Το… εσώβρακον του Κολοκοτρώνη, παραγγελιά στο Άργος!!!

*Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Φαίνεται να φοράει τουζλούκια, δηλαδή περικνημίδες, 

γεγονός που του επέτρεπε να φοράει σώβρακα έως... κάτω στα καλαμοπόδαρα!!!

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η Επανάσταση του 1821, έγινε από ταπεινούς αγωνιστές και από μερικές ηγετικές προσωπικότητες, που μπόρεσαν να εμπνεύσουν το λαό και να τον καθοδηγήσουν σωστά, ώστε να φτάσουν όλοι στο ποθούμενο αποτέλεσμα. Την  απελευθέρωση της Ελλάδας από τον δυνάστη Οθωμανό, μετά από 400 χρόνια.

                Το μεγάλο αυτό στρατιωτικό εγχείρημα έγινε χωρίς έντονη υλική προπαρασκευή, χωρίς επάρκεια οπλισμού, χωρίς ικανό αριθμό πυρομαχικών, χωρίς επιμελητεία. Υπήρχε όμως ελπίδα, πίστη στον αγώνα, διάθεση αυτοθυσίας και απαράμιλλη αγωνιστικότητα.

                Ήταν τέτοια η έλλειψη αγαθών, ακόμα και ευτελών ειδών, που έμεινε στη ιστορία ένα περιστατικό με το… σώβρακο του Κολοκοτρώνη, του αναμφισβήτητου στρατιωτικού ηγέτη της Επανάστασης!!!

                Τι ακριβώς συνέβη με το σώβρακο του Γέρου του Μοριά;

                Κατ’ αρχάς να επισημάνουμε, πώς είναι γνωστό τι περιλάμβανε η φορεσιά των κλεφτών και αρματολών, με βασικό κομμάτι της, τη φουστανέλα. Και πάντα υπάρχει η διαχρονική απορία, τι φορούσαν κάτω από τη φουστανέλα οι αγωνιστές. Μια απορία, που φτάνει ως τις μέρες και έχουμε δει τουρίστριες να επιχειρούν αναιδώς να σηκώσουν τη φουστανέλα των ευζώνων για να δουν τι υπάρχει κρυμμένο από κάτω! Ανάλογη απορία υπάρχει και για τα κιλτς, τις γνωστές φούστες των Σκωτσέζων.

Εδώ να θυμίσουμε ότι ο Τάκης Λάππας, ιστορικός και συγγραφέας, σε άρθρο του για τη φορεσιά των κλεφτών στην «Νέα Εστία» είχε γράψει ότι  πολλοί από τους αγωνιστές «δε γνωρίζανε τι θα πει σώβρακο, το απόφευγαν μια και τους σκέπαζε τόσο καλά η φουστανέλα του»ς. Κάτι όμως που δεν συνέβαινε τον Κολοκοτρώνη, ο οποίος είχε και αγγλική στρατιωτική παιδεία, αφού είχε υπηρετήσει στον Αγγλικό στρατό στη Ζάκυνθο.

*Απόσπασμα από την επιστολή του Κολοκοτρώνη προς τον Αλεξανδρόπουλο 

με την παραγγελία για το σώβρακο,

                Ας έρθουμε όμως στο προκείμενο:

                Το πρώτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου 1821 ο Κολοκοτρώνης με τον Δημήτριο Υψηλάντη και τους άλλους καπεταναίους πήγαν στην Κόρινθο. Παράλληλα όμως και επειδή είχαν αρχίσει οι εργασίες της Πελοποννησιακής Γερουσίας και Βουλής, φρόντισε να αφήσει πληρεξούσιό του, τον Κωνσταντίνο Αλεξανδρόπουλο, για τα στρατιωτικά θέματα αλλά και για την φροντίδα των αρρώστων αγωνιστών, που έμειναν στο Άργος.  Ο Αλεξανδρόπουλος καταγόμενος από τη Στεμνίτσα, είχε ζήσει μερικά χρόνια στην Κωνσταντινούπολη. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Παπαφλέσσα και πήρε μέρος σε διάφορες μάχες.  Στο σχετικό ιδιόχειρο πληρεξούσιο, ο Κολοκοτρώνης μεταξύ άλλων έγραφε για τον Αλεξανδρόπουλο: «… θέλει παρεδρεύσει ως άλλος εγώ, έχων παρ’ εμού πάσαν την πληρεξουσιότητα εις κάθε περίστασιν και βουλευτήριον και χρείαν των συμφερόντων της πατρίδος…».

                Στα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας σώζεται αναφορά του Αλεξανδρόπουλου για την πολεμική δράση του, όταν το Μάιο του 1823 ζήτησε να γίνει χιλίαρχος. Στην αναφορά αυτή έγραφε: «Η ακτημοσύνη μου είναι πασίδηλος». Και κατέληγε: «…υπόσχομαι την προς την πατρίδα πίστιν, ζήλον και εκτενεστέραν προθυμίαν, δια να εκτελώ αδιαλείπτως τα προς την πατρίδα ιερά χρέη μου και άκραν ευπείθειαν εις τας διαταγάς της Εθνικής Διοικήσεως».

                Έγραψε και ένα ακόμη γράμμα για τον Αλεξανδρόπουλο, ευρισκόμενος στην Κόρινθο, ζητώντας μεταξύ άλλων να προσπαθήσει να βρει κατάλληλο ύφασμα για το περίφημο σώβρακο! Ο Αλεξανδρόπουλος βρίσκονταν στο  Άργος.

«Επί τούτω να προσπαθήσης να μου εύρης μερικόν πανί και να το δώσεις εις το σπίτι του Γιάννου να μου κάμουν έν σώβρακον, το οποίον να γίνει ολίγον μακρύ, μάλιστα τα καλαμόποδα να γείνουν έως κάτω και με κάθε πρώτον να μου το εξαποστείλης ότι δεν έχω διόλου και το προσμένω άφευκτα». Το ήθελε δηλαδή μακρύ, να καλύπτει τις κνήμες και να φτάνει έως τους αστραγάλους.
         Ζητούσε επίσης, να του στείλει χαρτί για γράψιμο.

                Το γράμμα αυτό έχει ημερομηνία 13 Δεκεμβρίου 1821. Οι Έλληνες πολιορκούσαν ακόμα την Ακροκόρινθο.

                Με αφορμή αυτό το σώβρακο του Κολοκοτρώνη, ο υπασπιστής του Φωτάκος (Φώτιος Χρυσανθόπουλος) στα «Απομνημονεύματά» του, που διέσωσε αυτό το ντοκουμέντο, παρενθέτει μια υποσημείωση, θέλοντας να υπερασπιστεί τους στρατιωτικούς και κυρίως τον Κολοκοτρώνη, που πολλοί τους κατηγορούσαν ότι έκαναν περιουσίες από τα λάφυρα, που πήραν από τους Τούρκους κατά την Άλωση της Τριπολιτσάς.

*Απόσπασμα από την υποσημείωση του Φωτάκου για το σώβρακο του Κολοτρώνη

                Σημειώνει λοιπόν ο Φωτάκος:

                «Ας το μάθουν τούτο οι δυσφημούντες τους άλλους στρατιωτικούς της Ελλάδος, ότι ο Κολοκοτρώνης ο αρχηγός της Πελοποννήσου όχι πολλούς μήνας μετά την κυρίευσιν της Τριπολιτσάς δεν είχεν ούτε ένα σώβρακον, αλλά εν ώ επολιόρκει την Κόρινθον ηναγκάσθη να γράψη εις Άργος δια να του κάνουν και να του το στείλουν το ταχύτερον. Αυτά ήσαν τα λάφυρα, τα οποία αυτός και οι άλλοι εθησαύρισαν! Εν ώ δ’ εις τοιαύτην κατάστασιν ήταν ο μεγάλος εκείνος στρατηγός της Ελλάδος. Ουδόλως εδυσαρεστείτο, ουδέ εταράττετο, αλλ’ εφρόντιζε με όλους τους συστρατιώτας του να ελευθερώση την πατρίδα….».  

                Έτσι με σώβρακο ή χωρίς σώβρακο, οι ταπεινοί αγρότες, τσομπάνηδες και ναυτικοί, στελέχωσαν την Επανάσταση. Και βέβαια, παρά τους επηρεασμούς του Διαφωτισμού, οι δικοί μας ξεβράκωτοι ή μη εξ ανάγκης, δεν πρέπει να συγχέονται με τους Αβράκωτους της Γαλλικής Επανάστασης. Οι Αβράκωτοι, αποτελούσαν τη λαϊκή μάζα, συσπειρωμένοι από το Ροβεσπιέρο και τους "Ορεινούς" (Ιακωβίνους), αποτέλεσαν το δεύτερο πιο ισχυρό κόμμα της επαναστατημένης Γαλλίας, και έπαιξαν σημαντικό ρόλο για την επικράτησή της.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

ΠΗΓΕΣ

*Φωτάκου «Απομνημονεύματα», έκδοση 1858

*Τάκη Λάπα, "Φορεσιά και άρματα στην Επανάσταση του 1821", περιοδικό "Νέα Εστία"