Όταν ζητούσαμε το 1946, αλλαγή των ελληνοβουλγαρικών συνόρων σε Θράκη και Μακεδονία, αλλά...

*Η Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων, το 1946

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Η τύχη της μορφής των ελληνοβουλγαρικών συνόρων στη Θράκη μετά την λήξη του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν ένα από τα αιτήματα της ελληνικής κυβέρνησης στη Συνδιάσκεψη της Ειρήνης των Παρισίων, αλλά οι μεγάλες δυνάμεις το αντιπαρήλθαν, αγνοώντας τις θυσίες της χώρας μας.

Η Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων, πραγματοποιήθηκε το 1946 με στόχο να διευθετήσει τις διεθνείς εκκρεμότητες, που προέκυψαν από τον ολέθριο 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στη διάσκεψη συμμετείχε και η Ελλάδα προβάλλοντας κυρίως κρίσιμα ζητήματα εδαφικών διεκδικήσεων. Οι εδαφικές διεκδικήσεις αφορούσαν την ένταξη των Δωδεκανήσων και της Βορείου Ηπείρου στην ελληνική επικράτεια, καθώς και τη διαρρύθμιση των συνόρων με τη Βουλγαρία.

*Το μέγαρο Palais de Lyxembourg, όπου πραγματοποιήθηκε η Συνδιάσκεψη, έδρα της Γαλλικής Γερουσίας (Αρχείο Βουλής των Ελλήνων) 

Η συνδιάσκεψη ξεκίνησε στις 29 Ιουλίου 1946 και ολοκληρώθηκε στις 15 Οκτωβρίου του 1946. Μοναδικό ελληνικό αίτημα που ικανοποιήθηκε σε αυτή ήταν η ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων. Οι διεθνείς συμφωνίες που προέκυψαν από τη Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων περιλήφθηκαν στη Συνθήκη Ειρήνης, η οποία υπογράφηκε στη Γαλλική πρωτεύουσα στις 10 Φεβρουαρίου του 1947.

Σύμφωνα με διπλωματικούς αναλυτές, η Ελλάδα τήρησε σχετικά παθητική στάση στη Συνδιάσκεψη, περιμένοντας την ικανοποίηση των αιτημάτων της, από πρωτοβουλίες Βρετανών και Αμερικανών. Η ελληνική κυβέρνηση ήταν έντονα πιεσμένη από την έναρξη του αντάρτικου. Ουσιαστικά οι σύμμαχοι ζήτησαν από την Ελλάδα να παραιτηθεί από τις διεκδικήσεις της έναντι της Αλβανίας και της Βουλγαρίας και από τις απαιτήσεις των πολεμικών επανορθώσεων. Οι ΗΠΑ θεωρούσαν ότι οι ελληνικές διεκδικήσεις δεν αξίζουν να διακινδυνεύσουν μια συνεχή αντιπαράθεση με τη Μόσχα, κάτι που δεν το απέφυγαν στα κατοπινά χρόνια. Οι Βρετανοί από την άλλη, αν και ζούσαν πάντα με την αίσθηση του κηδεμόνα της Ελλάδας, συμφωνούσαν και ακολουθούσαν τις αμερικανικές θέσεις.

*Τα Αμερικανικά διπλωματικά αρχεία στο Διαδίκτυο

Τα αμερικανικά αρχεία δείχνουν...

Η έρευνα σήμερα στα αμερικανικά διπλωματικά αρχεία, δείχνει ανάγλυφα τις αγωνίες της Ελλάδας, που είχε βγει από ένα αιματηρό παγκόσμιο πόλεμο και δυστυχώς έμπαινε σε έναν άκρως ολέθριο εμφύλιο πόλεμο, στον οποίο τρία γειτονικά κράτη, παρείχαν βοήθεια και στήριξη στους κομμουνιστές αντάρτες της Ελλάδας. Καθημαγμένη και κατεστραμμένη προσπαθούσε να σταθεί στα πόδια της χωρίς πραγματική και ειλικρινή βοήθεια για ανάπτυξη και όχι μόνο για πόλεμο. Έτσι σε απόρρητο αμερικανικό Μνημόνιο προς τον Υπουργό Εξωτερικών γραμμένο στην Ουάσιγκτον, στις 11 Μαΐου 1946, γίνεται αναφορά στο ελληνικό αίτημα ενόψει της Συνδιάσκεψης, για διόρθωση των ελληνοβουλγαρικών συνόρων. Ειδικότερα κατά το αμερικανικό έγγραφο, η Ελλάδα επιθυμούσε να προωθήσει τα σύνορά της με τη Βουλγαρία κατά μέσο όρο περίπου τριάντα έξι μίλια βόρεια σε βάθος, στις περιοχές Μακεδονίας- Θράκης, διπλασιάζοντας περίπου το ισχύον τότε πλάτος της επικράτειάς της μεταξύ Βουλγαρίας και Αιγαίου. Αυτό θα απαιτούσε τη μεταφορά μιας λωρίδας άνω των 6500 τετραγωνικών μιλίων της βουλγαρικής επικράτειας σε όλο το μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων με πληθυσμό περίπου 400.000, των οποίων η πλειονότητα ήταν Μουσουλμάνοι Πομάκοι ή Τούρκοι. Κατά πάσα πιθανότητα, υποστήριζαν οι Αμερικανοί, η Ελλάδα δεν μπορούσε να υπερασπιστεί με επιτυχία τα σημερινά σύνορά της ενάντια στη Βουλγαρία. Οι ελληνικές δυνάμεις στη Δυτική Θράκη μπορούσαν εύκολα να αποκοπούν στο στενό διάδρομο Ανατολής- Δύσης της περιοχής. Η απόκτηση της περιοχής Μακεδονίας- Θράκης θα διευρύνει ουσιαστικά αυτόν τον διάδρομο και θα ενισχύσει τις ελληνικές αμυντικές δυνατότητες, πιθανώς σε τέτοιο βαθμό ώστε να αντέξει τις βουλγαρικές επιθετικές προσπάθειες. Ωστόσο, η Ελλάδα δεν θα ενισχυθεί σε βαθμό, που να εγγυάται την επιτυχή άμυνα κατά της Βουλγαρίας ή οποιουδήποτε συνασπισμού ή συνδυασμού εθνών. Η προώθηση του ελληνικού ορίου εις βάρος της Βουλγαρίας, όπως προτείνεται, δεν θα ενίσχυε επαρκώς την ελληνική θέση για να συμμετάσχει αποτελεσματικά με την Τουρκία στην υπεράσπιση των Δαρδανελίων. Η μεταφορά αυτού του εδάφους από τη Βουλγαρία στην Ελλάδα πιθανότατα θα ακολουθηθεί από βίαιες εκδηλώσεις, δυσαρέσκεια και κομματικές δραστηριότητες. Η ειρήνη των Βαλκανίων θα τεθεί σε κίνδυνο χωρίς αποφασιστικό στρατηγικό κέρδος, συμπέραιναν οι Αμερικανοί. Το έγγραφο αυτό υπέγραφε για τη Συντονιστική Επιτροπή Κράτους- Πολέμου- Ναυτικού ο John D. Hickerson.

*Η λεζάντα είναι εύγλωττη (ΕΜΠΡΟΣ 19 Σεπτεμβρίου 1946)

Οι Βούλγαροι επιμένουν για διέξοδο στο Αιγαίο

Η εμμονή των Βουλγάρων για διέξοδο στο Αιγαίο, τη “Μπέλο Μόριε” όπως το αποκαλούν φαίνεται και σε ένα άλλο αμερικανικό τηλεγράφημα, που έστειλε από τη Σόφια στις 13 Ιουνίου 1946 ο εκπρόσωπος των ΗΠΑ στη Βουλγαρία Barnes στον Υπουργό Εξωτερικών στην Ουάσιγκτον. Πρόκειται για ένα συμπληρωματικό σημείωμα που επιβεβαιώνει και επεξεργάζεται την άποψη της Βουλγαρίας για τα ειρηνευτικά προβλήματα της χώρας, ιδίως για το Αιγαίο, το αίτημα της Ελλάδας για «στρατηγικά σύνορα» και αποζημιώσεις, που παραδόθηκε στον Barnes και τον Βρετανό συνάδελφό του, από τον Γενικό Γραμματέα του Βουλγαρικού Υπουργείου Εξωτερικών. Στο έγγραφο εκφράζονταν οι αντιρρήσεις επί των ελληνικών δηλώσεων και η εξέλιξη αυτού είναι η ανάλυση ότι η αγροτική οικονομία της Βουλγαρίας απαιτεί φθηνότερη δυνατή εξαγωγική μεταφορά των προϊόντων της, ενώ τα λιμάνια της Δυτικής Θράκης δεν έχουν σημασία για την ελληνική οικονομία. Ομοίως, υποστήριζαν οι Βούλγαροι, η Δυτική Θράκη αποστραγγίζει την ελληνική αγροτική οικονομία. Το Αιγαίο είναι διαθέσιμο για περιοχές τόσο βορειότερα όσο η Πολωνία και η Βουλγαρία λειτουργεί ως «γέφυρα» μεταξύ ολόκληρης της περιοχής του Δούναβη και του Αιγαίου. Το «βίαιο μίσος» των Ελλήνων για ο,τιδήποτε βουλγαρικό αναφέρεται ως απόδειξη, ότι μόνο η εδαφική διέξοδος μπορεί να εξυπηρετήσει αποτελεσματικά τα «ζωτικά» συμφέροντα της Βουλγαρίας. Το επιχείρημα των Βουλγάρων ήταν ότι οι δυτικές δυνάμεις δεν πρέπει τώρα να κάνουν το ίδιο λάθος που έκαναν, όταν η Γερμανία εκμεταλλεύτηκε την άρνηση της Δύσης να επιτρέψει στη Βουλγαρία να αναπτύξει καλύτερη σχέση προς τα δυτικά κράτη και έτσι να αποκτήσει οικονομική και πολιτική κυριαρχία στη χώρα. «Εάν η Βουλγαρία είχε ελεύθερη πρόσβαση στους φυσικούς χώρους της στο Αιγαίο, θα ήταν σε καλύτερη θέση να διευρύνει τις παγκόσμιες συνδέσεις της». Σχετικά με το ελληνικό αίτημα για στρατηγικά σύνορα, το έγγραφο παρατηρεί ότι «εάν υπάρχει λόγος υποψίας επιθετικών σχεδίων στα Βαλκάνια, η Ελλάδα θα είναι η πιο υπεύθυνη χώρα από την άποψη αυτή, επειδή η κυβέρνησή της κυριαρχείται από σοβινιστικές τάσεις μοναρχικές και αντιδημοκρατικές, ενώ η Βουλγαρία και ο άλλος γείτονας η Γιουγκοσλαβία κατάφερε να εγκαινιάσει τον δημοκρατικό προσανατολισμό στις κυβερνήσεις τους τα τελευταία 2 χρόνια και να αποδείξει ότι κινείται από την επιθυμία για διεθνή κατανόηση και συνεργασία». Η φτώχεια της Βουλγαρίας όσον αφορά τα εθνικά και ατομικά εισοδήματα και το βαρύ κόστος για τη Βουλγαρία του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου και των προηγούμενων πολέμων αποτελούν τη βάση έκκλησης για επιβολή ελάχιστων αποζημιώσεων.

*Εντείνεται ο εμφύλιος στη Θράκη με σαμπτάζ στα τρένα και άλλες εχθρικές ενέργειες

Φουντώνει ο εμφύλιος… Δραματική κατάσταση στη Θράκη

Εν τω μεταξύ στην Ελλάδα φούντωνε ο εμφύλιος πόλεμος. Η κατάσταση στη Θράκη είχε γίνει δραματική, καθώς η Βουλγαρία στήριζε πολλαπλά τους αντάρτες και το ελληνικό κράτος εμφάνιζε ακόμα πολλές αδυναμίες. Οι αντάρτες στη Θράκη σημείωναν επιτυχίες (μάχες Κορύμβου το 1946 και Κυριακής 1947) 

Στις 22 Αυγούστου 1947 ο Αμερικανός πρέσβης πρέσβης στην Ελλάδα MacVeagh είχε συναντηθεί με τον Βρετανό συνταγματάρχη Μίλλερ, συνεργάτη του Πόντιου οπλαρχηγού Αντώνιου Φωστερίδη κατά τη διάρκεια της κατοχής. Για τη συνάντηση αυτή έστειλε σχετικό τηλεγράφημα στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Ο συνταγματάρχης Μίλερ και η Ντάνα Σμίντ, ανταποκρίτρια των New York Times, επέστρεψαν στην Αθήνα από τη περιοδεία τους στη Βόρεια Ελλάδα και επιβεβαίωσαν πλήρως τη σοβαρότητα της κατάστασης εκεί. Ο Μίλερ ανέφερε ότι μετά από χαλάρωση από την 1η Αυγούστου, σημαντική αντάρτικη δραστηριότητα επαναλήφθηκε στις 18 Αυγούστου με βαριά επίθεση από 600 αντάρτες στη Νάουσα και με άλλες μετακινήσεις στη Φλώρινα και τις παρακείμενες παραμεθόριες περιοχές.

Οι αντάρτες, είπε, έχουν πλέον ενοποιήσει τον έλεγχο σε διάφορες περιοχές από τις οποίες ο εθνικός στρατός αποκλείστηκε για πρώτη φορά, ενώ στη Θράκη σημαντικό σαμποτάζ σε γέφυρα έκοψε το σιδηρόδρομο βόρεια της Αλεξανδρούπολης.

Εν τω μεταξύ, ο στρατός ήταν υπερβολικά διασκορπισμένος, υιοθετώντας υπερβολικά αμυντική στάση. Το συμπέρασμα του Μίλερ είναι ότι «το σπίτι καίγεται, αλλά λίγοι στην Αθήνα ή την Ουάσιγκτον φαίνεται να συνειδητοποιούν πόσο γρήγορα εξαπλώνονται οι φλόγες». Εξίσου σοβαρή φάση προβλήματος είναι η κατάσταση των προσφύγων που περιλαμβάνουν, περίπου 150.000 άτομα ή περίπου 10 τοις εκατό ολόκληρου του πληθυσμού στη Βόρεια Ελλάδα. Η παράταση αυτής της κατάστασης και η συνακόλουθη οικονομική εξάρθρωση μπορούν να οδηγήσουν μόνο σε ήττα και κατάρρευση, προειδοποιούσε.

*Φύλλο εφημερίδας, που εξέδιδαν οι αντάρτες του Έβρου στα βουνά

Στα αμερικανικά αρχεία υπάρχει και άλλο έγγραφο της 12ης Σεπτεμβρίου 1946 στο οποίο αναφέρονταν ότι ο συνταγματάρχης Μίλερ, είχε επιστρέψει από περιοδεία του στη Βόρεια Ελλάδα. Ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα MacVeagh τον κάλεσε σε συνάντηση, στην οποία παραβρέθηκαν Αμερικανοί και Βρετανοί διπλωμάτες και στρατιωτικοί της πρεσβείας των ΗΠΑ, ο διοικητής Cochran και ο συνταγματάρχης Lehner για την AMAG.

Ο συνταγματάρχης Μίλερ περιέγραψε την ζοφερή εικόνα των συνθηκών που επικρατούσαν στη Θράκη. Μίλησε για την πτώση του ηθικού του πληθυσμού και του στρατεύματος, για κατεστραμμένες επικοινωνίες, για καμένα χωριά, για μερικές μόνο συγκομιδές προϊόντων που πρόλαβαν να γίνουν, για την αποτυχία άφιξης προμηθειών, για λήθαργο και απελπισία μέρους του πληθυσμού κλπ.

Το τρένο, ανέφερε ο Μίλερ στο οποίο επέβαινε, σταμάτησε 15 φορές λόγω ναρκών ή άλλων επαναστατικών ενεργειών των ανταρτών. Φάνηκε πεπεισμένος ότι αν δεν γίνουν βήματα πιο άμεσης και ενεργητικής φύσης πριν ξεκινήσει ο χειμώνας, η Θράκη μπορεί ουσιαστικά να «χαθεί». Συγκεκριμένα πρότεινε: (1) να δοθούν όπλα στους αγρότες στην περιοχή. (2) ότι ο ελληνικός στρατός θα αναλάβει επιθετικές ενέργειες και (3) ότι 20 έως 25 αξιωματικοί του Αμερικανικού Στρατού που εκπαιδεύτηκαν προσεκτικά για αυτό το είδος επιχείρησης, να μεταφερθούν αμέσως στην Ελλάδα για να ελέγχουν ότι το σημείο 2 εκτελείται σωστά. Πέρα από ορισμένα τέτοια μέτρα, κατά τη γνώμη του, η Θράκη δεν μπορεί να σωθεί. Πραγματοποιήθηκε μακρά συζήτηση σχετικά με τη σκοπιμότητα οπλισμού αγροτών σε περιοχές που δρούσαν αντάρτες, την μη διαθεσιμότητα όπλων, την ανάγκη του ελληνικού στρατού για πρόσθετες δυνάμεις, την άρνηση της βρετανικής κυβέρνησης να επιτρέψει στους Βρετανούς αξιωματικούς να εισέλθουν σε περιοχές μάχης και μίλησαν για τα εμπόδια προκειμένου να γίνει δεκτή η πρόταση του Μίλερ, σχετικά με τους Αμερικανούς στρατιωτικούς συμβούλους .

Δεδομένου ότι οι προτάσεις δεν είχαν αποκρυσταλλωθεί, αποφάσισαν να πραγματοποιηθούν περαιτέρω συνομιλίες με τους Βρετανούς. Ο συνταγματάρχης Μίλερ και ο πρέσβης θα μπορούσαν να δώσουν στους Αμερικανούς περισσότερες πληροφορίες, κατά την προσεχή μετάβασή τους στις ΗΠΑ.

Η έκθεση του Συνταγματάρχη Μίλερ για τη Θράκη επιβεβαιώνει τις απόψεις που διατυπώθηκαν σε αμερικανικά τηλεγραφήματα στις 21 Αυγούστου σχετικά με την επικίνδυνη κατάσταση στην Ελλάδα και υπογραμμίζει ότι η πορεία μας στην Ελλάδα θα πρέπει να ξεπεράσει τις υπάρχουσες ρυθμίσεις, εκτός κι αν γίνουν λάθη στο χρόνο δράσης, συμπέραιναν στην αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα.

*Τα Σκόπια πληγή από τόν Τίτο, από τότε

Το σλαβικό μπλοκ κατά της Ελλάδας



Το 1946, στο πλαίσιο του Συνεδρίου Ειρήνης των Παρισίων η εφημερίδα της αντιπροσωπείας των Ηνωμένων Πολιτειών με ημερομηνία 14 Αυγούστου, είχε δημοσιεύσει μια περίληψη της ομιλίας του υπουργού Εξωτερικών της Βουλγαρίας Κούλιτσεφ. 
Ταυτόχρονα δημοσίευσε και την έκκληση του Πολωνού αντιπροσώπου Rzymowski για ανθρωπιστική και γενναιόδωρη μεταχείριση της Βουλγαρίας. Είπε, ότι η Βουλγαρία ήταν το μόνο σλαβικό έθνος στις τάξεις των εχθρών των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά εξήγησε ότι οι ηγέτες της, είχαν ακολουθήσει αυτή την πορεία, ενάντια στη βούληση του βουλγαρικού λαού. 
Ο Μανουίλσκι (Ουκρανία) δήλωσε, ότι η νέα δημοκρατική Βουλγαρία εκκαθαρίζει τα υπολείμματα του φασισμού και με άλλα δημοκρατικά βαλκανικά έθνη, χτίζει ένα νέο σύστημα ειρηνικών σχέσεων στα Βαλκάνια. Η μόνη εξαίρεση σε αυτήν την εξέλιξη ήταν η Ελλάδα. Δήλωσε ότι δεν θα ήταν απλό να στερηθεί η Βουλγαρία το έδαφος που διεκδικεί η Ελλάδα, η οποία ακολουθούσε τις παλιές ιμπεριαλιστικές πολιτικές. Από την άλλη πλευρά, η Βουλγαρία πρέπει να έχει μια δίκαιη ειρήνη, που δεν θα παρεμπόδιζε την οικονομική της ανάπτυξη. Η Βουλγαρία δεν πρέπει να αποκοπεί από τη θάλασσα και συνεπώς πρέπει να ανακτήσει τη Δυτική Θράκη. Μόνο το να παραχωρήσουμε στη Βουλγαρία ορισμένα δικαιώματα στα λιμάνια του Αιγαίου, όπως προβλεπόταν από τη Συνθήκη του Neuilly και προτείνονταν σε μνημόνιο των ΗΠΑ του Σεπτεμβρίου 1945 δεν θα ήταν επαρκές, υπό το φως της παρούσας κατάστασης στην Ελλάδα.
Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Τσαλδάρης, είπε ότι η Ελλάδα ήταν ένα ειρηνικό έθνος που ωστόσο απαιτούσε στοιχειώδεις εγγυήσεις για την ασφάλειά του. Ανέφερε τρεις εισβολές στην Ελλάδα από τη Βουλγαρία μέσα σε μια γενιά και δικαιολόγησε τους ελληνικούς ισχυρισμούς για στρατηγικούς λόγους. Χαρακτήρισε τη βουλγαρική αξίωση για τη Δυτική Θράκη ως εκπληκτική και απρόσεκτη, ενόψει του ιστορικού και της κατάστασης της Βουλγαρίας ως εχθρικού κράτους. Επισήμανε τον αναμφισβήτητο ελληνικό χαρακτήρα της Δυτικής Θράκης. Αναφέρθηκε σε προσφορές οικονομικής διέλευσης στο Αιγαίο, που η Ελλάδα είχε κάνει στη Βουλγαρία μετά τη Συνθήκη του Neuilly και τις οποίες η Βουλγαρία είχε αρνηθεί.
Το αμερικανικό αυτό δημοσίευμα δείχνει, ότι σε διπλωματικό πλαίσιο είχε αρχίσει να δραστηριοποιείται έντονα το μπλοκ των σλαβικών κρατών, που είχαν περιέλθει υπό κομμουνιστική ηγεσία και κατέβαλαν προσπάθειες σε διεθνές επίπεδο να στηρίξουν τη Βουλγαρία.

*Ακούσαμε καλά λόγια, αλλά στην πράξη μηδέν

ΗΠΑ: Όχι στην αλλαγή συνόρων

Ένα άλλο σημαντικό αμερικανικό έγγραφο.
Στο Παρίσι στις 16 Σεπτεμβρίου 1946 στο πλαίσιο της Διάσκεψης για την Ειρήνη, έγινε συνάντηση της Βουλγαρικής Επιτροπής, με τον Αμερικανό Πρέσβη Caffery, ο οποίος σε έγγραφό του περιέγραψε τη θέση της αντιπροσωπείας των ΗΠΑ, δηλαδή καμία αλλαγή στα σύνορα του 1941. Ο Αμερικανός διπλωμάτης μίλησε για την κατανόηση των ΗΠΑ σχετικά με το άγχος της Ελλάδας για ασφάλεια, εν αναμονή της αποτελεσματικής εφαρμογής μέτρων για τη γενικότερη ασφάλεια. Είπε, ότι η αντιπροσωπεία των ΗΠΑ «εξέτασε με πλήρη συμπάθεια την παρουσίαση της υπόθεσης από την ελληνική αντιπροσωπεία», αλλά κράτησε τη σημαντική επιφύλαξη ότι «θέλουμε, ωστόσο, να είμαστε σίγουροι ότι η πρόταση που έχουμε μπροστά μας θα εξυπηρετήσει αποτελεσματικά αυτόν τον σκοπό. Αυτές οι στρατηγικές εκτιμήσεις ενδέχεται να απαιτούν περαιτέρω μελέτη και διαβούλευση με τους στρατιωτικούς συμβούλους των αντίστοιχων αντιπροσωπειών μας. Αυτό θα μας επέτρεπε να εξετάσουμε εάν κάποια παραλλαγή της ελληνικής πρότασης για κάποια ρύθμιση, αποστρατιωτικοποίηση της βουλγαρικής πλευράς των συνόρων, για παράδειγμα, ενδέχεται να μην πληροί τις απαιτήσεις ασφαλείας της Ελλάδας. Δεν μπορούμε να απορρίψουμε καμία πρόταση για το σκοπό αυτό».
Για τις βασικές πληροφορίες σας, είναι σημαντικό να σημειωθεί, υπογραμμίζονταν στο έγγραφο αυτό, ότι μεγάλο μέρος της συζήτησης με την επιτροπή της Βουλγαρίας αντί να επικεντρωθεί στις διατάξεις της Συνθήκης Ειρήνης ως προς την αξία τους, έγινε η συζήτηση ευκαιρία για βίαιες πολιτικές επιθέσεις  από το Σλαβικό μπλοκ με κατηγορίες εναντίον του ελληνικού και του βρετανικού ιμπεριαλισμού και με αξιώσεις για ενοποίηση του νότιου Σλαβικού τομέα, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής Μακεδονίας κ.λπ. 
Η ομιλία του Caffery ήταν η μόνη επίσημη δήλωση που έγινε μέχρι στιγμής αναζητώντας ένα μέσο για μια διευθέτηση. Από μια άποψη, αντισταθμίστηκε η ομιλία του σοβιετικού εκπροσώπου που επιδίωκε τον ίδιο σκοπό δηλαδή τη διατήρηση των σημερινών συνόρων, και την απόρριψη της ελληνικής υπόθεσης, ενώ έδειξε  συμπάθεια για τη βουλγαρική αξίωση χωρίς, ωστόσο, να την υποστηρίξει, συμπέραιναν οι συντάκτες αυτού εγγράφου.
*Από τη Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων. 
Με τα βέλη, ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Τσαλδάρης (δεξιά) και ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ 
Γεώργιος Δρόσος.(Αρχείο Νίκου Γ. Δρόσου)

Η Σοβράνιε ζητάει τη Δυτική Θράκη

Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει ένα έγγραφο των αμερικανικών αρχείων, με το οποίο ο εκπρόσωπος των ΗΠΑ στη Σόφια Barnes γνωστοποιεί μια σημαντική απόφαση της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Βουλγαρίας. Το έγγραφο αυτό έχει ημερομηνία 25 Σεπτεμβρίου 1946.

Το κείμενο έχει ως εξής: «Η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση εκφράζει ομόφωνες απόψεις και φιλοδοξίες ολόκληρου του βουλγαρικού λαού ότι το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών, λαμβάνει υπόψη μόνο τα αιτήματα του βουλγαρικού λαού και προετοιμάζει μια έντιμη συνθήκη ειρήνης με τη Βουλγαρία. Ο βουλγαρικός λαός έχει κάθε λόγο να περιμένει ότι θα διατηρηθούν τα σημερινά βουλγαρικά σύνορα και ότι η δυτική Θράκη που είχε αφαιρεθεί αδικαιολόγητα θα επιστραφεί σε αυτήν και ότι θα φτάσει έτσι στη Λευκή Θάλασσα (σ.σ. εννοούν το Αιγαίο) που είναι φυσικό και ζωτικής σημασίας για τη χώρα. Οι άνθρωποι εξέπληξαν ότι μια νέα σκληρή και αφόρητη αδικία ετοιμάζεται με αξίωση που διατυπώθηκε για βουλγαρικές περιοχές. Αυτοί οι ισχυρισμοί της ελληνικής κυβέρνησης δεν είναι δικαιολογημένοι, απειλούν την ειρήνη και την ηρεμία των Βαλκανίων. Η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση δηλώνει ότι ο βουλγαρικός λαός δεν θα παραιτηθεί ποτέ από τέτοια αδικία και πιστεύει ακράδαντα ότι οι απαιτήσεις των Ελλήνων σοβινιστών θα απορριφθούν. Ταυτόχρονα, η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση ελπίζει ότι το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών θα λάβει υπόψη τα αιτήματα της Βουλγαρίας σχετικά με άλλα ζητήματα της ειρηνευτικής συνθήκης. Τίποτα δεν θα μπορούσε να δικαιολογήσει την άρνηση αναγνώρισης του Βούλγαρου συμμάχου, καθώς η Βουλγαρία δεν συμμετείχε στον πόλεμο με τη Γερμανία, αλλά πολέμησε κατά τη διάρκεια οκτώ μηνών εναντίον γερμανικών στρατευμάτων και έδωσε πολύτιμα θύματα για την απελευθέρωση των Βαλκανίων και την τελική ήττα του γερμανικού στρατού. Η απόπειρα επιβολής τεράστιων αποζημιώσεων στη Βουλγαρία δεν λαμβάνει υπόψη το ποσό των πραγματικών ζημιών που υπέστη η Βουλγαρία. Οι διαχωρισμοί είναι άδικοι και πρέπει να μειωθούν στο ελάχιστο ποσό. Οι προσπάθειες και τα θύματα του βουλγαρικού λαού που αναγνωρίζονται από τη διεθνή κοινή γνώμη υποστηρίζουν την ελπίδα του βουλγαρικού λαού να αποκτήσει δίκαιη και έντιμη συνθήκη ειρήνης. Ο βουλγαρικός λαός περιμένει την απόφαση των τεσσάρων υπουργών με αυτοπεποίθηση και ηρεμία”.

Αξίζει εδώ να υπενθυμίσουμε ότι την 1η Μαρτίου 1941, η Βουλγαρία υπέγραψε και έγινε σύμμαχος της Χιτλερικής Γερμανίας και των άλλων κρατών του Άξονα. Και χωρίς να κηρύξει τον πόλεμο κατά της Ελλάδας οι Γερμανοί της παραχώρησαν την Ανατολική Μακεδονία και τους νομούς Ξάνθης και Ροδόπης από την Δυτική Θράκη. Τον Αύγουστο του 1944 όταν η Γερμανία άρχισε να χάνει, η Βουλγαρία ανακοίνωσε μονομερώς την αποχώρησή της από τον πόλεμο και ζήτησε από τα γερμανικά στρατεύματα να αποχωρήσουν από τα εδάφη της, ενώ τα βουλγαρικά στρατεύματα αποσύρθηκαν βιαστικά από την Ελλάδα και τη Γιουγκοσλαβία. Το Σεπτέμβριο οι Σοβιετικοί με τον στρατηγό Τολμπούχιν πέρασαν τα βόρεια σύνορά της. Η κυβέρνηση, αγωνιώντας να αποφύγει μια σοβιετική κατοχή, κήρυξε τον πόλεμο στη Γερμανία!!!

 *Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Τσαλδάρης

Η Δυτική Θράκη, εμμονή της Βουλγαρίας

Το 1947 εγκρίθηκε η συνθήκη Ειρήνης. Στις 25 Αυγούστου 1947 ο αναπληρωτής εκπρόσωπος των ΗΠΑ στη Σόφια Horner τηλεγραφούσε στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ ότι η Σοβράνιε ενέκρινε ομόφωνα την απόφαση του υπουργικού συμβουλίου της Βουλγαρίας για την επικύρωση της ειρηνευτικής συνθήκης.

Ο υπουργός Εξωτερικών Γκεοργκίεφ, ο οποίος ήταν ο πρώτος ομιλητής ευχαρίστησε τη Σοβιετική Ένωση και είπε ότι η Βουλγαρία μέσω του ΟΗΕ θα επιδιώξει βελτίωση των όρων που επιβάλλονται από τις συνθήκες, ως αποτέλεσμα της πίεσης των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου.

Στη συνέχεια, ομιλητές από άλλα κόμματα, συμπεριλαμβανομένης της αντιπολίτευσης, υποστήριξαν την επικύρωση.

Εν κατακλείδι, ο προσωρινός πρόεδρος Κολάροφ επανέλαβε την πρόθεση της Βουλγαρίας να επιδιώξει αποκατάσταση για φερόμενες αδικίες στη συνθήκη, και το αίτημα της Βουλγαρίας για την Ελληνική Θράκη και τη ρήτρα αποζημίωσης.

Και πάλι το Σλαβικό μπλοκ

Από ένα άλλο έγγραφο, φαίνεται πάλι η ενότητα το σλαβικού μπλοκ υπό την ηγεσία της ΕΣΣΔ, αλλά και η ανθελληνική πολιτική του Τίτο, που ακόμα δεν είχε συγκρουσθεί με τον Στάλιν.

Στις 6 Σεπτεμβρίου 1946, πραγματοποιήθηκε συνάντηση των Σοβιετικών και Γιουγκοσλαβικών Αντιπροσώπων. Ο Novikov (ΕΣΣΔ) δήλωσε ότι η Σοβιετική Αντιπροσωπεία αντιτάχθηκε κατηγορηματικά στην ελληνική απαίτηση, για αναδιάρθρωση των ελληνοβουλγαρικών συνόρων η οποία, αν και δεν διατυπώθηκε με συγκεκριμένους όρους, φαίνεται να αντιστοιχεί στο ένα δέκατο της επιφάνειας της Βουλγαρίας. Είπε ότι η αποδοχή ενός τέτοιου ισχυρισμού θα υπονόμευε τη βάση της ειρήνης στα Βαλκάνια. Στη συνέχεια, δήλωσε ότι η Σοβιετική Αντιπροσωπεία πίστευε ότι η βουλγαρική πρόταση για την παραχώρηση της Δυτικής Θράκης στη Βουλγαρία αξίζει σοβαρού προβληματισμού. Η Βουλγαρία στερήθηκε βίαια από αυτό το έδαφος το 1919 με καταστροφικά οικονομικά αποτελέσματα στη Βουλγαρία και στην ίδια την περιοχή. Αναφέρθηκε στη σειρά των αποφάσεων που ελήφθησαν μεταξύ 1913 και 1923, σύμφωνα με τις οποίες η Βουλγαρία είχε χάσει έδαφος στο οποία είχε νόμιμο δικαίωμα. Υπενθύμισε ότι η Σοβιετική Ένωση δεν είχε συμμετάσχει σε καμία από αυτές τις αποφάσεις. Η Σοβιετική Αντιπροσωπεία πίστευε ότι η ικανοποίηση του παρόντος ισχυρισμού της Βουλγαρίας θα συμβάλει στην παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια. Κάλεσε την Επιτροπή να μελετήσει το θέμα με μεγάλη προσοχή και ειλικρίνεια.

Ο M. Pijade (Γιουγκοσλαβία) σημείωσε ότι οι Έλληνες δεν είχαν υποβάλει συγκεκριμένη πρόταση, αλλά απλώς υπέβαλαν μια ασαφή αξίωση σε μια μεγάλη βουλγαρική επικράτεια, η οποία έδειξε την ακόρεστη όρεξή τους. Στη συνέχεια είπε ότι ο ισχυρισμός της Βουλγαρίας για τη Δυτική Θράκη ήταν δικαιολογημένος και ότι η Γιουγκοσλαβική Αντιπροσωπεία θα την υποστήριζε. Αναφέρθηκε στις ελληνικές εδαφικές απαιτήσεις και στους τρεις βόρειους γείτονές της και είπε ότι το πρόβλημα των ελληνοβουλγαρικών συνόρων δεν ήταν μεμονωμένο. Η Ελλάδα ήταν μια επικίνδυνη πηγή προβλημάτων στα Βαλκάνια. Υπενθύμισε ότι η Ελλάδα είχε στο παρελθόν αποκτήσει όχι μόνο τη Δυτική Θράκη αλλά και ένα μέρος της Μακεδονίας. Η Ελλάδα τώρα έκανε περαιτέρω προσπάθειες για να αποκτήσει περισσότερη περιοχή της “Μακεδονίας” και έτσι έθεσε αυτό το παλιό πρόβλημα σε μια νέα μορφή. Στη συνέχεια, ο M. Pijade επιφυλάχθηκε του δικαιώματος της Γιουγκοσλαβίας να θέσει το ζήτημα της Μακεδονίας του Αιγαίου (δηλαδή της ελληνικής Μακεδονίας). Έκανε αναφορά στην ιστορία του μακεδονικού ζητήματος, επισημαίνοντας ότι ο λαός της “Μακεδονίας” είχε χωριστεί μεταξύ διαφορετικών βαλκανικών κρατών, αλλά ότι είχαν δικαίωμα στην ελευθερία και την εθνική ενότητα όπως άλλα έθνη. Οι γιουγκοσλαβικοί λαοί βοηθούσαν στον αγώνα για την εθνική απελευθέρωση της “Μακεδονίας” και την ενοποίησή της Λαϊκής Δημοκρατίας της “Μακεδονίας” εντός της Γιουγκοσλαβικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας. Οι Γιουγκοσλάβοι εργάζονταν για ειρήνη στα Βαλκάνια και για αδελφικές σχέσεις με τον ελληνικό λαό αλλά όχι με τους σημερινούς ηγέτες της Ελλάδας, οι οποίοι είχαν ιμπεριαλιστικά σχέδια σε γειτονικά έθνη και αποτελούσαν κίνδυνο για τη διεθνή ειρήνη.

*Ο Παναγιώτης Πιπινέλης

Αμείωτες οι βουλγαρικές απαιτήσεις για τη Θράκη

Σύμφωνα με δημοσίευμα της Εφημερίδας της αντιπροσωπείας των ΗΠΑ αρη Συνδιάσκεψη Ειρήνης, με ημερομηνία 2 Σεπτεμβρίου 1946, πραγματοποιήθηκε συζήτηση, στην οποία ο Έλληνας διπλωμάτης Παναγιώτης Πιπινέλης, διπλωματικός εκπρόσωπος του βασιλέως Γεωργίου Β΄ υπενθύμισε, ότι η Επιτροπή είχε επιφυλαχθεί στο ερώτημα, σε ποιο στάδιο της συζήτησης του άρθρου 1, θα ακουστεί η Βουλγαρική Αντιπροσωπεία. Δεν πίστευε ότι το ζήτημα ήταν αρκετά σημαντικό για να αποτελέσει αντικείμενο μακράς συζήτησης και, ως εκ τούτου, πρότεινε την άμεση ακρόαση της Βουλγαρικής Αντιπροσωπείας. Αυτή η πρόταση έγινε αποδεκτή.

Ο Κολάροφ βρήκε την ευκαιρία και παρουσίασε τις απόψεις της βουλγαρικής κυβέρνησης για το θέμα των ελληνοβουλγαρικών συνόρων. Αντιτάχθηκε στο κείμενο του άρθρου 1 που θα επιβεβαίωνε τα σύνορα της 1ης Ιανουαρίου 1941, με το επιχείρημα ότι αντιπροσώπευε μια αδικία που επιβλήθηκε στη Βουλγαρία το 1919. Δεν είχε αντίρρηση στο άρθρο, καθώς επηρέασε τα σύνορα της Βουλγαρίας με τη Γιουγκοσλαβία και τη Ρουμανία και είπε ότι οι καλές σχέσεις της Βουλγαρίας με αυτές τις δύο χώρες ήταν απόδειξη ότι οι λαοί των Βαλκανίων ήταν σε θέση να διευθετήσουν τις διαφορές τους μόνοι τους. Ο Κολάροφ υποστήριξε ότι το παρόν σύνορο ήταν άδικο και ότι ο ελληνικός ισχυρισμός για περαιτέρω περιοχή που αντιστοιχεί στο ένα δέκατο της περιοχής της Βουλγαρίας ήταν εντελώς χωρίς βάση. Είπε ότι το πραγματικό κίνητρο της ελληνικής αξίωσης δεν ήταν η ανάγκη προστασίας αλλά η επιθυμία να αποκτήσει την καλύτερη γη της καλλιέργειας καπνού της Βουλγαρίας και να καταπνίξει την Βουλγαρία οικονομικά. Προς υπεράσπιση της βουλγαρικής αξίωσης για τη Δυτική Θράκη, ο Κολάροφ ανέφερε πολλές ιστορικές πηγές που πιστοποιούν τον βουλγαρικό χαρακτήρα αυτής της περιοχής, την ειρήνη του Βουκουρεστίου του 1913 και τις απόψεις Αμερικανών και άλλων εμπειρογνωμόνων στη διάσκεψη ειρήνης του 1919. Σημείωσε ότι η απόφαση που ελήφθη στη Λωζάνη το 1923 για την ανάθεση αυτής της επικράτειας στην Ελλάδα είχε ληφθεί χωρίς τη συμμετοχή της ΕΣΣΔ και των ΗΠΑ. Ισχυρίστηκε ότι η Δυτική Θράκη ήταν απολύτως απαραίτητη για τη Βουλγαρία για οικονομικούς λόγους και ότι η μεταφορά της στη Βουλγαρία θα ήταν πολύ ωφέλιμη στο εμπόριο πολλών χωρών.

Οι Βούλγαροι διπλωμάτες όπως μπορούμε να παρατηρήσουμε σε όλες τις συνομιλίες επιλεκτικά μιλούσαν για αδικίες του 1919, αλλά απέφευγαν συστηματικά να αναφέρουν ότι και στον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν σύμμαχοι των Γερμανών!!!

Δύο μέρες αργότερα στις 4 Σεπτεμβρίου 1946, κατά την εφημερίδα της αμερικανικής αντιπροσωπείας σε επιτροπή της Συνδιάσκεψης των Παρισίων μίλησε ο Έλληνας διπλωμάτης Παναγιώτης Πιπινέλης που εκπροσωπούσε την πλευρά του βασιλέως Γεωργίου Β΄ απαντώντας στη Βουλγαρία.

*Με το πορτοκαλί, απεικονίζονται οι περιοχές που διεκδικούσαμε (Ο χάρτης προσφορά αναγνώστη)

Ο Πιπινέλης εξέφρασε την έκπληξή του για το αίτημα της Βουλγαρίας σχετικά με τη τη Δυτική Θράκη και τη διέξοδο στο Αιγαίο και το θεώρησε ως μια νέα απόδειξη επιθετικών επεκτατικών τάσεων. Τόνισε, ότι η Ελληνική Αντιπροσωπεία ήταν έτοιμη να αποδεχτεί το πρώτο μέρος του άρθρου 1 του σχεδίου Συνθήκης για τα σύνορα της Βουλγαρίας με τη Ρουμανία και τη Γιουγκοσλαβία, υπό την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα κέρδιζε μια ικανοποίηση σε σχέση με τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Αναφέρθηκε στο ελληνικό αίτημα για αλλαγή στα σύνορα, όπως διατυπώθηκε και σε ανάλογο μνημόνιο τον Μάιο του 1946.

Αυτό πρόσθεσε ο Πιπινέλης, αντιπροσώπευε μια πρόταση, για την οποία η Ελλάδα δεν ήθελε να προσδιορίσει ακριβώς το περιεχόμενό της, καθώς οι λεπτομέρειες θα μπορούσαν να αφεθούν για διευθέτηση από τη Διάσκεψη και το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών. Το μόνο κίνητρο της ελληνικής αξίωσης ήταν να διασφαλιστεί η υπεράσπιση της ελληνικής εθνικής επικράτειας. Χαρακτήρισε αυτά τα σύνορα ως ένα από τα πιο εύθραυστα στην Ευρώπη. Προς το παρόν, έκανε τη βουλγαρική επιθετικότητα εύκολη και κατέστησε αδύνατο στην Ελλάδα να αμυνθεί.

Ο Πιπινέλης αφιέρωσε πολύ χρόνο στη συζήτηση του ρόλου της Βουλγαρίας στον δεύτερο Βαλκανικό Πόλεμο, τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Υπογράμμισε, ότι η κατοχή της Βουλγαρίας στην ελληνική και γιουγκοσλαβική επικράτεια πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο ενός συντονισμένου σχεδίου επιθετικότητας που συμφωνήθηκε με τους Γερμανούς. Σημείωσε ότι ο πληθυσμός της ελληνικής επικράτειας που κατελήφθη από τη Βουλγαρία μειώθηκε κατά 100.000 μεταξύ 1940 και 1942, επειδή οι Έλληνες πρόσφυγες εξαναγκάστηκαν να φύγουν.

Συμπερασματικά, ο Πιπινέλης πρότεινε στην Επιτροπή να ζητήσει διευκρινίσεις από τη Στρατιωτική Επιτροπή ή από μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων, η οποία θα μπορούσε να μελετήσει τις στρατηγικές ανάγκες της Ελλάδας και να κάνει μια σύσταση σχετικά με τα σύνορα. Η Ελληνική Αντιπροσωπεία διατήρησε το δικαίωμα να προτείνει σε μια μεταγενέστερη συνάντηση τη λύση που πίστευε ότι ήταν η καλύτερη.

* Ο Στέφανος Στεφανόπουλος

Η βαθιά πικρία της Ελλάδας

Η Ελλάδα εξέφρασε τη βαθιά πικρία της για τα αποτελέσματα της Συνδιάσκεψης Ειρήνης των Παρισίων με ποικίλους τρόπους και σε διάφορα επίπεδα.

Σε μια περίπτωση, πληροφορούμαστε από την έρευνα των αμερικανικών αρχείων, και αυτό δεν ήταν απόρρητο, ότι ο υπουργός Εξωτερικών Στέφανος Στεφανόπουλος επέδωσε στις 13 Δεκεμβρίου 1946, στον Αμερικανό πρέσβη στην Ελλάδα MacVeagh (Μακ Βή) υπόμνημα με το οποίο διαμαρτύρονταν με «σθένος» και «βαθιά πικρία» για την απόφαση της Συνδιάσκεψης σχετικά με τον καθορισμό των ελληνοβουλγαρικών συνόρων και την «κατάφωρη αδικία» προς την Ελλάδα, έναν πιστό σύμμαχο, με «αποζημίωση της Βουλγαρίας για την ανέντιμή της πολιτική κατά τη διάρκεια του πολέμου ».

Το υπόμνημα υπενθύμιζε την επιστολή του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Τσαλδάρη τον Οκτώβριο του 1946, που δέχονταν μείωση της ελληνικής αξίωσης κατά της Βουλγαρίας, σε έκταση που αφορούσε πληθυσμό 45.000 κατοίκων. Αυτό, τονίζονταν στο υπόμνημα, αποτελούσε «μόνο πολύ περιορισμένη ικανοποίηση των νόμιμων απαιτήσεων ασφαλείας της Ελλάδας εναντίον της Βουλγαρίας και θα περιλάμβανε μόνο ασήμαντες θυσίες για τους τελευταίους, που αντισταθμίστηκαν επιπλέον με την απόκτηση της Νότιας Δοβρουτσάς- με 7500 τετραγωνικά χιλιόμετρα και 365.000 κατοίκους». Το υπόμνημα υποστήριζε ότι αυτή η απόφαση απέχει πολύ από το να φέρει την επιθυμητή ανακούφιση των Βαλκανίων, εξοργίζει τον Ελληνικό λαό και θα ενθαρρύνει τη βουλγαρική επιθετική πολιτική, όπως αποδεικνύεται ήδη από τη διατήρηση του «απαράδεκτου αιτήματος» του Δημητρώφ για τη Δυτική Θράκη και τους αντάρτες που δραστηριοποιούνταν χρησιμοποιώντας το έδαφος της Βουλγαρίας. Η «ακατάλληλη απόφαση» έδωσε ακόμη πιο οδυνηρή αίσθηση επειδή οι Έλληνες δεν άκουσαν ξανά παρά την εκφρασμένη απαίτηση και τις «νέες και σοβαρές πτυχές» της κατάστασης που προέκυψε από τη διείσδυση ανταρτών.

*Το ανακοινωθέν της βαθιάς πικρίας για τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα

Τέλος, στο τηλεγράφημα του πρεσβευτή προς τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών ανέφερε ότι η μερική αποστρατιωτικοποίηση των βουλγαρικών συνόρων δεν θα αποτελέσει «καμία αξιόλογη εγγύηση της ελληνικής ασφάλειας σε περίπτωση απουσίας αποτελεσματικής εποπτείας». Ο Στέφανος Στεφανόπουλος που κάλεσε στο υπουργείο Εξωτερικών διαδοχικά τους πρεσβευτές, έδωσε παρόμοιο υπόμνημα και στο Βρετανό πρέσβη Νόρτον, στο Γάλλο πρέσβη Ντε Βω Σαιν Συρ και στο Ρώσο επιτετραμένο Τσερνίτσεφ.

Σε συνομιλία του με τον MacVeagh εξέφρασε την προσωπική του άποψη του ότι η διαμαρτυρία μπορεί πλέον να έχει ελάχιστο πρακτικό αποτέλεσμα, αλλά θεώρησε απαραίτητη την υποβολή της για λόγους δικαιοσύνης, αναφέρουν τα αμερικανικά αρχεία.

*Τελικά μας έδωσαν μόνο τα Δωδεκάνησα

Τελικά το μόνο κέρδος της Ελλάδας από αυτή τη Συνδιάσκεψη Ειρήνης ήταν, ότι πήρε τα Δωδεκάνησα, που τα κατείχαν οι ηττημένοι Ιταλοί. Οι μεγάλες δυνάμεις απέδειξαν για άλλη μια φορά ότι ενδιαφέρονται αποκλειστικά και μόνο για τα δικά τους γεωστρατηγικά συμφέροντα, χωρίς κανένα συναισθηματισμό για τους μικρούς λαούς, που όταν υπάρχει ανάγκη θυσιάζονται.

Αυτοί που αποφάσιζαν στο Παρίσι, δεν ζούσαν την εφιαλτική ατμόσφαιρα, που ζούσαν οι κάτοικοι της Θράκης. Εφιαλτική ήταν η ατμόσφαιρα και οι συνθήκες ζωής είτε αναφερόμαστε στους φιλήσυχους δημοκρατικούς πολίτες, είτε αναφερόμαστε στους αντάρτες που κυνηγούσαν μια χίμαιρα.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

ΠΗΓΗ

https://history.state.gov/countries/archives/