ΕΝΑΣ ΞΕΧΑΣΜΕΝΟΣ ΗΡΩΑΣ ΤΗΣ ΓΡΑΒΙΑΣ, ΖΩΝΤΑΝΕΥΕΙ ΣΕ ΣΚΙΤΣΟ!!!

*Ο Ανδρέας Παπαλεξόπουλος στο σκίτσο του Μαρλά, που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 1888 στο περιοδικό "Φιλολογική Ακρόπολις"

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Ο Ανδρέας Παπαλεξόπουλος, ήταν ένα παλληκάρι 30 ετών, όταν μαζί με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, κλείστηκαν στο  χάνι της Γραβιάς, 120 νοματαίοι όλοι κι όλοι και αντιμετώπισαν με επιτυχία τα στρατεύματα του  Ομέρ Βρυώνη, στην μάχη, που έγινε στις 8 Μαΐου του 1821.

          ‘Όταν ηττήθηκαν οι Έλληνες στη μάχη της Αλαμάνας και βρήκε  μαρτυρικό θάνατο του ο Αθανάσιος Διάκος, ο τουρκικός στρατός με τον Ομέρ Βρυώνη επικεφαλής δύναμης 9.000 ανδρών καθώς και πυροβολικού, σκόπευε από τη Λαμία να περάσει και να επιτεθεί στην επαναστατημένη Πελοπόννησο. Κατεβαίνοντας νοτιότερα, συνάντησε μια μικρή ομάδα 120 ανδρών με αρχηγό τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, που είχαν οχυρωθεί μέσα σε ένα παλιό χάνι, που όλοι τον γνώριζαν με το όνομα το Χάνι της Γραβιάς. Έγιναν άγριες μάχες και οι Έλληνες κάνοντας μια ηρωική έξοδο διέφυγαν.

          Οι Τούρκοι είχαν 330 νεκρούς και 800 τραυματίες μέσα σε λίγες ώρες συγκρούσεων. Οι Έλληνες έχασαν 6 παλληκάρια. 

          Ο Παπαλεξόπουλος, έμελλε να επιβιώσει από όλες τις μάχες που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια μέχρι να ελευθερωθεί η Ελλάδα και να αγγίξει τον αιώνα ζωής, όταν το 1888 έγιναν τα εγκαίνια του μνημείου, που ανεγέρθηκε στη Γραβιά για να τιμηθεί η περίφημη ηρωική μάχη.

          Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος βρήκε όπως είναι γνωστό, το θάνατο στα βράχια της Ακρόπολης πολύ νωρίς και σε συνθήκες μυστηριώδεις. Ο Παπαλεξόπουλος ήταν ο τελευταίος που ζούσε ακόμα το 1888. Γέροντας αδύναμος και κυρτωμένος από τα χρόνια.  Όλους του άλλους, τους σάρωσε ο πανδαμάτωρ χρόνος.

          Πάντως βρέθηκε ένας απλός πολίτης ονόματι Μαρλάς, που ζωγράφισε τον ηρωικό γέροντα, με τις δύο πιστόλες στις μέση του. Το σκίτσο εκείνο έστειλε στη «Φιλολογική Ακρόπολη» του Βλάση Γαβριηλίδη και δημοσιεύθηκε στις 31 Ιανουαρίου 1888. Και αυτό ήταν ευχής έργο, γιατί διατηρήθηκε η μνήμη και η μορφή ενός ελάσσονος αλλά γενναίου ήρωα της Εθνικής Παλιγγενεσίας.

          Η μνήμη του Παπαλεξόπουλου είχε εξασθενήσει σημαντικά. Δεν θυμόταν τα ονόματα των συμπολεμιστών του. Θυμόταν πάντως, ότι όταν έγινε η μάχη στο χάνι της Γραβιάς ο καπνός από τις αμέτρητες τουφεκιές είχε κρύψει τον ήλιο. Θυμόταν ακόμα τις φωνές των Τούρκων που έκαναν τις επιθέσεις κραυγάζοντας «Αλλάχ» και χτυπώντας με τα γιαταγάνια τους την μάντρα, που περιέβαλε το χάνι.  Στη μνήμη του είχαν μείνει ακόμα και οι οιμωγές των τραυματισμένων Τούρκων. Δεν ξέχασε επίσης ότι στο πλευρό του βρήκε το θάνατο ο συμπολεμιστής του Καπλάνης, που μάχονταν γενναία.

          Το 1888 ελάχιστοι ήρωες της Επανάστασης του 1821 ζούσαν ακόμα. Η «Φιλολογική Ακρόπολις» σημείωνε με λύπη:

          «Ατυχώς, απομένουσιν ολίγιστοι. Μόλις μετρούνται εις τα δάκτυλα πλέον, αυτοί δε οι ολίγοι πένονται σήμερον και εάν δι’ αυτούς εζητούμεν ελεημοσύνην, θα ήτο εξευτελιστικόν δια την γενεάν μας, θα ήτο ύβρις δια το έθνος. Αποτεινόμενοι προς την κυβέρνησιν έχομεν εξησφαλισμένην την βεβαιότητα, ότι ουδέν θα έπραττεν υπέρ αυτών. Αποτεινόμεθα λοιπόν μόνον προς πάντας και αιτούμεν την εκπλήρωσιν του καθήκοντος προς τους επιζώντας δημιουργούς του έθνους. Είναι ολίγιστοι και εις το έσχατον αυτών γήρας ας τους περιθάλψωμεν δια της συνδρομής μας, ας τοις καταστήσωμεν ανέτους τας τελευταίας ημέρας».

          Η αιώνια μοίρα της φτωχιάς Ελλάδας…

          Ο εορτασμός που έγινε στις 29 Μαΐου 1888 παρουσία του βασιλέως Γεωργίου Α΄υπήρξε μεγαλοπρεπής.

*Δημοσίευμα για το μαρμάρινο στεφάνι των Λαμιέων

*Το ενσωματωμένο ανάγλυφο στεφάνι των Λαμιέων

          Μεταξύ άλλων ο λαός της Λαμίας έστειλε για να εντοιχισθεί στο μνημείο με την προτομή του Οδυσσέα Ανδρούτσου, μαρμάρινο στεφάνι, που το συνόδευσε 20μελής αντιπροσωπεία Λαμιέων. Στο κέντρο του μαρμάρινου στεφανιού υπάρχει το επίγραμμα: «Τω στρατάρχη Οδυσσεί και τοις λοιποίς ήρωσι του Χανίου της Γραβιάς». Μαζί με το στεφάνι αυτό είχε σταλεί και μια μεταξωτή ελληνική σημαία μήκους 5 μέτρων και πλάτους 3. Την είχαν κεντήσει οι Λαμιώτισες Αννέζα Ι. Νιούτσικου, Ελένη Ζαγγογιάννη, Πολυξένη Γραμματίκα, Ελένη Κρομμύδα και Ευανθία Γεωργιάδου.

          Ανάλογο μαρμάρινο στεφάνι είχαν στείλει και οι Γαλαξιδιώτες.
          Ο βασιλεύς Γεώργιος Α΄ εγκαινιάζοντας το μνημείο τόνισε μεταξύ άλλων: "Το ανεγερθέν ώδε μνημείον του αρειμανίου και διαπρεπούς πολεμιστού Οδυσσέως Ανδρούτσου θέλει μαρτυρεί εις αιώνα τον άπαντα την ευγνωμοσύνην της νέας γενεάς προς τους μεγαλουργούς άνδρας του μεγάλου αγώνος. Ζήτω το Έθνος" (Εφημερίδα 'Ώρα" 30 Μαΐου 1888).

*Το Χάνι της Γραβιάς, όπως είναι σήμερα

          Σήμερα, μπορούμε να θαυμάσουμε αυτό το ηρωικό χάνι, που έγινε οχυρό της ελευθερίας. Το υπάρχον κτίριο κατασκευάστηκε το 1998-2000 και αποτελεί πιστό αντίγραφο του αυθεντικού προϋπάρχοντος κτίσματος, από το οποίο είχαν σωθεί τα θεμέλια. Την ιστορική έρευνα και τις μελέτες ανέλαβε ο αρχιτέκτων Αργύρης Ψιμούλης, στηριζόμενος σε ιστορικές περιγραφές και σκίτσα εποχής, ενώ η κατασκευή έγινε με χωμάτινους πλίνθους και τρόπο δόμησης, ίδιο με την περίοδο της Επανάστασης.

          Το νέο Χάνι της Γραβιάς εγκαινιάστηκε το Μάιο του 1999 παρουσία του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας  Κωνσταντίνου Στεφανόπουλου.

          Από τότε, έγιναν αρκετές προσθήκες στο κτιριακό συγκρότημα και μετεξελίχθηκε στο σημερινό μουσειακό συγκρότημα, ως αναπαράσταση ενός από τα σημαντικότερα ιστορικά μνημεία της Ελλάδας.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης