Η Αργολίδα τίμησε τη Μνήμη του «Μαύρου Πάσχα» των Θρακών

*Ο κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης του Άργους, Παντελής Αθανασιάδης 

 

Απέραντη ήταν η τιμή που εκδηλώθηκε το πρωί της Κυριακής στο Άργος, από τους Θράκες της Αργολίδας, αλλά και φίλους και φίλες της Θράκης, που συγκεντρώθηκαν για να τιμήσουν τα θύματα του «Μαύρου Πάσχα» των Θρακών. Εφέτος η εκδήλωση ήταν η πρώτη μετά την περυσινή ψήφιση από τη Βουλή, στις 7 Ιουλίου 2022 (102 χρόνια από την απελευθέρωση της Θράκης) νομοσχεδίου του υπουργείου Εσωτερικών, με το οποίο καθιερώνεται η 6η Απριλίου ως Ημέρα Τιμής και Μνήμης του Θρακικού Ελληνισμού.

 Την εκδήλωση οργάνωσε ο δραστήριος  σύλλογος Θρακών Αργολίδας «Η Θράκη» με συνδιοργανωτή την Περιφέρεια Πελοποννήσου. Η εκδήλωση έγινε στην αίθουσα «Μέγας Αλέξανδρος» και παρέστησαν οι βουλευτές Αργολίδας Ιωάννης Αδριανός (ΝΔ) και Ανδρέας Πουλάς (ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ) ο πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Πελοποννήσου Ιωάννης Μαλτέζος (με ρίζες από τα Μάλγαρα Ανατολικής Θράκης) εκπρόσωποι του Δήμου Άργους και Θρακιώτες που κατοικούν στο νομό Αργολίδος και πολλοί φίλοι της Θράκης. Εκπροσωπήθηκαν επίσης οι Πόντιοι του νομού Αργολίδας.

Την  εκδήλωση άνοιξε ο αντιπρόεδρος του συλλόγου Θρακών Αργολίδας κ. Θ. Γαβρήλος, ο οποίος αναφέρθηκε στη σημασία της  εκδήλωσης και στα πάθη των Θρακών.

Ο πρόεδρος του συλλόγου Αριστείδης Θωμάς μίλησε για την γενοκτονία που υπέστησαν οι κάτοικοι της Θράκης και αναφέρθηκε στην ανάγκη να θεσπισθεί ενιαία Ημέρα Τιμής των Θυμάτων των Νεοτουρκικών διωγμών της καθ’ ημάς Ανατολής, για να μην υπάρχει η σημερινή διάσπαση.

Κεντρικός ομιλητής ήταν ο δημοσιογράφος Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης, ο οποίος αναφέρθηκε στα γεγονότα των κρίσιμων ετών 1914-1918. Ο ομιλητής τόνισε τα ακόλουθα:

«Συμπατριώτες και συμπατριώτισσες, φίλες και φίλοι της Θράκης,

            Με απόφαση του Παγκοσμίου  Συνεδρίου Θρακών, το οποίο έγινε στο Διδυμότειχο στις 6 Ιουνίου 2006, η 6^η Απριλίου καθορίσθηκε να τιμάται η μνήμη των θυμάτων των γενοκτονικών διωγμών του Μαύρου Πάσχα των Θρακών από τους Θρακικούς θεσμικούς φορείς και τους συλλόγους. Εφέτος διοργανώνεται, για πρώτη φορά, η εκδήλωση για την επέτειο αυτή της Ημέρας Μνήμης και Τιμής του Θρακικού Ελληνισμού, από τότε που αναγνωρίστηκε επίσημα πέρυσι από την Ελληνική Βουλή. Είναι μια μεγάλη ημέρα περισυλλογής για μας τους Θρακιώτες.

*Η προβολή Power Point για την εκδήλωση του Άργους

            

            Οι φίλοι που δεν είναι Θράκες και δεν γνωρίζουν θα διερωτηθούν, τι είναι αυτό το Μαύρο Πάσχα;

Το Πάσχα του 1914, γιορτάζονταν στις 6 Απριλίου. Τότε κορυφώθηκαν οι πρωτοφανείς και εξοντωτικοί διωγμοί των Νεότουρκων κατά του Ελληνισμού. Συνέβησαν αμέτρητα δράματα, με ανείπωτες συμφορές που έζησαν οι Έλληνες της Ανατολικής και της Δυτικής Θράκης και της Μικράς Ασίας. Και αυτά ενώ είχε ολοκληρωθεί ο διωγμός των Ελλήνων της Βόρειας Θράκης (Ανατολική Ρωμυλία)  λίγα χρόνια νωρίτερα.

            Σήμερα η Τουρκία δοκιμάζεται σκληρά από τις συνέπειες του φονικού σεισμού. Συμμεριζόμαστε τον πόνο των σεισμοπαθών και η Ελλάδα βοήθησε έμπρακτα στη διάσωση εγκλωβισμένων ατόμων και στην αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας. Όμως οι ευθύνες των κατά καιρούς ηγετών της Τουρκίας, δεν είναι δυνατόν να διαγραφούν.

            Πριν αναπτύξω το θέμα μου, επειδή πρόσφατα βρέθηκα στην Νέα Ορεστιάδα για κάποια ομιλία μου, πληροφορήθηκα ότι πολλοί εκεί επιθυμούν να γίνει αδελφοποίηση των Δήμων Άργους και Νέας Ορεστιάδας, γιατί τους συνδέει ο μύθος του Ορέστη, αλλά και της Ιφιγένειας, επειδή η περιοχή από την οποία διώχτηκαν οι Ορεστιαδίτες, δηλαδή το Καραγάτς, ταυτίστηκε με την τύχη της μυθικής βασιλοπούλας των Μυκηνών. Θυσιάστηκε το Καραγάτς για να μην πληρώσει η Ελλάδα πολεμικές επανορθώσεις στην Τουρκία και για να υπογραφεί η συνθήκη της Λωζάνης. Οι δύο Δήμοι έχουν το λόγο τώρα.

            Ας έρθουμε όμως στο θέμα της σημερινής ομιλίας, που οργάνωσε ο δραστήριος σύλλογος Θρακών Αργολίδας, τον οποίο ευχαριστώ για την ευγενική πρόσκληση.

*Η απονομή τιμητικής πλακέτας

Δραματικές στιγμές πόνου και διώξεων άρχισαν να ζουν οι Έλληνες της Θράκης και της Μικράς Ασίας από το καλοκαίρι του 1913, όταν η Ελλάδα βγήκε νικήτρια από τους Βαλκανικούς Πολέμους, αλλά η άδικη συνθήκη του Βουκουρεστίου παραχώρησε τη Δυτική Θράκη στην ηττημένη Βουλγαρία και η Ευρώπη έκλεινε τα μάτια στην εγκληματική δράση των Νεότουρκων στην Ανατολική Θράκη, οι οποίοι έβαζαν μπροστά τα σχέδια των αδικαίωτων μεγάλων γενοκτονιών.

Κατάμαυρες και πονεμένες είναι οι σελίδες της νεώτερης ιστορίας των Θρακών, οι οποίες γράφτηκαν στα χρόνια εκείνα, έως το 1918, με αίμα και δάκρυ, όταν οι ανελέητοι διωγμοί των Νεότουρκων εναντίον του Ελληνισμού της Ανατολικής Θράκης, έμειναν  στη συλλογική εθνική μνήμη με την ονομασία «Μαύρο Πάσχα» των Θρακών. Εκείνοι οι διωγμοί κατά των Χριστιανών που ζούσαν στην Ανατολική Θράκη, στη Μικρά Ασία και τον Πόντο, οδήγησαν στη συνέχεια στις φοβερές γενοκτονίες των Ποντίων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων από την Τουρκία, και δεν δικαιώθηκαν ποτέ.

               Όπως αναφέρουν διάφοροι ιστορικοί, αλλά επισημαίνεται και σε διπλωματικά έγγραφα, οι διωγμοί των ετών 1914-1918, ήταν συνέχεια ενός σχεδίου, που είχε εξυφανθεί από το 1913 και αποσκοπούσε στην εξόντωση του Ελληνισμού, ο οποίος ζούσε στην Τουρκία. Κοινή διαπίστωση όλων είναι ότι η επανάσταση των Νεότουρκων το 1908 δεν αποσκοπούσε απλώς στην έκπτωση ενός σουλτάνου και στην εγκαθίδρυση συνταγματικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Γιατί στην πράξη, παρά την επιβολή νέου Συντάγματος με διακηρυγμένη ισονομία και ισοπολιτεία για τις εθνικές μειονότητες, δεν άλλαξε καθόλου η φιλοσοφία και οι μέθοδοι διοίκησης του βαθέος τουρκικού κράτους. Ουσιαστικά οι Νεότουρκοι ήθελαν να εφαρμόσουν το δικό τους πρόγραμμα, βάσει του οποίου η Οθωμανική Αυτοκρατορία έπρεπε να μετατραπεί από κράτος εθνοτήτων σε εθνικό κράτος, ενιαίο , ομοιογενές και συμπαγές. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι άφησαν προς στιγμή να γίνει πιστευτό ότι η ήττα της Τουρκίας αποσόβησε τον κίνδυνο αφανισμού των εθνοτήτων. Αυτή η ελπίδα όμως αποδείχθηκε μάταιη.

*Η αφίσα της εκδήλωσης

Η εξέλιξη των γεγονότων ευνόησε τους σχεδιασμούς του γερμανόφιλου Νεότουρκου Ταλαάτ Πασά, που κατόρθωσε να ανακαταλάβει την Αδριανούπολη από τους Βουλγάρους, γεγονός που του επέφερε αίγλη μέσα στην Τουρκία και του επέτρεψε να επαναφέρει τα μύχια σχέδιά του για εξόντωση των εθνοτήτων. Με πρώτο στόχο να γίνει η Θράκη καθαρώς μουσουλμανική με το πρόσχημα της ασφάλειας της Κωνσταντινούπολης.

               Έτσι οι Τούρκοι προχώρησαν σε συμμαχίες και παραχωρήσεις προς τη Βουλγαρία η οποία δεν έπαυε να είναι εχθρική προς την Ελλάδα. Το ίδιο έγινε και με τη Γερμανία, η οποία θεωρούσε ότι η Ελλάδα αποτελεί κώλυμα της εμπορικής και πολιτιστικής της διείσδυσης στην Ανατολική Μεσόγειο. Επιπλέον έβλεπε με καλό μάτι τη διέλευσή της μέσα από μια φιλική Τουρκία, προς τα πετρέλαια της Μοσούλης, τα οποία διεκδικούσαν οι Άγγλοι.

Μέσα σ΄ αυτό το κλίμα, άρχισαν οι διωγμοί εκείνων των ετών, που εξανάγκασαν από την Ανατολική Θράκη και τη  Μικρά Ασία 400.00 Έλληνες στερημένους από τα περιουσιακά τους στοιχεία, γυμνούς και πεινασμένους να καταφύγουν στην ελεύθερη Ελλάδα. Τότε, 232.000 Ανατολικοθρακιώτες εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Άλλοι 96.000 οδηγήθηκαν στη Μικρά Ασία, σε καταναγκαστικά έργα.

 Όταν μάλιστα η Τουρκία εισήλθε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών Αυτοκρατοριών, οι διωγμοί εντάθηκαν. Έγιναν αγριότεροι σύμφωνα με μαρτυρίες. Το γεγονός της εισόδου της Τουρκίας στον Ευρωπαϊκό Πόλεμο διαχωρίζει αυτά τα δραματικά γεγονότα σε δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση εξανάγκαζαν τους Έλληνες να εγκαταλείπουν βίαια τις εστίες τους και να καταφεύγουν στην ελεύθερη Ελλάδα, με κάθε μέσον. Στη δεύτερη με τις εκτοπίσεις στα τάγματα εργασίας τα απαίσια αμελέ ταμπουρού και τις εξορίες στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας, με φοβερές πορείες, άρχισε να διαφαίνεται ο σκοπός των Νεότουρκων να εξοντώσουν το Ελληνικό στοιχείο της Τουρκίας.

               Εν τω μεταξύ η ελεύθερη Ελλάδα αφού έδρεψε τους καρπούς των νικηφόρων Βαλκανικών Πολέμων άρχισε να μαστίζεται από τον ολέθριο Εθνικό Διχασμό. Με την χιμαιρική ουδετερότητα προσπαθούσε να διασώσει τον Ελληνισμό της Τουρκίας, χωρίς αποτέλεσμα. Όσο περνούσε ο καιρός οι Γερμανοί έκαναν εντονότερη την παρουσία τους στα τραγικά ανθελληνικά γεγονότα, με τον καταρτισμό σχεδίων και συνεχείς υποδείξεις προς τους Τούρκους.

*Στιγμιότυπο από την εκδήλωση του Άργυυς

               Στα διασωθέντα διπλωματικά αρχεία γίνεται λόγος για μια σημαντική συνάντηση του διπλωμάτη Ίωνα Δραγούμη στο Βερολίνο με τον Γερμανό υπουργό Εξωτερικών και μια μακρά συνομιλία κατά τη διάρκεια της οποίας ο Γερμανός υπουργός παραδέχθηκε τους Τουρκικούς διωγμούς κατά των Ελλήνων και λησμονώντας προς στιγμήν το αξίωμά του μεταβλήθηκε απροκάλυπτα σε συνήγορο των Τούρκων προσπαθώντας να τους δικαιολογήσει και να συγκαλύψει τα εγκλήματά τους. Ισχυρίζονταν ότι κάθε Έλληνας στην Τουρκία είναι απόστολος του… Πανελληνισμού, θεωρώντας ότι η διατήρηση του εθνισμού των Ελλήνων υποδούλων είναι λόγος ο οποίος δικαιολογούσε τους διωγμούς. 

               Η στάση των Γερμανών φάνηκε και στις εφημερίδες τους. Η φιλοτουρκική γερμανική πολιτική είχε απαγορεύσει τη δημοσίευση ειδήσεων για τα δραματικά γεγονότα που είχαν αρχίσει να συμβαίνουν στην Θράκη εις βάρος των Ελλήνων. Ο Δραγούμης στις 10 Απριλίου 1914 τηλεγραφούσε στο υπουργείο Εξωτερικών ότι είναι αδύνατον στις γερμανικές εφημερίδες να γίνουν δεκτές ειδήσεις σχετικά με τα συμβαίνοντα στη Θράκη. Έχει δοθεί- έλεγε- διαταγή να μην δυσαρεστούν την Τουρκία!

*Από οθόνες προβολής...

               Ο ίδιος Γερμανός υπουργός Εξωτερικών μιλώντας με τον Έλληνα πρεσβευτή Θεοτόκη στο Βερολίνο, στις 26 Μαΐου 1914, ισχυρίζονταν ότι τα γεγονότα στη Θράκη οφείλονταν στον μουσουλμανικό φανατισμό για όσα είχαν πάθει από τους Έλληνες! Επιπλέον ισχυρίζονταν ότι τους διωγμούς υποκινούσε ο Ρωσικός Πανσλαβισμός, με σκοπό να εξασθενήσει το Οικουμενικό Πατριαρχείο ώστε να το καταστήσει υποχείριο των Ρώσων και όργανο της πολιτικής τους!

Αλλά και ο Κάιζερ ισχυρίσθηκε τρείς μέρες αργότερα προς τον πρεσβευτή Θεοτόκη που διαμαρτύρονταν για τις διώξεις των Ελλήνων, ότι υπεύθυνοι για την κατάσταση που δημιουργήθηκε ήταν δευτερεύοντα διοικητικά όργανα της Τουρκικής κυβέρνησης.

Οι Γερμανοί τον Ιούνιο του 1915, έλαβαν γνώση ότι με την παρουσία του νομάρχη Αδριανούπολης Χατζή Αντίλ Μπέη και των Βουλγάρων Κάλτσεφ και Τουφεξήεφ λήφθηκαν αποφάσεις για σύσφιγξη των σχέσεων Βουλγάρων και Τούρκων και διωγμού των Ελλήνων. Επίσης αποφασίσθηκε η ίδρυση τουρκοβουλγαρικού συνδέσμου, συμπληρωματικού του τουρκοβουλγαρικού κομιτάτου με σκοπό να αφαιρεθεί από τα χέρια των Ελλήνων το εμπόριο της Ανατολής. Στόχος ήταν η ίδρυση στην Ανατολή Τουρκικών εμπορικών πρακτορείων για την εισαγωγή και εξαγωγή εμπορευμάτων αποκλειστικά για Μουσουλμάνους, οι οποίοι θα διέκοπταν κάθε δοσοληψία με Έλληνες. Περιορισμός των προνομίων του Πατριαρχείου και της εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας. Περιορισμός της διδασκαλίας της Ελληνικής γλώσσας και κατάργησή της στο μέλλον. Εκτουρκισμός του Ελληνικού στοιχείου δια της βίας και εξαναγκασμός των Ελληνίδων σε μικτούς γάμους.

Το Μάρτιο του 1917 ανεκλήθη με απευθείας διαταγή του Κάιζερ, μετά από αίτημα του Εμβέρ Πασά, ο Γερμανός πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη γιατί σε μια περίπτωση επενέβη υπέρ κάποιων Χριστιανών, γεγονός που έθιγε… την φιλοτιμία των Μουσουλμάνων και αυτό δεν εξυπηρετούσε τα γερμανικά συμφέροντα!

*Ο κεντρικός ομιλητής Παντελής Αθανασιάδης

Τελικά το σχέδιο εξόντωσης του Ελληνισμού της Τουρκίας, είχε πέντε άξονες:

1)       Την κατάργηση του προνομιακού καθεστώτος, για να αποδυναμωθεί το Πατριαρχείο, να μην διδάσκεται η ελληνική γλώσσα και να διαλυθεί ο κοινοτικός βίος των Ελλήνων.

2)       Στρατολογία των Χριστιανών. Και με το πρόσχημα ότι δεν εμπιστεύονται να τους δώσουν όπλα, τους έστελναν στα τάγματα εργασίας στα βάθη της Ανατολής, όπου τις περισσότερες φορές τους περίμενε ο θάνατος από πείνα και κακουχίες.

3)       Φορολογία και επίταξη των Ελληνικών περιουσιών.

4)       Εξισλαμισμοί.

5)       Δολοφονίες και βιαιοπραγίες κατά ιδιωτών.

*Η αναμνηστική πλακέτα προς τον ομιλητή

Απολύτως τραγική ήταν η εικόνα των εκτοπισμένων Ελλήνων στο εσωτερικό της αφιλόξενης Ανατολής, οι οποίοι περιφέρονταν στα όρη και τις πεδιάδες, σε ατελείωτες βασανιστικές πορείες. Ένα διπλωματικό έγγραφο της εποχής, μας δίνει την ακόλουθη εικόνα:

«Αι συμφοραί τας οποίας υφίστανται τα θύματα ταύτα της Γερμανικής Κουλτούρ και της βαρβαρότητος των Τούρκων  δεν δύνανται να ανευρεθώσιν ουδέ εις τας σκοτεινοτέρας των εποχών. Εκτοπιζόμενοι, υβριζόμενοι, κακοποιούμενοι, εξαναγκάζονται εν τέλει να αρνηθώσιν την πίστιν των.  Ο είς, αποβαίνει θεατής της καταστροφής του άλλου και πάντες ομού θεώνται καθ’ εκάστην ατιμαζομένας τας γυναίκας και τας θυγατέρας των. Αποθνήσκωσιν  καθ’ εκάστην εκ της πείνης, διότι τις θα δώση αυτοίς φάρμακα και τις θα θάψει τους νεκρούς των;».

Μια περαιτέρω δραματική εικόνα για τις βάρβαρες εκτοπίσεις των Χριστιανών , είναι και η ακόλουθη τρομακτική περιγραφή:

«Όπως κατανοηθεί το μέγεθος της εκτυλιχθείσης τραγωδίας ταύτης, αρκεί να ληφθεί υπ’ όψιν ότι οι μετατοπιζόμενοι, εκδιωκόμενοι ως κτήνη εκ των χωρίων των χωρίς να επιτρέπηται ουδέν μεθ’ εαυτών να παραλάβωσι, οδηγούνται γυμνοί και ανυπόδητοι ανά τα όρη και τας πεδιάδας, άνευ τροφής, άνευ ύδατος, υβριζόμενοι, δερόμενοι, ληστευόμενοι, φονευόμενοι υπό των οδηγούντων αυτούς συμμοριτών και χωροφυλάκων».

Κατά τη δεύτερη φάση των διωγμών στην Ανατολική Θράκη υπολογίζεται κατά τους μετριότερους υπολογισμούς ότι καταστράφηκαν 11 πόλεις και κωμοπόλεις της περιφέρειας της Καλλίπολης με Ελληνικό πληθυσμό 24.616 κατοίκων, η πόλη των Δαρδανελίων με 3.300 Έλληνες, 8 κωμοπόλεις του Βοσπόρου με 5.500, 13 πόλεις και κωμοπόλεις της Προκονήσου και του Μαρμαρά με 23.450 Έλληνες κατοίκους, 3 κωμοπόλεις της περιφέρειας Μυριοφύτου με 2.265 Έλληνες και η πόλη της Κίου.

Από άλλες πληροφορίες  που έφταναν και στο Οικουμενικό Πατριαρχείο  το 1915, προκύπτει ότι από την κωμόπολη Σκεπαστού των Σαράντα Εκκλησιών 2.100 κάτοικοι, όλοι ομογενείς, οδηγήθηκαν προς τη Ραιδεστό δια της βίας. Το ίδιο έγινε και στις Σοφίδες της Βιζύης των 2.000 κατοίκων. Το Σαμμακόβι, όπου διέμενε και ο Μητροπολίτης της Βιζύης πολιορκήθηκε από Τούρκους. Ανάλογη πολιορκία υπέστησαν και τα χωριά Τουρλιά και Άγιος Στέφανος. Παρόμοιες σκηνές με δεκαήμερη πολιορκία από Τούρκους κομιτατζήδες υπέστη και ο Σκοπός.

               Ανάλογους διωγμούς υφίστατο από το 1913 και ο Ελληνισμός του τμήματος της Δυτικής Θράκης, που παραχωρήθηκε στους ηττημένους Βουλγάρους με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου. Στόχος και των Βουλγάρων ήταν να εκδιώξουν με τη βία τους Έλληνες για να καταλάβουν αυθαίρετα τα σπίτια και τα χωράφια τους Βούλγαροι έποικοι.

*Η εφημερίδα της Αλεξανδρούπολης "Ελεύθερη Θράκη¨ για την εκδήλωση του Άργους

               Γενικά στη Δυτική Θράκη ήταν στην ημερήσια διάταξη οι αναιτιολόγητες φυλακίσεις των Ελλήνων, οι ξυλοδαρμοί, οι απελάσεις, οι βιασμοί, οι επιτάξεις των ελληνικών εμπορευμάτων και η λεηλασία των Ελληνικών περιουσίων. Ένα… σπορ στο οποίο διακρίθηκαν κυρίως οι Βούλγαροι αξιωματικοί ήταν οι κλοπές επίπλων από ελληνικά σπίτια και η μεταφορά στα σπίτια τους στη Βουλγαρία.

               Στις κατεχόμενες από τους Βουλγάρους περιοχές σημειώνονταν συνεχής έλλειψη ψωμιού και τροφίμων με αποτέλεσμα τους αναρίθμητους θανάτους από πείνα και κακουχίες.

               Και όλα αυτά χωρίς να υπολογίζονται οι δολοφονίες Ελλήνων παντού. Όλες οι πόλεις και τα χωριά στη Δυτική Θράκη, έχουν να αφηγηθούν αλλεπάλληλα εγκλήματα.

               Το 1918 έφερε την ειρήνη στην Ευρώπη με την ήττα των Κεντρικών Αυτοκρατοριών και των συμμάχων τους Βουλγαρίας και Τουρκίας. Ο κόσμος ανέπνευσε και η Θράκη άρχιζε να ελπίζει στην απελευθέρωση.

               Η Βουλγαρία ειδικά υπέστη συντριπτική στρατιωτική ήττα όταν άρχισε η γενική συμμαχική επίθεση στο Μακεδονικό Μέτωπο. Έτσι αναγκάσθηκε να συνθηκολογήσει για να προλάβει την ολοκληρωτική καταστροφή του στρατεύματός της και την κατάληψη του εδάφους της. Και όταν υπεγράφη η ανακωχή, η Βουλγαρία έσπευσε να αποδώσει την αιτία της συνθηκολόγησής της, σε… πρωτοβουλία της, προερχόμενη από τα  φιλικά αισθήματά της προς τους συμμάχους της Αντάντ!!!

               Οι δραματικές συνθήκες της τραγικής καθημερινότητας στη Θράκη συνεχίσθηκαν και το 1919. Για παράδειγμα τον Ιούνιο εκείνης της χρονιάς ο συνταγματάρχης Καθενιώτης που ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη, διερχόμενος από τη Βουλγαροκρατούμενη Θράκη «αντελήφθην μαστίζουσαν δεινήν  πείναν ημετέρους εκεί ομογενείς εις ούς Βουλγαρικαί αρχαί αρνούνται χορηγήσωσιν άρτον ως πράττουσιν δια λοιπόν πληθυσμόν. Θεωρεί απόλυτον ανάγκην αποσταλώσιν αυτοίς άλευρα ή άρτος προς διάσωσιν από βεβαίας καταστροφής».

               Τελικά με τη συνθήκη του Νεϊγύ, οι Βούλγαροι υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν την Δυτική Θράκη και να την παραδώσουν στους συμμάχους, οι οποίοι σε πρώτη φάση είχαν εγκαταστήσει το καθεστώς της Διασυμμαχικής Θράκης και με τη συνθήκη του Σαν Ρέμο εξουσιοδοτήθηκαν τα ελληνικά στρατεύματα να απελευθερώσουν σταδιακά την Δυτική και την Ανατολική Θράκη το 1920 και να την καταστήσουν ελληνική επικράτεια.

            Μια άλλη σημαντική πτυχή από το Μαύρο Πάσχα, είναι η στάση της Εκκλησίας. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως εθναρχούσα Εκκλησία δραστηροποιήθηκε για να αντιμετωπίσει την έκρυθμη κατάσταση.

            Η κορυφαία εκδήλωση διαμαρτυρίας, για τους άγριους διωγμούς προήλθε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο σε ένδειξη πένθους, δεν γιόρτασε το Πάσχα 6 Απριλίου του 1914, όπως συνήθιζε με μεγαλοπρέπεια, όλα τα προηγούμενα χρόνια. Εκείνη τη χρονιά δεν μοιράσθηκαν όπως ήταν το πατροπαράδοτο έθιμο κόκκινα αυγά στους πρέσβεις των ξένων κρατών. Το γεγονός αυτό θεωρήθηκε πρωτοφανές. Αντικατόπτριζε την οξύτητα της κατάστασης.

              Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ανησυχούσε. Από τις 30 Μαρτίου 1914 είχε επιδώσει τακρίριον δηλαδή διακοίνωση στο υπουργείο Θρησκευμάτων για την εκδίωξη των Ελλήνων από τα χωριά της Ανατολικής Θράκης. Η Πατριαρχική Επιτροπή έκανε για το ίδιο ζήτημα προφορικό διάβημα στον Μεγάλο Βεζύρη. Η Ιερά Σύνοδος έστειλε στην Υψηλή Πύλη τον αρμόδιο εκπρόσωπό της τον Καπού Κεχαγιά, να ζητήσει εξηγήσεις και να ανακοινώσει ότι το Πατριαρχείο θα αναγκασθεί να πενθήσει στο ερχόμενο Πάσχα και δεν θα προσκαλέσει στις εορταστικές τελετές του πρέσβεις. Ζήτησε επίσης να επιτραπεί σε Πατριαρχική Επιτροπή να περιοδεύσει σε Ραιδεστό και Αδριανούπολη για να εξετάσει την κατάσταση. Την επιτροπή αποτελούσαν οι Μητροπολίτες Αίνου, Αδριανουπόλεως, Βιζύης, ο επίσκοπος Ναζιανζού, ο αρχειοφύλακας Αλέξανδρος, ο ιεροδιάκονος Αθανάσιος Μηλιώτης και ο αρχιμανδρίτης Μελέτιος. Πάντως και στους Μητροπολίτες, που πήγαν σε χώρους όπου συνωστίζονταν οι εκδιωκόμενοι Έλληνες, απαγορεύτηκε κάθε επαφή με Χριστιανούς.

                Αντί για γιορτές και μοίρασμα κόκκινων αυγών στους πρέσβεις διαφόρων κρατών, συνεδρίασε η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου την ημέρα του Πάσχα, πράγμα που έγινε για πρώτη φορά και εξέτασε την δεινή κατάσταση του υπόδουλου Γένους.

            Μια άλλη σημαντική πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ήταν η έκδοση το 1919 της «Μαύρης Βίβλου» στα ελληνικά και στα γαλλικά για να ενημερωθεί η ελληνική και η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη για τους διωγμούς εκείνους. Όπως αναφέρεται μάλιστα στην έκδοση αυτή «εξετοπίσθησαν ηβηδόν» δηλαδή από την εφηβική ηλικία και πάνω, ολόκληροι ελληνικοί πληθυσμοί της Θράκης και των παραλίων της Μ. Ασίας ανερχόμενοι σε πολλές χιλιάδες άτομα.

               Εδώ θέλω να θυμίσω και κάτι άλλο χαρακτηριστικό. Ο Γεώργιος Σουρής, ο σατιρικός ποιητής, είχε δημοσιεύσει στις 18 Οκτωβρίου 1914 στο «Ρωμηό» που εξέδιδε, κάποιους στίχους για τους διωγμούς των Θρακών, ανάμεσα στους οποίους και τους ακόλουθους:

Σε γνωρίζω απ’ την όψη

Που πλανάται νηστική

Κι απ’ του ρούχου σου την κόψη

Πως μας ήλθες από εκεί.

Σε γνωρίζω κι απ’ τα ράκη

Κι από την κακομοιριά

Πως μας ήλθες απ΄ τη Θράκη

Και ζητείς παρηγοριά.

              Ας δούμε και μερικές ακόμη πληροφορίες, σκύβοντας με επιμέλεια στις πηγές της Ιστορίας. Στα διπλωματικά έγγραφα. Από έγγραφο της Ελληνικής πρεσβείας στην Κωνσταντινούπολη με ημερομηνία 19 Σεπτεμβρίου 1915, σχετικά με την εκκένωση χωριών της Θράκης αναφέρονται:

               «Εις τους κατοίκους επετράπη να λάβωσι μεθ’ εαυτών μόνον έν εφάπλωμα και πέντε ημερών άρτον. Η λοιπή αυτών περιουσία παραμένει εις την διάκρισιν των Τούρκων. Λόγος της εκκενώσεως των ημετέρων χωρίων είναι νομίζω δια να υπάρξη τόπος και συν-οικισμός των μωαμεθανικών πληθυσμών οίτινες εγκατέλιπον τα χωρία αυτών τα περιλαμβανόμενα εν τη ζώνη τη επιτηρουμένη εν Βουλγαρία. Ο ομογενής ημών πληθυσμός διηυθύνθη προς νότον (Μάλγαρα, Ηράκλεια, Σηλυβρία κ.λπ.). Επρόκειτο δε να επιβιβασθή πλοίων, μετακομισθή εις την Ασιατικήν ακτήν και εκείθεν αποσταλή εις τα ενδότερα της Μικράς Ασίας».

               Στο έγγραφο αυτό ο πρέσβης Μιχαήλ Τσαμαδός γνωστοποιεί πληροφορίες του, ότι οι κάτοικοι των Ελληνικών χωριών της επαρχίας Διδυμοτείχου εγκαταλείπουν τα χωριά τους εκπατριζόμενοι. Επρόκειτο για κατοίκους 48 χωριών με πληθυσμό περίπου 37.000 κατοίκων.

              Σημαντικές πληροφορίες περιέχονται και σε ένα σημείωμα της επιτροπής προσφύγων, που συντάχθηκε το 1916. Στο χειρόγραφο αυτό σημείωμα αναφέρεται ότι ο εκτοπισμός από το 1914, αφορούσε τους Χριστιανούς της Θράκης και της Ιωνίας.

               «Η απομάκρυνσις εγένετο κατά τρόπον απάνθρωπον, αναγκαζομένων των κατοίκων, γυναικοπαίδων και λοιπών, να απέρχονται εντός δύο τριών ωρών αποκομίζοντες μόνον ό,τι έκαστος ηδύνατο να φέρη εφ’ εαυτού. Κατά γενικόν κανόνα, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, τα έξοδα μεταφοράς ελογίζοντο εις βάρος των εκπατριζομένων, οίτινες και ηναγκάζοντο να καταβάλλωσιν αυτά. Ουδέν σιτηρέσιον εδόθη καθ’ οδόν από των αρχών εις τους πρόσφυγας, ούτε άλλη τις περίθαλψις, αναγκαζομένων των ασθενών να διανυκτερεύουσιν εν τω υπαίθρω".

Το «Μαύρο Πάσχα» των Θρακών δεν είναι μια απλή ημερομηνία με δραματικές μνήμες. Δεν είναι μια τυχούσα ημερομηνία για εορτασμούς με χορούς και τραγούδια. Δεν είναι μια απλή ημερολογιακή καταγραφή. Είναι μια τετραετία και πλέον, με εφαρμογή σχεδίων εξόντωσης του Ελληνισμού. Είναι ημερομηνία πένθους και μνήμης για τα θύματα των γενοκτονικών Νεοτουρκικών σχεδίων. Χρειάζονται τόμοι ολόκληροι για να διεκτραγωδηθούν τα όσα τράβηξαν οι Θράκες. Αθάνατοι, όσοι έχασαν τη ζωή τους και όσοι ταλαιπωρήθηκαν σε εκείνους τους δίσεκτους καιρούς.

Σας ευχαριστώ, που με ακούσατε».

Ακολούθησε δεξίωση με προσφορά γλυκών και αναψυκτικών.