'Ενας άγνωστος Θραξ, ήρωας του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου

*Σώζεται τουλάχιστον μια φωτογραφία του στην εφημερίδα "Πατρίς" στις 28 Νοεμβρίου 1912

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η Θράκη είχε πάντα συμμετοχή στους εθνικούς αγώνες, αλλά δεν κατόρθωσε να αναδείξει τους ήρωες της, τα δικά της παιδιά δηλαδή, όπως συνέβη με άλλες περιοχές της Ελλάδας. Με αποτέλεσμα να μην ξέρουν ούτε οι Θρακιώτες τους ήρωές τους. Και δεν ήταν λίγοι… Άλλωστε και στο επίπεδο της ιστοριογραφίας η Θράκη είναι αδικημένη από τους μεγάλους ιστοριογράφους, αλλά εδώ, όχι με δική της ευθύνη.

          Σήμερα θα γνωρίσουμε έναν άγνωστο Βορειοθράκα ήρωα, θύμα των βουλγαρικών διωγμών στις αρχές του 20^ου αιώνα, ο οποίος τελικά έδωσε τη ζωή του το 1912, στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο, τότε που η Ελλάδα άνοιγε τα φτερά της για την εθνική ολοκλήρωση.

          Πρόκειται για τον Παπαλάμπρου Γεώργιο, από την Περιστερά της Ανατολικής Ρωμυλίας. Δυστυχώς τα στοιχεία που γνωρίζουμε για τον ένθερμο αυτό πατριώτη, είναι περιορισμένα.

          Η Περιστερά βρίσκεται Νοτιοδυτικά της Φιλιππούπολης και Δυτικά της Στενημάχου. Ο πατέρας του ήταν ιερέας στην Περιστερά. Ο ίδιος περάτωσε τις σπουδές του στο Ζαρίφειο Διδασκαλείο της Φιλιππούπολης και στη συνέχεια με εξετάσεις, εισήχθη στη Στρατιωτική Σχολή της Σόφιας.

*Από την εφημερίδα "Νέα Ημέρα" 23 Οκτωβρίου 1912

          Μετά από λαμπρές σπουδές, ονομάσθηκε αξιωματικός του Βουλγαρικού Στρατού. Το 1908 έχοντας το βαθμό του ίλαρχου, παραιτήθηκε, γιατί δεν άντεξε το όργιο των ανθελληνικών διωγμών. Εξαιτίας εκείνων των διωγμών κάηκαν πόλεις και χωριά και χιλιάδες Έλληνες εγκατέλειψαν τις πατρογονικές εστίες τους παίρνοντας το δρόμο της προσφυγιάς με προορισμό την Ελλάδα.

          Μαζί τους και ο Παπαλάμπρου, ο οποίος εξαιτίας των σπουδών του και της εμπειρίας του ζήτησε να καταταχθεί στον Ελληνικό Στρατό. Δεν… έγινε όμως δεκτός!!! (Σ.Σ. όπως κάποτε ο Βιζυηνός και αργότερα ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου δεν τους δέχτηκαν ως τακτικούς καθηγητές παρά την αξία τους)

          Έτσι, τα επόμενα τρία χρόνια ασχολήθηκε με το εμπόριο.

          Ο πόθος του όμως να υπηρετήσει στο Στράτευμα, παρέμεινε άσβεστος. Η ευκαιρία του δόθηκε όταν άρχισε ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος. Κατόρθωσε να καταταχθεί με τον βαθμό που κατείχε στο παρελθόν. Και πήρε το δρόμο για το μέτωπο, παίρνοντας μέρος σε διάφορες μάχες.

*Η αναγγελία του θανάτου του Παπαλάμπρου στην εφημερίδα "Ακρόπολις" 3 Νοεμβρίου 1912

          Δεν είχε όμως τύχη… Ο θάνατος τον περίμενε στη  Μπάνιτσα (σημερινή Βεύη).

          Η Βεύη και το Αμύνταιο αποτελούσαν πάντα τις σπουδαιότερες κωμοπόλεις του Νομού Φλώρινας, αλλά και ολόκληρης της Βόρειας Ελλάδας.

          Ειδικότερα η Βεύη βρίσκεται ανατολικά της πόλης της Φλώρινας, απέχοντας από αυτή γύρω στα 20 χιλιόμετρα, σε μία νοτιοδυτική ορεινή διακλάδωση του βουνού Βόρα (Καϊμακτσαλάν), η οποία καταλήγει στα στενά του Κιρλί-Δερβέν, κοντά στο χωριό Κλειδί Φλώρινας. Βρίσκεται στον άξονα της ρωμαϊκής Εγνατίας οδού.

*Ο Γεώργιος Παπαλάμπρου σε φωτογραφία της εφημερίδας "Ελλάς" 5 Δεκεμβρίου 1912

          Όταν τελικά μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας αποφασίσθηκε ο Ελληνικός Στρατός να στραφεί προς τη Θεσσαλονίκη για να προλάβει τους Βουλγάρους, η V Μεραρχία είχε οριστεί ως αριστερή πλαγιοφυλακή της ελληνικής στρατιάς. Έτσι διέβη στις 12 Οκτωβρίου 1912 τον Αλιάκμονα, από το πέρασμα της Ζάμπουρδας και προχώρησε μέχρι την Αιανή, προωθούμενη στην Κοζάνη. Η ταξιαρχία Ιππικού έκανε συνεχείς αναγνωρίσεις προς την Άρνισα και το Αμύνταιο, μέχρι την κοιλάδα της Φλώρινας. Η V Μεραρχία συνέχισε να προελαύνει μέσω του χωριού Κοίλα προς την Πτολεμαΐδα.

          Στις 16 Οκτωβρίου η συγκεκριμένη Μεραρχία πήρε εντολή να ενεργήσει σε τρείς φάλαγγες. Την αριστερή προς το χωριό Δροσερό, την μεσαία προς το χωριό Περδίκας και τη δεξιά προς το χωριό Ανατολικό. Από τις 9 το πρωί η μεσαία φάλαγγα συνάντησε ισχυρή αντίσταση από τις τουρκικές δυνάμεις. Τελικά οι Τούρκοι υποχώρησαν προς το χωριό Φιλώτας. Οι Έλληνες συνέλαβαν 200 αιχμαλώτους.

*Τούρκοι αιχμάλωτοι στην περιοχή της Φλωρινας

          Στις 17 Οκτωβρίου, οι ελληνικές δυνάμεις παρέμειναν στο χωριό Περδίκας. Οι  διαταγές που εκδόθηκαν όριζαν ότι η V Μεραρχία έπρεπε να κινηθεί στις 18 Οκτωβρίου στην περιοχή Αμυνταίου και Ξινού Νερού.

          Στις 19 Οκτωβρίου οι Έλληνες αφού απέκρουσαν μικρές τουρκικές δυνάμεις που προσέβαλαν τις πρωινές ώρες τα προωθημένα τμήματά τους συνέχισαν την προέλαση προς τη Μπάνιτσα με σκοπό την κατάληψη των βόρειων υψωμάτων του Αμυνταίου (Σόροβιτς), ώστε να εμποδίζεται καλύτερα η προέλαση των Τούρκων προς την Κοζάνη και τα Γιαννιτσά. Η προέλαση της V Μεραρχίας στέφθηκε με επιτυχία. Την επόμενη, 20 Οκτωβρίου η Μεραρχία, αφού πληροφορήθηκε ότι ο τουρκικός στρατός κατευθύνεται προς τη Φλώρινα, αποφάσισε να μην προχωρήσει προς Φλώρινα- Μοναστήρι αλλά να αμυνθεί στη γραμμή των υψωμάτων Προφήτη Ηλία ΒΑ της Μπάνιτσας και των υψωμάτων Κιρλί Δερβέν. Την επόμενη 21 Οκτωβρίου, ο Συνταγματάρχης Ματθαιόπουλος, διοικητής της Μεραρχίας αποφάσισε να προωθηθούν οι δυνάμεις που διοικούσε προς το Μοναστήρι, καθώς έκρινε ότι οι τουρκικές δυνάμεις δε θα αποτελούσαν σημαντική απειλή. Μόλις άρχισε η προώθηση του στρατού έφτασαν πληροφορίες ότι οι Τούρκοι κινούνταν κατά της Μεραρχίας από τα βόρεια, ενισχυμένες από νέες μονάδες στρατού. Μετά από σφοδρές συμπλοκές διατάχθηκε η υποχώρηση της Μεραρχίας στην περιοχή του Αμυνταίου (Σόροβιτς).

          Στις 22 και 23 Οκτωβρίου η V Μεραρχία ανασυντάχθηκε και κατέλαβε αμυντική θέση στη γραμμή Σωτήρας- Σόροβιτς. Εκεί αντιμετώπισε σφοδρές επιθέσεις των τουρκικών  δυνάμεων. Οι δυνάμεις της Μεραρχίας παρά τη σθεναρή τους αντίσταση είχαν σοβαρές απώλειες και φθορές. Έχασαν πολλούς αξιωματικούς και τα πυρομαχικά του πεζικού και του πυροβολικού άρχισαν να μειώνονται δραματικά.

*Από την εφημερίδα "Χρόνος" 3 Νοεμβρίου 1912

          Εκείνες τις κρίσιμες ημέρες, και ειδικότερα στις 23 Οκτωβρίου, έχασε τη ζωή του ο Παπαλάμπρος Γεώργιος. Ο θάνατός του έγινε γνωστός από τα ανακοινωθέντα του Στρατηγείου με τα ονόματα των νεκρών και των τραυματιών στις διάφορες μάχες, τα οποία δημοσιεύονταν τότε στις εφημερίδες.

*Στο θάνατο του Παπαλάμπρου, αναφέρθηκε σε συνέντευξή του 

στην "Νέα Ημέρα" (7 Νοεμβρίου 1912) και στρατιώτης που τραυματίσθηκε 

στη μάχη της Μπάνιτσας και αργότερα νοσηλεύθηκε στον "Ευαγγελισμό"

          Στην Ιστορία του Ιππικού και των Τεθωρακισμένων που εξέδωσε το Μάρτιο του 1995 το Γενικό Επιτελείο Στρατού αναφέρεται επίσης ο Παπαλάμπρου ως ίλαρχος Ιππικού, που έπεσε στις 23 Οκτωβρίου 1912.

*Το δημοσίευμα της εφημερίδας "Ελλάς"

           Υπάρχει όμως και έτερος Ανατολικορωμυλιώτης, που έχασε τη ζωή του, πολεμώντας τους Βουλγάρους, στον Β' Βαλκανικό Πόλεμο. Πρόκειται για τον έφεδρο ανθυπολοχαγό Στέφανο Παπαθεοφίλου, από την Στενήμαχο, που έπεσε στην μεγάλη μάχη του Κιλκίς. Η φωτογραφία δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Ελλάς" την 1η Αυγούστου 1913. 

          Είναι καιρός τα σωματεία των Ανατολικορωμυλιωτών, να τιμήσουν τη μνήμη του Παπαλάμπρου, του Παπαθεοφίλου και των άλλων συμπατριωτών τους, η πατριωτική δράση των οποίων και ο ηρωικός θάνατός τους, παραμένει άγνωστος και με ευθύνη δική μας. Καιρός να τους γνωρίσουμε και να τους τιμήσουμε....

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Υστερόγραφο:

Ευχαριστώ το φίλο Τριαντάφυλλο Παπαδάκη από την Κομοτηνή, Ανατολικορωμυλιώτη στην καταγωγή, για την βοήθειά του.

*Η είδηση για την ένταξη του Γ. Παπαλάμπρου στον ελληνικό στρατό. Εστία 8 Απριλίου 1907