ΕΚΕΙ ΠΟΥ… ΣΥΝΕΔΡΙΑΖΑΝ ΟΙ ΒΟΥΛΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ!!!

*Το Μέγαρο της Βουλής, όταν ακόμα ήταν βασιλικό Ανάκτορο

Λεμονοπερίβολα (1821) και παράγκες (1855)

πριν από τα Μέγαρα…

• Σε μια διχάλα, καθισμένος ο Κολοκοτρώνης.
• Σταυροπόδι κάθονταν οι «πληρεξούσιοι».
• Ο πρόεδρος με το κουδούνι «εκροτάλει ακατασχέτως».
• Το 1821 είχαν και απουσιολόγιο με πρόστιμο «τάλαρον εν»!

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Για τον ελληνικό κοινοβουλευτικό βίο και τους χώρους όπου συνεδρίαζαν κατά καιρούς τα πολιτικά σώματα των Ελλήνων μετά την Επανάσταση του 1821, ισχύει η γνωστή λαϊκή φράση «απ’ τ’ αλώνια, στα σαλόνια».

          Και αυτό, γιατί οι απαρχές του ελληνικού κοινοβουλευτικού βίου, βρίσκονται στα… περιβόλια, ενώ σήμερα η Βουλή των Ελλήνων στεγάζεται σε ένα περικαλλές, επιβλητικό και ιστορικό μέγαρο, άριστα διατηρημένο, αληθινό στολίδι του κέντρου της Αθήνας!

          Αποτελεί αξιοσημείωτο ιστορικό και πολιτικό επίτευγμα, το γεγονός, ότι οι Έλληνες μέσα στη φωτιά του πολέμου που άναψε η Επανάσταση του 1821, με τις αβεβαιότητες που συνεπάγονταν ένα τέτοιο εγχείρημα, με τις δυσλειτουργίες και τις περιπλοκές που δημιούργησαν οι εμφύλιες έριδες κατά τη διάρκεια του Αγώνα, είχαν ως πρώτο μέλημά τους, να διαχειρισθούν με πολιτικούς όρους και προϋποθέσεις την εξέλιξη της προσπάθειάς τους να απελευθερωθούν  από τον Οθωμανικό ζυγό και να καταστούν  ελεύθεροι.

          Αυτή την ιδιότυπη πορεία του ελληνικού κοινοβουλευτισμού, θα παρακολουθήσουμε σήμερα.

Επίδαυρος: Η Α΄ Εθνική Συνέλευση

*Στιγμιότυπο από ορκωμοσία βουλευτών στις αρχές της δεκαετίας του 1950

          Η Α΄ Εθνική Συνέλευση των Ελλήνων συνεδρίασε στην Πεδιάδα της Επιδαύρου, την γνωστή Πιάδα, όπως την ονόμαζαν οι κάτοικοι της περιοχής, στις 20 Δεκεμβρίου 1821.

          Η ιστορική αυτή Εθνοσυνέλευση, την 1^η Ιανουαρίου 1822,  διακήρυξε την πολιτική ύπαρξη και την ανεξαρτησία του Ελληνικού Έθνους, ψήφισε το πρώτο Πανελλήνιο Σύνταγμα, το Προσωρινό Πολίτευμα της Ελλάδος και συνέστησε την Προσωρινή Διοίκηση της Ελλάδος. Οι αγωνιστές επειδή δεν ήταν έτοιμοι, αλλά δεν είχαν και τις απαραίτητες γνώσεις, κατέφυγαν στις υπηρεσίες ενός Ιταλού φιλέλληνα του Βικέντιου Γκαλίνα, ο οποίος προετοίμασε ένα σχέδιο Συντάγματος, το οποίο βασίζονταν στο ισχύον τότε Βελγικό Σύνταγμα. Εκείνο το σχέδιο με διάφορες προοδευτικότερες για την εποχή τροποποιήσεις, έγινε δεκτό, από την Α΄ Εθνική Συνέλευση. Το Μάρτιο του 1822 το πρώτο Βουλευτικό Σώμα, αποφάσισε να τον τιμήσει με αργυρό παράσημο, αλλά είναι τελικά άγνωστο αν το παρέλαβε ακόμα και επί της βασιλείας του Όθωνα το 1835, όταν δόθηκαν τότε πολλά από τα παράσημα που είχαν απονεμηθεί επί Επαναστάσεως.

          Η πανηγυρική εναρκτήρια συνεδρίαση έγινε σε ένα υπαίθριο χώρο, μέσα σε ένα πορτοκαλεώνα! Εκεί σήμερα υψώνεται μια αναθηματική στήλη. Πρώτος πρόεδρος, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.

          Στον ευρύτερο χώρο, έχει διασωθεί ένας οικίσκος και κάποια άλλα κτίσματα, όπου συνεδρίαζαν οι πληρεξούσιοι και εργαζόταν η Γραμματεία. Ο οικίσκος αυτός κηρύχθηκε διατηρητέος το 1956.   

Από τις διηγήσεις των αγωνιστών προκύπτει, ότι όταν άρχισε η Συνέλευση «δάκρυα έρρεον από των οφθαλμών πάντων και ως εν τη ημέρα της Αναστάσεως ανταπεδίδοντο ασπασμοί».

          Στη Συνέλευση αυτή πήραν μέρος 59 άνδρες, οι οποίοι ονομάζονταν «παραστάται» δηλαδή ήταν βουλευτές. Επειδή όμως δεν υπήρχε εκλογικός νόμος, είχαν ουσιαστικά υποδειχθεί από τοπικές συνελεύσεις ή τοπικές διοικήσεις και σε ορισμένες περιπτώσεις είχαν σταλεί από τους κοτζαμπάσηδες, δηλαδή τους προεστούς, που ασκούσαν τοπικά, μια ιδιότυπη εξουσία.

Στη Συνέλευση της Επιδαύρου, είναι γνωστό, ότι κυριάρχησε η διαμάχη μεταξύ των καπεταναίων και των προεστών, ή όπως είναι γνωστή η διαμάχη πολιτικών και στρατιωτικών.    

          Η Επίδαυρος προτιμήθηκε από το Άργος, που ήταν η αρχική πρόταση, γιατί δεν διέθετε πολλά σπίτια, για να μαζευτούν εκεί πολλοί στρατιωτικοί[1]. Ήταν η ιδέα των πολιτικών, που δεν ήθελαν στα πόδια τους, τους καπεταναίους. Επιπλέον, σκέφτονταν οι πολιτικοί ότι σε περίπτωση ταραχών, θα μπορούσαν να έρθουν ενισχύσεις από τη θάλασσα ή στην ανάγκη οι ίδιοι να καταφύγουν στο κοντινά νησιά.

Στα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, που εναπόκεινται στη Βιβλιοθήκη της Βουλής, διασώζεται η απόφαση της 9 Μαΐου 1822, με την οποία, το χωριό της Πιάδας, πήρε την ονομασία Νέα Επίδαυρος και οι κάτοικοι του απαλλάχτηκαν από την καταβολή του φόρου της δεκάτης, επειδή φιλοξένησαν τις εργασίες της Εθνοσυνέλευσης. Στην απόφαση αναφέρεται ότι είναι δίκαιο «αι επερχόμεναι γενεαί τόσων των Πεδιαδιτών όσον και των άλλων Ελλήνων να μη λησμονήσωσι τον τόπον της Εθνικής των Ελλήνων Συνελεύσεως».

          Ενώ σε ένα άλλο έγγραφο της Προσωρινής Διοίκησης της Ελλάδος γίνεται μνεία της φιλόξενης διάθεσης των κατοίκων της Πιάδας «οι οποίοι με την φιλόφρονα περιποίησιν ήν έδειξαν εις τα μέλη της Συνελεύσεως, έλαβον ξενίσαντες υπό τα στέγας αυτών άπαν το έθνος,  και διότι οι Πιαδίται πρώτοι έβαλον εις το κοινόν ταμείον το αργύριον της συνεισφοράς, δόντες διπλά παραδείγματα και της φιλοξενίας και της υποταγής προς την υπερτάτην Διοίκησιν».

          Και επειδή πολύ λόγος είχε γίνει όταν ο σημερινός πρόεδρος της Βουλής είχε καθιερώσει το απουσιολόγιο με την ποινή της περικοπής της βουλευτικής αποζημίωσης για όσους βουλευτές απουσιάζουν από τις συνεδριάσεις, ας δούμε τι έκαναν οι παλαιότεροι:

          Στις 5 Μαΐου 1822 στο Βουλευτικό Σώμα εκείνης της εποχής είχε αποφασισθεί ότι όποιος εκ των βουλευτών «δεν ευρεθεί εις το βουλευτήριον, να πληρώνει απροφασίστως τάλλαρον έν»![2]

          Ένα μέρος των εργασιών της Α΄ Εθνικής Συνέλευσης, διεξήχθη στην Κόρινθο, όπου αρκετές φορές προήδρευε  ο Δημήτριος Υψηλάντης.

*Το κτίριο της λεγόμενης Παλαιάς Βουλής, στην οδό Σταδίου

Άστρος: Η Β΄ Εθνική Συνέλευση

          Η Β΄ Εθνική Συνέλευση συνήλθε στο Άστρος Κυνουρίας, από τις 29 Μαρτίου έως τις 18 Απριλίου 1823, αναθεώρησε το Σύνταγμα της Επιδαύρου. Σ΄ αυτή την Εθνοσυνέλευση πήραν μέρος εκλεγέντες εν τω μεταξύ «πληρεξούσιοι» και μέλη της προηγούμενης Διοίκησης, αλλά όπως γράφει ο Σπυρίδων Τρικούπης, έλαβαν μέρος «και τινες αυτοχειροτόνητοι».[3]

          Στο χώρο εκείνο, εκεί που υπήρχε το… περιβόλι όπου γίνονταν οι εργασίες της Συνέλευσης, τοποθετήθηκε στις 14 Απριλίου του 1900, από την Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος μια αναμνηστική πλάκα.

          Ένα μέρος των εργασιών της Εθνοσυνέλευσης αυτής έγινε και στην Ερμιόνη.

          Το κτίριο της Ερμιόνης, που επίσης χρησιμοποιήθηκε για τις εργασίες της Εθνοσυνέλευσης (οικία Οικονόμου) ανακηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο από το 1968.

          Άκρως παραστατικές εικόνες από τις συνεδριάσεις της Ερμιόνης μας δίνει ο αυτόπτης μάρτυρας Νικόλαος Δραγούμης, ο οποίος συμμετείχε ως γραμματέας.

          «… καθ ΄όσον ενδιατρίβομε εν Ερμιόνη αι συνεδριάσεις συνεκροτούντο εντός προμήκους αιθούσης, όπου εκαθήμεθα συσσωρευμένοι αναμίξ, διεσταυρωμένους έχοντες τους πόδας. Οι δε ρήτορες, οσάκις ήθελον ν’ αγορεύσωσι στηρίζοντες ολόκληρον την προτομήν ή πλαγίως επί της ετέρας χειρός ή κατέμπροσθεν και επί των δύο, ηγωνίζοντο πνευστιώντες, αν μάλιστα ήταν γέροντες ή πολύσαρκοι ν’ ανεγερθώσιν επί των ποδών…».

          Δεν κάθονταν όμως όλοι σταυροπόδι στο πάτωμα. Άλλοι, κρατούσαν μαγκούρες και στηρίζονταν στους τοίχους.

          Στην Τροιζήνα (όπου η Συνέλευση εργάσθηκε ως τις 5 Μαΐου 1823) δεν υπήρχε κατάλληλη αίθουσα να χωρέσει όλους του πληρεξούσιους, που ήταν διπλάσιοι ίσως και τριπλάσιοι. Στο πλέον ευρύχωρο σπίτι είχε καταλύσει ο πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης. Έτσι αποφασίσθηκε να διαμορφωθεί σε χώρο της Εθνοσυνέλευσης ένα παρακείμενο λεμονοπερίβολο. Βρέθηκε λύση και για τα εδώλια των πληρεξουσίων. «Ολίγες δοκοί, μετακομισθείσαι υπό στρατιωτών, εχρησίμευσαν αντί εδρών εις τους λογάδας του Έθνους». Με τα δοκάρια είχε σχηματισθεί ένα μεγάλο τετράγωνο. Στο κέντρο όπου «υψούτο ευρύκλαδος λειμωνέα» καθόταν ο πρόεδρος «επί θρανίου αγροίκως κατασκευασθέν, εστήριζε την ράχιν αυτού επί του κορμού αυτής».

          Ένα μικρό τραπέζι ήταν μπροστά στον πρόεδρο «και επ’ αυτού έλαμπεν ο κώδων της ευταξίας». Όταν μάλιστα συχνά- πυκνά άναβαν τα αίματα και ανέβαιναν οι τόνοι «ο πρόεδρος εξαπτόμενος ανήρπαζε των κώδωνα δια της δεξιάς και εκροτάλει ακατασχέτως….». Στα δεξιά του προέδρου καθόταν στο χώμα ο γραμματέας της συνόδου, ενώ όρθιος στα αριστερά του, άλλος γραμματέας διάβαζε τα έγγραφα της συνεδρίασης, τις αναφορές προς αυτήν κ.λπ.

          Και λίγα βήματα δεξιότερα, επιβλητικότατος, καθόταν δίνοντας ένα σάλτο, στη διχάλα μιας μεγάλης λεμονιάς, ο Γέρος του Μοριά, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Γύρω- γύρω στα δοκάρια κάθονταν οι πληρεξούσιοι με τις ποικίλες φορεσιές τους. Άλλοι  με φουστανέλες, άλλοι με ράσα, άλλοι με φράγκικα ρούχα, άλλοι με βράκες, άλλοι με γούνες και άλλοι με τσομπάνικες κάπες. Πολλοί από αυτούς κρατούσαν κομπολόγια. Ορισμένοι κρατούσαν μαγκούρες και επιβάλλονταν με τη στεντόρεια φωνή τους, όπως ο μνημονευόμενος Βασίλειος Μπαρλάς.

          Ανάμεσά τους περιφέρονταν και μια θαρραλέα γυναίκα, η Μαντώ Μαυρογένους, που φορούσε χρυσοποίκιλτο φόρεμα και ευρωπαϊκό καπέλο!  

          Πάντως η Β΄ Εθνική Συνέλευση του Άστρους , που επικύρωσε το αναθεωρημένο Σύνταγμα της Επιδαύρου με ψήφισμα που υπέγραψαν 266 πληρεξούσιοι και διαλύθηκε στις 18 Απριλίου 1823. Αποφάσισε όμως να συνέλθει μετά από μια διετία νέα Εθνική Συνέλευση στις 25 Δεκεμβρίου 1825.

*Φωτογραφία από τις εργασίες ανέγερσης του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη

Περιπετειώδης: Η Γ΄ Εθνική Συνέλευση

Η Γ΄ Εθνική Συνέλευση δεν είχε αίσιο τέλος λόγω των πολεμικών γεγονότων. Οι πληρεξούσιοι δεν κατόρθωσαν να συγκεντρωθούν την ημερομηνία αυτή. Μετά από διάφορες περιπέτειες, κατόρθωσαν να συγκεντρωθούν στις 6 Απριλίου 1826 στην Νέα Επίδαυρο.

Ο πρόεδρος Πανούτσος Νοταράς, που κηρύσσει την έναρξη των εργασιών τονίζει μεταξύ άλλων: 

«Ο λαός της Ελλάδος έλαβε τα όπλα και δεν ζητεί δια των όπλων , παρά την δόξαν και την λαμπρότητα της Χριστού Εκκλησίας, η οποία μετά του ιερού αυτής κλήρου κατεδιώκετο και κατεφρονείτο. Ζητεί την τελείαν ανάκτησιν της προγονικής του γης, η οποία του αφηρέθη βία και δυναστεία. Απαιτεί την ελευθερίαν του και την πολιτικήν του ύπαρξιν την οποίαν στερείται και εις ένα λόγον, την μη υποδούλωσίν του εις κανένα όποιον έθνος. Δι’ αυτά και μόνα μάχεται ο λαός της Ελλάδος. Δι αυτά και μόνα βλέπει χωρίς να ενδώσει, κατηδαφισμένα και με το αίμα του βαμμένας τας πόλεις και τα χωρία του, έρημον γην, χιλιάδας ομογενών συρομένων εις σφαγήν, χιλιάδας εις αιχμαλωσίαν και ατιμίαν. Και δι'  αυτά και μόνα σταθεράν απόφασιν έχει, να εκλείψει όλος από τον κόσμον κάλλιον, παρά να πέση άλλην μίαν φοράν υπό τον άτιμον της οθωμανικής τυραννίας ζυγόν».   

Πραγματοποιώντας δέκα συνεδριάσεις, οι 129 πληρεξούσιοι, λαμβάνουν διάφορες αποφάσεις, χωρίς να πραγματοποιήσουν ουσιαστικό έργο για το Πολίτευμα. Τα άσχημα μαντάτα από την πτώση του Μεσολογγίου, μετά την ηρωική Έξοδο, τους βρίσκουν εκεί συγκεντρωμένους και τους αφήνουν άναυδους.

Την έκδηλη αμηχανία, διαλύει η παρέμβαση του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, όπως την αναβιώνει στα Απομνημονεύματά του, όπου αφηγείται:

«Βλέποντας εγώ τη σιωπή, εσηκώθηκα εις το πόδι και τους ομίλησα λόγια δια να εμψυχωθούν. Τους είπα ότι το Μεσολόγγι εχάθη ενδόξως και θα μείνη αιώνας αιώνων η ανδρεία. Εάν βάλομε τα μαύρα και οκνεύσομε, θα πάρομε τα ανάθεμα και θα πάρομε το αμάρτημα των αδυνάτων όλων». Τελικά τους προτείνει και γίνεται αποδεκτό:

«Να σκορπίσομε εις τες επαρχίες και να πιάσομε γενικώς τα άρματα, ως τα πρωτοπιάσαμε εις την Επανάστασιν»[4].  

Οι εργασίες της Συνέλευσης αναβάλλονται στις 16 Απριλίου για το Σεπτέμβριο 1826 «δια τας περιστάσεις», γιατί όλοι έπρεπε να τρέξουν στα πεδία των μαχών.

          Τελικά οι εργασίες αυτής της Εθνοσυνέλευσης επαναλήφθηκαν στον Πόρο, αλλά και πάλι έγινε εφικτό να συνεχιστούν στην Ερμιόνη στις 18 Ιανουαρίου 1827. Αλλά και πάλι λόγω των εκτάκτων γεγονότων τα μέλη της μεταφέρονται στην Τροιζήνα στις 16 Μαρτίου 1827.

          Εκεί, σε ένα μεγάλο λεμονοπερίβολο εγκρίνεται η εκλογή του Ιωάννη Καποδίστρια ως Κυβερνήτη της Ελλάδος, με επταετή θητεία (που δεν έμελλε να την ολοκληρώσει λόγω της δολοφονίας του).

          Η Εθνοσυνέλευση αυτή πάντως, παρά τις περιπετειώδεις μετακινήσεις της ψήφισε με τις υπογραφές 169 πληρεξουσίων το Σύνταγμα της Τροιζήνας, δηλαδή το νέο πολίτευμα της Ελλάδας με άκρως φιλελεύθερες διατάξεις για την θρησκευτική ελευθερία, την προσωπική ελευθερία και άλλα δικαιώματα των πολιτών.  Το Σύνταγμα εκείνο με εκπληκτική νομοτεχνική διατύπωση, είχε χαρακτηρισθεί σαν το προοδευτικότερο της εποχής του.

Οι άλλες Εθνικές Συνελεύσεις

          Η Δ΄ Εθνική Συνέλευση  συνήλθε το 1829 στο αρχαίο θέατρο του Άργους. Ο καθιερωμένος όμως αγιασμός τελέσθηκε στον ιερό ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και εκεί έγινε και η ορκωμοσία των πληρεξουσίων.

Η Ε΄ Εθνική Συνέλευση συνήλθε πάλι στο Άργος το Δεκέμβριο του 1831, αλλά λόγω των έντονων εμφύλιων συγκρούσεων μεταφέρθηκε η έδρα της στο Ναύπλιο μέσα σε ένα τζαμί, που είχε μετασκευασθεί σε βουλευτήριο το 1825 από τον στρατιωτικό μηχανικό Θ. Βαλλιάνο. Στο ίδιο κτίριο το 1834 είχαν καταδικασθεί ο Θ. Κολοκοτρώνης και Δ. Πλαπούτας. Επί Όθωνος χρησιμοποιήθηκε σαν χώρος διοργάνωσης επίσημων χοροεσπερίδων και το 1904 μετατράπηκε σε Μουσείο.

          Στην Πρόνοια του Ναυπλίου, συνήλθε η Εθνοσυνέλευση που επικύρωσε τον Ιούλιο- Αύγουστο την εκλογή του Όθωνα . Για τη συνεδρίασή της είχε κατασκευασθεί ξύλινο παράπηγμα.

Η Εθνοσυνέλευση της 3^ης Σεπτεμβρίου 1843

*Η οικία Κοντόσταυλου, όπου στεγάσθηκε για πρώτη φορά η Βουλή των Ελλήνων

          Ιστορική παρέμεινε η Εθνοσυνέλευση, που προέκυψε από την Επανάσταση της 3^ης Σεπτεμβρίου 1843 και κατάργησε την ελέω Θεού Μοναρχία, καθιερώνοντας την συνταγματική μοναρχία και θέτοντας τις βάσεις του κοινοβουλευτισμού στο Νεώτερο Ελληνικό Κράτος.

          Τα μέλη της ορκίσθηκαν στην Αγία Ειρήνη. Συνεδρίαζαν στην οικία Κοντόσταυλου, η οποία είχε κτισθεί το 1833 στο χώρο περίπου της σημερινής Παλαιάς Βουλής. Εκεί είχε διαμείνει ο Όθωνας περιμένοντας να κτισθούν τα ανάκτορά του (το σημερινό Μέγαρο της Βουλής).

          Στο χώρο της οικίας Κοντόσταυλου ψηφίσθηκε στις 18 Μαρτίου 1843 το Σύνταγμα που μετέβαλε την βασιλεία του Όθωνα σε συνταγματική μοναρχία.

Η οικία Κοντόσταυλου κάηκε στις 18 Οκτωβρίου 1854. Μετά την καταστρεπτική φωτιά η κυβέρνηση Μαυρομιχάλη αποφάσισε να χτισθεί ένα σύγχρονο βουλευτήριο.

          Αργότερα, έγιναν δεκτά τα σχέδια του Γάλλου αρχιτέκτονα Φρανσουά Μπουλανζέ και στις 15-8-1858, δηλαδή τέσσερα χρόνια αργότερα από την απόφαση της κυβέρνησης Μαυρομιχάλη η βασίλισσα Αμαλία έβαλε το θεμέλιο λίθο και μαζί τοποθέτησε μια ασημένια θήκη, η οποία περιείχε όλα τα κυκλοφορούνται νομίσματα της Ελλάδος, μαζί με ένα αναμνηστικό μετάλλιο το οποίο απεικόνιζε τις προτομές του Όθωνα και της Αμαλίας.

*Το αρχικό σχέδιο του Μπουλανζέ για την δημιουργία Μεγάρου της Βουλής

          Όπως συνήθως συμβαίνει στην Ελλάδα, τα σχέδια του Μπουλανζέ υπέστησαν πολλές τροποποιήσεις για λόγους οικονομικούς και το χτίσιμο του κτιρίου περάτωσε ο Έλληνας αρχιτέκτονας Π. Κάλκος.

          Πάντως μετά την πυρκαγιά στο αρχοντικό του Κοντόσταυλου, η Βουλή μη έχοντας δική της στέγη, στεγάσθηκε από τον Ιανουάριο του 1855 στη βόρεια πτέρυγα του Πανεπιστημίου Αθηνών.

          Όμως αργότερα η Β΄ Εθνοσυνέλευση συνεδρίασε σε ένα ξύλινο παράπηγμα που ανεγέρθηκε στο οικόπεδο του ανεγειρομένου βουλευτηρίου, δηλαδή περίπου πίσω από το σημερινό κτίριο του ΟΤΕ της οδού Σταδίου. Στην «παράγκα» αυτή ανακηρύχθηκε ο Δανός πρίγκιπας Χριστιανός- Γεώργιος,  βασιλιάς της Ελλάδος, μετά την έξωση του Όθωνα το 1863.

          Το νέο βουλευτήριο, δηλαδή το κτίριο της σημερινής Παλαιάς Βουλής, άρχισε να λειτουργεί ουσιαστικά από τις 3 Νοεμβρίου 1875.       

          Τα εγκαίνια είχαν γίνει στις 10-12-1875 και συνέπεσαν με την έναρξη των εργασιών της Α΄ Συνόδου της Ζ΄ Περιόδου. Τελικά όμως οι εργασίες της Βουλής συνεχίσθηκαν στην παραδίπλα ευρισκόμενη «πλινθόκτιστον» και «σανιδόπηκτον» γνωστή παράγκα. Τελικά, το Κοινοβούλιο, εγκαταστάθηκε στο γνωστό κτίριο της οδού Σταδίου το φθινόπωρο του 1876 και παρέμεινε εκεί έως ότου ανακατασκευάστηκε στη δεκαετία του ’30 το Μέγαρο όπου σήμερα στεγάζεται έκτοτε το ελληνικό Κοινοβούλιο.           

*Το κτίριο της Παλαιάς Βουλής στην οδό Σταδίου, σε φωτογραφία εποχής

                                                            

          Για το κτίριο αυτό της λεγόμενης σήμερα Παλαιάς Βουλής, είχαν διατυπωθεί πολλά παράπονα…Με πρώτο και βασικό, την κακή ακουστική του (και ας μη λησμονούμε, ότι τότε δεν υπήρχαν μεγάφωνα…) Ακόμα και ο Κωστής Παλαμάς[5], ως νεαρός 24χρονος κοινοβουλευτικός συντάκτης στο «Μη χάνεσαι» του Βλάση Γαβριηλίδη και στη στήλη «Βουλή» την οποία υπέγραφε ως «Κουτρούλης» έγραψε για τις επιθέσεις του βουλευτή Καλαβρύτων Αθανάσιου Πετιμεζά[6], ο οποίος το Μάρτιο του 1883 ζητούσε να ανεγερθεί νέο βουλευτήριο, διότι το υπάρχον κατάντησε «νεκροπομπείον» λέγοντας μάλιστα, ότι στην ανάγκη ας κάνει η κυβέρνηση «εν παράπηγμα, όπως ήμεθα πρωτύτερα». Μάλιστα ένα άλλος βουλευτής παρεμβαίνοντας είχε προτείνει: «Και αυτό που ήμεθα να γίνει φρενοκομείον».

          Στα 1888, ο Χαρίλαος Τρικούπης, που είχε καταλάβει ότι το βουλευτήριο της εποχής του δεν επαρκούσε και ότι εστερείτο ακουστικής συνεννοήθηκε με τον αρχιτέκτονα Τσίλερ για την ανέγερση ενός νέου κοινοβουλευτικού μεγάρου, σε κατάλληλο χώρο. Ήταν ένα φιλόδοξο σχέδιο, που δεν προχώρησε τότε.

Τελευταίος σταθμός: Πλατεία Συντάγματος

*Το κτίριο των Ανακτόρων, που μετατράπηκε σε Μέγαρο της Βουλής των Ελλήνων

          Το σχέδιο αυτό έμελλε να το πραγματοποιήσει ένας άλλος μεγάλος της πολιτικής, τον επόμενο αιώνα. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Οι εργασίες μετατροπής του σε κτίριο του Κοινοβουλίου, άρχισαν επί κυβερνήσεως Ελ. Βενιζέλου το 1930.  

Η απόφαση όμως της κυβέρνησης Βενιζέλου να προχωρήσει στη μετατροπή των Παλαιών Ανακτόρων που ήταν τότε ένα γιαπί σε κακό χάλι, σε μέγαρο Βουλής. Γερουσίας και Συμβουλίου της Επικρατείας δεν έγινε προχώρησε εύκολα. Σημειώνονταν αντιδράσεις ακόμα και από πολιτικούς φίλους…

Για παράδειγμα ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, ήταν υπέρ της μετατροπής του ιστορικού κτιρίου των βασιλικών ανακτόρων, σε Εθνογραφικό Μουσείο, όπως είχε πει στη συνεδρίασης της 23-11-1928.

Από τη συνεδρίαση εκείνη έχει καταγραφεί  και ο ακόλουθος διάλογος:

Λ. ΝΑΚΟΣ: Ο μηχανικός Κριεζής είχεν ειπή ότι η μεγάλη αίθουσα των ανακτόρων δύναται να χρησιμοποιηθεί ως αίθουσα Βουλής.

ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Δεν υφίσταται αίθουσα. Είναι γης Μαδιάμ!

          Τελικά μετά από κοινοβουλευτικές και πολιτικές μάχες στις 2-11-1930 ο πρόεδρος της Βουλής Θεμιστοκλής Σοφούλης, ανακοίνωσε την ημερομηνία τελετής έναρξης μετατροπής του κτιρίου των Παλαιών Ανακτόρων σε Μέγαρο Βουλής και Γερουσίας.

          Ο Βενιζέλος υπέστη πολλές φορές σκληρή κριτική για την απόφαση της κυβέρνησής του να μετατρέψει τα Παλαιά Ανάκτορα σε Κοινοβούλιο.

Όπως για παράδειγμα από τον βουλευτή Α. Αθηνογένη, που την 1-11-1933 έλεγε στη Βουλή: «Ο πολιτικός ούτος έζησεν μακράν της ελληνικής πραγματικότητος. Απόδειξις τούτου είναι ότι, ενώ ο προσφυγικός πληθυσμός έζη εις τρώγλας αυτός εδαπάνα δεκάδας εκατομμυρίων και επεσκεύαζε τα Ανάκτορα δια να κάμη περιττά Μέγαρα Νέων Βουλών, καθ’ ην στιγμήν τα υπάρχοντα κτίρια είναι ικανά, να εξυπηρετήσωσι τας ανάγκας του Ελληνικού λαοί επί πολλάς δεκαετηρίδας».

          Λίγο αργότερα στις 22 Νοεμβρίου 1933 ζητήθηκε ακόμα και η σύσταση εξεταστικής επιτροπής για τη διαρρύθμιση των Παλαιών Ανακτόρων.

          Τελικά, στις 2 Αυγούστου 1934 εγκαταστάθηκε στο σημερινό κτίριο του Κοινοβουλίου η Γερουσία, την ύπαρξη της οποίας προέβλεπε το Σύνταγμα του 1927 και την 1^η Ιουλίου 1935 άρχισαν οι εργασίες της Ε΄ Εθνοσυνέλευσης.

          Παρά τις αντιδράσεις, το Κοινοβούλιο απόκτησε έκτοτε, μόνιμη, και μεγαλοπρεπή στέγη.

          Είχε κλείσει ο κύκλος της ιστορικής διαδρομής, που είχε αρχίσει από τα … αλώνια και τα περιβόλια… πέρασε από τις παράγκες….και κατέληξε σε πραγματικό παλάτι!!! Ο κοινοβουλευτισμός της Ελλάδος, είχε φτάσει στα σαλόνια, με το Μέγαρο του Κοινοβουλίου, να δεσπόζει στο κέντρο της Αθήνας, στην καρδιά της Ελλάδας.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Πηγές- Βοηθήματα

Νικολάου Δραγούμη «Ιστορικαί Αναμνήσεις» Έκδοση 1925

Χαρίκλεια Δημακοπούλου «Οι Ιστορικοί Τόποι των Εθνικών Συνελεύσεων» Δελτίο της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, 23^ος τόμος, 1980.

Δ.Α. Κυριαζή- Γουβέλη «Εισαγωγή εις το Δημόσιος Δίκαιον» Έκδοση β΄ 1975.

Σπ. Μαρκεζίνη «Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος» Εκδόσεις Πάπυρος.

«Τα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας» Έκδοση της Βουλής των Ελλήνων.

Διονυσίου Κοκκίνου «Η Ελληνική Επανάστασις» Εκδόσεις «Μέλισσα» 1967.

---

[1] Διονυσίου Κοκκίνου «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΣ» Εκδόσεις "Μέλισσα» 1967, Τόμος Β΄ σελ. 375.

[2] ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑΣ, Τόμος 2, σελ.19

[3] Σπυρίδωνος Τρικούπη «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ» Τόμος Γ΄ σελ. 22.

[4] «ΟΙ ΜΑΧΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ» Ένθετο του ΒΗΜΑΤΟΣ 9-6-2003.

[5] «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ» Ένθετο της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ 30-3-2003 Αφιέρωμα στον Κωστή Παλαμά.

[6] Τα Καλάβρυτα τότε , εξέλεγαν μεταξύ άλλων…και τρεις Πετιμεζάδες βουλευτές, τον Αθανάσιο, το Σωτήριο και το Νεοκλή.