Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
Η ιστορική έρευνα συνήθως είναι ανεξάντλητη και πολύ συχνά φέρνει στο
φως πάντα νέα στοιχεία, που πλουτίζουν τις δέλτους της, αλλά και την δική μας
γνώση. Η περιπέτεια που έζησε η Ανατολική Θράκη το 1922, όταν παραδόθηκε
αμαχητί στους Τούρκους από τις Μεγάλες Δυνάμεις της Αντάντ, είναι ένα
χαρακτηριστικό παράδειγμα. Διότι η περίπτωση αυτής της ιστορικής περιοχής του
Ελληνισμού δεν μελετήθηκε εξαντλητικά από τους ιστορικούς.
Έσχατο παράδειγμα η δημοσιοποίηση αναφορών των μεγάλων στρατιωτικών σχηματισμών, που έδρευαν τότε στην Ανατολική Θράκη και διατάχτηκαν να περάσουν δυτικά του ποταμού Έβρου, δηλαδή στη Δυτική Θράκη. Οι αναφορές αυτές αποτελούν σημαντικά αυθεντικά ντοκουμέντα.
Ντοκουμέντα με μεγάλο ενδιαφέρον, αποτελούν και τα δημοσιογραφικά κείμενα αν και ενίοτε μπορούν να εντοπισθούν υπερβολές για λόγους εντυπωσιασμού ή αποκρύψεις πτυχών των γεγονότων για λόγους πολιτικούς ή άλλους. Ντοκουμέντα μπορούν να χαρακτηρισθούν και ορισμένα λογοτεχνικά κείμενα που περιγράφουν την ατμόσφαιρα κάποιας εποχής, αλλά και εκεί μπορούν να εντοπισθούν ανακρίβειες και υποκειμενισμοί. Τα υπηρεσιακά έγγραφα και ιδίως τα στρατιωτικά συνήθως αποτελούν αυθεντικότερες πηγές. Οι αξιωματικοί που τα υπογράφουν οφείλουν να είναι ακριβείς κατά το δυνατόν, τόσο γιατί έχουν καθήκον, όσο και γιατί οι αναφορές τους αποτελούν και αυτές στοιχεία της περαιτέρω προαγωγής. Πόσο μάλιστα όταν, πρόκειται για αναφορές που σχετίζονται με κρίσιμα γεγονότα…
Η συνεχής έρευνα λοιπόν, έχει τώρα να παρουσιάσει κάποιες δραματικές πτυχές του Ελληνισμού, όταν το 1922 εκδιώχθηκε βίαια από την Ανατολική Θράκη, όπου ήταν ριζωμένος από χιλιάδες χρόνια. Στις 23 Φεβρουαρίου η ιστοσελίδα αυτή δημοσίευσε άρθρο με τίτλο «Λεπτομερειακή περιγραφή εγκλημάτων του Τουρκικού όχλου κατά των διωγμένων Ελλήνων, τον Οκτώβριο του 1922, στην Ανατολική Θράκη». Νέα έρευνα αποκαλύπτει ένα επί πλέον έγγραφο προερχόμενο από το ΙΙΙ Επιτελικό Γραφείο της Στρατιάς Θράκης. Το έγγραφο αυτό αναφέρεται σε επιθέσεις Τούρκων ατάκτων κατά των συγκοινωνιών, σιδηροδρομικών σταθμών κ.λπ. από τις αρχές Σεπτεμβρίου μέχρι 14 Νοεμβρίου 1922. Από την ανάγνωση της έκθεσης αυτής προκύπτει ότι σε ορισμένες επιθέσεις, συνέπρατταν και Βούλγαροι κομιτατζήδες.
Η έκθεση αυτή, που συντάχθηκε στις 17 Νοεμβρίου 1922, προφανώς στην Αλεξανδρούπολη, όπου είχε εγκατασταθεί η Στρατιά Θράκης, με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Νίδερ, βρίσκεται σήμερα στο Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών.
Το πλήρες περιεχόμενό της, άγνωστο μέχρι σήμερα, είναι το ακόλουθο:
ΣΤΡΑΤΙΑ ΘΡΑΚΗΣ
ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΝ
ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΙΙΙον
Ε Κ Θ Ε Σ Ι Σ
Των γενομένων υπό Τούρκων ατάκτων
προσβολών κατά συγκοινωνιών, σιδ/κών συρμών κ.λπ. από αρχών Σ/βρίου μέχρι 14
Ν/βρίου ε.έ.
-----
9ην
Σεπτεμβρίου. Επιβατική αμαξοστοιχία Αδριανουπόλεως – Δεδέαγατς επυροβολήθη παρά 200μελούς συμμορίας μεταξύ Σουφλίου και
σιδ/κού σταθμού Μπιντικλί (χιλ. 59, σ.σ. πρόκειται για το σημερινό Τυχερό).
Ετραυματίσθησαν 7 πολίται, 1 στρατιώτης. Εις χιλ. 59.500 ανευρέθησαν δύο βόμβαι
τοποθετημέναι επί σιδηροδρομικής γραμμής και παραπλεύρως χειροβομβίδες και
Τουρκικαί εφημερίδες.
9ην
Σεπτεμβρίου. Νύκτα 20 συμμορίται επετέθησαν καθ’ ημετέρου φυλακίου σιδ/κής γραμμής Αν. Καρίκιοϊ μεταξύ Κούλελη
και Αλπουλού. Εφονεύθη είς των συμμοριτών (καταγόμενος εκ Χαριουπόλεως)
ετραυματίσθη ελαφρώς είς στρατιώτης.
10ην
Σεπτεμβρίου. 11ην ώραν άμαξα
ταχυδρομική Ανακτορίου - Μηδείας συνοδευομένη υπό 7 χωρικών, 4 οπλιτών
υπέστη αιφνιδιαστικήν επίθεσιν ενεδρευόντων κομιτατζήδων Αν. Ανηλίου. Εις
βοήθειαν προσέτρεξαν φυλάκιον Ανηλίου και Αστυνομική δύναμις Σουλτάν Μπακτσέ. Αποτέλεσμα αιφνιδιασμού
φόνος ενός χωροφύλακος, τραυματισμός δύο και εξαφάνισις τετάρτου και ενός
διόπου. Δύναμις επιτεθέντων 35 ένοπλοι ομοιομόρφων ενδεδυμένοι., οίτινες μετά
επίθεσιν κατηυθύνθησαν προς όγκον Στράγγα Βαλκά.
16ην
Σεπτεμβρίου. Άγνωστοι επυροβόλησαν δια κυνηγετικού όπλου σκοπόν μας παρά χιλ.
12.200 σιδ/κής γραμμής Δεδέαγατς - Αδριανουπόλεως άνευ αποτελέσματος.
Αντιπυροβοληθέντες ετράπησαν εις φυγήν.
20ην
Σεπτεμβρίου. Απόσπασμα 61ου Συντάγματος συνεπλάκη προς τετραμελή
συμμορίαν περί το χωρίον Μπουρουνσούζ
(10 χιλ. Β. του Παυλίκοϊ). Αποτέλεσμα φόνος δύο , σύλληψις αρχηγού και ενός
συμμορίτου εισέτι. Είς των συλληφθέντων απέθανεν είτα εκ των τραυμάτων του.
22αν
Σεπτεμβρίου. Συμμορία 50 ανδρών ενεδρεύουσα 4 περίπου χιλιόμετρα Β.Α. Σουλτάν
Μπαξέ (Μηδείας) επετέθη κατά αμάξης εφ΄ ής
επέβαινον δύο στρατιώται. Ετραυμάτισε τον ένα και εφόνευσε δύο Οθωμανούς και
ένα Έλληνα.
29ην
Σεπτεμβρίου. Δεκαμελής περίπου ομάς κομιτατζήδων επετέθη κατά ημετέρου φυλακίου
σιδ/κής γραμμής 5 χιλ. Ανατ. Κίρκα. Μετά συμπλοκήν μιας περίπου ώρας ομάς
απεσύρθη. Ετραυματίσθη είς στρατιώτης. Κάτοικοι χωρίου Καρά Καγιά απουσίαζον
άπαντες κατά συμπλοκήν. Μετά μεσονύκτιον 29ης εικοσαμελής συμμορία
Κομιτατζήδων επεδόθη εις υπονόμευσιν γραμμής και τραβερσών παρά γέφυραν 5 χιλ. Αν. σταθμούς Κίρκα. Σκοπός φυλακίου
γεφύρας αντιληφθείς κρότον σκαπάνης έσπευσεν προς τα εκεί, οπόθεν πυροβοληθείς
αντεπυροβόλησε.
30ην
Σεπτεμβρίου. Νύκτα ημέτερον φυλάκιον σιδ/κής γραμμής 6 χιλ Ν.Α. Ποροΐων
συνεπλάκη προς τριμελή συμμορίαν. Αποτέλεσμα τραυματισμός συμμορίτου.
3ην
Οκτωβρίου. Οθωμανοί επετέθησαν κατά Ελλήνων
προσφύγων και απεπειράθησαν να καταστρέψωσι ξυλίνην γέφυραν παρά χωρίον
Δογατζέ (Β. Σιδ/κής Γραμμής).
2αν ώραν
φυλάκιον σιδ/κής γραμμής μεταξύ Αλπουλού και Παυλίκιοϊ επυροβολήθη παρ’
αγνώστων, οίτινες αντιπυροβοληθέντες ετράπησαν εις φυγήν.
5ην
Οκτωβρίου. Κάτοικοι χωρίου Τσερκέζ Μουσελίμ (10 χιλ. Β. Χαιρεπόλεως) προσέβαλον
κινουμένους πρόσφυγας φονεύσαντες τινάς εξ αυτών.
6ην
Οκτωβρίου. Εις Μακράν Γέφυραν αφίκετο αστυνομικός σταθμάρχης Τσερκέζ Μουσελίμ
μετά δύο χωροφυλάκων άπαντες τραυματισμένοι παρά κατοίκων Οθωμανών, απελευθερωθέντες
παρ’ αδειούχων στρατιωτών,
7ην
Οκτωβρίου. Φάλαγξ αυτοκινήτων μεταβαίνουσα εκ 40 Εκκλησιών εις Βιζύην
επυροβολήθη παρά χωρίον Πυργιαλί υπό κατοίκων άνω χωρίου.
11ην
Οκτωβρίου, 11ην ώραν ομάς ενόπλων επιχειρήσασα εισέλθη χωρίον Σκοπόν συνεπλάκη μετά εκεί Αστυνομικού
σταθμού. Απώλεια αυτής είς νεκρός, δύο τραυματίαι και 4 αιχμάλωτοι.
12ην
Οκτωβρίου. Εξαμελής ομάς επετέθη κατά του υπ΄ αριθμ. 30 φυλακίου σιδ/κης
γραμμής μεταξύ Κίρκα και Μπόντιμα.
13ην
Οκτωβρίου. 5ην ώραν ομάς διακοσίων περίπου ατάκτων επετέθη κατά του
φυλακίου σιδ/κης γραμμής παρά το 236
χιλ. Δυτ. Μάνδρας. Αποσταλείσα ενίσχυσις εβλήθη εκ του χωρίου Κατράτζας.
23ην
Οκτωβρίου. Περί 20ην ώραν άγνωστοι ένοπλοι επετέθησαν κατά ανδρών 37ου
φυλακίου 307 σιδ/κής γραμμής. Επηκολούθησε συμπλοκή άνευ αποτελέσματος.
Δέκα άγνωστοι
επετέθησαν κατά φυλακίου σήραγγος σιδ. γραμμής 4 χιλ. Δυτ. Μπουκίων
αποκρουσθέντες.
2αν
Νοεμβρίου. Ημέτερα φυλάκια υπ΄ αρ. 37 και 38 από Κιρκά προς Ποταμόν
προσεβλήθησαν υπό 50μελούς συμμορίας ώραν 22αν ως και σοδ/κον σταθμόν Κιρκά.
Διερχομένη αμαξοστοιχία προσεβλήθη φονευθέντος ενός πρόσφυγος και τραυματισθέντων
επτά.
15ην
Νοεμβρίου 24ην ώραν βόμβα εκραγείσα
επί σιδ/κής γραμμής 2 χιλ. Βορ. Φερρών κατέστρεψε ράβδους επί μήκους τριών μέτρων ανορυχθείσης
τάφρου βάθους ενός μέτρου.
Εν Στρατηγείω τη 17η Νοεμβρίου 1922
Το
ΙΙΙον Γραφείον Στρατιάς
(Υπογραφή δυσανάγνωστη)
Συμπέρασμα: Βασικά το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο της Θράκης, αλλά και όλοι οι άλλοι θεσμικοί φορείς της περιοχής, οφείλουν να ενθαρρύνουν και ειδικά μέσω των νέων επιστημόνων και ιστορικών, την συνεχή, εντατική και εις βάθος έρευνα της ιστορίας της ενιαίας Θράκης και την διάχυση αυτών των εργασιών σε σχολεία, μουσεία και συλλόγους, αλλά και στις βιβλιοθήκες των σπιτιών. Η ιστορία της Θράκης, στο παρελθόν δεν αξιοποιήθηκε όπως έπρεπε από την εθνική ιστοριογραφία, τώρα πρέπει να σπάσει τα κελύφη, που την κρατούσαν αγνοημένη και να γίνει κοινό κτήμα.
Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου