Δημοσιογράφος Ιω. Δαμηλάτης:Έπεσε γενναίως μαχόμενος…

*Ο δημοσιογράφος Ιωάννης Δ. Δαμηλάτης, έφεδρος υπολοχαγός

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Το σώμα των δημοσιογράφων, που τόσες ανοίκειες επιθέσεις δέχεται από άτομα (αλλά και θεσμούς εσχάτως) μπορεί να σεμνύνεται, για την συνολική εθνική προσφορά του στους αγώνες του έθνους, αλλά και για τις θυσίες μεμονωμένων μελών του.

                Μια τέτοια περίπτωση θα γνωρίσουμε σήμερα από την περίοδο της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Πρόκειται για τον Ιωάννη Δ. Δαμηλάτη, που είχε γεννηθεί στην Καλαμάτα.

                Ήταν γνωστός δημοσιογράφος και διακρίθηκε από την εποχή των Βαλκανικών Πολέμων, όταν είχε τραυματισθεί στη μάχη του Κιλκίς και νοσηλεύθηκε στην Πολυκλινική Αθηνών. Έχασε τη ζωή του το 1921 πολεμώντας στη μάχη του Ακ Μπουνάρ. Και η οικογένειά του όμως είχε τίτλους τιμής, αφού ήταν το τρίτο μέλος της, που έχανε τη ζωή του πολεμώντας. Αλλά και μεταξύ των δημοσιογράφων την εποχή εκείνη ήταν ο τέταρτος πεσών. Είχε προηγηθεί ο ηρωικός θάνατος του Ευστάθιου Δογάνη, του Πέτρου Καλαμίδα και του Αλέξανδρου Λάκκα.

*Η είδηση του θανάτου του Ιωάννη Δαμηλάτη

                Η μάχη που διεξήχθη στις 8 Ιουλίου 1921 ήταν κρίσιμη για την έκβαση των επιχειρήσεων. Ενώ είχε καταληφθεί η Κιουτάχεια, τα ελληνικά στρατεύματα εξακολούθησαν να προελαύνουν, καταδιώκοντας τις δυνάμεις του Κεμάλ, που υποχωρούσαν, προς την γραμμή του Εσκή Σεχήρ- Σεϊντί Γκαζί. Το πρωί εκείνης της ημέρας, ο εχθρός έδειξε ότι προσπαθεί να παίξει το τελευταίο χαρτί του, επιχειρώντας να προκαλέσει ρήγμα στο ελληνικό μέτωπο. Το βάρος έπεσε στον τομέα που υπεράσπιζε το Γ΄ Σώμα Στρατού και δυτικά της κορυφογραμμής Γιουρούκ Καρατζά Βεράν- Σεβίλκιοϊ- Κούκ Καγιά. Το Α΄ Σώμα Στρατού αντιμετώπιζε την τουρκική αντεπίθεση στο μέτωπο του Σεϊντι Γκαζί. Η μάχη μαίνονταν και στη γραμμή Ακ Μπουνάρ- Ντερβέν- Αλμπανός.

                Τελικά, μετά από υπερπροσπάθεια οι Τούρκοι ανατρέπονται και υποχωρούν άτακτα προς κάθε κατεύθυνση.

                Ο αντικειμενικός σκοπός, δηλαδή η κατάληψη του Εσκή Σεχήρ (του αρχαίου Δορυλαίου) είχε επιτευχθεί.  Προηγήθηκε η κατάληψη της Κιουτάχειας.

                Αλλά η μοίρα υπήρξε βάσκανος για τον έφεδρο υπολοχαγό από την Καλαμάτα Ιωάννη Δαμηλάτη, που έπεσε ηρωικά μαχόμενος.

Τον έθαψαν οι εύζωνοι...

                Το θάνατο και την ταφή του, περιέγραψε ο ανθυπίατρος Β. Μήτσος σε επιστολή που έστειλε στη διεύθυνση του «Ελεύθερου Τύπου». Η επιστολή αυτή είναι ένα μοναδικό ντοκουμέντο για το θάνατο του δημοσιογράφου και είναι η ακόλουθη:

Ακ Μπουνάρ (επί της οδού Αγκύρας)

9 Ιουλίου 1921

Προς την Διεύθυνσιν

Ελευθέρου Τύπου

Αθήνας

Κύριε Διευθυντά,

Με ματωμένη καρδιά σας αναγγέλλω, ότι ο εκλεκτός συνεργάτης σας, ο ανεκτίμητος φίλος μου Γιάννης Δαμηλάτης, έπεσε γενναίως μαχόμενος χθες 1.15 μμ εις τα άξενα υψώματα του Ακ Μπουνάρ.

Ο δημοσιογραφικός κόσμος είναι απαρηγόρητος, διότι τόσον υπέροχα τον αντεπροσώπευσεν ο αθάνατος Γιάννης Δαμηλάτης.

Ο ενταφιασμός του παλληκαριού έγινε σήμερα, με το γλυκοχάραγμα της αυγής, υπό των συμπολεμιστών του ευζώνων και αξιωματικών του 1/38 Συντάγματος Ευζώνων.

Αγριολούλουδα της Μικράς Ασίας, ποτισμένα με τα δάκρυά μας, και η γαλανόλευκος εσκέπασαν για πάντα τον γενναίον μας Ακρίταν, που ακόμα χαμογελούσε σαν νάλεγε:

«Αν είναι να πεθάνουμε για την Ελλάδα… Μια φορά κανείς πεθαίνει…».

 Β. Μήτσος

Ανθυπίατρος

*Από το πρωτοσέλιδο άρθρο του Ανδρέα Καβαφάκη στον "Ελεύθερο Τύπο" (15/7/1921)

                Στις 15 Ιουλίου 1921, ο εκδότης του «Ελεύθερου Τύπου» Ανδρέας Καβαφάκης με πρωτοσέλιδο άρθρο του με τίτλο «Κόλλυβα» έγραφε μεταξύ άλλων για τον θανόντα Δαμηλάτη:

                «Δεν είχε τίποτε το κοινόν με τον τύπον της θορυβώδους ανδρείας, ήτις σταδιοδρομεί όπισθεν της καυχήσεως και της προκλήσεως, τίποτε το κοινόν με τον τύπον του αφόβου επαγγελματίου σπαθιστού, όστις πληροί την ειρήνην και τον πόλεμον με ιταμήν ασέβειαν προς τον κίνδυνον και το καφενείον με την βροντώδη αφήγησιν των άθλων του  και τον οποίον ο ρομαντισμός των Δουμά ανήγαγεν εις ήρωα. Απλούς. Σεμνός. Μετριόφρων. Αθόρυβος. Άνθρωπος όστις ωλίσθαινε μάλλον όπως μη προκαλέση την προσοχήν ή εβάδιζε. Ψυχή ονειροπόλου, ήτις κατώρθωσε να υψωθεί δια της οδυνηροτέρας των θυσιών μέχρι του ονείρου της».

                Και σε άλλο σημείο ο Καβαφάκης τόνιζε:

                «Ταπαίπωρε φίλε! Μας έγραφες: «Είναι λοιπόν αληθές, ότι μεγάλα κράτη μηχανορραφούν όπως μας αποσπάσουν από την γην αυτήν, η οποία είναι κάτι πλειότερον από ελληνική, διότι είναι ΠΡΩΤΟΕΛΛΗΝΙΚΉ και εις την οποίαν όταν οι πρώτοι ελληνικοί αποικισμοί έφθασαν υπό την ώθησιν φιλίων ανέμων της Μητροπόλεως, την εύρον ήδη κεκαλυμένην από τα ισχυρά μνημεία του πρωτοαιγαιωτικού πολιτισμού…».

                Για τον Δαμηλάτη, ο Καβαφάκης σημείωνε αναφερόμενος στις προσωπικές φιλοδοξίες του συνεργάτη του: «Πόσον βαθέως συνησθάνετο η μειδιώσα αταραξία του, ότι η εκστρατεία αύτη θα ήτο η τελευταία του! Μας έγραφεν: «Έχω δύο τραύματα και οκταετή πόλεμον εις την ράχιν μου. Δεν είναι απίθανον αι επιχειρήσεις, εις ας θα λάβω μέρος, νε συντρίψουν οριστικώς την πένναν μου. Αλλά αν ζήσω δεν θα σας στείλω πλέον βιαστικάς πυρετώδεις ανταποκρίσεις, περιγραφούσας την μεμονωμένην μάχην, την μικροσυμπλοκήν, το καθημερινόν γεγονός, το επεισόδιον… Η φιλοδοξία μου είναι να σας δώσω ένα συνθετικόν πίνακα του ελληνικού αγώνος, να καταστώ ο ψύχραιμος και αμερόληπτος ιστοριογράφος της μεγίστης ίσως προσπαθείας της αθανάτου μας φυλής».

                (Σ.Σ. Ο Ανδρέας Καβαφάκης δολοφονήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 1922 έξω από το σπίτι του στην οδό Τροίας από τραμπούκους, θύμα και αυτός των παθών του Διχασμού).

*Από το φιλολογικό μνημόσυνο στη Σμύρνη (22 Ιουλίου 1921)

                Μερικές μέρες μετά τον θάνατο του Δαμηλάτη, ο Σύνδεσμος Συντακτών Εφημερίδων οργάνωσε στη Σμύρνη, στην αίθουσα της Ελληνικής Λέσχης φιλολογικό μνημόσυνο στη μνήμη του.

                Το ΔΣ του Συνδέσμου Συντακτών Εφημερίδων (του οποίου ήταν μέλος ο Δαμηλάτης) απέστειλε τηλεγραφικώς τα συλλυπητήριά του στην οικογένεια του πεσόντος, στις προϊστάμενές του στρατιωτικές αρχές, στην Ένωση Συντακτών Αθηνών και στον «Ελεύθερο Τύπο». Στα γραφεία του Συνδέσμου Συντακτών Εφημερίδων αναρτήθηκε τιμητικά η φωτογραφία του Ιωάννη Δαμηλάτη.

                Η οικογένεια του Δημητρίου Ι. Δαμηλάτη ζήτησε από τον «Ελεύθερο Τύπο» να διαβιβασθούν οι ευχαριστίες της σε όλους τους συμμετασχόντες στο βαρύ πένθος της για την απώλεια του Ιωάννη Δαμηλάτη «γενναίως πεσόντος υπέρ Πατρίδος» και στους συναδέλφους του και συνεργάτες της εφημερίδας.

                Ένας δημοσιογράφος και ποιητής ο Γεώργιος Αθάνας, που εκείνη την εποχή βρίσκονταν στη Μικρά Ασία ως απεσταλμένος της εφημερίδας «Νέα Πολιτεία» συγκινημένος από το θάνατο του συναδέλφου του έγραψε ποίημα που αργότερα το περιέλαβε στην ποιητική του συλλογή «Αίνος και θρήνος. Ο Γεώργιος Αθάνας είναι ο ακαδημαϊκός και πολιτικός Γεώργιος Αθανασιάδης- Νόβας,  που το 1965 πρωταγωνίστησε στα γεγονότα της λεγόμενης αποστασίας. Συγκεκριμένα έγραψε:

Σπαραχτικό το ξάφνιασμα του φίλου σου τον τάφο

Να ιδείς απρόοπτα όπως περνάς στης μάχης το πεδίο.

Ένα σπαθί αξιωματικού νάναι στημένο επάνω

Κι ένα κομμάτι από χαρτί να γράφει τ’ όνομα του.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΑΜΗΛΑΤΗΣ

Την πέννα μου ακονίζω χωριστά να γράψω

Λίγα λόγια δακρυστά για τη ζωή σου τη στεφανωμένη.

Ο θάνατός σου Φίλε, ζηλευτός

Σ’ άρπαξε της Δόξας ο αετός στα δυνατά φτερά τα ματωμένα.

Στην έρημο ο τάφος σου έχει ανοιχθεί του στήσαν άλλοι επάνω το σπαθί,

Κι εγώ την ορφανή σου Γιάννη, πέννα…

*Το ποίημα του Άγγελου Τσαγγαράκι στον "Ελεύθερο Τύπο" (24/7/1921)

                Συγκινημένος και ένας άλλος ποιητής ο Άγγελος Τσαγγαράκις δημοσίευσε στον «Ελεύθερο Τύπο» (24 Ιουλίου 1921) το εξής ποίημα:

ΣΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΔΑΜΗΛΑΤΗ

Μας έφυγες και Συ και πας στη χώρα

Της λησμονιάς. Ωραία! Τρισωραία!!

Εσβύστηκες πεθαίνοντας γενναία

Στου Δορυλαίου τις κορφές πολυώρα

Και χάθηκε η ψυχή σου η λευκοφόρα,

Πίσω από των ονείρων την αυλαία.

Στο μνήμα σου μια κορασιά Σμυρναία

Γονατιστή- από πεντελήσια δώρα-

Ας λέη της γενιάς στεφανηφόρα,

Τη θύμιση των Βάρδων του Αχιλλέα.

Κι αν στα λειβάδια φτάση τα μοιραία

Του δειλινού η ψυχούλα σου μιαν ώρα

Και πάει να πιή «στης λησμονιάς της βρύση».

Του Δρίσκου ο αδελφός ΘΑ ΤΗ ΦΙΛΗΣΗ

                Τα κόκκαλα του δημοσιογράφου Γιάννης Δαμηλάτη έμειναν στα χώματα του μακρινού Ακ Μπουνάρ. Το παράδειγμά του όμως, παράδειγμα πατριωτισμού και αυτοθυσίας, φτάνει ως εμάς… Αρκεί να το δούμε ξεκάθαρα, χωρίς εκπτώσεις και συμβιβασμούς. Μας είναι χρήσιμο στις μέρες μας, μέρες απαξίωσης του δημοσιογραφικού επαγγέλματος…

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης