Πέμπτη 24 Σεπτεμβρίου 2015

Μικρές ιστορίες της μεγάλης κατάρας του Εμφυλίου

*Περίπολος στρατιωτών στην περιοχή της Κόνιτσας 



Από τα... παραλειπόμενα
του εμφυλίου πολέμου


Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

               Ο εμφύλιος πόλεμος, σε κάθε χώρα, είναι μια κατάρα. Μια τέτοια κατάρα δοκίμασε η χώρα μας αμέσως μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Κράτησε από το 1946 έως το 1949. Σκόρπισε το θάνατο και την καταστροφή και στις δυο αντιμαχόμενες μερίδες. Οι πληγές σε ορισμένες περιπτώσεις παραμένουν ακόμα ανεπούλωτες. Στα νεκροταφεία πόλεων και χωριών υπάρχουν μνήματα ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους πολεμώντας ανελέητα, στα βουνά της πατρίδας μας. Και υπάρχουν νεκροί, που σκόρπισαν τα κόκκαλά τους, εκεί που σκοτώθηκαν και δεν βρέθηκαν ποτέ, για να τους κάνουν οι δικοί τους ένα απέριττο μνήμα.
                Η φρίκη αυτού του πολέμου, έχει αποτυπωθεί στις περιγραφές των μεγάλων μαχών,  στα απομνημονεύματα των πρωταγωνιστών, στις σελίδες των εφημερίδων της εποχής και στην μνήμη των ανθρώπων, που έζησαν εκείνη την εποχή και ζουν ακόμα.
                Ένα είναι αναμφισβήτητο γεγονός: Όταν μετά την λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την ήττα του ναζισμού και του φασισμού, οι λαοί της Ευρώπης, σήκωναν τα μανίκια και έπεφταν με τα μούτρα στη δουλειά για να ανασυγκροτήσουν τις χώρες τους, στην Ελλάδα πολεμούσαμε μεταξύ μας, με υποδαύλιση και απέξω, και προσθέταμε θανάτους και ερείπια, σε όσα έμειναν από την γερμανική, την ιταλική και τη βουλγαρική λαίλαπα!
                Στο άρθρο αυτό δεν θα περιγράψουμε μεγάλες μάχες και σφοδρές συγκρούσεις. Δεν θα περιγράψουμε προσωπικούς ηρωισμούς ούτε της μιας ούτε της άλλης πλευράς. Θα περιγράψουμε μικρά, ίσως και ταπεινά περιστατικά της καθημερινότητας των μαχόμενων. Με κοινό παρονομαστή την περιρρέουσα ατμόσφαιρα φρίκης ένθεν κακείθεν, συμβουλευόμενοι τα στρατιωτικά και άλλα αρχεία.
*Τάφοι παντού και άλλοι τόσοι άταφοι νεκροί στα βουνά... Τραγωδία!


“Ηκούγοντο αι οιμωγαί των τραυματισθέντων…”

                Μια φράση που συναντούν πάρα πολύ συχνά οι μελετητές του Εμφυλίου είναι : «Ηκούγοντο αι οιμωγαί των τραυματισθέντων…». Είναι η φράση, που και σήμερα ακόμα προκαλεί ανατριχίλα. Υπάρχει σε όλα σχεδόν τα ημερολόγια των μονάδων οι οποίες είχαν πολεμική εμπλοκή. Στις διάφορες συγκρούσεις υπήρχαν σχεδόν πάντα τραυματίες. Στρατός αλλά και αντάρτες, φρόντιζαν με περισσή επιμέλεια, να μεταφέρουν τους τραυματίες μακριά από το πεδίο της μάχης για να μην πέσουν στα χέρια των αντιπάλων. Μέσα στην άγρια νύχτα, στο απόλυτο σκοτάδι που δεν διέκρινες σκιές και σχήματα, παρά μόνο κρότους και φωνές, μπορούσες να ακούσεις. Και οι φωνές, όταν δεν ήταν προστάγματα των επικεφαλής, συνήθως ήταν κραυγές πόνου των τραυματιών και των δύο πλευρών.
*Ηκούοντο οιμωγαί τραυματισθέντων...

                Μια άλλη συνήθης φράση των στρατιωτικών εγγράφων της εποχής ήταν τα  «ίχνη τα αίματος». Μετά από κάθε περιοχή που καταλάμβαναν είτε οι αντάρτες είτε ο στρατός, ερευνούσαν και από τα ίχνη αίματος στα μονοπάτια έβγαζαν συμπεράσματα για το μέγεθος της νίκης τους…  Όμως όλα ήταν ίχνη αίματος, ελληνικού!
*Η φρίκη της γάγγραινας

                Υπήρχαν και χειρότερα. Όπως η περίπτωση ενός αντάρτη, που βρέθηκε το 1947 από τους στρατιώτες στην ευρύτερη περιοχή της Άρνισσας, τραυματισμένος. Ο συγκεκριμένος αντάρτης κατά τη μεταφορά του στο νοσοκομείο πέθανε, προσβληθείς από γάγγραινα, γιατί είχε μείνει αβοήθητος στο δάσος επί τρεις μέρες!!! Τι φρίκη…
*Όταν η Ελλάς προστάξει...

«Ωθήσατε πάση θυσία άνδρας σας»!!!

                Η ζωή στο μέτωπο ήταν αδυσώπητη για στρατιώτες και αντάρτες. Η πίεση από τους επικεφαλής για νίκη, τεράστια. Ποιος τολμούσε να αμφισβητήσει την αυθεντία των ανωτέρων; Και στα δυο στρατόπεδα.  Οι διαταγές ήταν σκληρές και άκαμπτες. Όπως για παράδειγμα τον Οκτώβριο του 1948, όταν τα Τάγματα Πεζικού 502, 504 και 507 έλαβαν σήμα της προϊσταμένης Ταξιαρχίας τους, που έλεγε: «Η μη κατάληψις των τεθέντων αντικειμενικών σκοπών δια σήμερον θα αποτελέση παράβασιν στρατιωτικής εντολής. Stop. Ωθήσατε πάση θυσία άνδρας σας. Stop. Όταν η πατρίς δίδει εντολάς ουδείς δικαιούνται να σκέπτεται ή να ενεργή ή υπολογίζη. Stop. Η στοργή όλων μας δεν έχει θέσιν όταν η Ελλάς προστάζει. Stop. Σας επαναλαμβάνω την εντολήν. Stop. Θα καταλάβητε οπωσδήποτε σήμερον τους αντικειμενικούς σας σκοπούς. Stop”.
                Από την άλλη πλευρά, πολλές φορές οι αιχμάλωτοι κρατούσαν σκληρή στάση. Όπως συνέβη με τον αρχηγό αντάρτικου συγκροτήματος Καραϊσκάκη (κανονικό επώνυμο Γεώργιος Καραγιάννης) που δρούσε στην ορεινή περιοχή του νομού Ιωαννίνων. Όταν συνελήφθη αιχμάλωτος και τραυματισμένος (30 Οκτωβρίου 1947) από το στρατό, εξήγησε ότι στην επίθεση εναντίον του χωριού Δεμάτι των Ζαγοροχωρίων, στις 23 Οκτωβρίου 1947, πήραν μέρος τρία τάγματα ανταρτών τα οποία υπέστησαν μεγάλες απώλειες. Όταν όμως προχώρησε η ανάκρισή του από αξιωματικούς του 581 Τάγματος Πεζικού «ούτος ήρνήθη να καταθέση τι δια τους συμμορίτας εμμένων πιστός εις τας ιδέας του»  έγραψαν στο Ημερολόγιο της μονάδας… Τρείς μέρες αργότερα ένας κάτοικος από το γειτονικό Βοτονάσι ανέφερε πως ο Καραγιάννης, που τελικά υπέκυψε στα τραύματά του ήταν ο καπετάν Αριστείδης!!! Μπερδέματα… Και όμως αργότερα στις 28 Νοεμβρίου, ένας αιχμάλωτος αντάρτης ανέφερε ότι στην τελευταία εκείνη μάχη σκοτώθηκε ο καπετάνιος τους ονόματι … Αριστείδης… Μπερδέματα ασταμάτητα…
                Παρ’ όλα αυτά και την αυστηρότητα των εντολών των ανωτέρων, λιποταξίες σημειώνονταν συνεχώς. Πιο πολλές από την πλευρά των ανταρτών, που πολλοί κυρίως επιστρατευθέντες βιαίως, με την πρώτη ευκαιρία παραδίδονταν στον στρατό.

... και σκηνή θεάτρου!

Θέατρα και γραμμόφωνα!

                Το πάθος για ζωή υπήρχε και στα δυο αντιμαχόμενα στρατόπεδα. Νέοι άνθρωποι ήταν, που ήθελαν να ζήσουν τη ζωή τους. Να διασκεδάσουν. Να γελάσουν. Να ψυχαγωγηθούν. Και όταν έβρισκαν ευκαιρία, δεν παρέλειπαν να το κάνουν με όποιο τρόπο μπορούσαν μέσα στις απάνθρωπες συνθήκες ενός εμφυλίου.
                Το 523 Τάγμα Πεζικού το Μάρτιο του 1948 δρούσε στο νομό Τρικάλων. Από εγγραφή της 3ης Μαρτίου στο Ημερολόγιο του Τάγματος πληροφορούμαστε ότι το σωματείο «Φίλοι Στρατού» Τρικάλων οργάνωσε ψυχαγωγική βραδιά για τους στρατιώτες στους οποίους προσφέρθηκαν αναψυκτικά, γλυκά και τσιγάρα «υπό τους ήχους δε την ορχήστρας της ΙΧ Μεραρχίας εχορεύθησαν Ελληνικοί και Ευρωπαϊκοί χοροί, απηγγέλθησαν ποιήματα και ετραγουδήθησαν άσματα, έληξε δε η ωραία αύτη συγκέντρωσις  την 9.45 μ.μ. εν μέσω ζωηρών εκδηλώσεων και μεγάλου ενθουσιασμού των στρατιωτών».
*Η μπομπότα των ανταρτών...

                Στο ημερολόγιο ενός Τάγματος Πεζικού διαβάζουμε στις 2 Σεπτεμβρίου 1949, πως όταν ο στρατός κατέλαβε υψώματα που κατείχαν οι αντάρτες, ανακάλυψε «πολυτελείς εγκαταστάσεις διαμονής αρχηγείου». Επρόκειτο για το αρχηγείο της VI Μεραρχίας των ανταρτών, στα ορεινά του νομού Σερρών σχεδόν εν επαφή με τα Βουλγαρικά σύνορα.  Όσο πολυτελείς μπορούσαν να είναι επάνω στα βουνά… Έστω! Και μαζί ανακάλυψαν  «πίσταν χορού, σκηνήν θεάτρου, υελόφρακτα διαμερίσματα, αρτοκλιβάνους, τυπογραφείον πλήρες εν λειτουργία, σιδηρουργεία, συνεργεία κατασκευής ξύλινων ναρκών, ανατιναχθέν αναρρωτήριον, επιδεσμικόν υλικόν εν αφθονία, ποσότης μαλλιών,  30 σάκκοι αλεύρων, 50 οκάδες φασόλια, δύο βαρείς όλμοι καταστραφέντες χθες, έν πολυβόλον Βίκερς και διάφορα άλλα υλικά». Αν και ο Εμφύλιος είχε τερματισθεί και επίσημα λίγες μέρες νωρίτερα…  Όμως οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις συνεχίζονταν…
                Θέατρο όμως έβλεπαν ίσως συχνότερα και οι φαντάροι… Είχαν άλλωστε μεγαλύτερες δυνατότητες.
                Παράδειγμα οι άνδρες του 509 Τάγματος Πεζικού που δρούσε στην Μελίκη. Τότε στις 20 Μαρτίου 1949, το επισκέφθηκε ο νέος διοικητής της Ταξιαρχίας ταξίαρχος Αθανάσιος Δασκαρόλης, ο οποίος μεταξύ άλλων παρακολούθησε με το διοικητή του Τάγματος Λάμπρο Μπέκα και θεατρική παράσταση πατριωτικού περιεχομένου στο σχολείο της Μελίκης.
*Χριστούγεννα του 1947 στα ορεινά του Έβρου. Απώλεια, ο φόνος 5 ημιόνων...

                Και αν τα Χριστούγεννα σε βρούνε στα βουνά; Αν δεν αντιμετωπίζεις άμεση επίθεση του αντιπάλου το γλεντάς, με ό,τι βρεις. Όπως έγινε στις 25 Δεκεμβρίου 1947 στο 524 Τάγμα Πεζικού.  Δρούσε τότε στα ορεινά, της Καρδίτσας. Έτυχε να είναι καλός και ο καιρός. «Η εορτή των Χριστουγέννων εορτάσθη πολύ καλώς. Το συσσίτιον των στρατιωτών των λόχων ήταν πολύ καλό. Εις όλους τους λόχους υπήρχεν ευθυμία (χορός- τραγούδι)». Αν και ο θάνατος καραδοκούσε.
                Επάνω στα αντάρτικα η ζωή ήταν σκληρή και ανελέητη. Πείνα, ψείρα, κακουχίες και ο θάνατος να παραμονεύει σε κάθε βήμα. Μια ελάχιστη διασκέδαση, ήταν κάτι. Όμως κάποιοι αντάρτες δεν είχαν ούτε αυτό το κάτι… Πάντως σε μια περίπτωση, κατόρθωσαν νωρίς- νωρίς να βρουν ένα γραμμόφωνο. Αλλά και αυτό δεν κράτησε πολύ. Τους χάλασε. Έτσι όταν στις 5 Μαΐου 1947 το 526 Τάγμα Πεζικού το 1947, κατέλαβε τα λημέρια τους στην Πίνδο, Νοτιοδυτικά της Καλαμπάκας, βρήκε και κατέσχεσε το… χαλασμένο γραμμόφωνο μαζί με 100 οκάδες καλαμπόκι και 50 φυσίγγια. Στην περιοχή  (αλλά και στις καρδιές των ανθρώπων) επικρατούσε πυκνή ομίχλη, κατά το Ημερολόγιο της μονάδας…

Εκτελέσεις στρατιωτών

                Οι συνθήκες διεξαγωγής αυτού του άδικου πολέμου ήταν εν πολλοίς απάνθρωπες. Αμείλικτες. Στο ημερολόγιο του 565 Τάγματος Πεζικού, στις 12 Νοεμβρίου 1946, διαβάζουμε, με σφιγμένη καρδιά, ότι τη μέρα εκείνη έγινε η εκτέλεση τριών στρατιωτών, που είχαν καταδικαστεί εις θάνατον από το έκτακτο στρατοδικείο Γιαννιτσών, κατηγορηθέντες για εσχάτη προδοσία. Σκληρή απόφαση. Σκοπιμότητες του πολέμου. Πολλά αναπάντητα ερωτηματικά…
*Η ουλή του Φαίδωνα Γκιζίκη

                Οι μεγαλύτεροι, θα θυμούνται τον Πρόεδρο Δημοκρατίας της Ιωαννιδικής δικτατορίας του 1973, τον στρατηγό Φαίδωνα Γκιζίκη. Στο αριστερό μάγουλο είχε μια μεγάλη και βαθειά ουλή. Την απέκτησε στις 4 Αυγούστου 1948, ως λοχαγός διοικητής λόχου. Το 504 Τάγμα Πεζικού στο οποίο ανήκε, την ημέρα εκείνη, που ήταν από τις πολύ δύσκολες λόγω μαχών, είχε ένα νεκρό αξιωματικό, τον έφεδρο ανθυπολοχαγό Σαλπέα Αργύριο, και τραυματία το λοχαγό Φαίδωνα Γκιζίκη. Επίσης υπήρχαν τέσσερις στρατιώτες νεκροί και 22 τραυματίες σε μάχες στις τοποθεσίες Ζεκίρι, Ταμπούρι, Φούρκα και Προφήτης Ηλίας, στο νομό Ιωαννίνων προς τη πλευρά της Κόνιτσας.
                Και οι παράπλευρες απώλειες, από το Ημερολόγιο του 504 Τάγματος Πεζικού το οποίο το 1949 εμάχετο στο νέο Πετρίτσι του νομού Σερρών. Ημερομηνία 14 Νοεμβρίου 1949. Ο εμφύλιος επίσημα είχε τερματισθεί, αλλά σε πολλά σημεία της Βόρειας Ελλάδας συνεχίζονταν οι μάχες, γιατί όλες οι ομάδες των ανταρτών δεν είχαν αποσυρθεί έγκαιρα στις γειτονικές λαϊκές δημοκρατίες. Η αναγραφή στο Ημερολόγιο λιτή: «Ώραν 7.30 αραμπάς χωρικών μεταβαινόντων προς εργασίαν προσέκρουσεν επί νάρκης Τελερμάιν, με αποτέλεσμα τον θάνατον δύο χωρικών. Κατά γενομένην εξερεύνησιν διεπιστώθη ότι αύτη ετοποθετήθη εντός της νυκτός».
*Αιχμάλωτοι αντάρτες στο Γαρδικάκι της Ρούμελης το 1948. 
Φωτογραφία του δημοσιογράφου Διονύση Αβραμόπουλου

                Κάποτε μέσα στη φωτιά του πολέμου, οι συνειδήσεις των μαχόμενων άρχισαν να αφυπνίζονται. Το ημερολόγιο έγραφε 17 Ιουνίου 1949. Η πλάστιγγα άρχισε να γέρνει προς την πλευρά του στρατού. Φαίνεται ότι αυτό είχε αρχίσει να γίνεται κατανοητό στις τάξεις των ανταρτών. Μια διμοιρία του πρώτου λόχου, του 518 Τάγματος Πεζικού, που αναγκάσθηκε να διανυκτερεύσει στα βουνά της Χαλκιδικής, χτυπήθηκε με πυρά μυδραλίου από τους αντάρτες. Όταν ξημέρωσε διατάχθηκε εξερεύνηση της περιοχής. Οι στρατιώτες ψάχνοντας, βρήκαν προκηρύξεις των ανταρτών και ένα «σημείωμα συμφιλιωτικού περιεχομένου υπογεγραμμένο υπό κ.σ. ονόματι Μιχαήλ Μελέτη εκ Πολυγύρου». Ήταν καιρός να επιδιώκεται η συμφιλίωση. Είχε χυθεί πολύ αίμα…
                Μεγάλος αντίπαλος των αντιμαχόμενων οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Και το λιοπύρι και η παγωνιά. Και ο αέρας και το χιόνι. Και η βροχή…
                Το χιόνι όμως ήταν τρομερός αντίπαλος.  Πολλές φορές στις στρατιωτικές αναφορές γίνεται λόγος για κρυοπαγήματα και για «παγόπληκτους». Το χιόνι ειδικά ήταν σαν τον χάρο… Τους έθαβε!!!
                Το 521 Τάγμα Πεζικού, δρούσε στην περιοχή της Κατάρας. Ήταν 10 Δεκεμβρίου 1947. Το χιόνι άρχισε να πέφτει πυκνό. Έφτασε εκείνο το βράδυ το μισό μέτρο. «Αντίσκηνα ανδρών εκαλύφθησαν υπό χιόνος». Και δεν έφτανε η κακοκαιρία, πήρε φωτιά και ένα κιβώτιο με «γεμίσματα Πυροβολικού» στην τοποθεσία «Κάμπος Δεσπότη» και έπαθαν εγκαύματα Α΄ και Β΄ βαθμού οι πυροβολητές…  Το χιόνι συνέχισε να πέφτει και στις επόμενες οχτώ μέρες!
                Λίγο αργότερα στις 2 Φεβρουαρίου 1948 το 523 Τάγμα Πεζικού χρειάστηκε νε μετακινηθεί από την Ανάβρα προς την Κάτω Κτημένη του νομού Καρδίτσας. Η εγγραφή στο Ημερολόγιο του Τάγματος είναι χαρακτηριστική και περιγραφική: «Λόγω  της πεσούσης αφθόνου χιόνος το τμήμα συνήντησε μεγίστας δυσκολίας δια την ανεύρεσιν και διάνοιξιν δρομολογίου. Οι προπορευόμενοι άνδρες άνευ ουδενός εργαλείου, αλλά δια των χειρών και ποδών απεμάκρυνον τας χιόνας ύψους πλέον των 60-70 εκατοστών. Περί την 4.30΄ πρωινήν η Διλοχία έφθασε κατάκοπος εις το σημείον 0584, μη δυναμένη να κινηθή περαιτέρω καθόσον το ύψος της χιόνος υπερέβαινε τα 70 εκατοστά και επί πλέον καθίστατο αδύνατος η ανεύρεσις των ιχνών της ατραπού το δε πέριξ έδαφος ήτο απότομον και καλυμμένον  από πυκνούς θάμνους». Η φύση ήταν σκληρή για τους ανθρώπους.
*Τα μουλάρια ήταν ο μέγιστος βοηθός και συμπαραστάτης στρατιωτών και ανταρτών. Και συχνά έπεφταν θύματα από νάρκες ή σε μάχες. Γι' αυτά δεν γράφηκαν ύμνοι. Ήταν παράπλευρες απώλειες 

                Δεν ήταν θύματα μόνο οι άνθρωποι, αλλά και τα κακόμοιρα τα ζώα, που τα χρησιμοποιούσαν άκαρδα, για να προφυλάγονται από τις νάρκες. Ένα τέτοια περιστατικό συνέβη στην περιοχή Ξυνού Νερού Φλώρινας τη 1η Ιουνίου 1949, Μια φάλαγγα του 504 Τάγματος Πεζικού, που έπρεπε να μετακινηθεί σε μια επικίνδυνη περιοχή, έβαλε μπροστά ένα κοπάδι πρόβατα. Κατά την πορεία, μια νάρκη Τελερμάιν που είχε παγιδευτεί με μια άλλη τύπου Σουμάιν, εξερράγησαν. Αποτέλεσμα; Είκοσι δύο πρόβατα, που ανήκαν σε κατοίκους του Ξυνού Νερού σκοτώθηκαν επιτόπου.  Και αυτό συνέβαινε σε πολλά σημεία των πολεμικών μετώπων. Οι παράπλευρες απώλειες, που δεν θα τις καταγράψει καμιά ιστορία…
                Ο πόλεμος πάντα γεννά προβλήματα, έστω και αν πλησιάζει το τέλος του.  Είναι Απρίλιος 1949. Οι άνδρες του 593 Τάγματος Πεζικού είναι καθηλωμένοι στα βουνά σε υψόμετρο 1496 μ. στην ευρύτερη περιοχή της Φλιάμας, έχοντας μπροστά τους τον ορεινό όγκο του Γράμμου. Στο Ημερολόγιο του Τάγματος διαβάζουμε στις 6 Απριλίου ότι τις τελευταίες δύο μέρες οι άνδρες είναι χωρίς κλινοσκεπάσματα και αντίσκηνα και χωρίς τρόφιμα!!! Τελικά αεροπλάνα τύπου Ντακότα εμφανίζονται και ρίχνουν «τροφή μάχης» μιας μόνο μέρας…
                Αλλά είπαμε και στην αρχή. Ο εμφύλιος πόλεμος, σε κάθε περίπτωση είναι κατάρα. Η χώρα μας δοκιμάστηκε σκληρά. Ευχή μας και παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές ας είναι: Ποτέ ξανά!!!

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης




ΠΗΓΗ
*Αρχεία Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού
*Τύπος εποχής

43 σχόλια:

  1. Ευγενία Μάρκου Κυριαζή
    Ο εμφύλιος είναι κατάρα.Ποτέ ξανά...Ποτέ να μην "ανιχνευθούν ίχνη αίματος" ...όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε όλες τις χώρες! Συγχαρητήρια γιά το άρθρο Παντελή! Καλή σου μέρα!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αβραμίδης Χρήστος
    Ωραίο το άρθρο Κε καθηγητά, αλλά ακόμα μυαλό δεν βάλαμε ! το δίς εξαμαρτείν ούκ ανδρός σοφού ! άλλοι ονειρεύονται σοβιετία και άλλοι μαύρες στολές !

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ευχαριστώ, αλλά δεν είμαι καθηγητής. Ένας δημοσιογράφος είμαι....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Fanì Giota
    Ευχαριστω πολυ για τα ενδιαφεροντα αρθρα...!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Σύρος 24 Σεπτεμβρίου 2015.Ώρα 17.00.
    Γεγονότα που αποδεικνύουν τα προβλήματα,τις δυσκολίες,την αγριότητα και την σκληρότητα του Εμφυλίου Πολέμου.Ας μου επιτραπεί να παραθέσω ένα σπάνιο περιστατικό,όπως καταγράφεται στα αρχεία της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού.
    17 Αυγούστου 1948 και οι επιχειρήσεις με τον κωδικό <> βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη.Το ύψωμα Μουσκαρίτσα του ορεινού συγκροτήματος του Γράμμου έχει καταληφθεί από τμήματα του 592 Τάγματος Πεζικού της 51ης Ταξιαρχίας Πεζικού.Οι αντάρτες από τα απέναντι υψώματα Τούχουλη και Προφήτης Ηλίας με την υποστήριξη πυρών Όλμων εξεδήλωσαν σφοδρή αντεπίθεση κατά των τμημάτων του 592 Τ.Π.Ο αγώνας σκληρός και πεισματώδης διεξάγονταν εκ του συστάδην μέσα στο βαθύ σκοτάδι της νύκτας με χειροβομβίδες και την ξιφολόγχη.Ο Υπολοχαγός Πεζικού Γεώργιος Παπαδογιάννης,Διοικητής Λόχου του Τάγματος,βρέθηκε ξαφνικά αντιμέτωπος με τον περιβόητο αντάρτη Άρη και μετά από δραματική πάλη κατακυλίσθηκαν και οι δύο σε παρακείμενη χαράδρα.Εκεί ο Υπολοχαγός κατέβαλε και φόνευσε τον Άρη,τραυματίσθηκε όμως πολύ σοβαρά απ αυτόν στο κεφάλι με το μαχαίρι και υπέκυψε αργότερα από το βαρύ τραύμα του.
    Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Για ποιον Άρη αναφέρεται;;;;

      Διαγραφή
    2. Προφανώς είναι συνωνυμία. Δεν πρόκειται για τον Άρη Βελουχιώτη.

      Διαγραφή
    3. Καλημέρα και συγχαρητήρια για το εξαιρετικό άρθρο. Στο παραπάνω σχόλιο όμως θα ήθελα να ρωτήσω σε ποιον Άρη αναφερεται, γιατί ο Άρης Βελουχιώτης σκοτώθηκε το 46 ,κι από όσα ξέρω δεν ανέβηκε ποτέ στο Γράμμο...

      Διαγραφή
    4. Δεν γνωρίζω άλλα στοιχεία για τον συγκεκριμένο αντάρτη.

      Διαγραφή
  6. Pinelopi Gkouma
    ...Όμως όλα τα ίχνη αίματος, Ελληνικού ..!!!!!!!!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ελένη Γκαλδάνα
    Ο εμφύλιος αποτελεί αντικείμενο μεγάλου ενδιαφέροντος για μένα! Σ' ευχαριστώ, Παντελή!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Elen Chion
    ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ Παντελη, σε ευχαριστουμε !!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Αλέξανδρος Καραδέδος
    Η γνώση της Ιστορίας μας βοηθάει να αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις αντικειμενικώτερα, χωρίς παρωπίδες,χωρίς παθιάσματα χωρίς εμμονές. Σ΄ ένα εμφύλιο δεν υπάρχουν νικητές και ηττημένοι.
    .

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Σ' έναν εμφύλιο, όλοι είναι χαμένοι...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Manuela Mathioudaki
    Συγκλονιστικές οι λεπτομέρειες! Αυτή η ανευρεθείσα "ποσότης μαλλιών" τι ακριβώς ήταν;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Μαλλί προβάτων, για να γίνει κλωστή για πλεκτά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Andreas Makrides
    Όλες οι αναρτήσεις σου για τον εμφύλιο Παντελή, είναι πραγματικά αξιέπαινες. Σ' αυτήν εδώ, ξεχωρίζω το έγγραφο της 16ης Οκτωβρίου του 1948 που παρουσιάζεις, στο οποίο αναφέρεται πως "η μη κατάληψη των τεθέντων αντικειμενικών σκοπών θα αποτελέση παράβασιν στρατιωτικής εντολής". Κατ' ουσίαν δηλαδή, αν καταλαβαίνω σωστά, οι διοικητές των μονάδων απειλούνται με στρατοδικείο σε περίπτωση που δεν διεκπεραιώσουν με επιτυχία την αποστολή τους.

    Δεν είμαι ειδικός στην στρατιωτική ιστορία, αλλά τέτοια προειδοποίηση προσωπικά δεν έχω απαντήσει μέχρι σήμερα, ακόμα και διαβάζοντας για κρίσιμες μάχες του Β' Βαλκανικού Πολέμου.

    Νομίζω πως το έγγραφο, πολύ περισσότερο από την στυγνότητα που επέβαλε στον εθνικό στρατό ο Βαν Φλητ με τον ερχομό του την Άνοιξη του '48, αντικατοπτρίζει την απροθυμία των δύο πλευρών (και ίσως περισσότερο του ίδιου του εθνικού στρατού που ήταν ο αντικειμενικά ισχυρότερος και ο επισπεύδων) να εμπλακούν ολοκληρωτικά σε επιχειρήσεις. Είναι νομίζω φανερό και από αυτό το έγγραφο, πως οι αξιωματικοί και οι οπλίτες του στρατού ανέμεναν (μάταια) από τις πολιτικές ηγεσίες των δύο πλευρών, να θέσουν ένα τέρμα στον παράλογο και φριχτό αυτό πόλεμο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Νίκος Παπαδιονυσίου
    Πολλά παρόμοια μ΄αυτά που γράφεις, και ακόμα χειρότερα, μου είναι γνωστά από πρώτο χέρι Παντελή μου. Από προσωπικές μου παιδικές μνήμες στο Βελούχι και διηγήσεις αγωνιστών και από τις δυο μεριές..Προσωπικά θα μ΄ενδιέφερε ν΄ασχοληθείς με τα στρατοδικεία της εποχής, ειδικά της Λαμίας, και πόσους έστειλαν, αν έχεις ανάλογα στοιχεία...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Emmanouil Simos
    Ο,ΤΙ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΜΟΥ ΧΡΟΝΙΑ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Ιωαννης Θεοφανους Σαλτσιδης
    ΔΕΝ ΜΟΥ ΑΡΕΣΕΙ Ο "ΕΜΦΥΛΙΟΣ" ΑΛΛΑ ΕΚΤΙΜΩ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ
    ΤΟΝ Κ.ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΘΑΣΙΑΔΗ, ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΙΝΩ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Οι μεταλλωρυχοι στη λαϊκή Παλαιοχωρίου εβαλαν τους πωλητές να υπογράψουν ποιοι είναι υπέρ της εταιρείας. Πιστοποιητικό υποτέλειας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Tsamantouridis Giannis
    ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΩ ΓΙΑ ΠΟΛΛΟΣΤΗ ΦΟΡΑ ΟΤΙ ΟΙ ΠΡΩΤΕΡΓΑΤΕΣ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ Ο ΟΠΟΙΟΣ ΑΝΕΠΙΣΗΜΑ ΞΕΚΙΝΝΗΣΕ ΤΟ 1943 ΗΤΑΝ 1) ΟΙ ΕΓΓΛΕΖΟΙ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΗΤΑΝ ΔΙΠΟΡΤΟΙ 2) Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ Η ΟΠΟΙΑ ΕΙΧΕ ΜΕΤΑΒΕΙ ΣΤΟ ΚΑΙΡΟ- ΕΘΕΣΕ ΤΟ ΦΥΤΙΛΙ ΠΟΥ ΠΥΡΟΔΟΤΗΣΕ ΤΗΝ ΕΧΘΡΑ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΑΝΤΑΡΤΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΤΟΥ ΕΑΜ- ΕΛΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΑΠΟΛΕΩΝΤΟΣ ΖΕΡΒΑ Ο ΟΠΟΙΟΣ ΕΔΡΑΣΕ ΣΤΗΝ ΗΠΕΙΡΟ ΚΑΙ 3) ΤΑ ΑΝΕΠΑΝΟΡΘΩΤΑ ΛΑΘΗ ΤΟΥ Γ.Γ ΤΟΥ ΚΚΕ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ , ΟΙ ΥΠΟΓΡΑΦΕΣ ΣΥΝΘΗΚΩΝ......... ΚΑΙ ΟΙ ΚΡΥΦΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΤΟΥ ΚΚΕ ΠΟΥ ΠΟΘΟΥΣΕ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ ΟΤΑΝ ΚΑΤΟΠΙΝ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΤΣΩΡΤΣΙΛ-ΣΤΑΛΙΝ Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΝΗΚΕ ΣΤΗΥ ΔΥΣΗ.............................................................

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. Το κείμενο αυτό δεν ήταν ανάλυση των αιτίων του Εμφυλίου, αλλά μια προσέγγιση κάποιων λεπτομερειακών δραματικών συνεπειών, και για τους δύο αντιμαχόμενους, που δεν καταγράφονται συνήθως στη Μεγάλη Ιστορία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. Σύρος 25 Σεπτεμβρίου 2015.Ώρα 14.10
    Στο σχόλιο του κ. Μακρίδη για την αυστηρότητα του περιεχομένου της διαταγής του Διοικητού της Ταξιαρχίας προς τους Διοικητές των Ταγμάτων έχω να προσθέσω για την πληρέστερη ενημέρωση των επισκεπτών του παρόντος ιστολογίου τα ακόλουθα:
    1.Διαταγές αυτού του περιεχομένου σπάνια έχουν εκδοθεί από Διοικητές Μεραρχιών και Ταξιαρχιών.Διαταγές με ανάλογο,αλλά πιο ήπιο,περιεχόμενο είχαν εκδοθεί,κατα τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου από τους Αντιστρατήγους Κωνσταντίνο Βεντήρη,ως Διοικητής Στρατιάς και Αρχηγός ΓΕΣ,Θρασύβουλο Τσακαλώτο,ως Διοικητής Α΄Σώματος Στρατού και αργότερα από τον Αλέξανδρο Παπάγο,όταν ανέλαβε την Αρχηγία των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας.
    2.Η διαταγή έχει εκδοθεί τη 16η Οκτωβρίου 1948,κατά την οποία η στρατιωτική κατάσταση παρουσιάζονταν ως εξής:
    α.Μετά την κατάληψη στις 20 Αυγούστου 1948 του ορεινού όγκου του Γράμμου το Β΄Σώμα Στρατού,κατόπιν διαταγής του Γενικού Επιτελείου Στρατού διεξήγαγε επιθετικές επιχειρήσεις προς κατάληψη του ορεινού όγκου του Βίτσι,στο οποίο είχαν καταφύγει και οι Μονάδες του Δημοκρατικού Στρατού από τον ορεινο όγκο του Γράμμου.Οι επιχειρήσεις για την κατάληψη των υψωμάτων Μάλι-Μάδι, Μπούτσι και Ραμπατίνα,Δυτικά του Βίτσι και πλησίον της Ελληνο-Αλβανικής Μεθορίου,από την ΧV Μεραρχία άρχισαν στις 28 Αυγούστου και κατέληξαν στις 12 Σεπτεμβρίου σε παταγώδη αποτυχία.Εάν μάλιστα ο Δημοκρατικός Στρατός διέθετε επαρκείς εφεδρείες θα καταλάμβανε ακόμα και την πόλη της Καστοριάς.
    Η αποτυχία αυτή επηρέασε δυσμενώς και τις άλλες Μεραρχίες του Β΄ΣΣ και προκλήθηκε έτσι μια σοβαρή κρίση με μη υπολογίσιμες συνέπειες.
    β.Τα δυσάρεστα αυτά γεγονότα για τον νικητή του Γράμμου Ελληνικό Στρατό προκάλεσαν αγωνία και ανησυχία τόσον στην πολιτική και στρατιωτική ηγεσία και στις Στρατιωτικές Αποστολές στην Ελλάδα των ΗΠΑ και της Βρετανίας,όσον και στον Λαό.Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός Θεμιστοκλής Σοφούλης,ο Υπουργός Στρατιωτικών Γεωρ.Στράτος,ο Αρχηγός του ΓΕΣ Αντιστράτηγος Δημ.Γιατζής μετέβησαν στην Καστοριά για να ενημερωθούν επί τόπου και να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα προς αντιμετώπιση της ανησυχητικής κατάστασης,εξύψωση του ηθικού των Μονάδων κ.α.
    γ.Άμεσες συνέπειες της κρίσης στο Β΄ΣΣ ήταν η αντικατάσταση του Διοικητού αυτού Αντιστρατήγου Στυλιανού Κιτριλάκη{Στην ουσία επρόκειτο για αφαίρεση Διοίκησης,πράξη ατιμωτική στο πεδίο της μαχης για έναν Αξιωματικό και μάλιστα Ανώτατο}και ορισμένων Διοικητών Μεραρχίων,Ταξιαρχιών και Ταγμάτων,που θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για τη δημιουργηθείσα δυσμενή κατάσταση.Επίσης μεγάλος αριθμός οπλιτών{των 508 και 509 Ταγμάτων Πεζικού},που λιποτάκτησαν ενώπιον του εχθρού,παραπέμφθηκε στο Έκτακτο Στρατοδικείο και αρκετοί,που κρίθηκαν ως πρωταίτιοι,καταδικάσθηκαν σε θάνατο και εκτελέσθηκαν.
    δ.Αποφασίσθηκε η διεξαγωγή μιας επιτυχούς επιθετικής επιχείρησης στον ορεινό όγκο Βίτσι για την εξύψωση του πεσμένου ηθικού των Μονάδων του Ελληνικού Στρατού και την αφαίρεση της πρωτοβουλίας για επιθετικές επιχειρήσεις από τους αντάρτες.Ως τοιαύτη επελέγη η διεξαγωγή μιας παράτολμης καταδρομικής επιχείρησης προς κατάληψη της κορυφής του Βίτσι και του πλησίον αυτής υψώματος Μάγκοβιτς,από την 1η Ταξιαρχία Καταδρομών{Α΄και Β΄Μοίρες Καταδρομών}.Παράλληλα τη 16η Οκτωβρίου Μονάδες του Β΄ΣΣ διατάχθησαν να καταλάβουν οπωσδήποτε ορισμένα σημαντικά υψώματα,που θα αποτελούσαν τη βάση εξόρμησης των Μοιρών Καταδρομών,αλλά και για τη διατήρηση της φυσιογνωμίας της μάχης.Η καταδρομική επιχείρηση διεξήχθηκε την νύκτα της 16ης προς 17η Οκτωβρίου με απόλυτη επιτυχία.
    3.Η διαταγή λοιπόν της Ταξιαρχίας,περί ης ο λόγος,εκδόθηκε,όπως συμπεραίνεται από τα παραπάνω,κάτω από εξαιρετικά δυσνενείς συνθήκες.Εύκολο είναι σήμερα από μια αναπαυτική πολυθρόνα,όταν μάλιστα δεν γνωρίζεις το αντικείμενο,να προβαίνεις σε ατεκμηρίωτες αναλύσεις και,να εξάγεις αυθαίρετα συμπεράσματα.
    Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. ΚΑΛΗΣΠΕΡΑ

    τι να πω

    εύγε δια την ανάρτηση

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. Θανασης Μπελμπας
    Πολυ ωραιο αρθρο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  23. Τάσος Τσερκέζης
    ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ
    Τα θύματα του εμφυλίου πολέμου: 154.000 άτομα.
    Οι απώλειες του Ελληνικού στρατού:15.969 νεκροί + 37.557 τραυματίες + 2.001 αγνοούμενοι = 55.527 άνδρες.
    Οι απώλειες των ανταρτών του "Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας" : 38.839 νεκροί, τραυματίες και αγνοούμενοι και 20.128 αιχμάλωτοι.
    Παιδομάζωμα: 28.000 παιδιά στο παραπέτασμα (Γενοκτονία). Τα υπόλοιπα θύματα ήταν αγνοί και αθώοι πολίτες.
    Καταστράφηκαν 47.000 σπίτια, 240 βιομηχανικές επιχειρήσεις και νοσοκομεία, 930 γέφυρες, 1.650 σχολεία. Εξοντώθηκαν 1.500.000 ζώα.
    Ας όψονται οι αρχηγίσκοι και ψευτοκαπεταναίοι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  24. Φώτης Μ. Σαραντόπουλος
    Κατ' αρχήν, θερμά συγχαρητήρια για το πνεύμα αλλά και την δύναμη του κειμένου.
    Επιτρέψτε μου να προσθέσω μερικές δικές μου σκέψεις / απόψεις:
    Αν κάθε εμφύλιος είναι σκληρός, εμφύλιος μεταξύ Ελλήνων είναι ακόμη πιο σκληρός, γιατί είναι και καλοί πολεμιστές.
    Και αναφέρομαι και στις δύο πλευρές. Και οι δύο (και αναφέρομαι στους μαχητές), για μια καλύτερη Ελλάδα πολέμησαν, άσχετα ποιος δικαιώθηκε ιστορικά.
    Δεν θα αναφερθώ στον ρόλο των "ξένων δυνάμεων", ότι και αν επιθυμούσαν αυτές.
    Για τον απλό λόγο πως όταν μαλώνουν μεταξύ τους δύο ενήλικοι, είναι ντροπή να λένε "με έβαλε ο τάδε", όπως μικρά παιδάκια.
    Αν δεν πάρουμε τις ευθύνες μας επάνω μας, δεν θα ενηλικιωθούμε ποτέ ως έθνος.
    Τέλος, σχετικά με την "σκληρή διαταγή", δεν συνηθιζόταν ούτε στον Ελληνικό Στρατό ούτε στον στρατό του Βαν Φλητ (όπου τιμώρησαν τον Πάττον γιατί χαστούκισε φαντάρο που τον θεώρησε δειλό).
    Συνηθιζόταν όμως κατά κόρρον (το ύφος αυτό των διαταγών) στον Ερυθρό Στρατό και στην ΕΣΣΔ.
    Ενδεικτικά, θα πρότεινα στον κ. Μακρίδη, να δει την παρακάτω (σύγχρονη) ρώσικη τηλεοπτική μίνι σειρά (με αγγλικούς υπότιτλους), για να διαπιστώσει τι θα πει "σκληρές" διαταγές - χωρίς το παραμικρό περιθώριο άρνησης.
    https://www.youtube.com/watch?v=FYvT9B07cSc

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  25. Konstantina Karakiriou
    Η έρευνα αρχειακού υλικού σχετικού με τον Εμφύλιο παραμένει πάντα άκρως ενδιαφέρουσα! Πολύ καλό κείμενο!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  26. Michalis Drosos
    ΜΗ ΦΟΒΟΥ... Ο kAIΡΟΣ εφτασε γι' 1 ακομα... Αντεχτε...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  27. Να μην υπάρξει ποτέ τέτοιος καιρός....


    ΑπάντησηΔιαγραφή
  28. Michalis Drosos
    Τον ζεις ηδη μεταλλαγμενο αδερφε μου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  29. Τον ζω, αλλά ευτυχώς δεν έχει όπλα και αιματοχυσίες...


    ΑπάντησηΔιαγραφή
  30. Michalis Drosos
    κ' οπλα εχει.. ξερεις εσυ... κ' ειν' χειροτερος πλεον, κ' χει πνευματοχυσια ανεξελεγκτη .. οχι μονο αιμα...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  31. Χρήστος Γιαννικούλης
    Εμφυλιος λογιζεται οταν ο μισος λαος στραφεί εναντίον του άλλου μισού εδώ έχουμε 25.000 Συμμορίτες κι αυτό το νούμερο παρά τις βίαιες στρατολογησεις εναντίον 8.000.000 για ποιόν εμφύλιο μιλάμε

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  32. Ο εμφύλιος δεν λογίζεται με τα νούμερα.... Λογίζεται με το ποιος σκοτώνει ποιόν...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  33. Από τον εμφύλιο θυμάμαι τις ιστορίες πόνου, θυσίας και κυνηγιτού των παπούδων για αυτό που ξεκλήρησε την Ελλάδα αφήνοντας βαθειές πληγές πίσω. Πέρσι μέσω DNA βρήκα τυχαία έναν τρίτο ξάδερφο που ο αντάρτης πατέρας του βρέθηκε στην Πολωνία και μετά ο γιός στο Σικάγο. Διψούσε για να μάθει ότι μπορούσε για την οικογένειά του στον Έβρο για να αφήσει κάτι στα παιδιά του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  34. Τασίτσα Καζακίδου
    Ποτέ ξανά !!!!!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  35. Πασχάλης Νάνος
    ΠΑΝΤΕΛΗ μου. Έχω ζέισει τον εμφύλιο στα νέανικα μου χρόνια από κοντά.Τις δραματικές μέρες που περνούσαμε δεν ξεχνιούνται μας είναι νωπές.Η κομματική αντιπαλότητα εντωνη .Ο γοιτονας να μη μιλάει το γοιτονα και τα βράδια οι ακροδεξιοί να σπέρνουν των τρόμο. Θυμάμαι εντωνα περιστατικά αλλά ας μείνουμε εδώ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή


  36. Χρυσάφης Συκακης
    Γειά σας.
    Τον πόλεμο αυτόν μπορούσαμε να τον αποφύγουμε!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...