Από το ΒΗΜΑ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=2&artid=365450&dt=07/11/2010
«Ήρθαμε για ψώνια και για ΤV!»
Εν όψει των βουλευτικών εκλογών της 16ης Φεβρουαρίου 1964, με την Ελλάδα κυριολεκτικά στα πρόθυρα ενός πολέμου με την Τουρκία εξαιτίας του Κυπριακού και της προσφυγής του Μακαρίου στον ΟΗΕ προκειμένου να αποτρέψει σχέδιο εφαρμογής νατοϊκού ελέγχου στο νησί, μερικούς μόνο μήνες μετά τη δολοφονία Λαμπράκη, με τον Ανένδοτο να βράζει και τον βασιλιά Παύλο να ασθενεί, τον Οκτώβριο του 1963 η «σεπτή άνασσα», η «άνασσα Εργάνη» (Working Queen), όπως την αποκάλεσαν στις ΗΠΑ, αποδέχεται την πρόσκληση του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης να παρευρεθεί στους εορτασμούς επί τη επετείω 75 ετών από της ιδρύσεως του Κολεγίου Θηλέων Μπάρναρντ για τις Τέχνες και να λάβει τον τίτλο της επιτίμου διδάκτορος των Νομικών Επιστημών. Την επίσκεψη εκείνη, όπως και τα γεγονότα της εποχής, θα φωτίσει το συγκεκριμένο άρθρο μέσα από τη διπλωματική αλληλογραφία Αθήνας- Ουάσιγκτον.
Οσο και αν ακούγεται απίθανο, αυτές ήταν οι πρώτες δηλώσεις της «ανάσσης» ενώπιον εκπροσώπων του αμερικανικού Τύπου μόλις πάτησε το πόδι της στην αποβάθρα Ρier 86 του ποταμού Χάντσον στο Μανχάταν αποβιβαζόμενη από το υπερωκεάνιο «United States» που είχε αποπλεύσει από τον λιμένα της Χάβρης, συνοδευόμενη από την 22χρονη θυγατέρα της Ειρήνη και το εξάχρονο σκυλάκι της Τόπσι. Παρά την αγωνιώδη προσπάθεια του έλληνα πρεσβευτή στην Ουάσιγκτον Αλέξανδρου Μάτσα, που την υποδεχόταν, να υπογραμμίζει στα τηλεγραφήματά του προς την Αθήνα επί τρεις μήνες τη χρησιμότητα της επίσκεψής της για προβολή των ελληνικών θεσμών στην πέραν του Ατλαντικού υπερδύναμη, η Φρειδερίκη χαμογελαστή, με μάλλινο γκρι ταγέρ και τελειώματα όπως και το καπέλο από γούνα τσιντσιλά, εμφάνιση που συμπλήρωναν σμαραγδένια κοσμήματα στον λαιμό και στ΄ αφτιά, δήλωνε στους έκπληκτους δημοσιογράφους: «Θέλω να μείνω στο δωμάτιό μου και να χαζεύω ώρες στην τηλεόραση. Λατρεύω να βλέπω ταινίες, ακόμη και διαφημίσεις. Ξέρετε, στην Ελλάδα δεν έχουμε ΤV!» («Τhe Νew Υork Τimes», 24.1.1964).
Πλην των δημοσιογράφων, ωστόσο, την «υποδέχονταν» και διαδηλωτές με πλακάτ που έγραφαν «Πήγαινε πίσω, Φρειδερίκη, σαν και σένα έχουμε πολλούς εδώ» που υπέγραφε η Αντιφασιστική Νεολαία (Υouth Αgainst Fascism). Στις δε επίμονες ερωτήσεις των δημοσιογράφων, μία για τις εξελίξεις στην Κύπρο ή αν την ενοχλούσαν οι διαδηλώσεις εις βάρος της, απαντούσε ως εξής: «Επί έξι ημέρες στο πλοίο δεν άκουγα ειδήσεις» και «τίποτε δεν με ενοχλεί πια, είμαι μαθημένη. Ξέρετε, στο Λονδίνο πλήρωναν τους διαδηλωτές μία λίρα Αγγλίας για να έλθουν έξω από το ξενοδοχείο μου να φωνάζουν» (σ.σ.: επρόκειτο για τη γνωστή επίσκεψη που είχε προσπαθήσει να αποτρέψει η κυβέρνηση Κ. Καραμανλή με τα γνωστά δυσάρεστα αποτελέσματα).
Εννοείται ότι η αντίδραση τόσο της ακαδημαϊκής κοινότητας μέσα στο Κολούμπια, όταν ήδη από τον Οκτώβριο του 1963 κυκλοφόρησε η είδηση πρόσκλησης της Φρειδερίκης από το ίδρυμα, όσο και των ΜΜΕ αντιμετωπίστηκε στο ψυχροπολεμικό κλίμα της εποχής με μερίδα του Τύπου, όπως και τη διπλωματική αλληλογραφία Αθήνας- Ουάσιγκτον, να διαβλέπει παντού «κομμουνιστικό δάκτυλο» ή «και... Τούρκους ανάμεσα στους διαδηλωτές» («Εθνικός Κήρυξ», 24.1.1964). Έγραφε χαρακτηριστικά ο πρέσβης Αλ. Μάτσας στις 13 Νοεμβρίου 1963 κατά την προπαρασκευή της βασιλικής επίσκεψης σε άκρως απόρρητο έγγραφό του (ΑΠ 4009): «...Ζήτημα δημιουργηθέν εν Columbia University δεν ήτο επιτοπίου εμπνεύσεως αλλά πλόκαμος κομμουνιστικής επιβουλής κατά θεσμών Ελλάδος», έκανε δε λόγο περί «πιθανής ελεύσεως εκ του εξωτερικού εκγυμνασμένων ταραχοποιών προς τόνωσιν επιτοπίων στοιχείων διά πρόκλησιν επεισοδίων». Συμπλήρωνε, τέλος, ότι «δυστυχώς Αμερικανική Διοίκησις δύναται παρεμποδίση είσοδον μόνον σεσημασμένων κομμουνιστών...» (όπ.π.).
Εν προκειμένω ο... κομμουνιστικός δάκτυλος που κρυβόταν πίσω από τον ανώνυμο συντάκτη της επιστολής στη φοιτητική εφημερίδα «Τhe Spectator» του Πανεπιστημίου Κολούμπια δεν ήταν άλλος από τον βρετανό καθηγητή Studdert Κennedy, τις διασυνδέσεις του οποίου με τα εν Λονδίνω «ταραχοποιά στοιχεία» ερευνούσαν οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες με τη βοήθεια της Σκότλαντ Γιαρντ! (Μελάς από Λονδίνο, ΑΠ 5543, 24.10.1963)
Το ίδιο μάλιστα φύλλο, δύο μόλις ημέρες μετά την αιφνίδια απόφαση της Φρειδερίκης να διακόψει τον χρόνο παραμονής της στις ΗΠΑ και να αναχωρήσει στις 4 αντί στις 7 Φεβρουαρίου αεροπορικώς για Αθήνα, έγραφε με τίτλο «Βασίλισσα για μία ημέρα» σχετικά με την απαγόρευση πικετοφορίας στο campus του Κολούμπια: «Η σκοπιμότης πρυτάνευσε δυστυχώς και η βασίλισσα των Ελλήνων, γνωστή για το ναζιστικό παρελθόν της και το ότι σήμερα εκπροσωπεί ένα κράτος που παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, με δεκάδες χιλιάδες εξορίστους σε ξερονήσια εξαιτίας της ιδεολογίας τους, βραβεύτηκε από τον πρόεδρο του Πανεπιστημίου Κirk,τον ίδιο που απαγόρευσε, φιμώνοντας την ελευθερία λόγου των φοιτητών, τις διαμαρτυρίες κατά της επιλογής να τιμηθεί η Φρειδερίκη από το Columbia με πρόσχημα τη διασύνδεση του ελληνικού πνεύματος με το Κολλέγιο Βarnard. Αποδείχθηκε, ωστόσο, ότι δεν ήταν η ελευθερία η αρχή που κληροδότησε το αρχαίο ελληνικό πνεύμα στο Columbia αλλά ο σκοταδισμός και η έλλειψη ανοχής». Ωστόσο, παρά την απαγόρευση πικετοφορίας, ο προαύλιος χώρος μπροστά από τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου όπου οργανώθηκε η τελετή γέμισε με φυλλάδια που είχαν φωτογραφίες της Φρειδερίκης, πριγκίπισσας του Αννόβερου το 1936, μαζί με τους αδελφούς της πρίγκιπες Χάινριχ και Κρίστιαν, ντυμένους με ναζιστικές στολές, ως μέλη της χιτλερικής νεολαίας. Σημειωτέον, από τον Οκτώβριο ήδη του 1963 η καθημερινή φοιτητική εφημερίδα «Columbia Daily Spectator» είχε χαρακτηρίσει την πρόσκληση του Μπάρναρντ προς τη βασίλισσα Φρειδερίκη «εξαιρετικά ατυχή» («extremely odd»), δεδομένου ότι ποσοστό 75% των φοιτητών ήσαν εβραίοι, και αποκάλυπτε ότι πίσω της κρύβονταν προσωπικοί λόγοι, καθώς η πρόεδρος του Κολεγίου Μπάρναρντ Rοsemarie Ρark ήταν φίλη της Φρειδερίκης.
Το πρόγραμμα της επίσκεψης,για την οποία δαπανήθηκαν 14.700 δολάρια και επιπλέον άλλες 250.000 δρχ. «εκ του μηχανισμού δαπάνης στεγάσεως και κινήσεως σεπτής Ανάσσης και ακολουθίας αυτής»(ΥΠΕΞ Λ. Παπάγος προς Κ. Χοϊδά, αρχηγό Γραφείου ΑΜ του βασιλέως, ΑΠ ΓΗ 4050-83, 7.1.1964),για δώρα, μετακινήσεις, διαμονή στο γνωστό «Waldorf Αstoria», δείπνα, αλλά και επιπλέον 500 δολάρια για δεξίωση στο Γ. Προξενείο Ν. Υόρκης και 2.335 δολάρια για την αλλαγή «φθαρέντος τάπητος και εκτέλεσιν επειγουσών επισκευών εις μεγάλην κλίμακα πρεσβευτικού μεγάρου ως και σαλόνι ιδιαιτέρων διαμερισμάτων όπου καταλύση Σεπτή Άνασσα» (Καλογεράς από πρεσβεία Ουάσιγκτον, ΑΠ 4424, 20.12.63), περιελάμβανε: Μετάβαση οδικώς στην Ουάσιγκτον, πρόγευμα την Κυριακή 25 Ιανουαρίου αρχικά με τον πρόεδρο Κένεντι και τη σύζυγό του, που όμως, επειδή εν τω μεταξύ είχε δολοφονηθεί, με τον πρόεδρο Τζόνσον και τη γυναίκα του Ρόζμαρι, επίσκεψη στο ακρωτήριο Κανάβεραλ που είχε μετονομασθεί ήδη σε «Κένεντι» και, αντί για φιλανθρωπικά σωματεία ή νοσοκομεία, η κατόπιν εκδηλωθείσης προτιμήσεως της Φρειδερίκης επίσκεψη στην Εθνική Πινακοθήκη, δοξολογία στον καθεδρικό ναό της Νέας Υόρκης, χοροστατούντος του Αρχιεπισκόπου Αμερικής, γεύμα στον ΟΗΕ προς τιμήν της από τον Γ.Γ. Ου Θαντ και προσκεκλημένους τον πρόεδρο και τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, συνεντεύξεις στα περιοδικά «Τime», «Life» και τους «Νew York Τimes»,αποκλεισθέντος του ΝΒC, καθ΄ ότι, όπως εισηγείτο ο έλληνας πρεσβευτής στην Ουάσιγκτον Αλ.Μάτσας, «πρόκειται περί ανακρίσεως περισσότερον παρά συνεντεύξεως, καθ' ην ακόμα και λίαν πεπειραμένοι δημόσιοι άνδρες δεν κατόρθωσαν να αποφύγουν εμφανή περιέλευσίν των εις αμηχανίαν»(ΑΠ 4250/Α/1).
Ιδιωτική επίσκεψη στη χήρα Κένεντι Ζακλίν, η οποία διέμενε πενθούσα στην οικία Χάριμαν στη Νέα Υόρκη, καθώς και δείπνο προς 50 δολάρια το άτομο στο ξενοδοχείο «Ρlaza» από τη Royal Ηellenic Foundation for Charities (οι ΑΧΕΠΑΝΣ είχαν λάβει αρνητική απάντηση λόγω περιορισμένου διαθέσιμου χρόνου), συμπεριλαμβάνονταν επίσης στο πρόγραμμα εκείνης της επίσκεψης που, όπως φαίνεται από την ανάγνωση του Τύπου της εποχής, πρέπει να απόλαυσε σε υπερθετικό βαθμό η Φρειδερίκη...
Η κυρία Φωτεινή Τομαή είναι προϊσταμένη της Υπηρεσίας Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου του υπουργείου Εξωτερικών.
ΣΧΟΛΙΟ ΔΙΚΟ ΜΟΥ
Οσο και αν ακούγεται απίθανο, αυτές ήταν οι πρώτες δηλώσεις της «ανάσσης» ενώπιον εκπροσώπων του αμερικανικού Τύπου μόλις πάτησε το πόδι της στην αποβάθρα Ρier 86 του ποταμού Χάντσον στο Μανχάταν αποβιβαζόμενη από το υπερωκεάνιο «United States» που είχε αποπλεύσει από τον λιμένα της Χάβρης, συνοδευόμενη από την 22χρονη θυγατέρα της Ειρήνη και το εξάχρονο σκυλάκι της Τόπσι. Παρά την αγωνιώδη προσπάθεια του έλληνα πρεσβευτή στην Ουάσιγκτον Αλέξανδρου Μάτσα, που την υποδεχόταν, να υπογραμμίζει στα τηλεγραφήματά του προς την Αθήνα επί τρεις μήνες τη χρησιμότητα της επίσκεψής της για προβολή των ελληνικών θεσμών στην πέραν του Ατλαντικού υπερδύναμη, η Φρειδερίκη χαμογελαστή, με μάλλινο γκρι ταγέρ και τελειώματα όπως και το καπέλο από γούνα τσιντσιλά, εμφάνιση που συμπλήρωναν σμαραγδένια κοσμήματα στον λαιμό και στ΄ αφτιά, δήλωνε στους έκπληκτους δημοσιογράφους: «Θέλω να μείνω στο δωμάτιό μου και να χαζεύω ώρες στην τηλεόραση. Λατρεύω να βλέπω ταινίες, ακόμη και διαφημίσεις. Ξέρετε, στην Ελλάδα δεν έχουμε ΤV!» («Τhe Νew Υork Τimes», 24.1.1964).
Εννοείται ότι η αντίδραση τόσο της ακαδημαϊκής κοινότητας μέσα στο Κολούμπια, όταν ήδη από τον Οκτώβριο του 1963 κυκλοφόρησε η είδηση πρόσκλησης της Φρειδερίκης από το ίδρυμα, όσο και των ΜΜΕ αντιμετωπίστηκε στο ψυχροπολεμικό κλίμα της εποχής με μερίδα του Τύπου, όπως και τη διπλωματική αλληλογραφία Αθήνας- Ουάσιγκτον, να διαβλέπει παντού «κομμουνιστικό δάκτυλο» ή «και... Τούρκους ανάμεσα στους διαδηλωτές» («Εθνικός Κήρυξ», 24.1.1964). Έγραφε χαρακτηριστικά ο πρέσβης Αλ. Μάτσας στις 13 Νοεμβρίου 1963 κατά την προπαρασκευή της βασιλικής επίσκεψης σε άκρως απόρρητο έγγραφό του (ΑΠ 4009): «...Ζήτημα δημιουργηθέν εν Columbia University δεν ήτο επιτοπίου εμπνεύσεως αλλά πλόκαμος κομμουνιστικής επιβουλής κατά θεσμών Ελλάδος», έκανε δε λόγο περί «πιθανής ελεύσεως εκ του εξωτερικού εκγυμνασμένων ταραχοποιών προς τόνωσιν επιτοπίων στοιχείων διά πρόκλησιν επεισοδίων». Συμπλήρωνε, τέλος, ότι «δυστυχώς Αμερικανική Διοίκησις δύναται παρεμποδίση είσοδον μόνον σεσημασμένων κομμουνιστών...» (όπ.π.).
Το ίδιο μάλιστα φύλλο, δύο μόλις ημέρες μετά την αιφνίδια απόφαση της Φρειδερίκης να διακόψει τον χρόνο παραμονής της στις ΗΠΑ και να αναχωρήσει στις 4 αντί στις 7 Φεβρουαρίου αεροπορικώς για Αθήνα, έγραφε με τίτλο «Βασίλισσα για μία ημέρα» σχετικά με την απαγόρευση πικετοφορίας στο campus του Κολούμπια: «Η σκοπιμότης πρυτάνευσε δυστυχώς και η βασίλισσα των Ελλήνων, γνωστή για το ναζιστικό παρελθόν της και το ότι σήμερα εκπροσωπεί ένα κράτος που παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, με δεκάδες χιλιάδες εξορίστους σε ξερονήσια εξαιτίας της ιδεολογίας τους, βραβεύτηκε από τον πρόεδρο του Πανεπιστημίου Κirk,τον ίδιο που απαγόρευσε, φιμώνοντας την ελευθερία λόγου των φοιτητών, τις διαμαρτυρίες κατά της επιλογής να τιμηθεί η Φρειδερίκη από το Columbia με πρόσχημα τη διασύνδεση του ελληνικού πνεύματος με το Κολλέγιο Βarnard. Αποδείχθηκε, ωστόσο, ότι δεν ήταν η ελευθερία η αρχή που κληροδότησε το αρχαίο ελληνικό πνεύμα στο Columbia αλλά ο σκοταδισμός και η έλλειψη ανοχής». Ωστόσο, παρά την απαγόρευση πικετοφορίας, ο προαύλιος χώρος μπροστά από τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου όπου οργανώθηκε η τελετή γέμισε με φυλλάδια που είχαν φωτογραφίες της Φρειδερίκης, πριγκίπισσας του Αννόβερου το 1936, μαζί με τους αδελφούς της πρίγκιπες Χάινριχ και Κρίστιαν, ντυμένους με ναζιστικές στολές, ως μέλη της χιτλερικής νεολαίας. Σημειωτέον, από τον Οκτώβριο ήδη του 1963 η καθημερινή φοιτητική εφημερίδα «Columbia Daily Spectator» είχε χαρακτηρίσει την πρόσκληση του Μπάρναρντ προς τη βασίλισσα Φρειδερίκη «εξαιρετικά ατυχή» («extremely odd»), δεδομένου ότι ποσοστό 75% των φοιτητών ήσαν εβραίοι, και αποκάλυπτε ότι πίσω της κρύβονταν προσωπικοί λόγοι, καθώς η πρόεδρος του Κολεγίου Μπάρναρντ Rοsemarie Ρark ήταν φίλη της Φρειδερίκης.
Το πρόγραμμα της επίσκεψης,για την οποία δαπανήθηκαν 14.700 δολάρια και επιπλέον άλλες 250.000 δρχ. «εκ του μηχανισμού δαπάνης στεγάσεως και κινήσεως σεπτής Ανάσσης και ακολουθίας αυτής»(ΥΠΕΞ Λ. Παπάγος προς Κ. Χοϊδά, αρχηγό Γραφείου ΑΜ του βασιλέως, ΑΠ ΓΗ 4050-83, 7.1.1964),για δώρα, μετακινήσεις, διαμονή στο γνωστό «Waldorf Αstoria», δείπνα, αλλά και επιπλέον 500 δολάρια για δεξίωση στο Γ. Προξενείο Ν. Υόρκης και 2.335 δολάρια για την αλλαγή «φθαρέντος τάπητος και εκτέλεσιν επειγουσών επισκευών εις μεγάλην κλίμακα πρεσβευτικού μεγάρου ως και σαλόνι ιδιαιτέρων διαμερισμάτων όπου καταλύση Σεπτή Άνασσα» (Καλογεράς από πρεσβεία Ουάσιγκτον, ΑΠ 4424, 20.12.63), περιελάμβανε: Μετάβαση οδικώς στην Ουάσιγκτον, πρόγευμα την Κυριακή 25 Ιανουαρίου αρχικά με τον πρόεδρο Κένεντι και τη σύζυγό του, που όμως, επειδή εν τω μεταξύ είχε δολοφονηθεί, με τον πρόεδρο Τζόνσον και τη γυναίκα του Ρόζμαρι, επίσκεψη στο ακρωτήριο Κανάβεραλ που είχε μετονομασθεί ήδη σε «Κένεντι» και, αντί για φιλανθρωπικά σωματεία ή νοσοκομεία, η κατόπιν εκδηλωθείσης προτιμήσεως της Φρειδερίκης επίσκεψη στην Εθνική Πινακοθήκη, δοξολογία στον καθεδρικό ναό της Νέας Υόρκης, χοροστατούντος του Αρχιεπισκόπου Αμερικής, γεύμα στον ΟΗΕ προς τιμήν της από τον Γ.Γ. Ου Θαντ και προσκεκλημένους τον πρόεδρο και τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, συνεντεύξεις στα περιοδικά «Τime», «Life» και τους «Νew York Τimes»,αποκλεισθέντος του ΝΒC, καθ΄ ότι, όπως εισηγείτο ο έλληνας πρεσβευτής στην Ουάσιγκτον Αλ.Μάτσας, «πρόκειται περί ανακρίσεως περισσότερον παρά συνεντεύξεως, καθ' ην ακόμα και λίαν πεπειραμένοι δημόσιοι άνδρες δεν κατόρθωσαν να αποφύγουν εμφανή περιέλευσίν των εις αμηχανίαν»(ΑΠ 4250/Α/1).
Ιδιωτική επίσκεψη στη χήρα Κένεντι Ζακλίν, η οποία διέμενε πενθούσα στην οικία Χάριμαν στη Νέα Υόρκη, καθώς και δείπνο προς 50 δολάρια το άτομο στο ξενοδοχείο «Ρlaza» από τη Royal Ηellenic Foundation for Charities (οι ΑΧΕΠΑΝΣ είχαν λάβει αρνητική απάντηση λόγω περιορισμένου διαθέσιμου χρόνου), συμπεριλαμβάνονταν επίσης στο πρόγραμμα εκείνης της επίσκεψης που, όπως φαίνεται από την ανάγνωση του Τύπου της εποχής, πρέπει να απόλαυσε σε υπερθετικό βαθμό η Φρειδερίκη...
Η κυρία Φωτεινή Τομαή είναι προϊσταμένη της Υπηρεσίας Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου του υπουργείου Εξωτερικών.
ΣΧΟΛΙΟ ΔΙΚΟ ΜΟΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου