Ο Λεόν Τρότσκι καταγγέλλει Βουλγαρικές θηριωδίες εναντίον Τούρκων αιχμαλώτων στο Διδυμότειχο, το 1912

*Ο Τρότσκι ως δημοσιογράφος

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης       

                Είναι άγνωστο, αλλά ο Λεόν Τρότσκι ο περίφημος δημιουργός του Κόκκινου Στρατού της ΕΣΣΔ, κατήγγειλε το 1912, ως δημοσιογράφος, απίστευτες Βουλγαρικές θηριωδίες εναντίον Τούρκων αιχμαλώτων, στο Διδυμότειχο!!!

                O Λεφ Νταβίντοβιτς Μπρονστέιν όπως ήταν το πραγματικό και πλήρες όνομά του, υπήρξε δυναμικός Μπολσεβίκος επαναστάτης εβραϊκής καταγωγής, αλλά και πολυγραφότατος θεωρητικός του Μαρξισμού. Διετέλεσε Κομισσάριος (υπουργός) Εξωτερικών αμέσως μετά την κομμουνιστική επανάσταση το 1917 και στη συνέχεια, στα χρόνια της Αντεπανάστασης, ίδρυσε τον Κόκκινο Στρατό και διετέλεσε Κομισσάριος Πολέμου. Υπήρξε ο θεωρητικός εμπνευστής της ιδέας της διεθνούς εργατικής αλληλεγγύης και της διαρκούς επανάστασης.  Μετά το θάνατο του Βλαντίμιρ Λένιν τον διέγραψαν από το Κομμουνιστικό Κόμμα, λόγω της αγεφύρωτης  διαφωνίας του στην πολιτική που άρχισε να εφαρμόζει ο Ιωσήφ Στάλιν. Εξορίστηκε το 1928 από την Σοβιετική Ένωση και κατέφυγε στο Μεξικό, όπου δολοφονήθηκε το 1940, από τον Ισπανό πράκτορα των Σοβιετικών, Ραμόν Μερκαντέρ.

                Ο Τρότσκι είχε έντονη επαναστατική δραστηριότητα πολλά χρόνια πριν την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917. Το 1907 εξορίστηκε και με την οικογένειά του εγκαταστάθηκε στη Βιέννη ως το 1914, όπου εργάσθηκε ως δημοσιογράφος.

*Βουλγαρικά στρατεύματα διασχίζουν κάποια από τις γέφυρες στον Έβρο

Ο δημοσιογράφος Τρότσκι στα Βαλκάνια το 1912

                Το Σεπτέμβριο του 1912, όταν τα σύννεφα άρχισαν να πυκνώνουν στα Βαλκάνια, ταξίδεψε στη Βουλγαρία ως ανταποκριτής της εφημερίδας «Κιέβσκαϊα Μυσλ» (Η Σκέψη του Κιέβου) μαρξιστικής απόχρωσης, χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Αντίντ Ότο. Οι ανταποκρίσεις του Τρότσκι από τους Βαλκανικούς πολέμους κάλυπταν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων και ως εκ τούτου αντιμετώπισε πολλές φορές την άτεγκτη Βουλγαρική στρατιωτική λογοκρισία.

                Σε κάποια περίπτωση, το 1912, ο Τρότσκι δημοσίευσε μια κριτική για τη Βουλγαρική δημοκρατική διανόηση και την παρουσία της στη στρατιωτική λογοκρισία. Του απάντησε στις 19 Νοεμβρίου με επιστολή του ο Πέτκο Τόντορωφ, άνθρωπος των γραμμάτων, που εργάσθηκε ως λογοκριτής. Του έγραφε μεταξύ άλλων:

                «… θεωρώ τη συμμετοχή μου στη στρατιωτική λογοκρισία τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγώτερο  από την εκπλήρωση του καθήκοντός μου ως πολίτη. Όπως ακριβώς εκατοντάδες χιλιάδες συμπατριωτών μου στάλθηκαν άλλοι να πολεμήσουν στο μέτωπο της Τσατάλτζας και άλλοι να πολιορκήσουν την Οντρίν (σ.σ. Αδριανούπολη) έτσι κι εγώ τοποθετήθηκα σε μια θέση, όπου έχω αναλάβει την προστασία του απελευθερωτικού μας στόχου απ’ όλους εκείνους τους ασυνείδητους κατασκόπους και τους πλιατσικολόγους, με τους οποίους τα έντυπα των Ευρωπαίων τοκογλύφων έχουν πλημμυρίσει τη χώρα μας…».

*Βούλγαροι στρατιώτες σκάβουν χαρακώματα 

                Ο Τρότσκι σχολίασε την επιστολή του Τόντορωφ στην «Κιέβσκαϊα Μυσλ» την επομένη γράφοντας μεταξύ άλλων:

                «Οι Ευρωπαίοι τοκογλύφοι διαθέτουν αρκετούς ντόπιους πράκτορες για να κάνουν τις βρωμοδουλειές τους εδώ πέρα και εξάλλου πώς μπορεί η λογοκρισία να προφυλάξει από τους κατασκόπους; Από πότε οι κατάσκοποι υποβάλλον προς εξέταση τις αναφορές τους στους λογοκριτές; Αν πράγματι έχουν έρθει εδώ μερικοί κατάσκοποι μεταμφιεσμένοι σε δημοσιογράφους, τότε βρίσκουν σίγουρα τον τρόπο να κάνουν τη δουλειά τους, ακόμα και κάτω από άγρυπνο μάτι της λογοκρισίας».

                Στις 27 Νοεμβρίου 1912, ο Τρότσκι ευρισκόμενος στη Σόφια στέλνει μακροσκελή επιστολή στον Πέτκο Τόντορωφ, που στην πραγματικότητα αποτελεί και ένα έμμεσο μανιφέστο κατά της απόφασης της Βουλγαρικής ηγεσίας να αναμιχθεί στον πόλεμο αυτόν. Αναφερόμενος στο ρόλο της στρατιωτικής λογοκρισίας υπογραμμίζει ότι «η λογοκρισία σας δεν είχε στρατιωτικούς σκοπούς, δεν ενδιαφερόταν για τη διαφύλαξη στρατιωτικών μυστικών, αλλά μάλλον να κρύψει «μυστικά» πολύ διαφορετικού είδους: όλες τις μελανές κηλίδες, όλες τις βαναυσότητες και τα εγκλήματα, όλα τα αίσχη που συνοδεύουν κάθε πόλεμο και τον δικό σας ιδιαίτερα. Αυτά πασχίσατε πάνω απ’ όλα να κρύψετε από την Ευρώπη». Ο Τρότσκι καταγγέλλει επίσης απόπειρα τρομοκράτησης των Ευρωπαίων δημοσιογράφων και έκδοση δελτίων Τύπου, με τα οποία επιχειρούσαν να φορτώσουν στους Τούρκους αντιπάλους τους, όλες τις βιαιότητες, για να κρύψουν τις δικές τους.

*Βουλγαρικό Πυροβολικό

Βουλγαρικά εγκλήματα κατά των Πομάκων

                Μια ιδιαίτερα σημαντική καταγγελία του Τρότσκι σ’ αυτήν  την επιστολή αφορά τους Πομάκους.

                «Μήπως κύριε Τόντορωφ, δεν έχετε ιδέα για το τι εννοώ; Μήπως δεν γνωρίζετε πως στην αρχή του πολέμου τα στρατεύματά σας στη Ροδόπη κατέστρεψαν με πυρά Πυροβολικού ένα Πομάκικο χωριό με ολόκληρο τον πληθυσμό του- σπίτια και κτήματα, ανθρώπους και ζώα, γυναίκες και παιδιά; Μη μου πείτε πως αυτή η άγρα πράξη εξηγείται από την αγανάκτηση των στρατιωτών απέναντι σε Μουσουλμάνους Βούλγαρους που συμμάχησαν με τον εχθρό. Την ξέρω αυτή την εξήγηση τόσο καλά όσο και σεις. Μα ο εξοβελισμός της αναφοράς αυτών των μεσαιωνικών αντιποίνων ενάντια στους Πομάκους από τη στρατιωτική λογοκρισία. Το ότι μετά, ενώ ήταν ακόμα νωπό το έγκλημα, δεν ακούστηκαν φωνές διαμαρτυρίας και προειδοποίησης- αυτό πρέπει να απαλλάξει δίχως άλλο τους αξιωματικούς και τους στρατιώτες σας από κάθε ενδοιασμό και να τους γέμισε με μια αίσθηση πλήρους ηθικής ελευθερίας από ευθύνες».

                Ο Τρότσκι στην επιστολή αυτή δεν κατονομάζει το πομακικό χωριό.

*Βούλγαροι στρατιωτικοί στον Καλέ, στο Κάστρο του Διδυμοτείχου 

Σαν αγριόπαπιες σκότωναν Τούρκους στο Διδυμότειχο

                Η επόμενη καταγγελία του Τρότσκι στην ίδια επιστολή του προς τον Πέτκο Τόντορωφ, αφορά βουλγαρικές βαναυσότητες στο Διδυμότειχο. Συγκεκριμένα γράφει:

                «Μήπως δεν γνωρίζετε το πώς αντιμετώπισε ένας ουλαμός Ιππικού αιχμαλώτους και αμάχους στο Διδυμότειχο; Ρωτήστε τους αξιωματικούς που γύρισαν  από εκεί, ρωτήστε τους τραυματισμένους στρατιώτες. Θα σας πούνε με κάθε ειλικρίνεια- μια που σας θεωρούν και πολύ σωστά, ηθικούς συνεργούς τους- το πώς οδήγησαν μέσα στο νερό άοπλους Τούρκους και τους σκότωσαν σαν να ήτανε αγριόπαπιες, το πώς με τις ξιφολόγχες τους έσπρωχναν άοπλους ανθρώπους να πέσουν από τη γέφυρα στο νερό».

                Το περιστατικό αυτό δεν είναι γνωστό στην προφορική παράδοση των παλαιοτέρων κατοίκων του Διδυμοτείχου. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες αναφορές σε τουρκικές ιστοσελίδες, ως αναφορά του Τρότσκι, αλλά οι Τούρκοι αποδίδουν τη θηριωδία για τους δικούς τους γνωστούς λόγους σε Αρμένιους της Βουλγαρίας, που είχαν καταταγεί στο Βουλγαρικό στρατό. Αν και το 1912 δεν είχε αρχίσει η Αρμενική Γενοκτονία από τους Νεότουρκους. Υπήρχαν όμως ασταμάτητοι παλαιότεροι διωγμοί. Όσον αφορά το σημείο του εγκλήματος, αυτό κατά τους Τούρκους έγινε στον ποταμό Έβρο και από ό,τι φαίνεται σε γέφυρα που υπήρχε. Τέτοια γέφυρα, υπήρχε και το 1922, όταν έγινε η εκκένωση της Ανατολικής Θράκης από τον Ελληνικό πληθυσμό. Χαρακτηριστικό είναι απόσπασμα ανταπόκρισης. Στις 14 Οκτωβρίου ο εκ Διδυμοτείχου δημοσιογράφος Γ. Αποστολίδης δημοσίευσε στο «Φως» της Θεσσαλονίκης ανταπόκριση για την εκκένωση της Ανατολικής Θράκης υπογραμμίζοντας ότι «εις τας γεφύρας και τας διόδους συνωστισμός μέγιστος και μεγάλη αταξία επικρατεί. Αμάξια σπασμένα και πεσμένα στη λάσπη, διότι έχει βρέξει και βρέχει κάθε λίγο, εμποδίζουν την κυκλοφορία για πολλές ώρες. Η μοναδική γέφυρα του Έβρου εις την περιφέρειαν Διδυμοτείχου είναι κατάμεστος αμαξών εκατέρωθεν, που αναμένουν να περάσουν. Ένα έτερον καΐκι παραλαμβάνον δύο αμάξας πιο κάτω χρησιμεύει και αυτό ως δίοδος, αλλά δεν αρκεί, διότι τα αμάξια υπερβαίνουν τα χίλια που περιμένουν».

*Από την αναγγελία της επιστράτευσης το 1912, στη Βουλγαρία

Αγριότητες και νότια του Κίρτζαλι

                Οι καταγγελίες του Τρότσκι για τη βαρβαρότητα των Βουλγάρων στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο συνεχίζονται. Γράφει στην επιστολή του προς τον Πέτκο Τόντορωφ ειδικότερα, ότι η «Μακεδονική Λεγεώνα» με το πρόσχημα πώς είχε να κάνει με κατασκόπους «έκοβε το λαρύγγι του κάθε άμαχου Τούρκου  που έβρισκε μπροστά της. Αν δεν ακούσατε γι’ αυτό, αν δεν γνωρίζετε, πηγαίνετε προς το Τίρνοβο και από εκεί κάντε μια βόλτα ως το Κίρτζαλι και νοτιότερα και θα βρείτε στο δρόμο γενειοφόρους Μουσουλμάνους με τα χέρια πισθάγκωνα δεμένα και τα λαρύγγια κομμένα ως τους σπονδύλους του λαιμού. Θα βρείτε αρκετές Μουσουλμάνες γερόντισσες  να έχουν πέσει νεκρές με ένα χτύπημα στο κεφάλι, δίπλα στο τζάκι τους και θα δείτε σίγουρα και τα πτώματα των Τουρκόπουλων να σημαδεύουν, σαν εγκαταλελειμμένα τρόπαια, το δρόμο που ακολουθεί η «απελευθερώτρια» λεγεώνα».

                 Αναφορά για «ανόητες και αναίτιες εκτελέσεις» στο Μουσταφά Πασά (σημερινό Σβίλεγκραντ) «που κατέληξαν σε ένα φρικιαστικό παιχνίδι  αργόσχολων αξιωματικών» κάνει λόγο ο Τρότσκι χωρίς να παραθέτει λεπτομέρειες και διερωτάται:

                «'Η μήπως ούτε γι’ αυτά δεν ξέρετε τίποτα; Διαμαρτυρηθήκατε; Αφήσατε τους δημοσιογράφους να τα καταγγείλουν και να εκπληρώσουν ένα στοιχειώδες ανθρώπινο καθήκον;». 

                Αφού αναφέρει και διάφορα άλλα εγκλήματα του Βουλγαρικού στρατού, ο Τρότσκι αποκαλεί μάλλον ειρωνικά τον Τόντορωφ ριζοσπάστη, ποιητή, ανθρωπιστή και παρατηρεί:

                «Μα, το ότι η Βουλγαρική δημοκρατική διανόηση υπήρξε συνοδοιπόρος και συνένοχος σε όλα αυτά τα τρομακτικά έργα, με τα οποία αυτός ο πόλεμος θα δηλητηριάζει για πολύ καιρό ακόμα, ίσως και για δεκαετίες, την ψυχή του λαού σας- αυτό θα παραμείνει ένα ανεξίτηλο γεγονός που δεν θα μπορέσετε να το αλλάξετε ή να το σβήσετε από την ιστορία της χώρας σας».

                Ήταν πολύ προφητικό, αυτό που έγραψε ο Τρότσκι. Οι Βούλγαροι έδειξαν τον εκδικητικό χαρακτήρα τους εναντίον Χριστιανών και Μουσουλμάνων ότι με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου του 1913 τους παραχωρήθηκε η Δυτική Θράκη, καθώς και το 1941-44 όταν πάλι οι Ναζί της Γερμανίας τους παραχώρησαν την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (πλην του νομού Έβρου) στους Βούλγαρους συμμάχους τους.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης       

ΠΗΓΗ

Λεόν Τρότσκι «Τα Βαλκάνια και οι Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-1913», Εκδόσεις Θεμέλιο, 1993, μετάφραση Παρασκευάς Ματάλας.