Η ΕΠΕΙΣΟΔΙΑΚΗ ΕΚΛΟΓΗ ΣΑΡΤΖΕΤΑΚΗ ΩΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

*Ο κ. Χρήστος Σαρτζετάκης

Του Απόστολου Τσομπάνη – Νότιου*

          Η πλέον, ίσως, επεισοδιακή εκλογή Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας από την Μεταπολίτευση ήταν αυτή του Χρήστου Σαρτζετάκη.

          Ο Χρήστος Σαρτζετάκης εκλέχτηκε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας τον Μάρτιο του 1985 και παρέμεινε στο αξίωμα αυτό μέχρι το τέλος της θητείας του, τον Μάιο του 1990.

          Ο διακεκριμένος δικαστικός, είναι μέχρι σήμερα το μόνο μη πολιτικό πρόσωπο που εκλέχτηκε στο ύπατο πολιτειακό αξίωμα.

*Ο Χρήστος Σαρτζετάκης σε ηλικία δύο ετών στη Ν. Βύσα Έβρου, όπου υπηρετούσε ο πατέρας του ως αξιωματικός Χωροφυλακής

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

          Ο Χρήστος Σαρτζετάκης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1929. Ο πατέρας του, Αντώνιος, καταγόταν από την Κάνδανο Χανίων Κρήτης και η μητέρα του, Πετρούλα, από το Σκλήθρο Φλώρινας.

          Εισήχθη στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1946, από την οποία αποφοίτησε το 1950. Μετά την εκπλήρωση των στρατιωτικών του υποχρεώσεων, ο Χρήστος Σαρτζετάκης εισήχθη στο Δικαστικό Σώμα, στην αρχή ως Ειρηνοδίκης (1955) και εν συνεχεία ως Πρωτοδίκης (1956).

          Κορυφαία, όμως, στιγμή της δικαστικής του σταδιοδρομίας ήταν όταν ανέλαβε ανακριτής στην υπόθεση δολοφονίας του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη, το 1963. Εκεί, κατάφερε να φέρει σε πέρας το έργο του, να συλλάβει και να οδηγήσει στη Δικαιοσύνη τους δολοφόνους του Λαμπράκη.

*Ο Χρήστος Σαρτζετάκης ως ανακριτής

           Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, ο Χρήστος Σαρτζετάκης απολύθηκε από το Δικαστικό Σώμα με «Συντακτική Πράξη» ενώ του αφαιρέθηκε και η άδεια ασκήσεως επαγγέλματος.  Συμμετείχε ενεργά στον αγώνα εναντίον του καθεστώτος της 21^ης Απριλίου, με αποτέλεσμα να συλληφθεί δύο φορές. Τη δεύτερη φορά, μάλιστα, κρατήθηκε στα κρατητήρια του ΕΑΤ- ΕΣΑ για περίπου ένα χρόνο, ως τον Νοέμβριο του 1971. Αφέθηκε ελεύθερος κατόπιν διεθνούς κατακραυγής.

          Μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, ο Χρήστος Σαρτζετάκης επανήλθε στο Δικαστικό Σώμα. Το 1982 προήχθη σε Αρεοπαγίτη.

Η ΕΚΛΟΓΗ ΤΟΥ ΣΑΡΤΖΕΤΑΚΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

          Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας ήταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, που εξελέγη τον Μάιο του 1980 διαδεχόμενος τον Κωνσταντίνο Τσάτσο. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν Πρωθυπουργός της χώρας από τον Οκτώβριο του 1981.  Ενώ η θητεία Καραμανλή πλησίαζε στο τέλος της, ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε αφήσει να εννοηθεί ότι θα πρότεινε την παραμονή του Κωνσταντίνου Καραμανλή στο Προεδρικό Μέγαρο για ακόμη μία πενταετία.

          Όμως, όλα άλλαξαν όταν στις 9 Μαρτίου 1985 ο Ανδρέας Παπανδρέου ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά στην Κεντρική Επιτροπή του ΠΑΣΟΚ την απόφασή του να προχωρήσει σε αναθεώρηση του Συντάγματος με σκοπό τον περιορισμό των εξουσιών του Προέδρου της Δημοκρατίας. Σε συνδυασμό με αυτή την απόφαση, ο Ανδρέας Παπανδρέου ανακοίνωσε την υποψηφιότητα του Χρήστου Σαρτζετάκη για το αξίωμα του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας.

          Οι εξελίξεις ήταν καταιγιστικές. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής υπέβαλλε την παραίτησή του στον Πρόεδρο της Βουλής και αποχώρησε από το Προεδρικό Μέγαρο την αμέσως επόμενη ημέρα (10 Μαρτίου 1985). Χρέη Προέδρου της Δημοκρατίας ανέλαβε κατά το Σύνταγμα, ο Πρόεδρος της Βουλής, Ιωάννης Αλευράς.

          Κατά την πρώτη ψηφοφορία, ο Χρήστος Σαρτζετάκης έλαβε 184 ψήφους, ενώ στην κάλπη βρέθηκαν και 2 λευκά ψηφοδέλτια. Η εξέλιξη αυτή οδήγησε το Προεδρείο της Βουλής (επικεφαλής ο Α΄ Αντιπρόεδρος Μιχαήλ Στεφανίδης) να αποφασίσει να δοθούν στους βουλευτές από ένα έγχρωμο και ένα λευκό ψηφοδέλτιο στη δεύτερη ψηφοφορία, ώστε ο ένας βουλευτής να ελέγχει τον άλλον, που καθόταν δίπλα του τι ψηφοδέλτιο θα κλείσει στο φάκελο της ψηφοφορίας. Η Νέα Δημοκρατία, μετά από καταιγιστικές διαμαρτυρίες, τόσο για τα έγχρωμα ψηφοδέλτια όσο και για το καθεστώς τρόμου που επικρατούσε έξω από τη Βουλής, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την απόφαση αυτή, αποχώρησε από την αίθουσα ενώ πρόσκαιρα,  είχε «απαχθεί» η κάλπη από τον βουλευτή του κόμματος Ελευθέριο Καλογιάννη.

*Ο Ελευθέριος Καλογιάννης με την κάλπη επ' ώμου, ενώπιον του Ανδρέα Παπανδρέου!

          Η Βουλή βίωσε έντονα το απεχθές φαινόμενο του λεγόμενου «Αυριανισμού» όταν στίφη φανατισμένων οπαδών του ΠΑΣΟΚ, απειλούσαν ανοιχτά τους βουλευτές ότι δεν θα φύγει ζωντανός, όποιος καταψηφίσει τον Σαρτζετάκη.

          Η Τρίτη ψηφοφορία ήταν η πλέον καθοριστική. Σε αυτή συμμετείχε και ο Ιωάννης Αλευράς, ο οποίος ψήφισε υπέρ του Χρήστου Σαρτζετάκη, που εξελέγη της Πρόεδρος της Δημοκρατίας με 180 ψήφους (29 Μαρτίου 1985). Η Νέα Δημοκρατία αμφισβήτησε έντονα την εκλογή Σαρτζετάκη αλλά και το δικαίωμα του Ιωάννη Αλευρά να ψηφίσει, διότι εκτελούσε χρέη Προέδρου της Δημοκρατίας από την παραίτηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, σύμφωνα με της διατάξεις του Συντάγματος. Μάλιστα, δεν προσήλθε στην ορκωμοσία του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας (30 Μαρτίου 1985).

*Η ορκομωσία Σαρτζετάκη στη Βουλή

          Η «ψήφος Αλευρά» υπήρξε καθοριστική για την επίτευξη του απαιτούμενου αριθμού των 180 ψήφων, αλλά και σημείο αντιλεγόμενο για την εκλογή του Χρήστου Σαρτζετάκη στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Σύμφωνα με της διατάξεις του Συντάγματος, ο Πρόεδρος της Βουλής υποκαθιστούσε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Συνεπώς, δεν μπορούσε να ασκήσει το σύνολο των αρμοδιοτήτων του Προέδρου της Δημοκρατίας και  δεν χρειαζόταν να παραιτηθεί από το αξίωμα του Βουλευτή. Επιπλέον, κατά την περίοδο αναπλήρωσης των καθηκόντων του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο Ιωάννης Αλευράς δεν μισθοδοτούνταν ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

          Σε κάθε περίπτωση, η Προεδρία του Χρήστου Σαρτζετάκη συνδέθηκε με την Αναθεώρηση του Συντάγματος (1986), αλλά και την πολιτική κρίση που υπήρξε στη χώρα με της αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις μέσα σε ένα χρόνο (Ιούνιος 1989, Νοέμβριος 1989, Απρίλιος 1990),  κρίση την οποία κατάφερε ο Σαρτζετάκης με της χειρισμούς του να βοηθήσει να ξεπεραστεί. Ο Χρήστος Σαρτζετάκης αποχώρησε από την Προεδρία της Δημοκρατίας με τη λήξη της θητείας του (5 Μαΐου 1990). Έκτοτε ιδιωτεύει.

* Βαλκανιολόγος- Ιστορικός

ΠΗΓΕΣ

- http://sitalkisking.blogspot.gr/ Νεότερη Ελληνική Ιστορία- Σκόρπια Θέματα Ελληνικής Ιστορίας

-www.sartzetakis.gr, Επίσημη Ιστοσελίδα του Πρώην Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Χρήστου Σαρτζετάκη

-Ελευθεροτυπία, - «Ε ΙΣΤΟΡΙΚΑ»,  Προεδρική Εκλογή, τ. 276, 10 Μαρτίου 2005