Το ιατρικό μυστικό της βασίλισσας Αμαλίας

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ  ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ    https://www.kathimerini.gr/society/561255628/to-iatriko-mystiko-tis-vasilissas-amalias/

*Η βασίλισσα Αμαλία στην επιχρωματισμένη λιθογραφία του Franz Seraph Hanfstaengl, βασισμένη σε έργο του Ernst Wilhelm Rietschel, 1854. 

Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Συλλογή Χαρακτικών.

 

*Διεθνής μελέτη για το σύνδρομο MRKH

 

 

Γράφει η κ. Τασούλα Επτακοίλη

 

Γερή, με πληθωρική διάπλαση και σιδερένια υγεία. Όψη όμορφη και χαμογελαστή, αλλά με κάτι άκαμπτο και τραχύ, βλέμμα χωρίς πραότητα. Το πρωί έτρεχε στον κήπο της και επέβλεπε τις εργασίες των κηπουρών. Μετά το μεσημεριανό γεύμα και τον ύπνο που ακολουθούσε ανέβαινε στο άλογό της και κάλπαζε κάμποσες λεύγες, για να ξεσκάσει. Το καλοκαίρι ξυπνούσε στις 3 το πρωί και κατέβαινε στο Φάληρο για να κολυμπήσει στη θάλασσα – μία ώρα συνεχόμενη χωρίς να κουραστεί. Την εποχή κατά την οποία γίνονταν οι χοροί δεν έχανε βαλς ούτε καντρίλια και δεν έδειχνε ποτέ ότι κουράστηκε ούτε ότι χόρτασε. Ήταν των γρήγορων αποφάσεων, είχε προσόντα στρατηγού.

Δεν φημιζόταν για την καλοσύνη της. Πολύ εύκολα παρεξηγούνταν – ακόμα και διά ασήμαντον αφορμή– και πολύ δύσκολα ξανάβρισκε την καλή της προαίρεση. Είχε μια γερμανική αλαζονεία ικανή να τρομοκρατήσει ακόμα και τους πιο τολμηρούς μυθιστορηματικούς ήρωες…

Έτσι περιέγραφε ο Γάλλος συγγραφέας Εντμόντ Αμπού (1828-1885) την Αμαλία του Ολδεμβούργου, που έφτασε στην Αθήνα ως σύζυγος του Όθωνα και πρώτη βασίλισσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, τον Φεβρουάριο του 1837, στο βιβλίο «Η Ελλάδα του Όθωνα» (εκδόσεις Μεταίχμιο). «Ο βασιλιάς και η βασίλισσα τρέφουν συμπάθεια ο ένας για τον άλλο», ανέφερε ο Αμπού. «Θα αγαπιούνταν περισσότερο αν είχαν παιδιά». Όμως παιδιά δεν απέκτησαν. Η ατεκνία τους– πρόβλημα που είχε απασχολήσει τον ιατρικό κόσμο και της Ελλάδας και της Βαυαρίας– δεν επηρέασε μόνο τη σχέση του ζευγαριού αλλά και άλλαξε, ως κάποιον βαθμό, τον ρουν της νεότερης ελληνικής Ιστορίας ως μία από τις αιτίες που οδήγησαν στην αποπομπή του Όθωνα, το 1862.

*Δύο από τους Έλληνες επιστήμονες που συμμετείχαν στη μεγάλη διεθνή μελέτη. Η ερευνήτρια Γενετικής Ανθρώπου στο «Αλέξανδρος Φλέμιγκ» Αντιγόνη Δήμα και ο κορυφαίος γενετιστής, ομότιμος καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Γενεύης και μέλος της Ελβετικής Ακαδημίας Επιστημών, Στυλιανός Αντωναράκης.

Η χαμένη έκθεση νεκροψίας

 

Ο κορυφαίος γενετιστής Στυλιανός Αντωναράκης, ομότιμος καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Γενεύης και μέλος της Ελβετικής Ακαδημίας Επιστημών, είναι σχεδόν βέβαιος ότι η Αμαλία έπασχε από το σύνδρομο MRKH (Mayer Rokitansky Küster Hauser), μια σπάνια γενετική πάθηση. Πώς οδηγήθηκε σε αυτό το συμπέρασμα; «Το 1953, ο καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας Νικόλαος Λούρος, που ήταν και δικός μου καθηγητής στην Ιατρική Αθηνών, δημοσίευσε την αλληλογραφία Ελλήνων και Γερμανών ειδικών σχετικά με την πάθησή της. Ποια ήταν αυτή; Η Αμαλία είχε “παιδικά” γεννητικά όργανα. Υποθέτουμε ότι δεν είχε αναπτυχθεί η μήτρα της. Ο αδελφός της, μετά τον θάνατό της, το 1875, ζήτησε νεκροψία. Ο παθολογοανατόμος Dr Viche βρήκε ότι η πρώην βασίλισσα ήταν παρθένος, ίσως γιατί τα γεννητικά της όργανα δεν είχαν αναπτυχθεί. Η επίσημη έκθεση της νεκροψίας δεν βρέθηκε βέβαια ποτέ. Ο καθηγητής Γεώργιος Κρεατσάς και οι συνεργάτες του έχουν επίσης ασχοληθεί με την πιθανή ανατομική ανωμαλία της», λέει στην «Κ» ο κ. Αντωναράκης.

Το σύνδρομο MRKH, που εμφανίζεται σε περίπου 1 στις 5.000 κορίτσια, εξακολουθεί να αποτελεί αίνιγμα για τους επιστήμονες και η δυσκολία κατανόησης και αποκρυπτογράφησής του οδήγησε ερευνητικές ομάδες από επτά χώρες– Κίνα, ΗΠΑ, Γερμανία, Ελλάδα, Γαλλία, Βραζιλία και Ελβετία– στην απόφαση να συνεργαστούν. Η ισχύς εν τη ενώσει, γαρ… Η συνεργασία και η μελέτη που προέκυψε από αυτήν (και στην οποία συμμετείχαν σχεδόν 600 γυναίκες) έχει έντονο ελληνικό χρώμα, αφού η χώρα μας εκπροσωπείται από επιστήμονες του Ερευνητικού Κέντρου Βιοϊατρικών Επιστημών «Αλέξανδρος Φλέμιγκ»– Αντιγόνη Δήμα, Κωνσταντίνος Ρούσκας, Σταύρος Γλεντής– και του Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία» –Φλώρα Μπακοπούλου, Ευθύμιος Δεληγεώρογλου, Γιώργος Χρούσος–, ενώ επικεφαλής της ελβετικής ομάδας είναι ο καθηγητής Στυλιανός Αντωναράκης.

«Μελετούσαμε το DNA γυναικών με MRKH και των συγγενών τους με στόχο να βρούμε γονιδιακές παραλλαγές που προκαλούν το σύνδρομο, αλλά τα συμπεράσματα από το “διάβασμα” του DNA δεν ήταν σαφή. Στη Γενετική, για να είναι ένα εύρημα αξιόπιστο, πρέπει να επιβεβαιωθεί τουλάχιστον σε μία ακόμα ανεξάρτητη ομάδα ατόμων με τα ίδια κλινικά χαρακτηριστικά. Αυτό καμία από τις επτά ομάδες δεν το είχε καταφέρει. Έτσι, πριν από δύο χρόνια, αποφασίσαμε να ενώσουμε τα δεδομένα και τις δυνάμεις μας και το αποτέλεσμα ήταν ο προσδιορισμός επτά γονιδίων, τα οποία, όταν φέρουν συγκεκριμένες παραλλαγές, προκαλούν ή συμβάλλουν στην εμφάνιση του συνδρόμου», εξηγεί η Αντιγόνη Δήμα, ερευνήτρια Γενετικής Ανθρώπου στο «Αλέξανδρος Φλέμιγκ».

Τι σημαίνει, όμως, αυτό σε πρακτικό επίπεδο; Ποια είναι η αξία της μελέτης σε επίπεδο διάγνωσης και ενδεχομένως και θεραπείας; «Έχουμε ακόμα πολλή δουλειά ώστε να κατανοήσουμε πλήρως τις αιτίες που οδηγούν στην εμφάνιση αυτού του συνδρόμου. Τα ευρήματα όμως μας βοηθούν να κατανοήσουμε πώς αναπτύσσεται το γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα, διαδικασία που ξεκινά μεταξύ 5ης και 6ης εβδομάδας της κύησης. Επίσης, αυξάνουν την αξία των συμβουλών που προσφέρονται στα άτομα με το σύνδρομο και στις οικογένειές τους. Πρώτον, ο εντοπισμός μιας απτής γενετικής αιτίας από τη μια πλευρά βοηθά στην ψυχολογική προσαρμογή και την αποδοχή του συνδρόμου και από την άλλη ενδεχομένως οδηγεί και σε μελλοντικές αποφάσεις (π.χ. χειρουργική αποκατάσταση). Δεύτερον, σε περίπτωση που μια γυναίκα με το σύνδρομο θελήσει να αποκτήσει παιδιά μέσω παρένθετης κύησης ή κύησης έπειτα από μεταμόσχευση μήτρας, θα είναι εφικτό να γίνεται προεμφυτευτικός έλεγχος, ώστε να εμφυτεύονται έμβρυα τα οποία δεν θα φέρουν την παραλλαγή που συνδέεται με το MRKH. Και τρίτον, είναι σημαντικό να γίνεται έλεγχος στα μέλη μιας οικογένειας, ανεξαρτήτως φύλου, καθώς ακόμα και τα άτομα που δεν παρουσιάζουν το σύνδρομο είναι πιθανό να φέρουν τις συγκεκριμένες παραλλαγές. Ο έλεγχος σε περίπτωση που αυτά τα άτομα θέλουν να αποκτήσουν τη δική τους οικογένεια είναι απαραίτητος».