Θάνατος από "φίλια" πυρά στον Εμφύλιο...

*Τμήμα χάρτη της ΔΙΣ/ΓΕΣ με τις περιοχές Γκρίμπομαν, Προφήτης Ηλίας Φλιάμας κ.λπ.

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Πολλές φορές σ’ αυτό εδώ το ιστολόγιο, τονίσαμε ότι ο Εμφύλιος Πόλεμος, είναι κατάρα. Άδικα χυμένο αίμα, από το μίσος των αντιμαχόμενων. Πόσο όμως πιο άδικο είναι, όταν το αίμα χύνεται από «φίλια πυρά». Κάτι, που δυστυχώς συμβαίνει όταν τον πρώτο  λόγο έχουν τα όπλα…

                Αφορμή για τις σκέψεις αυτές μου έδωσαν κάποια μετεμφυλιακά πειράγματα, που ακούγονταν στο Διδυμότειχο κατά τη δεκαετία του ’50 μεταξύ αριστερών και δεξιών για τα «φίλια πυρά». Υπήρχε λοιπόν ένας συμπολίτης μου, που είχε τραυματιστεί στο πρόσωπο και μέχρι το θάνατό του είχε μια έντονη ουλή στο ένα μάγουλό του. Πολλές φορές περηφανεύονταν για τη συμμετοχή του στις μάχες και συχνά επεκαλείτο την ουλή, σαν επιβεβαίωση του ηρωισμού του. Όμως άλλοι συμπατριώτες μου αριστεροί, του απαντούσαν ότι την ουλή δεν του την προκάλεσαν οι αντάρτες, αλλά ο «δικός του» στρατός. Υποστήριζαν μάλιστα ονομαστικά, ότι ένα φίλος του έφεδρος αξιωματικός, που είχε μεθύσει εκείνο το βράδυ, έδινε λανθασμένα στοιχεία βολής στους ολμιστές του λόχου του και μια βολή είχε τραυματίσει σοβαρά τον φίλο του!!! Τραγικό να αλληλοσκοτώνονται… Τραγικότερο να κινδυνεύουν από τους δικούς τους….

                Ένα τέτοιο λάθος συνέβη το καλοκαίρι του 1948, όταν κορυφώνονταν οι μάχες στην Ήπειρο, με απώτερο στόχο τον εγκλωβισμό των ανταρτών στο Γράμμο. Το Β’ Σώμα Στρατού ζητούσε να συνεχισθεί αμείωτη η επιθετική προσπάθεια προς τα υψώματα Ζεκίρι και Ταμπούρι. Ένα από τα Τάγματα Πεζικού, που μάχονταν στην περιοχή ήταν το 504. Διοικητής του είχε αναλάβει από 25/7/1948 ο Αντωναρόπουλος Δημήτριος, αντισυνταγματάρχης Πεζικού.  

*Το ύψωμα Γκρίμπομαν

         

                Εκείνες τις μέρες ο στρατός επιχειρούσε να καταλάβει το ύψωμα Γκρίμπομαν και στη συνέχεια το ύψωμα Προφήτης Ηλίας της Φλιάμας, στο νομό Ιωαννίνων προς την πλευρά της Κόνιτσας.

                Η προσπάθεια είχε αρχίσει από τις 27 Ιουλίου, όταν οι αντάρτες με σφοδρή αντεπίθεση είχαν υποχρεώσει το απόσπασμα Σκιαδόπουλου μετά από αιματηρή μάχη να υποχωρήσει. Η διλοχία του 504 ΤΠ που μετείχε στις μάχες, είχε ένα νεκρό στρατιώτη και τραυματίες τον υπολοχαγό Ζερβό Κωνσταντίνο, τον έφεδρο ανθυπολοχαγό Κοτρώτσο Χρήστο και τον έφεδρο ανθυπίατρο Σάπκα Κωνσταντίνο και 13 στρατιώτες. Μια άλλη διλοχία του ίδιου τάγματος αργά το βράδυ απέκρουσε την αντεπίθεση των ανταρτών, αλλά είχε και αυτή ένα νεκρό στρατιώτη και τέσσερις τραυματίες.

                Η επομένη 28 Ιουλίου είχε ανταλλαγή πυρών, και όταν συμπτύχθηκαν οι αντάρτες, οι στρατιώτες βρήκαν στις θέσεις που κατείχαν 3 αγγλικά τουφέκια, 3 γεμιστήρες μπρεν, και άλλα υλικά. Βρήκαν επίσης στοιχεία ότι υπήρχαν τραυματίες που τους παρέλαβαν οι σύντροφοί τους και τους μετέφεραν βαθειά ΒΔ του Γκρίμπομαν.

                Στις 29 Ιουλίου το 504 ΤΠ ανεφοδιάσθηκε με τρόφιμα και πυρομαχικά και ήταν ετοιμοκίνητο ανά πάσα στιγμή, παρακολουθώντας τις κινήσεις των ανταρτών.

                Η 30^η Ιουλίου 1948 δεν παρουσίασε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, παρά μόνο κινήσεις ελέγχου της περιοχής, που είχε καταλάβει ο στρατός.

                Στις 31 Ιουλίου, άρχισαν αναγνωριστικές επιθετικές κινήσεις.

                Ο Αύγουστος μπήκε με προσπάθειες του στρατού να άρει τις αντιστάσεις των ανταρτών και να προωθηθεί στην ευρύτερη περιοχή. Γειτονικά τμήματα, που υπάγονταν στη 10^η Μεραρχία επιχειρούσαν να πατήσουν πόδι στο ύψωμα Ζεκίρι. Η προσπάθεια των στρατιωτών, δεν είχε την κάλυψη πυρών Πυροβολικού, γιατί τελείωσαν τα βλήματα… Οι στρατιώτες όμως κατόρθωσαν να φτάσουν σε απόσταση βολής χειροβομβίδας από τις θέσεις των μαχόμενων ανταρτών.

                Οι απώλειες και από τις δύο πλευρές ήταν μεγάλες. Οι συγκρούσεις συνεχίσθηκαν και τις επόμενες δύο μέρες. Έως ότου ξημέρωσε η 4^η Αυγούστου 1948. Μια διλοχία του 504 ΤΠ είχε διαταχθεί να καταλάβει μια κορυφογραμμή, ξεκινώντας από τις 4 τα ξημερώματα. Ξεκίνησε δραστήρια, αλλά αντιμετωπίσθηκε με καίρια πυρά από τους αντάρτες, που ήταν έτοιμοι. Αντιμετώπισαν τους στρατιώτες με πυρά αυτομάτων όπλων, όλμων και Πυροβολικού.

                Μέχρι το μεσημέρι η διλοχία του στρατού είχε ένα νεκρό στρατιώτη και δύο τραυματίες. Συνέχισε όμως επίμονα την κίνησή της προς τα εμπρός και στη 1.30 το μεσημέρι είχε φτάσει περίπου 150 μέτρα από τον αντικειμενικό της στόχο.

*Βολή Πυροβολικού εναντίον θέσεων ανταρτών. Οι στρατιώτες έτοιμοι για εφόρμηση

Οι ουρανοί ξερνούν φωτιά και ατσάλι…

                Τότε έγινε το κακό! Οι ουρανοί άρχισαν να ξερνούν φωτιά και ατσάλι. Πυρά Πυροβολικού έπλητταν τους στρατιώτες του 504 Τάγματος Πεζικού, που είχαν αγγίξει το σημείο, το οποίο είχε τεθεί ως αντικειμενικός σκοπός τους. Τι είχε συμβεί;

                Ο διοικητής έγραψε στη Ημερολόγιο  του Τάγματος, ότι η ατυχής διλοχία είχε πληγεί «υπό ημετέρου Πυροβολικού πιθανώς της 10^ης Μεραρχίας δια 15 περίπου βλημάτων εκραγέντων εις το κέντρο της διατάξεως».

                Η βαλλόμενη διλοχία αναγκάσθηκε να ρίξει μια φωτοβολίδα για να καταδειχθεί η θέση της και να σταματήσει το φίλιον Πυροβολικό τις βολές του. Από τη  φωτοβολίδα όμως οι αντάρτες προσδιόρισαν τη θέση της διλοχίας και άρχισαν αντεπίθεση με όλμους και χειροβομβίδες στο σημείο εκείνο!

                Η κατάληξη της επιχείρησης της διλοχίας, εκείνη τη μέρα, ήταν τραγική. Ένας αξιωματικός και τρεις οπλίτες νεκροί. Άλλοι 19 οπλίτες τραυματισμένοι. Ποιους σκότωσαν τα "φίλια" πυρά και ποιους τα πυρά των αντιπάλων, δεν θα το μάθουμε ποτέ. Άλλωστε τώρα, δεν έχει καμιά σημασία. Χάθηκαν ζωές και αυτό είναι τα δράμα της Ελλάδας. Η διλοχία αναγκάσθηκε να συμπτυχθεί 200 μέτρα ανατολικότερα  για να αναδιοργανωθεί και να ανασυγκροτηθεί, γιατί ένας αριθμός στρατιωτών, αναγκάσθηκε να εγκαταλείψει το πεδίο της μάχης για να μεταφέρει τους τραυματίες στα μετόπισθεν για περίθαλψη.

*Το σχετικό απόσπασμα από το Ημερολόγιο του 504 Τάγματος Πεζικού

                Η 52^η Ταξιαρχία με διαταγή της έθεσε στη διάθεση του διοικητή της διλοχίας, άλλο λόχο του 504 Τάγματος Πεζικού.

                Η προσπάθεια εκείνη τη μέρα συνεχίσθηκε, παρά το αίμα που χύνονταν. Συνέχισαν τις επιθέσεις από τις 4.30 μ.μ. και στις 5.30 μ.μ. μπόρεσαν να καταλάβουν τον αντικειμενικό τους σκοπό. Σ’ αυτήν την τελευταία επιθετική προσπάθεια εκείνης της μέρας, τραυματίσθηκε και ο διοικητής λόχου, λοχαγός τότε Φαίδων Γκιζίκης (Σ.Σ. είναι ο τελευταίος Πρόεδρος της δικτατορίας, 1973-74). 

                Εκείνη τη δραματική ημέρα οι συνολικές απώλειες του 504 ΤΠ ήταν 1 αξιωματικός νεκρός ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Σαλπέας Αργύριος, τραυματίας ο λοχαγός Γκιζίκης Φαίδων, 4 οπλίτες νεκροί και 22 τραυματίες. Για τους αντάρτες, που σίγουρα είχαν απώλειες, δεν μάθαμε. Αυτούς δεν τους κατέγραψε κανένας…

                Τα υψώματα καταλήφθηκαν και ο στρατός εδραίωσε τις θέσεις του… Όμως οι κορυφογραμμές στοίχειωσαν από το αίμα που χύνονταν άδικα… Δυο μέρες αργότερα παρουσιάσθηκαν και παραδόθηκαν στο Τάγμα, αυτοβούλως, 3 ανταρτίνες και ένας αντάρτης…

                Ο Μινώταυρος του Εμφυλίου διψούσε ακόμα, για πολύ αίμα.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

ΠΗΓΕΣ

*Αρχεία Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού.