ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
https://www.kathimerini.gr/opinion/561193993/o-kalos-kai-o-kakos-vretanos-toy-1821/
*Το άγαλμα του φιλελεύθερου Βρετανού πρωθυπουργού και υπουργού Εξωτερικών Γεωργίου Κάνινγκ στην ομώνυμη πλατεία της Αθήνας.
Του κ. ΘΑΝΟΥ Μ. ΒΕΡΕΜΗ*
Ο Γεώργιος Κάνινγκ (1757-1827) και ο Ρόμπερτ Στιούαρτ, μαρκήσιος Λόντοντερι και υποκόμης Κασλερέι (1769-1822) είναι δύο αρχετυπικές μορφές του βρετανικού πολιτικού βίου που συγκεντρώνουν και το αμέριστο ενδιαφέρον των Ελλήνων.
Ο Κασλερέι υπήρξε από τους στυλοβάτες της Ιεράς Συμμαχίας, δεξί χέρι του Μέτερνιχ και συνεπώς εχθρός κάθε επανάστασης. Ήταν Συντηρητικός αριστοκράτης και κάτοχος όλων των χαρακτηριστικών του είδους. Απαισιόδοξος για την ανθρώπινη φύση, ρεαλιστής της πολιτικής και εχθρός κάθε νεωτερικότητας. Κατήργησε, αν και Ιρλανδός, το Κοινοβούλιο της Ιρλανδίας, έκαψε την πόλη της Ουάσιγκτον το 1814 και πολέμησε με ψυχρό πάθος τον Ναπολέοντα σαν στοιχείο ανατρεπτικό της φυσικής τάξης. Οι κακοτυχίες στην προσωπική του ζωή τον οδήγησαν στην αυτοκτονία. Ήταν άραγε ο βίος του υπεύθυνος για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του, ή ο χαρακτήρας του για την εξέλιξη της ζωής του;
Με τον μεγάλο του φιλελεύθερο αντίπαλο Γεώργιο Κάνινγκ μοιράστηκε σε διαφορετικές εποχές το υπουργείο Εξωτερικών αλλά όχι και την πρωθυπουργία. Οι διαφορές τους ήταν τόσες, που τους οδήγησαν σε μονομαχία από την οποία επέζησαν αμφότεροι. Ο Κάνινγκ υπήρξε η ακραία αντίθεση προς τον Κασλερέι. Η θητεία του στο υπουργείο Εξωτερικών μετά τον θάνατο του τελευταίου, διαφοροποίησε τη στάση της Αγγλίας έναντι των άλλων μελών της Ιεράς Συμμαχίας και έδωσε την εντύπωση ότι δεν τους αναγνώριζε το δικαίωμα επεμβάσεων στον υπόλοιπο κόσμο.
Φιλελεύθερος υποστηρικτής των αξιών του Διαφωτισμού και φιλικός προς τους επαναστάτες, ιδιαίτερα όταν εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα της χώρας του, ο Κάνινγκ είχε την ευφυΐα να αναγνωρίζει το αγγλικό συμφέρον μέσα από αυτές τις επαναστάσεις. Η βοήθεια την οποία προσέφερε στον Σιμόν Μπολιβάρ της Βενεζουέλας εξασφάλισε την ανεξαρτησία της Λατινικής Αμερικής από τους Ισπανούς.
Η αναγνώριση των Ελλήνων ως «εμπολέμων» απάλλαξε τον στόλο τους από νηοψίες του βρετανικού ναυτικού. Η συμβολή του Κάνινγκ στο Πρωτόκολλο της Πετρουπόλεως (Απρίλιος 1826) και τη Συνθήκη του Λονδίνου (Ιούλιος 1827) αποτέλεσαν τις βάσεις για την ελληνική ανεξαρτησία. Ποιος ξέρει αν λίγο πριν από τον θάνατό του το 1827 δεν είχε συμβουλέψει τον ναύαρχο Έντουαρτ Κόδριγκτον να φανεί ανυποχώρητος σε κάθε τουρκοαιγυπτιακή αντίσταση κατά τη μελλοντική του αποστολή στο Ναβαρίνο.
Η ευγνωμοσύνη των Ελλήνων τον επιβράβευσε πολύ αργότερα, με την ονομασία κεντρικής πλατείας της Αθήνας. Λέγεται ότι στο βάθρο του αγάλματός του οι Γερμανοί εξετέλεσαν στην Κατοχή έναν απόγονό του στρατιώτη.
Ο χαρακτήρας του Κάνινγκ παραδίδεται από συγχρόνους του ως τελείως διαφορετικός από εκείνον του ανταγωνιστή του Κασλερέι. Ο Κάνινγκ ήταν ευχάριστος, ενεργητικός, ανθεκτικός στις δυσκολίες και αντίθετα από τον αντίπαλο του δεινός ρήτορας. Ο Κασλερέι γεννήθηκε σε προνομιούχο περιβάλλον και στα πορτρέτα του διατηρεί μία κουρασμένη έκφραση ατόμου που πάσχει από κατάθλιψη. Ο Κάνινγκ αντίθετα μεγάλωσε μέσα στην ανέχεια, αλλά έλυσε το οικονομικό του πρόβλημα με τον γάμο του.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι και οι δύο είχαν κάτι κοινό στην πολιτική τους – τον φόβο για τον επεκτατισμό της ρωσικής αυτοκρατορίας. Ενώ, όμως, ο Κασλερέι κατέβαλε προσπάθειες να αποτρέψει τον Τσάρο από πόλεμο με τους Οθωμανούς, ο Κάνινγκ κατάφερε να βγάλει από το παιχνίδι τους Ρώσους, βοηθώντας να γίνει η Ελλάδα ανεξάρτητη από την επιρροή αυτή.
Αποτελούν άραγε αυτοί οι δύο σημαντικοί πολιτικοί υποδείγματα της συντηρητικής και της φιλελεύθερης κατηγορίας; Οτι όλοι οι πολιτικοί στις δύο αυτές ιδεολογίες εμπίπτουν σε χαρακτηριολογική κατάταξη αποτελεί βέβαια υπερβολή. Όμως, οι λαοί που συμμετέχουν στην κατασκευή της υστεροφημίας των μεγάλων και ιδιαίτερα στο να τους κατατάσσουν σε στρατόπεδα φίλων ή εχθρών, τους αποδίδουν στοιχεία ανθρώπινα της καθημερινότητας ώστε να τύχουν ανάλογης μεταχείρισης.
* Ο κ. Θάνος Μ. Βερέμης είναι ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης του ΕΚΠΑ, αντιπρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου