Μαρία Δασκαλογιάννη, ο βίος της κόρης του ήρωα της Κρήτης

*O πατέρας της Μαρίας, Ιωάννης Δασκαλογιάννης

               

Γράφει ο δημοσιογράφος Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η Μαρία Δασκαλογιάννη, κόρη ήρωα της Κρήτης, υπήρξε μια σπουδαία Ελληνίδα, που κράτησε την πίστη της και την αγάπη της προς την Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι αιχμαλωτίσθηκε από τους Τούρκους και υποχρεώθηκε να παντρευτεί με Τούρκο αξιωματούχο. Ζούσε στην Κωνσταντινούπολη ως χήρα, όταν εξερράγη η Επανάσταση του 1821 και ξέσπασαν άγριοι διωγμοί κατά των Ελλήνων. Έφυγε κρυφά, έφτασε στην Τήνο, όπου έγινε μοναχή και βοήθησε με κάθε τρόπο τους επαναστατημένους Κρητικούς.

                Η κόρη του ήρωα Δασκαλογιάννη, έζησε ως γνήσια Ελληνίδα και επέδειξε αξιοσημείωτο πατριωτικό. Η ιστορία της αρχίζει από τα Ορλωφικά, που ξεσήκωσαν τους Έλληνες το 1770 εναντίον των Τούρκων, αλλά τελικά τους εγκατέλειψαν ανυπεράσπιστους στη εκδικητική μανία των Τούρκων.

                Αρχηγός των επαναστατημένων Σφακιανών στα Ορλωφικά, ήταν ο πατέρας της, προεστός της Ανώπολης Ιωάννης Βλάχος ή Δασκαλογιάννης, που κατάγονταν από την οικογένεια των Σκορδαλών, οι οποίοι ήταν γνωστοί με την επωνυμία Βλάχοι.

*Το φαράγγι της Αράδενας

                Ο Δασκαλογιάννης πολέμησε με τους Τούρκους, αλλά στην τελευταία μάχη που ήταν καταστροφική, ανάμεσα στην Ανώπολη και στην Αράδενα, παραδόθηκε οικειοθελώς αλλά, συνελήφθη αιχμάλωτος και μεταφέρθηκε στο Ηράκλειο. Εκεί υπέστη φρικτά βασανιστήρια και πέθανε, όταν οι Τούρκοι τον έγδαραν ζωντανό στις 17 Ιουνίου 1771!!! Μαζί με τον Δασκαλογιάννη βασανίστηκαν και θανατώθηκαν και άλλοι ήρωες της Κρητικής Επανάστασης. Αιχμάλωτοι συνελήφθησαν και πολλοί στενοί συγγενείς του, αλλά και οι θυγατέρες του Μαρία και Ανθούσα. Στην περιοχή Λουτρού χάθηκε και η γυναίκα του Δασκαλογιάννη, η Σγουρομάλλινη, η οποία προσπαθούσε να σώσει τα κορίτσια της από τους Τούρκους. Πληγώθηκε κατά τη διαφυγή τους, έπεσε κάτω και πρόλαβαν οι Τούρκοι να αρπάξουν τα δύο κορίτσια.

                Η Μαρία και η Ανθούσα μεταφέρθηκαν και αυτές στο Ηράκλειο, αλλά τις είχαν σε απόλυτη απομόνωση και δεν γνώριζαν τι μαρτύρια τραβούσε ο πατέρας τους.

                Ο σερασκέρης της Κρήτης έλεγε στην Ανθούσα που έκλαιγε, ότι ο πατέρας της είναι καλά και έφυγε για τα Κύθηρα για να συναντήσει τα παιδιά του και τα αδέλφια του και θα επιστρέψει στην Κρήτη. Η Μαρία ήταν καχύποπτη και έκλαιγε ακατάπαυστα, μέχρι που οι Τούρκοι βαρέθηκαν τα κλάματά της. Έτσι οι δεσμώτες αποφάσισαν και την παρέδωσαν στον ντεφτερντάρμπαση του Ηρακλείου, δηλαδή στον αρχιλογιστή της Τουρκικής διοίκησης.

                Αυτός εκτίμησε τις αρετές και τη χάρη Μαρίας, που ήταν τότε μόλις 18 ετών, την παντρεύτηκε  και την πήρε μαζί του επιστέφοντας στην Κωνσταντινούπολη. Ήταν πλούσιος, ήπιος χαρακτήρας, ανεκτικός και επιεικής. Δεν την υποχρέωσε να εξωμόσει και να ασπασθεί τον Ισλαμισμό.

*Σφακιανή με την παραδοσιακή φορεσιά της 

                Έτσι η Μαρία, ζούσε σαν καλή χριστιανή και σύζυγος. Πάντα είχε στο νου της, τις συμβουλές του πατέρα της, που της είχε πει κάποτε: «Εγώ παιδί μου θα πεθάνω γρήγορα. Οι Τούρκοι θα σε πιέσουν να τουρκέψεις. Να μην λησμονείς μόνο, ότι εγώ θα σου στείλω μέσα από τον τάφο μου, ευχή η κατάρα. Να προτιμήσεις το θάνατο με την ευχή μου, παρά την τουρκική ζωή με την κατάρα μου».

                Η Μαρία, που την υπεραγαπούσε ο Τούρκος σύζυγός του, γέννησε δύο αγόρια. Ζούσε σαν αρχόντισσα στην Κωνσταντινούπολη, ανάμεσα στις πολλές υπηρέτριες και τους υπηρέτες της.

                Ο Τούρκος σύζυγός της πέθανε το 1816 και δύο χρόνια αργότερα πέθαναν και οι δύο γιοί του.  Έτσι η Μαρία Δασκαλογιάννη, βρέθηκε κάτοχος μιας τεράστιας περιούσιας. Η ίδια πάντως ζούσε με τρόπο εντελώς χριστιανικό.

                Ανάμεσα στους υπηρέτες της υπήρχε και ένα αρβανίτης που τον έλεγαν Νταή Μουσταφά. Βλέποντας την κυρία του να ζει εντελώς χριστιανικά, να εκκλησιάζεται τακτικά, της εξομολογήθηκε ότι και αυτός ήταν Χριστιανός κατάγονταν από τα Κούντουρα Μεγάρων Αττικής και το όνομά του ήταν Νικόλαος Ζερβός. Αυτός στα πρώτα χρόνια της Επανάστασης του 1821, διέπρεψε ως οπλαρχηγός με το όνομα Ζερβονικολός, αλλά πέθανε από πνευμονία μετά την αποτυχημένη επιχείρηση κατάληψης του φρουρίου της Ιεράπετρας. Ετάφη ως αρχηγός των ανατολικών επαρχιών της Κρήτης στο Νειό Χωριό, δηλαδή στη σημερινή Νεάπολη Λασιθίου.

                Η Μαρία, όταν ξέσπασε η Επανάσταση των Ελλήνων, έζησε στην Κωνσταντινούπολη τις φρικαλεότητες κατά των Ελλήνων (απαγχονισμός του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄, απαγχονισμός των συνοδικών μητροπολιτών, απειλές εξόντωσης όλων των Χριστιανών κ.λπ.) και αποφάσισε να φύγει κρυφά. Ντύθηκε καλογριά και βρήκε ένα εμπορικό μπρίκι με καπετάνιο Κρητικό, ο οποίος όμως δεν είχε άδεια να αποπλεύσει. Η Δασκαλογιάννη του εξήγησε ότι ήταν και αυτή Κρητικιά και θέλει να πάει στην Τήνο να προσκυνήσει τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, που μόλις είχε βρεθεί. Πράγματι η περίφημη εικόνα είχε ανακαλυφθεί μετά το οράματα της μοναχής Πελαγίας στις 30 Ιανουαρίου 1821.

*Η προτομή του Δασκαλογιάννη στην Ανώπολη Σφακίων

                 Συμφώνησαν με τον καπετάνιο, να φύγουν αργά το απόγευμα. Έφυγε, αλλά το απόγευμα εμφανίσθηκε έξω από το μπρίκι, με στρατιωτική συνοδεία κρατώντας στα χέρια της γραπτή άδεια που της επέτρεπε να αποπλεύσει ελεύθερα! Μαζί της ήταν και ένα νεαρό κορίτσι. Επιβιβάσθηκε στο πλοίο, όπου ρωτήθηκε ποια είναι και έχει τόση δύναμη.

                -Είμαι η Μαρία Δασκαλογιάννη, θυγατέρα του Δασκαλογιάννη, που ήταν ένας από τους αρχηγούς των Σφακίων. Οι άνομοι Αγαρηνοί τον έγδαραν ζωντανό στο Κάστρο (Σ.Σ. Το Ηράκλειο). Εμένα με παρέδωσαν στον ντεφτερντάρη του πασά, ο οποίος με έκανε γυναίκα του και με έφερε εδώ.

                Η Μαρία αφηγήθηκε τη ζωή της στην Κωνσταντινούπολη και εξήγησε ότι την προστάτευε ο Μεγάλος Διερμηνέας της Υψηλής Πύλης ο Μουρούζης, ο οποίος της εξασφάλισε την άδεια να φύγει από την Κωνσταντινούπολη.

                Ο πλοίαρχος και οι άλλοι ναυτικοί όταν άκουσαν την αφήγηση της Μαρίας, έμειναν κατάπληκτοι…

                Ο πλοίαρχος ονόματι Μανούσος και ο αδελφός του ο Γιώργης, που ήταν γραμματέας του πλοίου, ήταν γιοι του αδελφού της Μαρίας, του Ανδρέα!!!

                -Είμαστε συγγενείς αναφώνησαν και οι δύο μαζί. Είσαι η χαμένη θεία μας! Είσαι η αδελφή του πατέρας μας και δεν γνωρίζαμε ότι ζεις.

                Κατασυγκινημένοι, αγκαλιάστηκαν και οι τρείς κλαίγοντας και τελικά η Μαρία λιποθύμησε, ενώ το κορίτσι που τη συνόδευε έκλαιγε γοερά.

                Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού η Μαρία κανόνισε να παντρέψει τον ανεψιό της το Γιώργη, με την νεαρή που είχε φέρει μαζί της. Τους εξήγησε ότι την είχε υπό την προστασία της γιατί ήταν ορφανή. Είχε καταγωγή από οικογένεια Φαναριωτών. Η μνηστεία τους έγινε όταν έφτασαν στην Τήνο. Όμως της μηνύματα για τη γενίκευση της Επανάστασης έφταναν από παντού και ο Γιώργης δεν μπορούσε να κρατηθεί. Έτσι άφησε την αρραβωνιαστικιά του και έφυγε να πολεμήσει και αυτός. Πρώτος σταθμός του ήταν η Σάμος. Εκεί πληροφορήθηκε ότι στο απέναντι Κουσάντασι μαζεύονταν Κρητικοί πρόσφυγες, που ήθελαν να πάρουν μέρος στην Αγώνα. Τους βρήκε και τους ενθάρρυνε να κατευθυνθούν στην Κρήτη. Ο Γιώργης αργότερα διακρίθηκε ως οπλαρχηγός της περιοχής Σφακίων, με το παρατσούκλι Τσελεπής, λόγω της ωραιότητας και της κομψότητάς του.

*Ο Δασκαλογιάννης. Έργο του Γιάννη Διαμαντάκη

                Η θεία του η Μαρία Δασκαλογιάννη, όταν είδε ότι ο Γιώργης είχε ενθουσιαστεί από την ιδέα να αγωνισθεί για την ελευθερία της πατρίδας του, τον ενθάρρυνε να προχωρήσει. Ταυτόχρονα έγραψε στον πρώην υπηρέτη της που είχε εγκατασταθεί στα Κούντουρα Μεγάρων να στρατολογήσει με δικά της έξοδα 20 άνδρες και να τους οδηγήσει στη Σάμο για να ενωθούν με την ομάδα του ανεψιού της Γιώργη και όλοι μαζί να μεταβούν στην Κρήτη, πράγμα που έκανε με προθυμία ο Ζερβός.

                Η Μαρία, παρέμεινε στην Τήνο και όπως λέγεται είναι από τους πρώτους που συνετέλεσαν να ιδρυθεί το Πανελλήνιο Ίδρυμα της Ευαγγελίστριας, συγκεντρώνοντας πολλά χρήματα από τους γνωστούς που είχε στην Κωνσταντινούπολη, αλλά και διαθέτοντας σημαντικά ποσά και από τη δική της περιουσία.

                Εκεί στο νησί της Παναγίας πληροφορήθηκε αργότερα τον ηρωικό  θάνατο του ανεψιού της του Γιώργη στην Κάνδανο Σελίνου.

                Η Μαρία έγινε μοναχή στην Τήνο και βοήθησε στον Αγώνα. Πέθανε στο νησί της Παναγίας το 1823, σε ηλικία 70 ετών περίπου. Η μνηστή, Φαναριώτικης καταγωγής, παντρεύτηκε έναν άλλο αδελφό του Γιώργη, που ήρθε στην Τήνο. Μετά τον γάμο τους εκεί, την οδήγησε στα Σφακιά, όπου γέννησε πολλά παιδιά.

                Αυτή σε συντομία ήταν η ζωή της Μαρίας Δασκαλογιάννη, η οποία τίμησε την ηρωική παράδοση της οικογένειάς της.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 ΠΗΓΗ

* Ημερολόγιον Σκόκου τόμος 11.