Η κινητοποίηση των Ελλήνων φοιτητών του Λονδίνου, το 1940-41

*28 Οκτωβρίου 1942. Μέλη του ΔΣ της Εθνικής Ένωσης των Ελλήνων της Βρετανίας καταθέτουν στεφάνι στο άγαλμα του Λόρδου Βύρωνα στο Hyde Park, στη μνήμη των πεσόντων Ελλήνων κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η φωτογραφία αυτή δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ελλάς» που έβγαινε στο Λονδίνο με έξοδα κυρίως του Αλέξανδρου Μητσοτάκη και του Άγγελου Λούζη. Ο Μητσοτάκης εμπορεύονταν κρασιά. Ο Λούζης ήταν εφοπλιστής. Από αριστερά Αλέξανδρος Μητσοτάκης, Παναγιώτης Ι. Λεκατσάς (σημειώνεται με κόκκινο βέλος) Ηλίας Χατζηλίας, Γιώργος Εμπειρίκος, Άγγελος Λούζης και ο διπλωμάτης Δημήτριος Κακλαμάνος, 

που καταθέτει στεφάνι.   

*Αδημοσίευτα στοιχεία

από το αρχείο Π. Ι. Λεκατσά

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Όταν κηρύχθηκε ο πόλεμος των Ιταλών φασιστών εναντίον της Ελλάδας στις 28 Οκτωβρίου 1940, η κινητοποίηση των Ελλήνων φοιτητών του Λονδίνου υπήρξε άμεση. Η δράση τους παρέμεινε στο περιθώριο της ιστορίας, γιατί και οι ίδιοι δεν επεδίωξαν να προβληθούν μετά τον πόλεμο. Αρκετοί μάλιστα κατατάχθηκαν εθελοντικά και με κάθε τρόπο βοήθησαν την πατρίδα τους και στρατιωτικά.

                Ένας από τους φοιτητές της εποχής εκείνης, που δεν ζει πλέον, ήταν ο Παναγιώτης Ι. Λεκατσάς (γεννημένος στην Αυστραλία, αλλά με καταγωγή από την Ιθάκη, συγγενής του εθνολόγου Παναγή Λεκατσά) που φοιτούσε στο London School of Economics. Χάρη στην προσωπική του επιμέλεια, διασώθηκαν άγνωστα περιστατικά και αδημοσίευτα έγγραφα από την άμεση κινητοποίηση των Ελλήνων φοιτητών, για να σταλεί επισιτιστική βοήθεια και φάρμακα στην κατεχόμενη Ελλάδα.

Ο ίδιος, νυμφεύθηκε με Ελληνίδα του Λονδίνου, την Αγνή- Αγγέλα το γένος Παπάζογλου, κατατάχθηκε εθελοντικά στο Ελληνικό Ναυτικό ως έφεδρος αξιωματικός οικονομικός, εκπαιδεύτηκε στο ναύσταθμο του Chatham και υπηρέτησε στο ελληνικό αντιτορπιλικό «Ναυαρίνο» το οποίο πήρε μέρος σε επιχειρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Το πολεμικό αυτό σκάφος, άρχισε να ναυπηγείται στην Αγγλία το 1933 και καθελκύσθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 1934. Παραχωρήθηκε με δανεισμό από το Αγγλικό Ναυτικό στο Ελληνικό Ναυτικό, το 1944. Συμμετείχε σε συνοδείες νηοπομπών. Το 1956 επεστράφη στην Αγγλία.

*Η καθυστερημένη συνάντηση με την νεογέννητη κόρη του

 Εν τω μεταξύ γεννήθηκε η κόρη του Αντωνία, την οποία συνάντησε για πρώτη φορά όταν αυτή ήταν πλέον οχτώ μηνών! Ο Παναγιώτης Λεκατσάς μάλιστα συνυπηρέτησε στο ίδιο πολεμικό πλοίο με τον Σταύρο Νιάρχο, ο οποίος πολλά χρόνια αργότερα τον προσέλαβε ως διευθυντή επιχειρήσεων, όταν ίδρυσε τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά.   

Η πρώτη κίνηση των Ελλήνων φοιτητών

                Το βράδυ της 1^ης Νοεμβρίου 1940 πραγματοποιήθηκε στο Kings College του Λονδίνου μια σύσκεψη για την ανάληψη εκστρατείας βοήθειας στη μαχόμενη Ελλάδα, υπό την αιγίδα του δημάρχου του Λονδίνου. Μίλησαν εκπρόσωποι Πανεπιστημίων με ενθουσιασμό για την αντίσταση των Ελλήνων στον ιταλικό φασισμό. Τότε εξελέγη και η πρώτη επιτροπή, με πρόεδρο τον καθηγητή Ν. Maxwell (Christ’s) γραμματέα τον Mr Pluck (Peterhouse) και ταμία τον Γεώργιο Κούμουλο (Clare) και μέλη τους Σταυρόπουλο (LSE) Posener (St, Catharine’s) Τσιριμώκος (Queen Mary College) και Emre (LSE)

Την επομένη ο καθηγητής Ν. Μάξγουελ του Christ’s College,  μαζί με άλλους, συναντήθηκε με το Λόρδο Δήμαρχο του Λονδίνου, στον οποίο επέδωσε μία έκκληση για βοήθεια προς την Ελλάδα, μέσω ενός εράνου στη βρετανική πρωτεύουσα.

*Απόσπασμα από την Daily News, με την ομιλία του Παναγιώτη Λεκατσά

                Στη συνάντηση εκείνη μίλησε και ο Παναγιώτης Λεκατσάς, φοιτητής στο London School of Economics, ο οποίος μεταξύ άλλων υπογράμμισε, ότι η Ελλάδα είναι υπερήφανη γιατί με τη Βρετανία μάχεται τους φασίστες εισβολείς. «Ο λαός μας- τόνισε- είναι αποφασισμένος να πολεμήσει τον φασισμό με οποιαδήποτε μορφή του είτε είναι Ιταλοί φασίστες είτε είναι Γερμανοί. Ο ελληνικός λαός έχει πλήρη επίγνωση του γεγονότος ότι πρέπει να πολεμήσει το φασισμό. Η ελληνική αντίσταση πρέπει να συνεχισθεί και είναι απολύτως απαραίτητο για την Ελλάδα να έχει κάθε ηθική βοήθεια, που μπορεί να της δοθεί από το εξωτερικό».

                Οι  Έλληνες φοιτητές του Λονδίνου δραστηριοποιήθηκαν τους  επόμενους μήνες για να ενισχυθεί με κάθε τρόπο ο αγώνας της Ελλάδος, που στα Ηπειρωτικά βουνά, κατατρόπωνε τους Ιταλούς εισβολείς και σήκωνε και το βάρος μιας Γερμανικής επίθεσης.

                Σημαντική ήταν η έκκλησή τους προς τους Έλληνες της Αγγλίας. Το ιστορικό αυτό κείμενο διέσωσε στο προσωπικό του αρχείο ο Παναγιώτης Λεκατσάς, ο οποίος μάλλον ήταν και ο συντάκτης του κειμένου αυτού και δημοσιεύεται σήμερα για πρώτη φορά μετά από 78 χρόνια.

Ε Κ Κ Λ Η Σ Η

Π Ρ Ο Σ  Τ Ο Υ Σ  Ε Λ Λ Η Ν Ε Σ  Τ Η Σ  Α Γ Γ Λ Ι Α Σ

                Μετά από έναν εξάμηνο ηρωικό και γιγάντιο πολεμικόν αγώνα, η πατρίδα μας έπεσε κάτω από το πέλμα των ξένων εισβολέων. Στο διάστημα αυτό, και ακόμη περισσότερο τώρα στην περίοδο της στρατιωτικής κατοχής της Ελλάδος από τους Γερμανούς, Ιταλούς και Βουλγάρους, ο ελληνικός λαός αντιμετωπίζει μεγάλους εθνικούς κινδύνους.

                Η εθνικοσοσιαλιστική Γερμανία, η φασιστική Ιταλίας, η Βουλγαρία με τις αρπαχτικές της διαθέσεις συνεργάζονται ή φιλονικούν γύρω από επιδιώξεις για μιαν άμεση και μόνιμη προσάρτησι ελληνικών εδαφών. Ειδικά η Βουλγαρία επιχειρεί να κατοχυρώσει τα σχέδιά της με προσπάθειες εξοντώσεως του Ελληνισμού της Μακεδονίας και της Θράκης.

                Έξι μήνες υπεράνθρωπης πάλης εξάντλησαν οικονομικά την Ελλάδα. Τα αποθέματα των τροφών έχουν εκλείψει, οι εσοδείες καταστράφηκαν ή αφαρπάχτηκαν και τώρα στις σημερινές συνθήκες δεν είναι πια δυνατή εισαγωγή τροφίμων στην Ελλάδα. Έτσι ο ελληνικός λαός απειλείται από πείνα και την εξάπλωσι κάθε είδους ασθένειας και επιδημίας.

                Πάνω σ’ όλα  αυτά προστίθεται η συχνή αδιαφορία και λησμοσύνη των μεγάλων συμμάχων της Ελλάδος για την τύχη του ελληνικού λαού, που τόσο σημαντικά τους εξυπηρέτησε.

                Αυτοί οι κίνδυνοι που μας απειλούν ως έθνος επιβάλλουν ένα βαρύτατο καθήκον στους Έλληνες του Εξωτερικού. Όλοι οφείλουμε να συντρέξουμε κατά κάποιον τρόπο για να βοηθήσουμε το λαό μας στη σημερινή κρίσιμην ιστορικά περίοδο του Ελληνισμού.

                Με τέτοια αισθήματα και τέτοιες σκέψεις Έλληνες επιστήμονες και σπουδαστές, που ανήκουν σήμερα στα Πανεπιστήμια Cabridge, Oxford, London, Glasgow, Reading, Sheffield, Exeter, Birmingham, Nottingham, συνήλθαν σε σύσκεψι στο Cabridge στις 31 Ιουλίου. Αποτέλεσμα της συσκέψεως ήταν να ληφθούν ορισμένες αποφάσεις για μιαν άμεση και επείγουσαν ενέργεια σχετικά με την αποστολή τροφίμων και φαρμάκων στην Ελλάδα και τη φροντίδα της διανομής τους στον πληθυσμό. Για την εκτέλεση των αποφάσεων αυτών έγινε εκλογή μιας Επιτροπής, που ονομάστηκε αργότερα Επιτροπή Ελλήνων Επιστημόνων και Σπουδαστών Αγγλίας.

                Η επιτροπή αυτή έχει ήδη έρθει σε επαφή με τις επίσημες ελληνικές αρχές του Λονδίνου για να προσφέρει την επικουρική της συνεργασία σε κάθε προσπάθεια που αφορά την αποστολή τροφίμων και φαρμάκων στην Ελλάδα. Επίσης η επιτροπή έχει εκδώσει και αποστέλλει στις αρμόδιες αγγλικές αρχές, σε βουλευτές, σε δημοσιογραφικούς κύκλους και σημαίνοντα πρόσωπα της Αγγλίας το εσώκλειστον υπόμνημα, που αναπτύσσει τους λόγους για τους οποίους επιβάλλεται μια τέτοια άμεση αποστολή.

                Η Επιτροπή Ελλήνων Επιστημόνων και Σπουδαστών Αγγλίας μελετά την έκδοσι και άλλων υπομνημάτων ή δελτίων που θα αποβλέπουν στην ανάπτυξι ελληνικών ζητημάτων με επείγοντα, επίκαιρο   , ζωτικό χαρακτήρα, καθώς επίσης και στη δημιουργία μιας επίσημης και κοινής αγγλικής κοινής γνώμης που θα εξυπηρετήσει γονιμότερα τα συμφέροντα της Ελλάδας.

Και τώρα απευθύνουμε μια θερμή έκκλησι προς όλους τους Έλληνες της Αγγλίας για μια ευρύτερη και ενιαία δράσι με σκοπό την εξυπηρέτηση των ελληνικών συμφερόντων.

Ήδη ο Ελληνισμός της Αμερικής και της Αιγύπτου έχει επιδείξει έντονη εθνική δράση. Στις Ηνωμένες Πολιτείες έγινε σύγκλησι «Πανελληνίου Συνεδρίου» με συμμετοχή πέντε χιλιάδων αντιπροσώπων. Από την Αίγυπτο έχει αναγγελθεί ο σχηματισμός Επιτροπής Ελλήνων.

Οι σημερινές περιστάσεις επιβάλλουν την ανάγκη μιας γενικής συγκεντρώσεως των Ελλήνων στο Λονδίνο. Είναι απαραίτητο να ληφθούν αποφάσεις που θα προσδώσουν  κύρος και βαρύτητα σε κάθε ενέργεια για την υπερνίκηση των ενδοιασμών των αγγλικών αρχών ως προς το δυνατόν της παροχής μιας άμεσης υλικής βοήθειας στην Ελλάδα. Ακόμη και αυτά τα ημιεπίσημα φύλλα της αγγλικής κοινής γνώμης, παρά τις προηγούμενες επίσημες δηλώσεις για τι απραγματοποίητο μιας τέτοιας παροχής, υποστηρίζουν ότι είναι αναγκαίο να βρεθεί τρόπος για να διασωθεί ο ελληνικός λαός από τον κίνδυνο βιολογικής εξοντώσεως.

Με την επίγνωση, ότι στην κρίσιμη περίοδο της παγκόσμιας διαμάχης, η Ελλάδα στάθηκε στο ύψος της ιστορικής της αποστολής, αισθανόμαστε πως χρέος και αναφαίρετο δικαίωμα κάθε Έλληνος είναι η προάσπιση των εθνικών συμφερόντων.
 

Η  Ε π ι τ ρ ο π ή

Ρ έ ν α   Ζ α φ ε ι ρ ί ο υ          Π α ν α γ ι ώ τ ης  Λ ε κ α τ σ ά ς

Γ ε ώ ρ γ ι ο ς  Κ ο ύ μ ο υ λ ο ς          Η ρ ώ  Π ε ζ ο π ο ύ λ ο υ

Έ λ λ η   Λ α μ π ρ ί δ η       Α λ κ ι β ι ά δ η ς  Τ σ ι ρ ι μ ώ κ ο ς

Η επιτροπή Ελλήνων Επιστημόνων και Σπουδαστών Αγγλίας παρακαλεί να της διαβιβαστούν γνώμες και υποδείξεις που θα την βοηθήσουν στη δράσι της.

*Ο Παναγιώτης Λεκατσάς, ως έφεδρος αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού

Αστέρια τα μέλη της επιτροπής…

Η διεύθυνση της Επιτροπής ήταν στην Chesterton Road στο Cabridge, όμως η σύνθεσή της, ήταν ό,τι καλύτερο διέθετε την εποχή εκείνη ελληνική νεολαία των επιστημόνων και σπουδαστών της Αγγλίας. Και αυτό το απέδειξε η μετέπειτα εξέλιξή τους.

 *Η Ειρήνη (Ρένα) Ζαφειρίου (Λονδίνο 1912- Αθήνα 2002) γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1912 από εφοπλιστική οικογένεια, η οποία αργότερα μετακόμισε στην Ελλάδα. Ήταν η  πρώτη Ελληνίδα οικονομολόγος με διδακτορικό δίπλωμα στα οικονομικά.

Σπούδασε Πολιτικές και Οικονομικές Επιστήμες στη Νομική Αθηνών από όπου πήρε το πτυχίο της με άριστα 1936. Το 1941 άρχισε να προσφέρει τις υπηρεσίες της στην εξόριστη ελληνική κυβέρνηση, στο Λονδίνο. Το 1944 ήταν μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στο Bretton Woods, όπου αποφασίστηκε η δημιουργία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), της Παγκόσμιας Τράπεζας, της GATT καθώς και η υιοθέτηση του συστήματος σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών. Σταδιοδρόμησε στην Τράπεζα της Ελλάδος, ως στενή συνεργάτης του Κυριάκου Βαρβαρέσου.

*Για τον Παναγιώτη Ι. Λεκατσά ήδη έχουμε αναφερθεί.

*Ο Γεώργιος Κούμουλος σπουδαίος επιστήμων, εργάσθηκε στο Εργαστήριο Φυσικοχημείας υπό τον καθηγητή Γ. Καραγκούνη και πήρε το διδακτορικό του το 1939 στην Αθήνα, πριν φύγει για το Λονδίνο. Συγγραφέας επιστημονικών βιβλίων.

*H Ηρώ Πεζοπούλου, γνωστή ως Ηρώ Λάμπρου (Αθήνα, 1915 - 20 Μαρτίου 1988) ήταν δημοσιογράφος, συγγραφέας και πολιτικός. Εξελέγη βουλευτής με την  Ένωση Κέντρου. Ανέπτυξε έντονη φεμινιστική δράση και άφησε σημαντικό συγγραφικό έργο. Ήταν κόρη του καθηγητή Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Εμμανουήλ Πεζόπουλου. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην Αγγλία. Παντρεύτηκε το διπλωμάτη Δ. Λάμπρου και μαζί απέκτησαν 2 παιδιά. Κατά την παραμονή της στη Βρετανία, δίδαξε ως καθηγήτρια της ελληνικής γλώσσας στο Τμήμα Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και εργάστηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχή ως παρουσιάστρια και εκφωνήτρια του δελτίου ειδήσεων της ελληνικής υπηρεσίας του BBC.

*Η Έλλη Λαμπρίδη (Αθήνα, 1896 - 1970) ήταν Ελληνίδα παιδαγωγός, φιλόσοφος, συγγραφέας, βιβλιοκριτικός, αρθρογράφος και μεταφράστρια. Υπήρξε από τους πρωτεργάτες των αγώνων για τα δικαιώματα της γυναίκας. Κατά τη διάρκεια της κατοχής συνεργάσθηκε, με το Γραφείο Πληροφοριών της ελληνικής κυβέρνησης στο Λονδίνο. Επισκέφθηκε πολλές πόλεις της Βρετανίας και εκφώνησε ομιλίες για τα προβλήματα της κατεχόμενης Ελλάδας.

*Ο Αλκιβιάδης Τσιριμώκος ασχολήθηκε με τη φιλοσοφία και το 1935 εξέδωσε δύο βιβλία με φιλοσοφικό περιεχόμενο. Στο Λονδίνο δίδαξε φιλοσοφία στο Queen Mary College.

*Το αντιτορπιλλικο "Ναυαρίνο" στο οποίο συνυπηρέτησαν 

Παναγιώτης Λεκατσάς και Σταύρος Νιάρχος, με τις υπογραφές αξιωματικών

Τηλεγράφημα στον Ρούζβελτ

                Μια από τις κύριες ενέργειές τους, γιατί ενώ μεταξύ η Ελλάδα είχε υποκύψει στους Γερμανούς μετά από τιτάνιο αγώνα, ήταν να απευθυνθούν με τηλεγράφημά τους και προς τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ρούσβελτ, τονίζοντας:

«Καθώς οι τραγικές ειδήσεις για την έλλειψη τροφίμων φτάνουν στον Δυτικό κόσμο, απευθύνουμε έκκληση σε εσάς και τους ανθρώπους των ΗΠΑ για την άμεση αποστολή σιταριού και άλλων απαραίτητων τροφίμων και ιατρικών προμηθειών στην Ελλάδα και για την αποτελεσματική διανομή τους υπό την καλοπροαίρετη φροντίδα των ΗΠΑ ή του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού. Απευθυνόμαστε σε σας, με την προσδοκία ότι  η κληρονομιά και το πνεύμα της ανεξαρτησίας, εφαρμόζονται στην ελεύθερη χώρα σας και ότι το πρόβλημα της Ελλάδας είναι και δικό σας».

 Ήδη η πείνα και οι στερήσεις είχαν αρχίσει να αφήνουν εκατοντάδες νεκρούς στην Αθήνα και σε άλλες μεγάλες πόλεις. Η ατμόσφαιρα ήταν εφιαλτική.

Σκέφθηκαν επίσης να απευθυνθούν και στον Έλληνα πολιτικό Λεωνίδα Ιασωνίδη, που μετά την επιβολή της δικτατορίας Μεταξά το 1936, είχε καταφύγει στην Αγγλία.

Ο Ιασωνίδης ανταποκρίθηκε και απάντησε στους δραστήριους Έλληνες φοιτητές. Η επιστολή του προς την Επιτροπή των εν Αγγλία Ελλήνων Αποφοίτων και φοιτητών- φοιτητριών Ελλάδος, έχει ημερομηνία 30 Απριλίου 1941, διασώθηκε στο αρχείο Παναγιώτη Λεκατσά και είναι η ακόλουθη:

«Φίλτατοι,

Σας συγχαίρω από μέσης καρδίας δια το ωραίον και συγκινητικόν υπόμνημά σας περί αποστολής τροφίμων και φαρμακευτικών ειδών εις την δεινοπαθούσα Μητέρα Ελλάδα. Είθε η έκκλησίς σας να έχη την δέουσαν απήχησιν παρά τοις αρμοδίοις.

Η Πατρίς μας δικαιούται να στηρίζη τας χρηστοτέρας των ελπίδων εις Νεότητα, ως η υμετέρα διαπνεομένη από τοιαύτα αισθήματα αφοσιώσεως προς Αυτήν. Σεις αποτελείτε την αυγήν των Αναμνήσεών της. Σας συνοδεύουν αι θερμότεραι ευχαί μας.

Ίτε παίδες Ελλήνων!

Υμέτερος πάντοτε

Λεωνίδας Ιασωνίδης

Υ.Γ. Παρακαλώ να δεχθείτε εσωκλείστως ώδε

την εκ δέκα σελληνίων πτωχικήν φοιτητικήν μου εισφοράν.

Θα είμαι ευτυχής αν αξιωθώ να την επαναλάβω

Λ. 

*Ο Λεωνίδας Ιασωνίδης προ του πολέμου, στη Θεσσαλονίκη με Πόντιους πρόσφυγες

Ο Λεωνίδας Ιασωνίδης

Ο Λεωνίδας Ιασωνίδης, στον οποίο κατέφυγαν οι Έλληνες επιστήμνονες και σπουδαστές της Αγγλίας, είναι μια αξιοσημείωτη περίπτωση Έλληνα πολιτικού.

Γεννήθηκε στον Πόντο και αποφοίτησε από το φημισμένο “Φροντιστήριον” Τραπεζούντος το 1902 και σπούδασε νομικά στην Κωνσταντινούπολη, από όπου έλαβε πτυχίο το 1912. Συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι, όπου πήρε πτυχίο στις πολιτικές και κοινωνικές επιστήμες, το 1915. Έδρασε πατριωτικά στον Πόντο, περιθάλποντας όσους είχαν υποστεί τη Γενοκτονία των Νεότουρκων.

Ήρθε στην Ελλάδα και μετείχε ενεργά στην πολιτική ζωή της. Από το 1923 εκλέγονταν συνεχώς βουλευτής Θεσσαλονίκης. Εργάστηκε στο Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας και διετέλεσε Υπουργός Πρόνοιας, συμμετέχοντας στην κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου (1930-1932). Πνεύμα ανεξάρτητο, φιλελεύθερο και δημοκρατικό, αυτοεξορίσθηκε στην Αγγλία, μετά την επιβολή της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά. Από την Αγγλία αρθρογραφούσε σε διάφορες εφημερίδες, υπερασπιζόμενος τα συμφέροντα της Ελλάδας και εμψυχώνοντας τους Έλληνες στον αγώνα τους εναντίον των δυνάμεων κατοχής το 1940-41.

Μετά την απελευθέρωση, επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου συνέχισε την πολιτική σταδιοδρομία του. Επανεκλέχθηκε Βουλευτής και μάλιστα διετέλεσε Υπουργός Γενικός Διοικητής Βορείου Ελλάδος.

Μνημειώδης έμεινε η φράση, την οποία συνήθιζε να λέει στους συνομιλητές του «Ξηρανθήτω ημίν ο λάρυγξ, εάν επιλαθώμεθά σου ω πάτριος Ποντία γη!». Πέθανε πάμπτωχος, χωρίς ακίνητη περιουσία. Διέμενε πάντοτε σε ξενοδοχεία τρίτης κατηγορίας.

*Μια από τις επιστολές του Λεωνίδα Ιασωνίδη προς τον Παναγιώτη Λεκατσά

Οι  Έλληνες φοιτητές της Αγγλίας τον ενημέρωσαν μέσω του Παναγιώτη Λεκατσά για το τηλεγράφημά τους προς τον πρόεδρο Ρούζβελτ.

Ο Ιασωνίδης, στις 9 Ιουλίου 1941 με επιστολή του στον Παναγιώτη Λεκατσά, κοινοποίησε το τηλεγράφημα που είχε στείλει και ο ίδιος στον πρόεδρο των ΗΠΑ Θεόδωρο Ρούσβελτ, ζητώντας βοήθεια για το λαό της κατεχόμενης Ελλάδας, ο οποίος αντιμετώπιζε το θάνατο από την πείνα και τις ασθένειες και κατέληγε: «Βοηθείστε την Ελλάδα, την αιώνια μητέρα και αγωνίστρια του πολιτισμού». Στη συνοδευτική επιστολή προς τον Παναγιώτη Λεκατσά, που την κοινοποίησε και προς τον συνταγματάρχη Σοφοκλή Βενιζέλο στρατιωτικό ακόλουθο στην πρεσβεία μας στο Λονδίνο, εξέφραζε την ευχή να εισακουσθεί η φωνή της Ελλάδας και κατέληγε:

«Σας στέλλω όλας μου τας ευχάς περί της επιστημονικής προόδου και ανθήσεως όλων των αυτόθι Ελλ. φοιτητών και φοιτητριών, παρ’ ών πολλά αναμένει η Πατρίς.

«Έργα νέων,

Βουλαί μέσων,

Ευχαί γερόντων»!

Με αγάπη

Λ. Ιασωνίδης

Ο πόλεμος του 1940 έμεινε ως μοναδικό παράδειγμα σύμπνοιας και αποφασιστικότητας των Ελλήνων, απανταχού της γης. Οι ‘Ελληνες έδειξαν τον πατριωτισμό τους, πολεμώντας τον φασισμό και τον ναζισμό.

Χαρακτηριστικό ήταν το τηλεγράφημα του πρακτορείου Ρώυτερ ότι μέγας αριθμός Ελλήνων, που ζούσαν στο Λονδίνο, παρουσιάσθηκαν μόλις κηρύχθηκε ο πόλεμος στην ελληνική πρεσβεία και ζήτησαν από τον πρεσβευτή μας Σιμόπουλο να τους δοθεί η δυνατότητα να πολεμήσουν υπέρ της Ελλάδας. Ανάλογες εικόνες σημειώθηκαν σε όλες τις πρεσβείες της Ελλάδας. 

Η μεγάλη ηθοποιός Κατίνα Παξινού, που βρέθηκε στη βρετανική πρωτεύουσα, δήλωσε:

«Εγώ είμαι αποκλεισμένη εδώ και η καρδιά μου μένει στη χώρα μου. Όλες μου οι ευχές γι’ αυτήν. Έχω πίστη  στη νίκη. Ο Θεός είναι μαζί μας».

Η Παξινού κατά την διάρκεια του πολέμου εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ, όπου και εμφανίσθηκε στο Μπρόντγουεϊ της Νέας Υόρκης, κάνοντας διεθνή καριέρα.    

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

ΠΗΓΕΣ

*Κατάλοιπα Παναγιώτη Ι. Λεκατσά.

*Αρχείο εφημερίδας «Πρωία» Αθηνών και «Daily News» Λονδίνου, Οκτώβριος- Νοέμβριος 1940.