Στην Ορεστιάδα, η παρουσίαση του βιβλίου "Η απώλεια της Ανατολικής Θράκης - Ο φοβερός Οκτώβριος του 1922"

Σε μια κατάμεστη από κόσμο αίθουσα της Βιβλιοθήκης του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Αδριανουπόλεως (Ευριπίδου 65, Νέα Ορεστιάδα) πραγματοποιήθηκε το Σάββατο ν11 Οκτωβρίου, η παρουσίαση του βιβλίου του Παντελή Στεφ. Αθανασιάδη: "Η απώλεια της ανατολικής Θράκης - Ο τρομερός Οκτώβριος του 1923".

 Κεντρικός ομιλητής ήταν ο συγγραφέας Παντελής Αθανασιάδης, ενώ συμμετείχαν και οι Γεώργιος Ρυζιώτης και Δημήτριος Κιηγμάς.

Κατά την παρουσίαση του βιβλίου φωτίστηκαν στιγμές από τις διπλωματικές κινήσεις πριν και κατά την υπογραφή συνθηκών στο Παρίσι, τη Λωζάννη, τα Μουδανιά κατά την περίοδο 1919-1923, οι οποίες οδήγησαν στην άδικη απώλεια της Ανατολικής Θράκης. Τονίστηκαν οι δύσκολες και απάνθρωπες στιγμές που έζησε ο ελληνικός πληθυσμός κατά τη διαδικασία του βίαιου  εκτοπισμού του από τα χωριά και τις πόλεις της Ανατολικής Θράκης από το 1914 (το λεγόμενο «Μαύρο Πάσχα των Θρακών») μέχρι και το 1923, με έμφαση τον στον φοβερό Οκτώβριο του 1922.

Η παρουσίαση ξεκίνησε με προλόγους των προέδρων των τριών συνδιοργανωτών Συλλόγων: του Δημητρίου Κιηγμά, προέδρου του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Αδριανουπόλεως, του Αθανασίου Λυμπερίδη, προέδρου του Συλλόγου Απογόνων Καραγατσιανών και Αδριανουπολιτών "Η Ορεστιάδα" και του Ιωάννη Σαρσάκη, προέδρου του " Ιστορικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Διδυμοτείχου Καστροπολίτες - Γνώση και Δράση".

Μετά το πέρας της παρουσίασης του βιβλίου δόθηκε στο κοινό η δυνατότητα για ερωτήσεις προς τον συγγραφέα και ακολούθησε διάλογος.

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με απονομή τιμητικών πλακετών από τους τρεις Συλλόγους προς τον συγγραφέα και ιστορικό ερευνητή Παντελή Αθανασιάδη.

Για αρκετή ώρα πριν και μετά την παρουσίαση του βιβλίου ο συγγραφέας υπέγραψε για το κοινό αφιερώσεις σε αντίτυπα του βιβλίου του, τα οποία διανεμήθηκαν δωρεάν στους παρευρισκομένους από το Ίδρυμα Χαριλάου Κ. Κεραμέως. Το βιβλίου δεν πωλείται, διατίθεται δωρεάν από το Ίδρυμα.

Την εκδήλωση παρακολούθησε πλήθος κόσμου, μεταξύ των οποίων ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου  κ.κ. Δαμασκηνός, ο Υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ. Χρήστος Δερμεντζόπουλος, ο Βουλευτής Έβρου και πρώην υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Σταύρος Κελέτσης, εκπρόσωπος του Βουλευτή Έβρου κ. Αναστασίου Δημοσχάκη, η Αντιπεριφερειάρχης Παιδείας και Πολιτισμού της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας- Θράκης κ. Φανή Μπαχαρίδου, οι Αντιδήμαρχοι Ορεστιάδας κ. Ευαγγελία Μπραϊκούδη και Παντελής Δημούτσης, ο καθηγητής Κοινωνιολογίας και Περιβαλλοντικής- Δασικής Εκπαίδευσης στο Τμήμα Δασολογίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων της Σχολής Επιστημών Γεωπονίας και Δασολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (Ορεστιάδα).  κ. Ευάγγελος Μανωλάς, εκπρόσωποι φορέων και συλλόγων, συγγενείς του συγγραφέα και πλήθος κόσμου από το Βόρειο Έβρο.

 

Η ομιλία του Παντελή Αθανασιάδη

Κυρίες και κύριοι

Συμπατριώτισσες και συμπατριώτες

Φίλες και φίλοι της Θράκης,

 

Σας ευχαριστώ θερμά, που ήρθατε απόψε εδώ στην παρουσίαση του βιβλίου μου με τίτλο «Η απώλεια της Ανατολικής  Θράκης- Ο φοβερός Οκτώβριος του 1922».

Θα αρχίσω εκφράζοντας τις άπειρες ευχαριστίες μου προς το  Κοινωφελές  Ίδρυμα Χαριλάου Κ. Κεραμέως, το οποίο ανέλαβε την έκδοση του βιβλίου μου. Αυτό το βιβλίο με τα πνευματικά του δικαιώματα, το παραχώρησα αφιλοκερδώς και το Ίδρυμα αποφάσισε να το διαθέτει δωρεάν σε Θρακικούς συλλόγους, εκπαιδευτικά ιδρύματα  κ.λπ. Το βιβλίο δεν θα το βρείτε να το αγοράσετε πουθενά. Δεν πωλείται, διατίθεται δωρεάν. Ευχαριστώ επίσης την Θρακικής καταγωγής επιμελήτρια της έκδοσης φιλόλογο και συγγραφέα Βασιλική Τσακόγλου.

Ευχαριστίες επίσης εκφράζω και στον Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο Αδριανουπόλεως, τον Σύλλογο Απογόνων Καραγατσιανών και Αδριανουπολιτών και τον Ιστορικό και Πολιτιστικό Σύλλογο Διδυμοτείχου «Καστροπολίτες- Γνώση και Δράση» και σε όσους συνέδραμαν και οργάνωσαν τη σημερινή παρουσίαση και τη δωρεάν διανομή αντιτύπων του βιβλίου, στην Ορεστιάδα.

Είμαι ικανοποιημένος από την υποδοχή του βιβλίου από το κοινό. Πρώτος ο Πολιτιστικός Σύλλογος Διδυμοτείχου και Περιφερείας των εν Αθήναις με την πρόεδρό του κυρία Σίσσυ Καζακίδου και το δραστήριο Διοικητικό Συμβούλιό του, οργάνωσαν παρουσίαση στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων. Ο ίδιος σύλλογος οργάνωσε σε συνεργασία με το Δήμο Διδυμοτείχου, άλλη παρουσίαση στην πινακοθήκη Ναλμπάντη στο Διδυμότειχο. Και τώρα, χάρη στις προσπάθειες των Καστροπολιτών και του παρισταμένου Γιάννη Σαρσάκη έχουμε την παρουσίαση στην Ορεστιάδα. Τους ευχαριστώ όλους από τα βάθη της καρδιάς μου.

Όταν πάρετε το βιβλίο στη χέρια σας  και το ξεφυλλίσετε, θα διαπιστώσετε ότι περιλαμβάνει θέματα  σχετικά με τα δεινοπαθήματα των κατοίκων της Ανατολικής Θράκης κυρίως κατά το διάστημα, που αυτό το κομμάτι της Ελλάδας έζησε ελεύθερο μετά από σκλαβιά 550 και πλέον ετών. Δηλαδή από τις αρχές του 20ου  αιώνα έως το 1923, με τελευταίο  το Καραγάτς, που και αυτό υποχρεώθηκε να ακολουθήσει τη μοίρα και της υπόλοιπης Ανατολικής Θράκης. Μια μοίρα που την αποφάσισαν «σύμμαχοι» (εντός εισαγωγικών) υποκύπτοντας στις απαιτήσεις του Μουσταφά Κεμάλ και αναμετρώντας τα γεωστρατηγικά τους συμφέροντα. Και όλοι ξέρουμε ότι τα γεωστρατηγικά συμφέροντα των κρατών δεν έχουν ηθική βάση απαραιτήτως.

Όπως αντιλαμβάνεστε, δεν ήρθα στην αγαπημένη Ορεστιάδα, που έκανα ένα μέρος της στρατιωτικής μου θητείας στο Πυροβολικό, εκεί στην εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας, για να αυξήσω τις πωλήσεις του βιβλίου. Ήρθα για να σας παροτρύνω να διαβάσετε το βιβλίο και μετά; Ε!!! και μετά να το δανείσετε σε συγγενείς και  φίλους, που δεν θα το βρίσκουν αλλού.

Και το λογικό ερώτημα: Τι προσφέρει το βιβλίο; Τα γεγονότα του Οκτωβρίου 1922 είναι γνωστά. Ναι, είναι γνωστά και σε αδρές γραμμές όλοι τα γνωρίζουμε. Τολμώ να πω όμως ότι στο βιβλίο υπάρχουν και σημαντικές λεπτομέρειες, αποτέλεσμα μακροχρόνιων ερευνών, εντελώς άγνωστες.

Για παράδειγμα: Έως τώρα γνωρίζαμε τις περιγραφές του ξεριζωμού από τις περίφημες ανταποκρίσεις του Χεμινγουέι στην εφημερίδα του Καναδά «Τορόντο Σταρ». Σημαντικές και μοναδικές… Παρένθεση: Άραγε τιμήσαμε τη μνήμη του νομπελίστα συγγραφέα, που έκανε γνωστό το δράμα των Ανατολικοθρακιωτών μας διεθνώς;  Συνεχίζω… Όσοι στα κατοπινά χρόνια  έγραφαν για εκείνο τον ξεριζωμό για να δώσουν εντονότερο χρώμα στα κείμενά τους, για να τα εμπλουτίσουν και να τα κάνουν συναισθηματικότερα, έβαζαν και τις λίγες λέξεις που έγραψε ο Χεμινγουέι περιγράφοντας ένα δραματικό τοκετό που είχε δει, επάνω σε έναν αραμπά. Τώρα, διαβάζοντας το βιβλίο θα διαπιστώσουμε ότι δραματικούς τοκετούς στα βοϊδάμαξα ή στο χώμα περιέγραψαν και οι διοικητές των μεγάλων στρατιωτικών σχηματισμών… Σε μια περίπτωση μάλιστα είχαμε και δίδυμα αγοράκια στον σιδηροδρομικό σταθμό της Τυρολόης. Παρέμειναν όμως άγνωστα όλα αυτά, έως σήμερα.

Κάτι άλλο: Στο πολύτιμο Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, βρήκα να υπάρχει ένας φάκελος, γεμάτος πόνο και δάκρυ.

Περιέχει 126 σελίδες ενδιαφερόντων εγγράφων, δακτυλογραφημένων ή χειρογράφων. Το περισσότερα από αυτά- και εδώ είναι το ενδιαφέρον- περιέχουν εκθέσεις διοικητών μεγάλων στρατιωτικών σχηματισμών για τα γεγονότα της άδικης εκκένωσης. Στις εκθέσεις αυτές, που πολλές φορές υπερβαίνουν τις τυπικές λιτές στρατιωτικές διατυπώσεις, ξεχειλίζει ο πόνος, η εθνική οδύνη και η λύπη για τα παθήματα του άμαχου πληθυσμού. Η αφηγηματικότητα συγκρίνεται ακόμα και με την αφηγηματικότητα του μεγάλου συγγραφέα Έρνεστ Χεμινγουέι, που βρέθηκε στην Αδριανούπολη και περιέγραψε το δράμα των Ανατολικοθρακιωτών με τις ανταποκρίσεις του.

Θεωρώ και επιμένω, ότι το περιεχόμενο αυτών των ιστορικών εκθέσεων, δεν πρέπει να παραμένει τόσα χρόνια μετά, στους φακέλους του Υπουργείου, όπου, ναι μεν φυλάσσονται και δεν καταστράφηκαν και διατίθενται στους ερευνητές της Ιστορίας, αλλά αυτά τα συγκλονιστικά στοιχεία πρέπει να είναι προσβάσιμα σε όλους τους πολίτες και ειδικά σε όλους τους Θράκες, που η ιστορία του τόπου τους, δεν διδάσκεται πουθενά. Οι φιλότιμες προσπάθειες του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου και των φοιτητών, μεταπτυχιακών και διδακτορικών, αλλά και κάποιων άλλων συλλογικών φορέων της Θράκης, αποδείχθηκε ότι δεν αρκούν. Είναι καθήκον όλων όσων σχετίζονται με τη Θράκη, να φροντίσουν το περιεχόμενο του φακέλου αυτού, να μπορέσει να φτάσει σε όλα τα σπίτια, σε όλα τα σχολεία και σε όλες τις δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες του τόπου μας. Να γίνει κοινό κτήμα.   

Έτσι για να έχετε μια ιδέα καταφεύγω στην αναφορά  του συνταγματάρχη Γεωργίου Ζήρα με τίτλο «ΕΚΘΕΣΙΣ δεινοπαθημάτων Θρακών Ελλήνων προσφύγων». Είναι γραμμένη όχι σαν υπηρεσιακό έγγραφο με τις στεγνές διατυπώσεις, αλλά πλημυρισμένη από συναισθήματα εθνικής λύπης, περιγράφει τι συνέβη στην Ανατολική Θράκη από τη στιγμή που ανακοινώθηκαν οι αποφάσεις των στρατηγών της Αντάντ στα Μουδανιά για άμεση εκκένωση στρατού και πληθυσμού. Συντάχθηκε στις 19 Νοεμβρίου 1922- αφού είχαν περάσει στη Δυτική Θράκη- και αποτελεί σημαντικό ντοκουμέντο για τα δεινά της Ανατολικής Θράκης. Γράφει για τους Θράκες: «Ως άλλοι Σουλιώται και Παργινοί επισκέπτονται τους τάφους των προσφιλών των άλλοτε υπάρξεων, τους οποίους δια τελευταίαν φοράν ραίνουσι με δάκρυα, αναπέμπουσι την τελευταίαν προσευχήν των επί των Εκκλησιών εις τας οποίας άλλοτε τοσάκις είχαν συνενώσει τας προσευχάς των δια την απελευθέρωσίν των και ετοιμάζονται να απέλθουν δια το άγνωστον». 

 Ιδιαίτερο βάρος έχει και η έκθεση του διοικητή της Β΄ Μεραρχίας υποστράτηγου Κωνσταντίνου Μανέτα. Τι εικόνα είχε ο υποστράτηγος  Μανέτας από την πορεία των καταδιωγμένων προσφύγων της Ανατολικής Θράκης; Σας διαβάζω. «Μητέρες άνευ τέκνων και νήπια αναζητούντα τας μητέρας αυτών, πολλάκις ανέκοψαν με συγκινητικάς κραυγάς τον δρόμον των στρατιωτών της Μεραρχίας, οίτινες εις πολλούς εκ τούτων διευκόλυνον την πορείαν, διαθέτοντες πολλάκις εκ των μεταγωγικών του Δημοσίου δια την μεταφοράν των».

Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, θα πληροφορηθείτε τι συνέβαινε στην Αθήνα με τους Θράκες βουλευτές. Οι βουλευτές, καταργημένοι από το κίνημα Πλαστήρα- Γονατά, κινητοποιήθηκαν προς πάσα κατεύθυνση, αρκετά νωρίτερα.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του βουλευτή Κωνσταντίνου Φίλανδρου που κατήγγειλε το 1924 πλέον, μέσα στη Βουλή χωρίς να διαψευσθεί, ότι το 1922 οι Θράκες βουλευτές, που είχαν πληροφορίες από πρεσβευτή μεγάλης δυνάμεως και έβλεπαν τη ραγδαία κατάρρευση του μετώπου της Μικράς Ασίας συνέταξαν ένα υπόμνημα, προειδοποιώντας ότι κινδυνεύει η Θράκη. Το παρέδωσαν εμπιστευτικά στον υπουργό Δικαιοσύνης Χαράλαμπο Βοζίκη, ο οποίος εκπροσωπούσε προσωρινά τον πρωθυπουργό Δημήτριο Γούναρη, που απουσίαζε στο εξωτερικό. Και αυτός δεν έκανε τίποτα. Όταν μάλιστα ρωτήθηκε τι έγινε με το υπόμνημα, παραδέχθηκε ότι το ξέχασε στην τσέπη του σακακιού του!!!

Οι βουλευτές της Θράκης στις 3 Σεπτεμβρίου 1922  άρχισαν να τηλεγραφούν στους ισχυρούς ηγέτες της Γης. Ιστορικά τηλεγραφήματα… Δύο Θράκες βουλευτές ο Εξηντάρης και ο Μανουηλίδης πήγαν επειγόντως στον πρωθυπουργό Νικόλαο Τριανταφυλλάκο θέλοντας να μάθουν τι συνέβαινε με τις Δυνάμεις της Αντάντ και το μέλλον της Θράκης. Ο πρωθυπουργός εκνευρίσθηκε και φέρθηκε με σκαιότητα στους δύο Θράκες βουλευτές!!!

Στο βιβλίο αυτό, έδωσα βάρος στα γεγονότα της τελευταίας δεκαετίας πριν από τον ξεριζωμό του Ελληνισμού από την Ανατολική Θράκη.

Στόχος μου ήταν να νικηθεί η λήθη. Να μην υπάρξει άλλη άγνοια της ιστορίας μας και να μην υπάρξει λησμοσύνη. Να μείνει δηλαδή ζωντανή η ανάμνηση μια περιοχής με δημιουργικούς κατοίκους, που αγάπησαν τον τόπο τους, τον οποίο πότιζαν καθημερινά με τον ιδρώτα του μόχθου τους. Και κυρίως για να τα μάθουν οι νεώτεροι. Και όπως είπε κάποτε ο Αθηναίος ρήτωρ και πολιτικός στη δίκη κατά Λεωκράτους «αρμόσσει πάσι τοις νεωτέροις ακούσαι».

 Τα θέματα αυτά του βιβλίου δεν καλύπτουν το σύνολο της ιστορίας της Ανατολικής Θράκης. Αυτό δεν ήταν εφικτό.  Η έκδοση όμως αυτή η οποία θα σας διανεμηθεί φιλοδόξησε να φωτίσει και να κάνει γνωστά τα γεγονότα της τελευταίας δεκαετίας  πριν από το διωγμό από μια περιοχή στην οποία άνθισε για χιλιάδες χρόνια ο Ελληνισμός, που ξεριζώθηκε βάναυσα. Που εκδιώχθηκε από μια γη, την οποία οι φιλόπονοι κάτοικοί της την καλλιεργούσαν και την έκαναν ένα πραγματικό παράδεισο δημιουργίας σε σύγκριση με την λεγόμενη Παλαιά Ελλάδα.

Εδώ θα σας αφηγηθώ κάτι, που δεν υπάρχει μέσα στο βιβλίο. Το έγραψα παλαιότερα και είναι χαρακτηριστικό, γιατί δείχνει πόσο πολύτιμη ήταν η Θράκη για την υπόλοιπη Ελλάδα. Και είναι και σήμερα η Θράκη μας, το ίδιο πολύτιμη, για όσους μπορούν να το καταλάβουν!!!

 Στην Αθήνα το 1920, ήταν πολλοί εκείνοι, που εκτός από την ύψιστη σημασία της απελευθέρωσης μιας ελληνικής περιοχής, είδαν το γεγονός αυτό ως ευκαιρία τόνωσης των οικονομικών του κράτους. Με άλλα λόγια έβλεπαν τη Θράκη, ως ένα Ελδοράδο για την Ψωροκώσταινα.

Έτσι η κυβέρνηση Βενιζέλου αποφάσισε την έκδοση Λαχειοφόρου Δανείου 300.000.000 δρχ. για να καλυφθούν τα έξοδα που αντιμετώπιζε το κράτος, τόσο με τις εκστρατείες απελευθέρωσης της Θράκης, όσο και με τις αναπτυξιακές και άλλες ανάγκες. Οι εγγραφές μάλιστα ήταν επιτυχείς από την πρώτη μέρα, με πρώτο εγγραφέντα το βασιλέα Αλέξανδρο.               

Πολλές από τις διαφημίσεις του Λαχειοφόρου Δανείου στις εφημερίδες είχαν ως σημείο αναφοράς τον πλούτο και την παραγωγικότητα της Θράκης.

Το «Έθνος» σε πρωτοσέλιδη διαφήμισή του για το δάνειο (στις 11 Απριλίου 1920), έγραφε με μεγάλα κεφαλαία γράμματα: «ΑΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑΙ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΟΥΝ ΟΤΙ Η ΠΡΟΣΑΡΤΩΜΕΝΗ ΘΡΑΚΗ ΠΑΡΑΓΕΙ ΟΣΑ ΠΑΡΗΓΕΝ ΟΛΟΚΛΗΡΟΣ Η ΠΑΛΑΙΑ ΕΛΛΑΣ- ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΕΙΣ ΤΟ ΔΑΝΕΙΟΝ ΔΙΑ ΝΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΣΩΜΕΝ ΤΟΝ ΠΛΟΥΤΟΝ ΤΗΣ».

            Η βασική διαφήμιση όμως, όπως δημοσιεύθηκε στον Τύπο της εποχής έλεγε άλλα, πιο ενδιαφέροντα πράγματα. Την ανακάλυψα και την δημοσίευσα πριν από λίγα χρόνια. Σας διαβάζω και παρακαλώ προσέξτε. Το ίδιο το κράτος τα έλεγε.:

Η ΘΡΑΚΗ ΜΑΣ ΔΙΔΕΙ:

ΜΙΑΝ ΑΚΟΜΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑΝ ΕΙΣ ΣΙΤΟΠΑΡΑΓΩΓΗΝ

ΜΙΑΝ ΑΚΟΜΗ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΝ ΕΙΣ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑΝ

ΜΙΑΝ ΑΚΟΜΗ ΚΡΗΤΗΝ ΕΙΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΝ ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΩΝ

ΕΝ ΑΚΟΜΗ ΛΑΥΡΙΟΝ ΕΙΣ ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ

ΜΙΑΝ ΑΚΟΜΗ ΚΥΜΗΝ ΕΙΣ ΑΝΘΡΑΚΟΠΑΡΑΓΩΓΗΝ

ΕΝΑΝ ΑΚΟΜΗ ΥΜΗΤΤΟΝ ΕΙΣ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΝ

ΕΝΑΝ ΑΚΟΜΗ ΠΑΡΝΑΣΣΟΝ ΕΙΣ ΤΥΡΟΚΟΜΙΑΝ.

Η ΘΡΑΚΗ ΜΑΣ ΔΙΔΕΙ:

ΜΙΑΝ ΑΚΟΜΗ ΕΛΛΑΔΑ ΕΙΣ ΠΛΟΥΤΗ

ΔΙΑ ΝΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΣΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ ΤΗΣ

Σας ευχαριστώ όλους. Εύχομαι καλό διάβασμα.