Ένας Αργεντίνος ήρωας με ρίζα από την Ύδρα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/873339/article/epikairothta/ellada/enas-argentinos-hrwas-me-riza-apo-thn-ydra 

*Τα έργα και τις ημέρες του Νικόλαου Κολμανιάτη έρχεται να μας υπενθυμίσει η φρεγάτα του αργεντίνικου Ναυτικού «Libertad» που βρίσκεται από χθες στο λιμάνι του Πειραιά.

Γράφει η κ. ΙΩΑΝΝΑ ΦΩΤΙΑΔΗ

Αν βρεθείτε έξω από τη Ναυτική Ακαδημία του Μπουένος Αϊρες, μην παραλείψετε να βγάλετε μια αναμνηστική φωτογραφία. Η εν λόγω Ακαδημία φέρει το όνομα ενός εθνικού ήρωα της Αργεντινής, που ήταν... Ελληνας και δη Υδραίος.

Ο Νικόλαος Κολμανιάτης, κατά τους Αργεντίνους Νικόλαος Χόρχε, γεννήθηκε μεν στην Ύδρα το 1784, έζησε και αναδείχθηκε, όμως, χάρη στη γενναιότητά του, στη διάρκεια του αγώνα της ανεξαρτησίας των Αργεντίνων από τους Ισπανούς. Την άγνωστη αυτή πτυχή της Ιστορίας έρχεται να μας γνωστοποιήσει με την άφιξή της η φρεγάτα «Libertad», το εκπαιδευτικό πλοίο του Ναυτικού της Αργεντινής, που βρίσκεται από χθες (Σ.Σ. Σάββατο 3Σεπτεμβρίου και έως την Τρίτη 30 Σεπτεμβρίου) στο λιμάνι του Πειραιά, ανοιχτή στο κοινό (2-6 μ.μ.). Το «ταξίδι της διακοσαετίας» ξεκίνησε στις 23 Απριλίου από το Μπουένος Άιρες, με αφορμή την 200ή επέτειο της ανεξαρτησίας της Αργεντινής Δημοκρατίας.

Στόχος των Αργεντίνων είναι να μεταφέρουν ανά την υφήλιο ένα μήνυμα ειρήνης. Εξ ου και πραγματοποιούν κατά τη «διαδρομή» των 196 ημερών πολλές στάσεις. Μετά τον Πειραιά, η φρεγάτα, μήκους 103,70 μέτρων με τα 27 πανιά, θα πλεύσει στην Ύδρα προκειμένου να αποτίσει φόρο τιμής στον Υδραίο ήρωα Κολμανιάτη, αλλά και στον συναγωνιστή του, Σαμουήλ Σπύρου, που επέδειξε ιδιαίτερη αυτοθυσία. Ο Σαμουήλ στη ναυμαχία Αρόζο δε λα Τσίνα, επικεφαλής στη φελούκα «Κάρμεν», καθώς ήταν περικυκλωμένος από υπεράριθμους Ισπανούς, επέλεξε να την ανατινάξει. Προς τιμήν του το 1937 ένα αντιτορπιλικό ονομάστηκε «Ara Espiro». Πολλές ιστορικές πηγές ισχυρίζονται, βέβαια, ότι ο Σπύρου καταγόταν από τη Μυτιλήνη, ενώ αναφέρουν και άλλους Ελληνες αγωνιστές, όπως ο Κωνσταντίνος Σουβαΐλης και ο Γεώργιος Καρδάσης.

Άλλωστε, η ελληνική παρουσία στην Αργεντινή είναι μακρά. Σύμφωνα με το Κέντρο Ιστορικών Ερευνών της Αργεντινής ένας από τους πρώτους λευκούς που πάτησαν το πόδι τους στην αυτοκρατορία των Ίνκας ήταν ο Πέδρο δε Κάντια (Κρητικός την καταγωγή) που έφτασε μαζί με τους κονκισταδόρες Αλμάγρο και Πισάρο.

*Η φρεγάτα «Libertad», το εκπαιδευτικό πλοίο του Ναυτικού της Αργεντινής, 

που ήρθε στην Ελλάδα.

Η προσωπική, ωστόσο, οδύσσεια του Κολμανιάτη ξεπερνά το ταλέντο πολλών σεναριογράφων. Όντας νεαρός και μέλος του οθωμανικού στόλου, ενημερώνεται ότι κάποιος «πείραξε» τη γυναίκα του στην Ύδρα.

Χωρίς να χάσει χρόνο, δραπετεύει από το καράβι, φθάνει στην ιδιαίτερη πατρίδα του, παραφυλάει στο σοκάκι τον αντίζηλο και τον σκοτώνει. Η τιμή του αποκαταστάθηκε μεν, ωστόσο ο ίδιος δεν θα μπορούσε ποτέ πια να βρει γαλήνη, τουλάχιστον όχι στον τόπο του. «Ήταν ο Λάζαρος Κουντουριώτης που έσωσε ουσιαστικά τον νεαρό Κολμανιάτη τότε», διηγείται στην «Κ» ο 90χρονος απόγονος του Κολμανιάτη, κ. Γκίκας Κουλούρας, που εξηγεί ότι ο αδελφός του Χόρχε ήταν παππούς του παππού του. «Τον φυγάδευσε με μια βάρκα στο Μετόχι και από εκεί πέρασε ένα πλοίο του Κουντουριώτη και τον πήρε», περιγράφει, «έτσι γλίτωσε από την αυστηρή τιμωρία που τον περίμενε από τον τότε Μπέη Γεώργιο Βούλγαρη».

Σύμφωνα με τον γόνο της ηρωικής οικογένειας, η εκκρεμής τιμωρία έπαιξε καθοριστική σημασία στη μετέπειτα πορεία του. «Ταξίδευε για δύο χρόνια παντού στη Μεσόγειο, αλλά στην Ύδρα δεν μπορούσε να έρθει».

Πέρασε από τη Μάλτα, τη Νάπολη, τη Ρωσία, όπου μάλιστα οι Ρώσοι αναγνωρίζοντας τις απαράμιλλες ικανότητές του τον έκαναν σύντομα πλωτάρχη. Το 1810 πηγαίνει στην Αργεντινή μαζί με τον Σπύρου. Οι ιστορικοί αρχίζουν να αναφέρουν τον Χόρχε χάρη στη «γιγαντομαχία» που έδωσε στις 10 Μαρτίου 1814 στο νησί Μάρτιν Γκαρθία. Ο γενναίος Υδραίος κατόρθωσε με τη ναυαρχίδα του «Ηρακλής» να τρέψει τους Ισπανούς σε φυγή! Αποστρατεύθηκε το 1860 με τον βαθμό του υποναυάρχου, αφού συμμετείχε και σε οκτώ ναυμαχίες στον πόλεμο κατά της Βραζιλίας.

*Το 1937 η Αργεντινή είχε αποτίσει φόρο τιμής στη μνήμη του Κολμανιάτη με τη δωρεά φιλοτεχνημένης πλάκας, όπου ο Έλληνας ήρωας παρουσιάζεται μεταξύ δύο γυναικών, της Ελλάδας και της Αργεντινής. 

«Μια ωραία και συγκινητική τελετή έλαβε χώρα ενταύθα εις το “Ναυτικόν Κέντρον”, κατά την οποίαν το ελληνικόν όνομα εφέρετο εις τα στόματα όλων», γράφει ο ανταποκριτής της εφημερίδας «Το μέλλον της Ύδρας» από το Μπουένος Αϊρες τον Αύγουστο του 1937, εποχή που φιλοτεχνήθηκε η τιμητική πλάκα που παρουσιάζει τον Κολμανιάτη μεταξύ των δύο γυναικών, της Ελλάδας και της Αργεντινής, και η οποία βρίσκεται σήμερα στο λιμάνι του νησιού. Προτομή του Έλληνα ήρωα έστειλε αργότερα, το 1949, η Εβίτα Περόν στο Ιστορικό Αρχείο και Μουσείο Ύδρας. Η ζωή και τα ανδραγαθήματά του προκαλούν ακόμα δέος.

Στα αυτιά του 90χρονου Γκίκα Κουλούρα ηχεί ακόμα η συμβουλή –ευχή ή κατάρα;– που του έδιναν οι δικοί του από παιδί. «Πρόσεχε μη χαθείς και εσύ, όπως ο θειός σου ο Νικόλας!».

ΙΩΑΝΝΑ ΦΩΤΙΑΔΗ