Ο πάτερ Γυμνάσιος: Βίος και πολιτεία του

*Ο περίφημος καλόγερος πάτερ Γυμνάσιος

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Ο καλόγερος που γιάτρευε τον κόσμο με βότανα που μάζευε μόνος του στο βουνό και έφτιαχνε διάφορα ματζούνια με τα οποία γιάτρευε τον κοσμάκη, είναι μια υπαρκτή μυθική μορφή του μεσοπολέμου. Η φήμη του διέτρεξε σχεδόν όλη την Ελλάδα και ο μύθος του διατηρείται ζωντανός ακόμα και στις μέρες μας.

Στα παλαιοβιβλιοπωλεία θα βρείτε ακόμα τις παλαιές εκδόσεις με τις περίφημες 369 συνταγές του, αλλά το βιβλίο δεν το έγραψε αυτός, αφού δεν ήξερε γράμματα! Το βιβλίο το κυκλοφόρησαν διάφοροι, που θέλησαν να εκμεταλλευτούν τη φήμη του.

Στα ραδιόφωνο μπορείτε και σήμερα να ακούσετε το ομώνυμο σατιρικό τραγούδι από τον «Θεσσαλικό Κύκλο» του Γιάννη Μαρκόπουλου σε στίχους Κώστα Βίρβου.

Πρόκειται για τον περίφημο καλόγερο, τον πατέρα Γυμνάσιο τον Λαυριώτη, που αναστάτωσε ολόκληρη την Ελλάδα με τις… βιολογικές θεραπείες που εφάρμοζε.

*Ο πάτερ Γυμνάσιος

Ο πάτερ Γυμνάσιος, γεννήθηκε το 1865 στο Θεολόγο Θάσου. Η οικογένειά του είχε καταγωγή από τη Σκόπελο. Από εκεί ήρθε στη Θάσο ο πατέρας του Νικόλαος Τζανετής, μαραγκός στο επάγγελμα. Μέχρι 19 χρονών ζούσε στη Θάσο και το κοσμικό του όνομα ήταν Γεώργιος. Στο σχολείο δεν πήγε. Λόγω οικονομικών δυσκολιών έφυγε 19χρονος και πήγε στην Ξάνθη. Εκεί δούλεψε επί πέντε χρόνια σαν υπηρέτης στο μαγειρείο του Μεχμέτ Μπέη, τσιφλικά και καπνέμπορου. Ύστερα προσελήφθη ως μάγειρος στο κονάκι του Χατζή Αλή, όπου δούλεψε άλλα πέντε χρόνια. Στη συνέχεια επέστρεψε στο Λιμένα Θάσου και δούλεψε εφτά χρόνια ως μάγειρος για λογαριασμό του πρόκριτου Κώστα Προέδρου. Σεμνός και απόμακρος, έκανε όλες τις δουλειές ακόμα και γυναικείες δουλειές όπως ράψιμο και πλύσιμο. Οι κάτοικοι τον κορόιδευαν και τον αποκαλούσαν Γεωργούλα!

Και στην Αγγλία έφτασε η χάρη του

Εκεί, του προτάθηκε να αρραβωνιαστεί μια κοπέλα από τη Θράκη. Όταν όμως ήρθαν οι προξενητές, αυτός έφυγε και πήγε στη Θασοπούλα. Οι αρραβώνες έγιναν απόντος του Γεωργίου, αλλά αργότερα η νύφη ασθένησε και πέθανε πριν γίνει ο γάμος.

Ο Γεώργιος Τζανετής, απελπισμένος μπήκε σε ένα αγγλικό φορτηγό και επειδή δεν είχε χρήματα να πληρώσει το εισιτήριο, έκανε τον υπηρέτη κατά τη διάρκεια του πλου. Στην Αγγλία στην πόλη Γκράμπουθ, δούλεψε ως εργάτης στα κτήματα του Τιμοσέιν ο οποίος ήταν πρακτικός γιατρός, που είχε ζήσε στην Ινδία και έμαθε διάφορες Ινδικές θεραπείες.

Εκεί γνώρισε ένα νέο ονόματι Σλέην Λέβεν, που τον υιοθέτησε. Όταν κηρύχθηκε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος το 1914, ο Σλέην κατατάχθηκε ως εθελοντής στην αεροπορία. Όταν οι Άγγλοι κατέλαβαν τη Θάσο η μονάδα του μετακινήθηκε  εκεί, δημιουργώντας αεροδρόμιο στο Καζαβήτι. Από κοντά και ο Γυμνάσιος, που επέστρεψε στο νησί του και προσελήφθη ως υπηρέτης. Αργότερα πήρε προαγωγή και έγινε νοσοκόμος.

Το 1917, οι Γερμανοί με αεροπλάνα, έπληξαν το αγγλικό αεροδρόμιο της Θάσου, ρίχνοντας δεκάδες βόμβες. Πολλοί έχασαν τη ζωή τους, ενώ ο Γυμνάσιος τραυματίσθηκε στα πόδια και τα χέρια. Τότε άρχισε να χρησιμοποιεί  βότανα για να θεραπευθεί ο ίδιος και οι Άγγλοι τραυματίες. Φαίνεται πως είχε κάποιες επιτυχίες.

*Σκίτσο του Γυμνάσιου 

Ο Γεώργιος, γίνεται Γυμνάσιος…

Όταν τελείωσε ο πόλεμος, αρνήθηκε να επιστρέψει στην Αγγλία και άρχισε να σκέφτεται να γίνει μοναχός. Οι Άγγλοι σε ένδειξη ευγνωμοσύνης του έχτισαν ένα σπιτάκι στο Λιμένα Θάσου για να μένει. Στα τέλη του 1919 έφυγε οριστικά και πήγε στο Άγιο Όρος στο μοναστήρι της Μεγίστης Λαύρας όπου εκάρη μοναχός και ο Γεώργιος Τζανετής, πήρε έκτοτε το όνομα Γυμνάσιος. Εκεί ο Γυμνάσιος προσκολλήθηκε ως βοηθός του ιατρού- μοναχού Σπύρου Καμπανάου. Από τότε άρχισε να μεγαλώνει η φήμη του ως θεραπευτή και άρχισαν να καταφθάνουν πιστοί με καΐκια, ζητώντας γιατρειά.

Στα μέσα του 1928 έφυγε για άγνωστους λόγους από το Άγιο Όρος και εγκαταστάθηκε στην Ποταμιά της Θάσου, όπου ζούσε μια αδελφή του. Και εκεί η φήμη του που απλώνονταν, οδήγησε πολλούς ασθενείς Θασίτες από όλα τα χωριά να ζητήσουν τη βοήθειά του. Αργότερα με πίεση και του κοινοτάρχη Θεολόγου, μετεγκαταστάθηκε στη γενέτειρά του το Θεολόγο. Ο φιλόδοξος κοινοτάρχης άρχισε να μοιράζει προκηρύξεις παντού για τον θαυματουργό καλόγερο, θέλοντας να κάνει γνωστό το χωριό του.

Οι Ποταμίτες, που είδαν ότι έχασαν το κελεπούρι κατήγγειλαν στη Χωροφυλακή ότι στο Θεολόγο, γίνονται αγυρτείες από τον πατέρα Γυμνάσιο, που ασκεί ιατρική χωρίς να έχει δίπλωμα γιατρού και ότι τον εκμεταλλεύεται η κοινότητα Θεολόγου, που εισπράττει χρήματα από τους αφελείς ασθενείς. Οι καταγγελίες έγιναν και προς τον οικείο Μητροπολίτη. Τελικά ο πάτερ Γυμνάσιος συνελήφθη και οδηγήθηκε στον Εισαγγελέα Καβάλας. Όμως δεν διαπιστώθηκαν τα… σοβαρά παραπτώματά του και επέστρεψε στη Θάσο. Όμως και πάλι οι Ποταμίτες έπεισαν τους χωροφύλακες να τον συλλάβουν για εξακολουθούσε να γιατρεύει κόσμο. Απειλήθηκαν επεισόδια και αφέθηκε ξανά ελεύθερος ο Γυμνάσιος.

*Ο θάνατός του το 1935

Έτσι με συνεχείς ενοχλήσεις από τις αρχές του νησιού ακόμα και απελάσεις από τη Θάσο και ατελεύτητες ικεσίες από τους ασθενείς, έζησε ο πάτερ Γυμνάσιος, ο οποίος πέθανε ήσυχα στο χωριό του στη Θάσο, το φθινόπωρο του 1935.

Ο καλόγερος αυτός υπήρξε πασίγνωστος θεραπευτής σε όλη την Ελλάδα. Απλοί άνθρωποι του λαού τον λάτρεψαν ως πραγματικό άγιο. Παρά ταύτα για άλλους υπήρξε ένα αίνιγμα, γιατί λειτουργώντας ως πρακτικός γιατρός, αναστάτωσε όλη την Ελλάδα της εποχής του και έκανε και την αστυνομία να ασχοληθεί μαζί του.

Ο θάνατός του κλόνισε την πεποίθηση πολλών απλοϊκών ανθρώπων για τις ικανότητές του. Δηλαδή, πώς αυτός που γιάτρευε όπως πίστευαν όλες τις ασθένειες, δεν μπόρεσε να γιατροπορέψει τον εαυτό του και να καταλήξει να πεθάνει, σε σχετικά μικρή ηλικία.

*Εφημερίδα "Πατρίς" Αθηνών 1 Σεπτεμβρίου 1930

Θεράπευε με χρήση βοτάνων

Η «ιατρική» καριέρα του πατέρα Γυμνάσιου άρχισε περίπου από το 1930, όταν στα χωριά της Θάσου, άρχισαν να ακούγονται έντονα οι πρώτες επιτυχείς θεραπείες σε διάφορους ασθενείς. Γιάτρευε όλες τις ασθένειες με απλές συνταγές, κυρίως από βότανα.

Γρήγορα η φήμη του διαδόθηκε από τη Θάσο στα χωριά του Παγγαίου και από εκεί σε ολόκληρη τη Μακεδονία. Ασθενείς από παντού συνέρρεαν προς τον πατέρα Γυμνάσιο, βλέποντας σ’ αυτόν μια σανίδα σωτηρίας.

Οι αρχές άρχισαν να ανησυχούν και να διερωτώνται τι συμβαίνει με αυτόν τον μυστηριώδη καλόγερο. Όπως είχε γράψει η «Ακρόπολις» οι γιατροί απορούσαν «πώς κατόρθωσε ο αμόρφωτος αυτόν καλόγερος να κάμη τόσον κόσμον να πιστεύη ότι κρατούσε στα χέρια του τα κλειδιά της ζωής και του θανάτου». Αρχικά βέβαια όλοι επαναπαύθηκαν στην άποψη ότι πατήρ Γυμνάσιος θα έπειθε τους χωρικούς της Θάσου αλλά δεν θα μπορούσε να συνεχίσει να πείθει ευρύτερο κοινό. Τελικά μετά την επιτυχία που είχε, η αστυνομία των απέλασε από τη Θάσο. Και αυτός άρχισε να περιοδεύει σε διάφορες πόλεις της Βόρειας Ελλάδας, να φτάνει στον Πειραιά, αλλά και μέσα στην Αθήνα, πείθοντας πλέον και το… μορφωμένο κοινό του!

Η αστυνομία τον κυνηγούσε, αλλά υπήρχαν πολλοί πρόθυμοι που τον έκρυβαν από σπίτι σε σπίτι πιστεύοντας στις θαυματουργικές του θεραπευτικές ικανότητες. Στα σπίτια τον ανακάλυπταν οι πολυπληθείς θαυμαστές τους, τον κύκλωναν και εκλιπαρούσαν να τους δώσει τα θαυματουργά του φάρμακα, να τους δώσει συμβουλές και να τους θεραπεύσει.

Κάποτε είχε κρυφτεί στη Μονή του Οσίου Μελετίου στην Αττική και το μοναστήρι ταχύτατα μεταβλήθηκε σε τόπο παλλαϊκού προσκυνήματος. Εκεί τον βρήκαν οι δημοσιογράφοι, που έμειναν μαζί του μία ολόκληρη μέρα και διαπίστωσαν ότι έρχονταν γιατροί από την Κηφισιά και άλλα προάστια της Αθήνας ζητώντας να δουν και να συμβουλευθούν τον Γυμνάσιο.

Οι δημοσιογράφοι είχαν  τότε μια εκτενή συζήτηση με ένα γιατρό, που είχε σπεύσει και αυτός να δει από κοντά τι άνθρωπος ήταν αυτός ο μυστηριώδης μοναχός, για τον οποίο τόσα πολλά ακούγονταν. Ο γιατρός κατέληξε στο εξής συμπέρασμα, όπως το περιέγραψε στους δημοσιογράφους:

-Πρόκειται περί ομαδικής υποβολής του κοινού, είπε. Υπάρχουν άνθρωποι, πάσχοντες από ανίατα νοσήματα, τους οποίους η ειλικρίνεια της επιστήμης, τους απελπίζει. Αυτούς εμπνέει ο Γυμνάσιος και αυτοί γίνονται κήρυκες της… παντοδυναμίας του. Η ελπίδα είναι αυτή μια δύναμη και μάλιστα η μεγαλύτερη δύναμη στη ζωή.

Ο ταπεινός καλόγερος της Θάσου, εξακολουθούσε να μαγεύει τα πλήθη, που έτρεχαν πίσω του σαν υπνωτισμένα εκλιπαρώντας ακόμα και απίστευτες, αλλά και ανέφικτες θεραπείες. Πραγματικά έκανε τους πάντες να ελπίζουν, έστω και αν δεν τους θεράπευε όλους. Ταυτόχρονα γύρω του κινούνταν και διάφοροι εκμεταλλευτές αυτού του φαινομένου, κάνοντας εμπόριο ελπίδας ανάμεσα στους απελπισμένους από την επιστήμη.

*Δημοσίευμα του 1930

Ξέρω 2.000 είδη βοτάνων…

Τον Ιούλιο του 1930 τον συνάντησε στη Θάσο ο δημοσιογράφος των «Μακεδονικών Νέων» Βασίλης Μεσολογγίτης, ο οποίος επί ημέρες δημοσίευε ρεπορτάζ από τις κινήσεις του φημισμένου καλόγερου και τις εντυπώσεις όσων των ακολουθούσαν περιμένοντας το θαύμα της ίασής τους. Δημοσίευε επίσης και αφηγήσεις ιαθέντων.

Ρώτησε τον Γυμνάσιο:

-Ποιες ασθένειες θεραπεύετε, γέροντά μου;

-Όλες σχεδόν, όταν δεν έχουν φτάσει στο απροχώρητον.

-Δηλαδή;

-Δηλαδή δεν είναι δυνατόν βέβαια να γίνει καλά ένας που έφτασε πλέον να ξεψυχά. Και αν κανενός του κόπηκε το πόδι εγώ δεν είναι Θεός να του βάλω καινούργιο πόδι.

-Αυτές οι συνταγές που κυκλοφορούν είναι δικές σας;

-Εγώ συνταγές δεν έγραψα ποτέ αφού δεν ξέρω και να γράψω. Εγώ ξέρω βότανα μόνον και ξέρω δύο χιλιάδες είδη βότανα και με αυτά κάνω ό,τι κάνω.

*Το βιβλίο που... δεν έγραψε ο ίδιος! 

Εγώ δεν έγραψα βιβλίο

Εκείνο τον καιρό είχε κυκλοφορήσει ακόμα και βιβλίο με συνταγές του πατρός Γυμνασίου, από Καβαλιώτες που είχαν συγκεντρώσει κάποιες και τύπωσαν φυλλάδιο με τον τίτλο «Εξήκοντα συνταγαί δια την θεραπείαν διαφόρων ασθενειών υποδεικνυόμεναι υπό του μοναχού Γυμνασίου Λαυριώτου». Πουλιόταν το φυλλάδιο για ένα τάληρο! Εφημερίδες της Καβάλας άρχισαν να αναδημοσιεύουν συνταγές. Έγινε μεγάλος θόρυβος. Ο Γυμνάσιος όμως ήταν σαφής. Έναντι όλων αυτών έλεγε ότι δεν δίνει οδηγίες και φάρμακα για ασθενή που δεν θα τον εξέταζε ο ίδιος και πρόσθετε:

«Αν δεν ιδώ τον άρρωστο δια να καταλάβω την ασθένειαν  που υποφέρει δεν ημπορώ να δώσω καμίαν συμβουλήν και κανένα φάρμακον».

Ο βίος του υπήρξε περιπετειώδης, αλλά ο ίδιος υπήρξε ανιδιοτελής. Πρόσφερε ό,τι μπορούσε σε ανθρώπους που είχαν ανάγκη. Ο μύθος γύρω από το όνομά του επιβιώνει έως τις μέρες μας.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Υστερόγραφο

Οι στίχοι του ομώνυμου τραγουδιού

Ο πάτερ Γυμνάσιος 
καλόγερος άξιος
επούλαγε βότανα 
για κάθε αρρώστια
μα ήξερε κι έλεγε 
όλα τα ξόρκια.

"’Eμπλαστρα πάρτε από μένα
ευλογημένα και φτηνά, 
ένα κοτόπουλο το ένα
ή φρέσκα αυγά σημερινά
μα επειδής εγώ νηστεύω, 
τα θέλω Σαρακοστιανά".

Ο πάτερ Γυμνάσιος 
καλόγερος άξιος
και φάρμακα έδινε
γι αυτές που ήταν στείρες
μονάχα που στοίχιζαν
δυο κίτρινες λίρες.

"’Eμπλαστρα πάρτε από μένα
ευλογημένα και φτηνά, 
ένα κοτόπουλο το ένα
ή φρέσκα αυγά σημερινά
μα επειδής εγώ νηστεύω, 
τα θέλω Σαρακοστιανά".

Και το τραγούδι από το You Tube

ΠΗΓΕΣ

*Αρχεία εφημερίδων «Μακεδονικά Νέα» και «Ακρόπολις»