Οι Έλληνες πένθησαν τον δολοφονηθέντα πρόεδρο των ΗΠΑ Αβραάμ Λίνκολν

*Η δολοφονία του Αβραάμ Λίνκολν σε αμερικανική λαϊκή λιθογραφία εποχής

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Οι Έλληνες πένθησαν ειλικρινά τον δολοφονηθέντα Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Αβραάμ Λίνκολν, στις 14 Απριλίου 1865. Η είδηση της δολοφονίας του έγινε γνωστή στην Αθήνα, από τις εφημερίδες της εποχής, τρείς μέρες αργότερα.

Ο Αβραάμ Λίνκολν γεννήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου σε ένα χωριό του Κεντάκι. Σπούδασε νομικά και ήταν δικηγόρος. Εξελέγη ως ο 16ος Πρόεδρος των ΗΠΑ από το 1861 έως την δολοφονία του τον Απρίλιο του 1865. Ήταν ο πρώτος Πρόεδρος, που προέρχονταν από το κόμμα των ρεπουμπλικανών. Άσκησε μετριοπαθή πολιτική σε καιρούς δύσκολους για τους Αμερικανούς, που είχαν επιδοθεί σε εμφύλιο πόλεμο από το 1861 έως το 186. Οι Νότιοι κατά των Βορείων. Με την πολιτική του επέτυχε να διατηρήσει την Ένωση με δικαιοσύνη νικώντας τους εξεγερμένους του Αμερικανικού Νότου, που ήθελαν να διατηρηθεί η σκλαβιά των μαύρων, ενώ μέγιστης σημασίας πολιτική του πράξη, υπήρξε  η περίφημη Διακήρυξη Χειραφέτησης του 1865 με την οποία καταπολέμησε τη δουλεία στις ΗΠΑ, που αφορούσε τους μαύρους των ΗΠΑ. Επρόκειτο για την ψήφιση της 13ης τροπολογίας του Αμερικανικού Συντάγματος (1 Φεβρουαρίου 1865), με την οποία καταργήθηκε και επίσημα η δουλεία.

Η δολοφονία του έγινε τη Μεγάλη Παρασκευή,  στις 14 Απριλίου 1865, ενώ βρισκόταν στο θεωρείο του Θεάτρου Φορντ της Ουάσιγκτον. Ο δολοφόνος του, Τζον Γουίλκς Μπουθ, ηθοποιός και φανατικός υποστηρικτής των Νοτίων, τον πυροβόλησε στο κεφάλι, αναφωνώντας στα λατινικά «Sic semper tyrannis!», δηλαδή «Έτσι πάντα στους τυράννους!». Ο Λίνκολν μεταφέρθηκε σε γειτονικό σπίτι σε κωματώδη κατάσταση, όπου και εξέπνευσε νωρίς το πρωί της επόμενη μέρας 15ης Απριλίου. Ο δολοφόνος του κυνηγήθηκε από τις ομοσπονδιακές αστυνομικές υπηρεσίες και εγκλωβίστηκε  σε έναν αχυρώνα στη Βιρτζίνια όπου πολιορκήθηκε και μετά από 12 μέρες, τραυματίστηκε από τους διώκτες του, πεθαίνοντας λίγο αργότερα. Όπως αποδείχθηκε, ήταν μέλος κάποιας σπείρας φανατικών.

Κατά την ελληνική εφημερίδα «Κλειώ» που εξεδίδετο στην Τεργέστη (αρ, φύλλου 202) «ο δολοφόνος του δυστυχούς Λίνκολν έλαβε τα επίχειρα της βδελυράς κακουργίας του, ουχί μεν υποστάς τον δι’ αγχόνης αισχρόν θάνατον, αλλά φονευθείς εν τινι συμπλοκή προς τους καταδιώκοντας αυτόν χωροφύλακας».

Η δολοφονία σημειώθηκε πέντε ημέρες μετά την παράδοση του στρατηγού των Νοτίων Ρόμπερτ Λι, που ουσιαστικά τερμάτιζε τον Αμερικανικό Εμφύλιο.

Ο Αβραάμ Λίνκολν ήταν παντρεμένος με τη Μαίρη Τοντ και είχαν αποκτήσει τέσσερα παιδιά.

*Η είδηση της δολοφονίας στην "Παλιγγενεσία" των Αθηνών

Η είδηση φτάνει στην Αθήνα

 

               Η είδηση της δολοφονίας του Αβραάμ Λίνκολν, κατασυγκίνησε τους Έλληνες, οι οποίοι τον θαύμαζαν γιατί είχε προχωρήσει στην κατάργηση της δουλειάς στη χώρα του. Το 1865 ζούσαν ακόμα πολλοί αγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, η οποία με το Σύνταγμα της Επιδαύρου ήταν η πρώτη που προχώρησε σε θεσμική κατάργηση της δουλείας τον Ιανουάριο του 1822.

               Το υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας, με έγγραφό του στις 9 Μαΐου 1865, που διασώζεται στα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία, έσπευσε να εκφράσει τον αποτροπιασμό όλων των Ελλήνων για την φρικτή δολοφονία.

Συγκεκριμένα ο υπουργός Εξωτερικών Βράιλας, έδωσε οδηγίες στον πρόξενο της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη Δ. Ν. Μπόταση, να εκφράσει στην αμερικανική κυβέρνηση τη βαθειά συμπάθεια του ελληνικού έθνους για το έγκλημα αυτό.

*Οι οδηγίες του Βράιλα, στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ

Η συγκλονιστική δολοφονία του προσώπου του Αβραάμ Λίνκολν, Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, καθώς και κατά του Υπουργού Εξωτερικών Ουίλιαμ Σιούαρντ (που έγινε λίγο αργότερα), έχει γεμίσει με φρίκη και αγανάκτηση ολόκληρο το ελληνικό έθνος γιατί διαπράχθηκε το έγκλημα αυτό, τη στιγμή που, εγκαινιαζόταν το τέλος του αιματηρού πολέμου, ο οποίος για τόσα χρόνια συγκλόνισε μια ελεύθερη και δημιουργική χώρα, για την οποία η Ελλάδα δεν έπαψε ποτέ να αισθάνεται τη μεγαλύτερη συμπάθεια, έγραφε ο Βράιλας.

«Σας παρακαλούμε, κύριε Μπόταση- τόνιζε ο Βράιλας- να εκφράσετε και επίσημα στην κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών τη βαθιά συμπάθεια του ελληνικού έθνους και τα συλλυπητήρια για την απώλεια που σημειώθηκε και να προσθέσετε στην αποστολή σας ότι θα προσευχηθούμε στην Ελλάδα, οι Ηνωμένες Πολιτείες να περάσουν ακλόνητες από αυτή τη δοκιμασία».

Η εφημερίδα «Παλιγγενεσία» (24 Απριλίου 1865) σε βασική ανάλυση για τα γεγονότα του διαστήματος από 6 έως 18 Απριλίου δημοσίευε ανταπόκριση από το Παρίσι, τονίζοντας ότι «τρία συμβάντα, διαφόρου μεν φύσεως, αλλά μεγίστης σπουδαιότητος, διήγειραν αλλεπαλλήλως το κοινόν ενδιαφέρον».

*Η είδηση στην ελληνική εφημερίδα της Τεργέστης "Κλειώ"

Τα γεγονότα αυτά κατά την εφημερίδα ήταν… ο θάνατος του πρωτότοκου γιου και διαδόχου του αυτοκράτορα της Ρωσίας, οι δολοφονίες στις ΗΠΑ του Λίνκολν και του Σιούαρντ και τέλος… η αυτόγραφη επιστολή του Πάπα προς τον βασιλέα της Ιταλίας Βίκτωρα Εμμανουήλ, που τον αφόρισε!!!

               Η εφημερίδα περιέγραφε τα γεγονότα  των ΗΠΑ με τις δύο δολοφονίες και τόνιζε: «Η Νέα Υόρκη διατελεί υπό πανικόν φόβων μετά τα τρομερά ταύτα κακουργήματα, ώ αγνοεί τις το πέρας». Και συμπέραινε:

               «Μέγισται άρα δυσχέρειαι και περιπλοκαί επίκεινται εις την Αμερικήν, ών της διέξοδον ουδείς ήδη δύναται να προϋπολογίση».

*Οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης τίμησαν τη μνήμη του Αβραάμ Λίνκολν

 

Οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης

 

Στις 18 Απριλίου 1865, οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης εξέφρασαν τα συλλυπητήριά τους με πορεία προς την Αμερικανική πρεσβεία. Είχαν εκλέξει μια οργανωτική επιτροπή. Επικεφαλής της πορείας είχαν μια εικόνα του δολοφονηθέντος Αμερικανού Προέδρου, διακοσμημένη με δάφνες και σύμβολα Αμερικανικά και Ελληνικά.

Όταν η πορεία έφτασε στην Αμερικανική πρεσβεία υψώθηκε στον ιστό της πρεσβείας η γαλανόλευκη ελληνική σημαία, δίπλα στην αστερόεσσα. Η επιτροπή που είχε εκλεγεί επισκέφθηκε τον Αμερικανό πρεσβευτή Έντουαρντ Μάρρεϋ. Τον προσφώνησε ο δικηγόρος Ε. Ιωαννίδης, τονίζοντας μεταξύ άλλων σε άψογη λογία γλώσσα:

               «…Κατηφείς και περίλυποι και συνοφρυωμένοι δια την απώλειαν του μεγαλουργού και μεγαλεπηβόλου ανδρός, συνήλθομεν, Έλληνες ημείς, φέροντες αείποτε ζωηρά εις την μνήμην ημών τα προς την Ελλάδα του 1821 ευεργετήματα του μεγάλου λαού της Αμερικής, συνήλθομεν υπό τον δεδοξασμένο αετόν των Ηνωμένων πολιτειών, να συλλυπηθώμεν και συγκλαύσωμεν μετά του πρεσβευτού του μεγάλου λαού, την μεγάλην συμπάθειαν του Ελληνισμού υπέρ των Αμερικανών , εν τω προσώπω του δολοφονηθέντος αυτής Προέδρου, διαδηλούντες του Προέδρου εκείνου, όστις επί τετραετίαν  όλην εργασθείς μετ’ ανενδότου επιμονής και θαυμαστής τω όντι καρτερικότητος προς κατάργησιν της επονειδίστου δουλείας…».

*Ο Πρόεδρος Αβραάμ Λίνκολν

 

               Ανταπάντησε ο πρεσβευτής  Έντουαρντ Μάρρεϊ υπογραμμίζοντας ότι δέχεται αυτή την σεμνοπρεπή εκδήλωση των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, που δείχνει ότι εκτιμήθηκαν ο χαρακτήρας και οι πράξεις του δολοφονηθέντος Προέδρου και προσέλκυσαν την αγάπη και το σεβασμό των Ελλήνων.

               «Και τούτο- συνέχισε- είναι νέα τις απόδειξις της πίστεως του Ελληνικού λαού εις τας ενδόξους παραδόσεις της ιστορίας του, πρόδηλον καθιστώσα , ότι ο αυτός έρως της ελευθερίας, όστις διέκρινεν αυτόν εν τη αρχαιότητι ενυπάρχει εισέτι και ότι οπουδήποτε υφίσταται αγών μεταξύ του πνεύματος της ελευθερίας και του δεσποτισμού, αι συνθήκαι αυτού εισίν υπέρ των προμάχων των φυσικών δικαίων της ανθρωπότητος. Παρά των προγόνων Υμών,  ώ Έλληνες, εκληρονομήσαμεν ημείς τον προς την ελευθερίαν έρωτα!».

               Οι  Έλληνες της Αγγλίας με αντιπροσωπεία τους, επισκέφθηκαν τον πρεσβευτή των ΗΠΑ Άνταμ και του εξέφρασαν τα συλλυπητήριά τους και τη βαθειά συγκίνησή τους για τη δολοφονία του Προέδρου Αβραάμ Λίνκολν.

               Ο δολοφονηθείς Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών,  συνεπής δημοκράτης και αληθινός υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, άφησε βαθύ αποτύπωμα και σημαντικές παρακαταθήκες στην αμερικανική ιστορία. Ο Αβραάμ Λίνκολν θυσιάστηκε για υψιπετή ανθρώπινα ιδανικά.

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Υστερόγραφο

*Για τα πολύτιμα περίστροφα, δώρο του Αβραάμ Λίνκολν στην Αδριανούπολη, το 1864, διαβάστε στο  https://sitalkisking.blogspot.com/2021/05/1864.html

 

 

ΠΗΓΕΣ

*Αρχείο εφημερίδων «Ελπίς», «Παλιγγενεσία» ,«Κλειώ» και «Αυγή» Αθηνών, 1865, Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων

 *Εθνικά Αρχεία ΗΠΑ (https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1865p4/d687)