ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΥ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ

*Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Αδριανούπολης- Σπάνια φωτογραφία 

από το αρχείο του Γρηγόρη Αζορίδη

«Θυμόμουν τα πλατάνια,

το πλήθος στο Διδυμότειχο,

την αγριότητα που έκαιγε τα δέντρα θυμόμουν,

τα τραίνα με τους μελλοθάνατους

τη δίψα, τη δίψα».

Ζέφη Δαράκη

Από τη συλλογή «Ωσάν λέξεις» 1998

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Από τα δημοσιεύματα του Τύπου, προκύπτει ότι το Μάιο του 1872 η στρώση της σιδηροδρομικής γραμμής στο σημερινό νομό Έβρου προχωρούσε. Ήδη είχε κατασκευασθεί το τμήμα Δεδέαγατς- Φέρρες στο οποίο κυκλοφορούσε μια ατμάμαξα που μετέφερε υλικό για την προώθηση του έργου. Επίσης είχαν τοποθετηθεί οι σιδηροτροχιές μεταξύ Διδυμοτείχου και Αδριανουπόλεως.

*Ο σιδηρόδρομος στη Θράκη

          Ο βαρόνος Χιρς ήταν ο ξένος μεγαλοεπενδυτής, που είχε αναλάβει την κατασκευή των σιδηροδρόμων στην Ευρωπαϊκή Τουρκία και άλλων μεγάλων έργων. Ήταν η εποχή που οι Ευρωπαϊκές Δυνάμεις, επένδυαν στην Τουρκία για να την καταστήσουν εξαρτημένη οικονομικά, ώστε να προωθήσουν τα γεωπολιτικά συμφέροντά τους. Το Ανατολικό ζήτημα, είχε αρχίσει να υφίσταται ως διεθνές πολιτικό ζήτημα.

Το 1872 ο σουλτάνος απένειμε στο βαρώνο Χιρς το παράσημο Οσμανιέ 2ας τάξεως και στη σύζυγό του είχε δωρίσει «πολυτελές ψέλλιον[1] κεκοσμημένον δι’ αδαμάντων».

Την εποχή του Ρωσοτουρκικού πολέμου, ο Χιρς μεσολαβούσε για να δοθούν ξένα δάνεια στην Τουρκία.

          Σε ό,τι αφορά το σιδηρόδρομο, που σαν έργο έδωσε ανάπτυξη στη Θράκη, ο Απρίλιος του 1873 ήταν καθοριστικός.

*Ο μηχανικός Φερδινάνδος Λεσσέψ

          Έγινε η πρώτη δοκιμαστική διαδρομή της γραμμής Κωνσταντινούπολης- Αδριανούπολης, με πρώτο επιβάτη το διάσημο Γάλλο μηχανικό Φερδινάνδο Λεσέψ, που έκανε τη διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ, με τη σύζυγό του. Συνταξίδεψαν και οι διευθυντές της εταιρίας σιδηροδρόμων Βιτάλης και Κοτάρ. Το τρένο ξεκίνησε από την Κωνσταντινούπολη και χρειάστηκε να διανυκτερεύσει στην Τυρολόη, όπου οι δύο διευθυντές επιθεώρησαν τα έργα.

          Την άλλη μέρα, μόλις ο συρμός έφθασε στην Αδριανούπολη, ο Λεσέψ τηλεγράφησε στον Μεγάλο Βεζίρη, ότι η αμαξοστοιχία έφθασε αισίως στον προορισμό της και ότι ο ίδιος είναι ευχαριστημένος, γιατί είναι ο πρώτος επιβάτης που διέτρεξε  στην Τουρκία την μακρύτερη σιδηροδρομική διαδρομή.

          Λίγες μέρες νωρίτερα, ο Φερδινάνδος Λεσέψ έδωσε στο Φιλολογικό Σύλλογο Κωνσταντινούπολης διάλεξη με θέμα τη βοήθεια που του έδωσε η ανάγνωση των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων και της Βίβλου, ώστε να επινοήσει τη διάνοιξη του ισθμού του Σουέζ με τη γνωστή μας διώρυγα.

          Ο Λεσέψ ως πρόεδρος της εταιρίας της διώρυγας του Σουέζ, βρίσκονταν σε επαφή από το 1865 και με την ελληνική κυβέρνηση, μέσω του πρεσβευτή μας στην Κωνσταντινούπολη Π. Δεληγιάννη, ενδιαφερόμενος για τη διάνοιξη της διώρυγας στον Ισθμό της Κορίνθου[2]. Όπως είναι γνωστό η διάνοιξη του Ισθμού της Κορίνθου άρχισε το 1882 επί κυβερνήσεως Χαρ. Τρικούπη και ολοκληρώθηκε το 1893.

*Οι εργασίες διάνοιξης της διώρυγας της Κορίνθου

          Η «Παλιγγενεσία» των Αθηνών στις 25 Ιανουαρίου 1873 δημοσίευσε μια ανταπόκριση από τη Φιλιππούπολη, στην οποία ο συντάκτης, υπογράφει με το αρχικό Α.

          Σ’ αυτήν αναφέρει ότι από τότε που άρχισε η λειτουργία του σιδηροδρόμου, άρχισαν να επισκέπτονται τη Φιλιππούπολη διάφοροι ξένοι, η πόλη άρχισε να καλλωπίζεται και να αποκτά καφενεία, ζαχαροπλαστεία και λέσχες. Όμως άρχισαν να υπερτιμώνται τα είδη και  κυρίως τα τρόφιμα, με αποτέλεσμα οι φτωχότεροι κάτοικοι να καταφέρονται κατά του σιδηροδρόμου. Ο σιδηρόδρομος είχε και την αστεία εκδοχή του στη Φιλιππούπολη. Οι Τούρκοι και προπάντων οι χωρικοί έβλεπαν τα τρένα και τους έπιανε τρόμος, έλεγαν μάλιστα ότι τα κατευθύνει ο Σεϊτάνης, δηλαδή ο διάβολος, με εννοώντας να παραδεχθούν την κινητήρια δύναμη του ατμού!
          Ήταν οι απαρχές των σιδηροδρόμων στη Θράκη...

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

---

[1] Δηλαδή ένα πανάκριβο βραχιόλι

[2] ΙΑΥΕ 1865 φάκ. 79,1

*Παλαιά καρτ ποστάλ του σιδηροδρομικού σταθμού Διδυμοτείχου