Η ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΛΑΖΑΡΩΝ

*Εδώ συνεδρίαζε η Βουλή των Λαζάρων

Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας

                Στην Ελληνική πολιτική και πλούσια συνταγματική ιστορία, με τις συχνές βουλευτικές εκλογές, τις Συντακτικές και Αναθεωρητικές Βουλές, τα δημοψηφίσματα, τις επαναστάσεις και τα πραξικοπήματα, μία Βουλή έμεινε με την ονομασία Βουλή των Λαζάρων. Προέκυψε από μία συνταγματικά αμφιλεγόμενη πρωτοβουλία του Ελευθερίου Βενιζέλου και ήταν αποτέλεσμα των δραματικών γεγονότων του Εθνικού Διχασμού, της δεύτερης δεκαετίας του 20ου αιώνα.

                Στις 28 Ιουλίου 1914 η Αυστρία κήρυξε τον πόλεμο κατά της Σερβίας, ο οποίος στη συνέχεια μετατράπηκε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με αντιμαχόμενες δυνάμεις από τη μία πλευρά την ΑΝΤΑΝΤ, δηλαδή την Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία και Ιταλία, και από την άλλη πλευρά τις Κεντρικές Αυτοκρατορίες, δηλαδή την Γερμανία και την Αυστρία-Ουγγαρία. Οι εμπόλεμες δυνάμεις από την αρχή επιδίωξαν την προσχώρηση προς αυτές της Ελλάδας, της Βουλγαρίας και της Τουρκίας, για τους δικούς τους λόγους.

                 Στην Ελλάδα εκφράστηκαν δύο διαφορετικές θέσεις- απόψεις ως προς την σκοπιμότητα ή μη της συμμετοχής στον πόλεμο. Οι Φιλελεύθεροι με τον Πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο τάσσονταν υπέρ της συμμετοχής στο πλευρό της ΑΝΤΑΝΤ, επειδή προσδοκούσαν ότι με αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα θα αποκτούσε εδαφικά οφέλη. Ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος Α΄ και το Γενικό Επιτελείο Στρατού θεωρούσαν ανεύθυνη τη θέση των Φιλελευθέρων, εκτιμώντας ότι η έκβαση του πολέμου ήταν αβέβαιη και ως εκ τούτου η νίκη της ΑΝΤΑΝΤ δεν ήταν σίγουρη, γι’ αυτό στο αρχικό στάδιο είχαν ταχθεί υπέρ της αυστηρής ουδετερότητας και αργότερα να αποφασισθεί η είσοδος ή όχι στον πόλεμο, ανάλογα με την εξέλιξη των επιχειρήσεων.

*Ο Ελευθέριος Βενιζέλος

ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ

                Η άρνηση του Βασιλέως να επιστρατεύσει δύναμη 150.000 εφέδρων, όπως ζητούσε ο Ελ. Βενιζέλος, προκειμένου να ενισχυθεί η Σερβία, που είχε δεχθεί την επίθεση από την Αυστρία, σύμφωνα με την υπογραφείσα συμφωνία από τα δύο κράτη, αποτέλεσε την αρχή της σύγκρουσης των δύο ηγετών. Όταν μάλιστα η ΑΝΤΑΝΤ επιχείρησε να καταλάβει τα Δαρδανέλια στις 19 Φεβρουαρίου 1915, ο Βενιζέλος έκρινε ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να συμμετάσχει στην επιχείρηση αυτή. Ο Βασιλεύς όμως, μετά από εισήγηση του Γενικού Επιτελείου Στρατού, το οποίο θεωρούσε καταδικασμένη σε αποτυχία την επιχείρηση, αρνήθηκε το αίτημα του Βενιζέλου, γεγονός που προκάλεσε την παραίτησή του στις 21 Φεβρουαρίου 1915 και την προκήρυξη βουλευτικών εκλογών στις 31 Μαΐου του ιδίου έτους.

                Τις βουλευτικές εκλογές της 31ης Μαΐου 1915 κέρδισε ο Βενιζέλος με το κόμμα των Φιλελευθέρων, λαμβάνοντας 186 από τις 316 έδρες, και σχημάτισε νέα κυβέρνηση. Τον Σεπτέμβριο του 1915 η Βουλγαρία εισήλθε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών Αυτοκρατοριών. Ο Βενιζέλος κήρυξε επιστράτευση και ζήτησε από τον Βασιλέα την είσοδο στον πόλεμο στο πλευρό της ΑΝΤΑΝΤ, πλην όμως ο τελευταίος αρνήθηκε, γεγονός που προκάλεσε την παραίτησή του πρώτου. Μετά από την ανάθεση από τον Βασιλέα της Πρωθυπουργίας στους Αλεξ. Ζαΐμη και Στ. Σκουλούδη προκήρυξε νέες εκλογές, γιατί η Βουλή είχε την πλειοψηφία των Φιλελευθέρων για την 6η Δεκεμβρίου 1915, από τις οποίες απείχαν οι Φιλελεύθεροι. Η νέα Βουλή καταργήθηκε τον Ιούνιο του 1916.

*Ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος Α΄

                Μετά από τις ωμές επεμβάσεις των Συμμάχων στα εσωτερικά της Ελλάδας, την ίδρυση στις 17 Αυγούστου 1916 του Κινήματος Εθνικής Αμύνης, την συγκρότηση την 26η Σεπτεμβρίου 1916 Προσωρινής Κυβέρνησης στη Θεσσαλονίκη υπό την προεδρία του Ελ. Βενιζέλου, τα Νοεμβριανά γεγονότα του 1916 και τα όσα ακολούθησαν μέχρι τον Ιούνιο του 1917, ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος αναγκάσθηκε να παραιτηθεί τη 14η Ιουνίου 1917 από τον θρόνο του, ορίζοντας διάδοχο τον δευτερότοκο γιο του Αλέξανδρο, που ορκίσθηκε τη 19η Ιουνίου 1917.Ο Βενιζέλος έφθασε στην Αθήνα στις 20 Ιουνίου 1917 και στις 27 του ίδιου μήνα σχημάτισε κυβέρνηση υπό την προεδρία του. Δύο ημέρες αργότερα κήρυξε τον πόλεμο κατά των Κεντρικών Αυτοκρατοριών, όπως είχε αποφασίσει από τον Νοέμβριο του 1916, όταν κυβερνούσε το κράτος της Βόρειας Ελλάδας.

*Ο Βασιλεύς Αλέξανδρος

ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΛΑΖΑΡΩΝ

                Η εμπλοκή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν επέτρεπε τη διεξαγωγή βουλευτικών εκλογών. Από την άλλη μεριά όμως ο Ελ. Βενιζέλος αντιλαμβάνονταν ότι με την μονομερή και σαφώς αντιβενιζελική Βουλή, που είχαν αναδείξει οι εκλογές της 6ης Δεκεμβρίου 1915, από τις οποίες απείχαν οι Φιλελεύθεροι, δεν μπορούσε να κυβερνήσει. Έτσι κατέφυγε σε μια λύση συνταγματικά τρωτή και αμφιλεγόμενη. Με Βασιλικό Διάταγμα της 29ης Ιουνίου 1917 ανακάλεσε το προγενέστερο Βασιλικό Διάταγμα της 29ης Οκτωβρίου 1915 περί διαλύσεως της Βουλής, που είχε προέλθει από τις εκλογές της 31ης Μαΐου 1915 και προκήρυξης νέων εκλογών για την 6η Δεκεμβρίου 1915, γιατί θεωρήθηκε ότι το Διάταγμα αυτό εκδόθηκε παρά το Σύνταγμα. Ταυτόχρονα είχε καλέσει σε δεύτερη τακτική σύνοδο την αναστηθείσα Βουλή, που είχε προκύψει από τις εκλογές της 31ης Μαΐου 1915, για την 12η Ιουλίου 1917. Αυτή ακριβώς η Βουλή έμεινε στην ιστορία ως η Βουλή των Λαζάρων. Παρά την συνταγματικά ασυνήθιστη νεκρανάστασή της, η Βουλή εκείνη πρόσφερε σημαντικό νομοθετικό έργο, υπό την Προεδρία του Θεμ. Σοφούλη, ο οποίος εξελέγη Πρόεδρος της με 180 ψήφους επί συνόλου 194 ψηφισάντων.

*Το αμφιλεγόμενο Διάταγμα, από την εφημερίδα "Σκριπ"

                Η Βουλή των Λαζάρων ως συνέχεια της Βουλής της 31ης Μαΐου 1915 συμπλήρωσε 4ετία στις 31 Μαίου 1919, αλλά τελικά η θητεία της παρατάθηκε με τέσσερα διαδοχικά Βασιλικά Διατάγματα, έως στις 20 Σεπτεμβρίου 1920, οπότε διαλύθηκε ενόψει των εκλογών της 1ης Νοεμβρίου 1920,που αποδείχθηκαν μοιραίες για τον Ελ. Βενιζέλο, αλλά και για την Ελλάδα.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

                Στις εκλογές του Νοεμβρίου 1920 ο Ελ. Βενιζέλος γνώρισε την πρώτη και κρισιμότερη εκλογική του ήττα, λόγω της σημαντικής μεταστροφής του εκλογικού σώματος, κυρίως στη Νότια Ελλάδα. Πολλοί ιστορικοί, πολιτικοί αναλυτές και άλλοι διερωτήθηκαν και διερωτώνται γιατί ο Ελ. Βενιζέλος αποφάσισε την προσφυγή στις εκλογές του Νοεμβρίου 1920, αφού μπορούσε να παρατείνει τη θητεία της Βουλής των Λαζάρων, όπως είχε κάνει μέχρι τότε, προκειμένου να εφαρμοσθούν στην πράξη οι όροι της Συνθήκης των Σεβρών. Πολλοί υποστηρίζουν ότι μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, με την οποία δημιουργείτο η Μεγάλη Ελλάδα των δύο  ηπείρων και των πέντε θαλασσών, ο Ελ. Βενιζέλος πίστεψε ότι θα διεξήγαγε νέα περιφανή εκλογική νίκη. Υπάρχουν όμως και εκείνοι, μεταξύ των οποίων και ο συνεργάτης του Βενιζέλου Νικ. Καζαντζάκης, που υποστηρίζουν ότι ο Βενιζέλος, βλέποντας το εθνικιστικό κίνημα του Μουσταφά Κεμάλ, υπολόγισε τη δυσκολία της επιβολής και εφαρμογής των όρων της Συνθήκης των Σεβρών και αποφάσισε την πολιτική του απόδραση.

 

 Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας

ΠΗΓΕΣ

 1. «Συνταγματικό Δίκαιο» του Αρ. Μάνεση.

 2. «Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος» της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού.

 3. «Πώς φθάσαμε στις αλησμόνητες πατρίδες» των Ν. Μουτσόπουλου- Κ. Βακαλόπουλου- Α. Κεσόπουλου.


Υστερόγραφο
Για τη Βουλή των Λαζάρων βλέπετε επίσης στη θέση http://sitalkisking.blogspot.gr/2009/11/blog-post_09.html