Η καθημερινή σημαία του «Αβέρωφ» μπήκε τελικά στο Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο, αντί της επίσημης!!!

*Αυτή είναι η πρόχειρη, αλλά πολύτιμη και δοξασμένη σημαία του θωρηκτού "Γεώργιος Αβέρωφ" που ήταν αναπεπταμένη στις δύο κρίσιμες ναυμαχίες των Βαλκανικών Πολέμων, της Έλλης και της Λήμνου.

               

*Δωρεά του ναυάρχου

Παύλου Κουντουριώτη

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Στις συλλογές του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου (της οδού Σταδίου) υπάρχει ένα έκθεμα, που γεμίζει εθνική υπερηφάνεια τους επισκέπτες. Πρόκειται για δωρεά που έκανε ο ίδιος ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης. Αναφερόμαστε στη σημαία, που ήταν υψωμένη στο θωρηκτό «Γεώργιος Αβέρωφ» κατά τις νικηφόρες ναυμαχίες της Έλλης στις 4 Δεκεμβρίου 1912 και της Λήμνου στις 5 Ιανουαρίου 1913. Οι διαστάσεις της είναι 2,80Χ3,90 μ.  Είναι το έκθεμα με αριθμό εισαγωγής στο Μουσείο 2709.

                Και δεν μιλάμε για την επίσημη σημαία του ένδοξου θωρηκτού, αλλά την… πρόχειρη!!!

                Πώς συνέβη και προσφέρθηκε στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο η πρόχειρη σημαία του πλοίου και όχι η επίσημη;

                Η υπόθεση αυτή ανάγεται στον Αύγουστο του 1913. Στις αρχές εκείνου του μήνα, ο τιμημένος ναυμάχος Παύλος Κουντουριώτης έκανε τη δωρεά αυτού του πολύτιμου τροπαίου.

                Η σημαία αυτή, σχετικά απέριττη, ήταν επηρμένη στον μεγάλο ιστό του θωρηκτού κάθε μέρα. Ο Κουντουριώτης είχε άλλη καλύτερη και μεγαλύτερη σημαία για την περίπτωση των ναυμαχιών με τον Τουρκικό στόλο. Τελικά… δεν του δόθηκε η ευκαιρία να υψώσει την επίσημη σημαία στον κεντρικό ιστό, γιατί όταν προέκυψε η πρώτη ναυμαχία της Έλλης στις 3 Δεκεμβρίου 1912, διατάχθηκε ο κελευστής Κατιντζάρης να την υψώσει, αλλά ο άτυχος δεν πρόλαβε επειδή τον χτύπησε ένα εχθρικό θραύσμα οβίδας και τον άφησε άπνου, τη στιγμή που στο ένα χέρι κρατούσε την επίσημη σημαία για να την υψώσει!

                Όταν προέκυψε η δεύτερη ναυμαχία της Λήμνου στις 5 Ιανουαρίου 1913, ο ναύαρχος Κουντουριώτης θεώρησε ότι η… καθημερινή σημαία, ήταν τυχερή και έδωσε εντολή να παραμείνει αυτή, στον κεντρικό ιστό του θωρηκτού. Αν και είχε κάποιες μικρές φθορές.

*Η επιστολή του ναυάρχου Κουντουριώτη, κορνιζαρισμένη στο Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο

Η επιστολή του Παύλου Κουντουριώτη

                Η προσφορά του Παύλου Κουντουριώτη, που έγινε όταν τερματίσθηκαν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, συνοδεύονταν από την ακόλουθη επιστολή, η οποία σώζεται σήμερα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο:

ΒΑΣΙΛΙΚΟΝ ΝΑΥΤΙΚΟΝ

ΣΤΟΛΟΣ ΑΙΓΑΙΟΥ

Ἀριθ. Πρωτ. 2948

Πρός τόν Κύριον Πρόεδρον τοῦ Ἐθνολογικοῦ Μουσείου

Διά τοῦ ἐπιφέροντος τό παρόν λαμβάνω τήν τιμήν ν’ἀποστείλω ὑμῖν διά τό Ἐθνολογικόν Μουσεῖον τήν Σημαίαν ἥν ἡ Ναυαρχίς «Γ.  Ἀβέρωφ» εἶχεν ἐπῃρμένην κατά τάς γενομένας ναυμαχίας μετά τοῦ τουρκικοῦ Στόλου κατά τήν 3ην Δεκεμβρίου 1912 καί κατά τήν 5ην  Ἰανουαρίου 1913.

Ἡ Σημαία αὕτη ἦτο ἡ καθ’ ἑκάστην χρησιμοποιουμένη ἐπί τοῦ Ἀβέρωφ καί οὐχί ἐκείνη ἥν προώριζον διά τήν ναυμαχίαν, διά τόν λόγον δέ τοῦτον εἶναι καί μικρά καί οὐχί ἐπιδεικτική. Τοῦτο ὅμως συνέβη διότι διετάχθη μέν ἅμα τῇ ἐπικειμένῃ ἐνάρξει τῆς ναυμαχίας ἡ ἀντικατάστασις αὐτῆς δι’ ἑτέρας πρώτου μεγέθους, ἀλλ’ ἐπελθούσης ἀμέσως τῆς συρράξεως ὁ ἐπί τούτῳ ἀποσταλείς Ὑπαξιωματικός Κελευστής Κατιντζάρης ἐφονεύθη καθ’ ἥν ἀκριβῶς στιγμήν μέ τήν ἑτέραν ἀνά χεῖρας ἤρχισεν ἐπιλαμβανόμενος τῆς ἐκτελέσεως τῆς διαταγῆς. Κατόπιν, μετά τήν εὐτυχῆ ἔκβασιν τῆς πρώτης ναυμαχίας ἐχρησιμοποίησα ἐπίτηδες πλέον, ὡς τυχηράν, τήν ἰδίαν Σημαίαν καί κατά τήν δευτέραν ναυμαχίαν, διάτρητον μάλιστα ἐκ θραύσματος ἐχθρικής ὀβίδος τῆς πρώτης ναυμαχίας.

Ἐν ὅρμῳ Φαλήρου τῇ 9 Αυγούστου 1913

Ὁ Ἀντιναύαρχος Ἀρχηγός

                Ήταν η εποχή που το Μουσείο είχε αρχίσει να πλουτίζει τις συλλογές του με σημαντικές δωρεές. Τότε μεταξύ άλλων η βασιλική οικογένεια είχα δωρίσει στολές του δολοφονημένου στη Θεσσαλονίκη βασιλέως Γεωργίου Α΄ και άλλα αναμνηστικά του, ενώ ο στρατηγός Παναγιώτης Δαγκλής και άλλοι, είχαν προσφέρει διάφορα λάφυρα των πολέμων. 

*Το δοξασμένο θωρηκτό "Γεώργιος Αβέρωφ" σε καρτ ποστάλ του 1915

  

                Στην ναυμαχία της Έλλης έχασε τη ζωή του εκτός του Κατιντζάρη και ο ανθυποπλοίαρχος Γκούρας Μαμούρης. Ο Μαμούρης ήταν αξιωματικός πύργου του «Αβέρωφ». Τον χτύπησε θραύσμα τουρκικής οβίδας. Τον τραυμάτισε αλλά τελικά πέθανε από μόλυνση του τραύματός του.  

Στην ίδια ναυμαχία τραυματίσθηκαν, ο ὑποκελευστὴς οιακιστὴς Στοῦμπος, ο δίοπος οιακιστὴς Δροῦδες, ο δίοπος πυροβολητὴς Πρωτοψάλτης, ο ναύτης σαλπιγκτὴς Μουντζούρης, ο ναύτης τορπιλλιστὴς Κανάκης καὶ οἱ ναύτες Γεωργαλᾶς καὶ Κριώτης, όλοι επὶ του πλοίου «Αβέρωφ». Επίσης τραυματίσθηκε ένας ἐσχαρεὺς από τις Σπέτσες.

                Οι δύο αυτές ναυμαχίες συνετέλεσαν αποφασιστικά στη διαμόρφωση ιστορικών γεγονότων που σχετίζονται με τις ελληνικές επιτυχίες στους Βαλκανικούς Πολέμους και στην παγίωση της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο.

Και ένα δυστύχημα του ναυάρχου…

                Αξίζει να θυμηθούμε ότι τρεις μέρες πριν κάνει τη δωρεά της σημαίας ο Κουντουριώτης αντιμετώπισε ένα αυτοκινητικό ατύχημα. Επέβαινε σε αυτοκίνητο που οδηγούσε ο προσωπικός σωφέρ του στην λεωφόρο Κηφισίας, στις 8 το βράδυ. Το αυτοκίνητο είχε αναπτύξει μεγάλη ταχύτητα, όταν ξαφνικά ο οδηγός αντιλήφθηκε στη μέση του δρόμου ένα σωρό ξύλων. Προσπάθησε ανακόπτοντας ταχύτητα να σταματήσει το αυτοκίνητο, αλλά δεν τα κατάφερε. Το ανοιχτό αυτοκίνητο προσέκρουσε στο σωρό και ο ναύαρχος τινάχθηκε και έπεσε στο δρόμο. Χτύπησε στο πίσω μέρος του κεφαλιού του και στο δεξιό χέρι. Αμέσως μεταφέρθηκε στο σπίτι του όπου τον εξέτασαν γιατροί και διαπίστωσαν ότι τα τραύματά του ευτυχώς δεν ήταν σοβαρά. Απλά συνέστησαν ησυχία…

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

ΠΗΓΕΣ

*«Σημαίες Ελευθερίας- Συλλογή Εθνικού Ιστορικού Μουσείου» Αθήνα, έκδοση του Μουσείου, 1996.

*Αρχείο εφημερίδων «Ακρόπολις», «Πατρίς», «Εστία».