούσε υπό καθεστώς τρομοκρατίας