Ο Φερδινάνδος Λεσσέψ, περιηγείται στην Ανατολική Θράκη και εμπνέεται από τους αρχαίους συγγραφείς και τη Βίβλο

*Εξώφυλλο γαλλικού περιοδικού με τον Φερδινάνδο Λεσσέψ (Αρχείο Γενναδείου Βιβλιοθήκης)

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Τον Απρίλιο του 1873, περιέτρεχε τη γη της Ανατολικής Θράκης, ο Φερδινάνδος Λεσσέψ, περιβεβλημένος με τη δόξα του μεγάλου εγχειρήματος της διάνοιξης της διώρυγας του Σουέζ, που ένωσε τα νερά τη Μεσογείου με τα νερά της Ερυθράς Θάλασσας και του Ινδικού Ωκεανού και έδωσε νέα φτερά στην παγκόσμια ναυτιλία. Η διάνοιξη της διώρυγας είχε γίνει νωρίτερα και στις 17 Νοεμβρίου 1869, η διώρυγα δόθηκε στους ναυτιλόμενους. Κάποιοι παρατηρητικοί είδαν ότι η ξενόγλωσση γραφή Suez, αν διαβαστεί αντίστροφα, μας δίνει τη λέξη Zeus (Δίας)!!! Αλλά και το Port Said δίνει πάλι το Δία αν διαβαστεί ανάποδα. Said=Dias!!! Εντυπωσιακές συμπτώσεις....

                Το λεγόμενο «εγιαλέτι» της Αιγύπτου εκείνη την εποχή, ήταν τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το 1867 έλαβε το καθεστώς αυτόνομου υποτελούς κράτους με την ονομασία χεδιβάτο της Αιγύπτου, υπό αντιβασιλέα «χεδίβη». Τα χρόνια εκείνα από το 1839 έως το 1876, ήταν ακόμα εν ισχύει τα λεγόμενα Τανζιμάτ. Δηλαδή η εφαρμογή οδηγιών των δυτικών δυνάμεων προς την Τουρκία για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων, προς εκσυγχρονισμό της χώρας. Τότε έγιναν τα μεγάλα έργα, όπως η διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ, η ανάπτυξη σιδηροδρομικού δικτύου, στην αχανή αυτοκρατορία κ.λπ.

*Ο Φερδινάνδος Λεσσέψ

                Στη διάνοιξη της διώρυγας, διέπρεψε ο Γάλλος διπλωμάτης Φερδινάνδος Λεσσέψ, που συνέδεσε το όνομά του με την κατασκευή μεγάλων τεχνικών έργων. Είχε γεννηθεί στις Βερσαλλίες στις 19  Νοεμβρίου 1805. Σπούδασε και εισήλθε στο διπλωματικό σώμα της Γαλλίας, υπηρετώντας αρχικά στη Λισσαβόνα, μετά στη Τύνιδα και σε άλλες πόλεις καταλήγοντας στην Αλεξάνδρεια. Εκεί εμπνεύσθηκε το έργο της διάνοιξης της διώρυγας του Σουέζ. Ανέπτυξε στενή φιλία με τον τοπάρχη της Αιγύπτου Μεχμέτ Αλή και το γιο του Σαΐντ Πασά.

Αργότερα ο Λεσσέψ υπηρέτησε στη Βαρκελώνη και στη Ρώμη και τελικά απομακρύνθηκε από το διπλωματικό σώμα το 1849. Ο φίλος του Σαΐντ Πασάς ανήλθε στον θρόνο της Αιγύπτου τον Οκτώβριο του 1854. Τον κάλεσε κοντά του προκειμένου ν΄ αναλάβει το μεγάλο έργο του ανοίγματος της διώρυγας του Σουέζ, που αποτελούσε κοινό όνειρο και των δύο. Έτσι στις 30 Νοεμβρίου του 1854 υπογράφηκε, η σύμβαση με την οποία ο Λεσσέψ εξουσιοδοτούνταν να αναλάβει την κατασκευή του έργου. Η έναρξη των εργασιών προκάλεσε φρενίτιδα στο Χρηματιστήριο, πετυχαίνοντας να κινήσει το ενδιαφέρον του γαλλικού λαού, που έσπευσε να εγγραφεί για την αγορά μετοχών, ενισχύοντας τα κεφάλαια της εταιρείας η οποία δημιουργήθηκε για το σκοπό αυτόν. Οι ελληνικές εφημερίδες με την καθαρεύουσα της εποχής έγραφαν για την ίδρυση της…  Εταιρείας της Σουεζίου Διώρυγος!

*1859: Άρχισε η εκσκαφή για την κατασκευή της διώρυγας

Συμβολικά, ο Λεσσέψ κρατώντας μια σκαπάνη, σε επίσημη τελετή στο Πόρτ Σάιντ, άρχισε στο πρώτο σκάψιμο. Ήταν 25 Απριλίου 1859. Δέκα χρόνια μετά, στις 17 Νοεμβρίου 1869, η διώρυγα ολοκληρωμένη, δόθηκε στους ναυτιλλόμενους για χρήση.

Ο Λεσσέψ βρέθηκε στο απόγειο της δόξας του. Έγινε μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας των Επιστημών και πολλών άλλων οργανώσεων. Η Γαλλία τον τίμησε με τον Μεγαλόσταυρο της Λεγεώνας της Τιμής. Η Βρετανία τον τίμησε με τον Αυτοκρατορικό Αστέρα των Ινδιών. Πήρε επίσης από διάφορες χώρες πολλά παράσημα. Επίσης ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ πολλών Πανεπιστημίων. Γενικά ο Λεσσέψ έχαιρε γενικής εκτίμησης και συμπάθειας των συγχρόνων του και παρέμεινε ως μία από τις μεγάλες μορφές δημιουργικού πνεύματος του 19ου αιώνα.

Η αποτυχία του ήρθε αργότερα όταν επιχείρησε το 1881 να διανοίξει και τη διώρυγα του Παναμά, έργο που τελικά ολοκλήρωσαν οι Αμερικανοί, το 1914. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία, που δεν αφορά την Ελλάδα…

Πέθανε στις 7  Δεκεμβρίου 1894 και τάφηκε στο κοιμητήριο του Περ- Λασαίζ. 

*1830: Γκραβούρα της Αδριανούπολης των C. Sayger και A.J. Desarnod 

Ο Λεσσέψ στην Ανατολική Θράκη

                Ο Απρίλιος του 1873 ήταν καθοριστικός, σε ό,τι αφορά το σιδηρόδρομο.  Ήταν μεγάλο τεχνικό έργο, που έδωσε αναπτυξιακή ώθηση στη Θράκη.

                Τότε έγινε η πρώτη δοκιμαστική διαδρομή της γραμμής Κωνσταντινούπολης- Αδριανούπολης, με τιμώμενο επιβάτη το διάσημο Γάλλο Φερδινάνδο Λεσσέψ, με τη σύζυγό του. Συνταξίδεψαν και οι διευθυντές της εταιρίας σιδηροδρόμων Βιτάλης και Κοτάρ. Το τρένο ξεκίνησε από την Κωνσταντινούπολη και χρειάστηκε να διανυκτερεύσει στην Τυρολόη, όπου οι δύο διευθυντές επιθεώρησαν τα έργα.

                Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας της Κωνσταντινούπολης «Βυζαντίς» (3 Απριλίου 1873) η αμαξοστοιχία αυτή με τους επίσημους έπαθε κάποια βλάβη στο σταθμό Καμπαξή κοντά στην Τσατάλτζα. Οι επιβάτες κατέβηκαν από το τρένο και περίμενα περίπου μία ώρα να επιδιορθωθεί η βλάβη. «Εκ του γεγονότος τούτου ουδέν συνέβη απευκταίον παρεκτός ανησυχίας τινός και φόβου των επιβατών» έγραψε η εφημερίδα.

                Την άλλη μέρα, μόλις ο συρμός έφθασε στην Αδριανούπολη, ο Λεσσέψ τηλεγράφησε αμέσως στον Μεγάλο Βεζίρη, ότι η αμαξοστοιχία έφθασε αισίως στον προορισμό της και ότι ο ίδιος είναι ευχαριστημένος, γιατί είναι ο πρώτος επιβάτης που διέτρεξε  στην Τουρκία την μακρύτερη τότε σιδηροδρομική διαδρομή.

*Αναγγελία της σημαντικής ομιλίας του Φερδινάνδου Λεσσέψ 

στον Ελληνικό Φιλολογικό Σύλλογο της Κωνσταντινούπολης 

                Νωρίτερα, στις 3 Μαρτίου 1873, ο Φερδινάνδος Λεσσέψ έδωσε στον Ελληνικό Φιλολογικό Σύλλογο Κωνσταντινούπολης διάλεξη, με θέμα τη βοήθεια που του παρείχε η ανάγνωση των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων και της Βίβλου, ώστε να επινοήσει τη διάνοιξη του ισθμού του Σουέζ με τη γνωστή μας διώρυγα.

                Τη διάλεξή του τίμησαν με την παρουσία τους οι πρεσβευτές της Ρωσίας στρατηγός Ιγνάτιεφ , της Αυστρoυγγαρίας κόμης Λούντολφ και της Ελλάδας Σ. Σίμος, καθώς και άλλοι έγκριτοι κάτοικοι του Πέραν. Το ακροατήριό του ήταν πολυπληθές και κατά την εφημερίδα «Βυζαντίς» (5 Μαρτίου 1873) όλο αυτό το πλήθος ήταν περίεργο «να ακροασθή του διασήμου τούτου ανδρός, του εκτελέσαντος έν εκ των μεγαλουργημάτων του καθ’ ημάς αιώνος».

                Προς τα τέλη Φεβρουαρίου ο Λεσσέψ παρέστη σε εσπερίδα που έδωσε ο Γερμανός πρεσβευτής Κέυντελ. Ο «Νεολόγος» (27 Φεβρουαρίου 1873) έγραψε ότι «δυστυχώς της κυρίας Κέυδελ αδιαθετούσης, τα της υποδοχής διεξήγαγεν η σύζυγος του αρχιγραμματέως κόμισα Βράη».

                Κατά την παραμονή του στην Κωνσταντινούπολη, ο Λεσσέψ παρακάθισε και σε διπλωματικό δείπνο που δόθηκε στο μέγαρο της Ιταλικής πρεσβείας από τον κόμη Βαρβολάνι, στο οποίο παρέστησαν ο υπουργός Εξωτερικών Χαλήλ Σερίφ Πασάς και ο υφυπουργός Εξωτερικών Αλέξανδρος Καραθεοδωρή (ο οποίος εκείνες τις μέρες είχε τιμηθεί από το Σάχη της Περσίας με το παράσημο του Λέοντος και του Ηλίου, πρώτης τάξεως), οι πρέσβεις της Γερμανίας, της Ελλάδας και της Ολλανδίας και ο αντιπρόσωπος της Ρουμανίας πρίγκιψ Ιωάννης Γκίκας και άλλοι επίσημοι.

*Το βασιλικό ζεύγος της Ελλάδας στα εγκαίνια της διώρυγας της Κορίνθου, το 1893.

                Ο Λεσσέψ ως πρόεδρος της εταιρίας της διώρυγας του Σουέζ, βρίσκονταν σε επαφή από το 1865 και με την ελληνική κυβέρνηση, μέσω του πρεσβευτή μας στην Κωνσταντινούπολη Π. Δεληγιάννη, ενδιαφερόμενος για τη διάνοιξη της διώρυγας στον Ισθμό της Κορίνθου. Όπως είναι γνωστό η διάνοιξη του Ισθμού της Κορίνθου άρχισε το 1882 επί κυβερνήσεως Χαρίλαου Τρικούπη και ολοκληρώθηκε το 1893, επί κυβερνήσεως Σωτήριου Σωτηρόπουλου.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης