ΜΕΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 1941. ΑΥΤΟΚΤΟΝEI Ο ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΛΕΞ. ΚΟΡΥΖΗΣ

*Ο Αλέξανδρος Κορυζής

Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας

Ο Αλέξανδρος Κορυζής γεννήθηκε στον Πόρο το 1885 και ήταν απόγονος αγωνιστή του 1821 και προγόνων πολιτικών. Σπούδασε νομικά και οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και σε μικρή ηλικία διορίσθηκε στην Εθνική Τράπεζα, στην οποία αργότερα διετέλεσε Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου. 
 Συμμετείχε στους Α΄ και Β΄ Βαλκανικούς Πολέμους αρχικά με το βαθμό του Εφέδρου Ανθυπολοχαγού και αργότερα του Υπολοχαγού στο Πυροβολικό. Για τη γενναιότητα του παρασημοφορήθηκε με τον Αργυρό Σταυρό  του Τάγματος του Σωτήρος και με άλλα αναμνηστικά μετάλλια από το Βασιλέα Κωνσταντίνο τον Α΄.

Το 1925 συνέβαλε στην ίδρυση του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού(ΑΣΟ), του οποίου διετέλεσε και πρώτος Πρόεδρος(1925-1928). Το 1928 ανέλαβε Υποδιοικητής της Εθνικής Τράπεζας και στις 5 Αυγούστου 1936 διορίσθηκε από τον Πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά Υπουργός Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως με μεγάλη επιτυχία στα καθήκοντά του.

*Ο Αλ. Κορυζής ως Διοικητής της Εθνικής Τράπεζας

Στις 12 Ιουλίου 1939 υπέβαλε την παραίτησή του, προκειμένου να διορισθεί στη θέση του Διοικητού της Εθνικής Τράπεζας, μετά το θάνατο του μέχρι τότε Διοικητού Ι. Δροσόπουλου, την οποία και κατέλαβε στις 9 Αυγούστου του ιδίου έτους.

Την 29η Ιανουαρίου 1941, μετά τον αιφνίδιο θάνατο του Πρωθυπουργού Ιωάννου Μεταξά και διαρκούντος του Ελληνο-Ιταλικού Πολέμου, επελέγη από τον Βασιλέα Γεώργιο Β΄ στη θέση του Πρωθυπουργού για το ήθος, την προσωπικότητα και την ακεραιότητά του, γι’ αυτό έχαιρε μεγάλης εκτίμησης απ΄ όλες τις παρατάξεις. Παράλληλα με τα καθήκοντα του Πρωθυπουργού παρέλαβε και τα καθήκοντα του Προέδρου του Υπουργικού Συμβουλίου, του Υπουργού Εξωτερικών, του Υπουργού Παιδείας-Θρησκευμάτων και του Υπουργού Στρατιωτικών, Ναυτικού και Αεροπορίας.

 *Οι δυνάμεις στο μέτωπο αντιμετώπιζαν τεράστια προβλήματα

ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΚΟΡΥΖΗ. ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ. ΕΠΙΔΕΙΝΩΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

Με την ανάληψη των καθηκόντων του Πρωθυπουργού ο Αλέξανδρος Κορυζής, εκτός των άλλων, είχε να αντιμετωπίσει τα σοβαρά προβλήματα του συνεχιζόμενου Ελληνο-Ιταλικού Πολέμου εντός του Αλβανικού εδάφους και της επικείμενης επίθεσης της

Γερμανίας. Συμμετείχε σε πολλές συσκέψεις της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της Ελλάδας υπό τον Βασιλέα Γεώργιο Β΄ με πολιτικούς και στρατιωτικούς της Βρετανίας, με θέματα την ενίσχυση της Ελλάδας με δυνάμεις και μέσα για την αντιμετώπιση της αναμενόμενης επίθεσης των Γερμανικών στρατευμάτων, την εκλογή της τοποθεσίας αμύνης, της Ελληνο-Βουλγαρικής Μεθορίου ή της τοποθεσίας ΚΑΙΜΑΚΤΣΑΛΑΝ- ΒΕΡΜΙΟ- ΠΙΕΡΙΑ- ΟΛΥΜΠΟΣ, τη Διοικητική Μέριμνα και άλλα. Κατά τη διάρκεια της Πρωθυπουργίας του αντιμετωπίσθηκε την 9η Μαρτίου1941 με επιτυχία η εαρινή Ιταλική επίθεση. Την 05.30΄ ώρα της 6ης Απριλίου 1941 ο Γερμανός Πρεσβευτής στην Ελλάδα Έρμπαχ- Σένμπεροχ επέδωσε στον Αλ. Κορυζή διακοίνωση, με την οποία διατυπώνονταν αστήρικτοι ισχυρισμοί παραβίασης της ουδετερότητας και αναγγελλόταν η Γερμανική εισβολή, η οποία ήδη είχε αρχίσει στις 05.15 ώρα, χωρίς να τηρηθούν τα συνήθη διπλωματικά έθιμα του τελεσιγράφου και της παροχής προθεσμίας για απάντηση.

Η κατάρρευση της άμυνας της Γιουγκοσλαβίας επέτρεψε την προέλαση των Γερμανικών Μηχανοκίνητων και Τεθωρακισμένων Μονάδων δια των πεδινών διαδρόμων ΓΕΥΓΕΛΗΣ- ΔΟΙΡΑΝΗΣ προς Θεσσαλονίκη και ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ- ΦΛΩΡΙΝΗΣ προς Κοζάνη και Καστοριά, με αποτέλεσμα την κατάληψη της Ελληνικής Θράκης και της Μακεδονίας, και ως εκ τούτου την άμεση απειλή του δεξιού πλευρού και των νώτων της συμπτυσσόμενης από την Αλβανία Στρατιάς Ηπείρου.

*Ο αντιστράτηγος Γεώργιος Μπάκος

 Ο Διοικητής του Τμήματος Στρατιάς Ηπείρου(ΤΣΗ) Αντιστράτηγος Ιωάννης Πιτσίκας, μετά από σύσκεψη στις 16 Απριλίου με τους Διοικητές των Α΄ Σώματος Στρατού Αντιστράτηγο Παναγιώτη Δεμέστιχα, Β΄ Σώματος Στρατού Υποστράτηγο Γεώργιο Μπάκο και Γ΄ Σώματος Στρατού (Τμήματος Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας) Αντιστράτηγο Γεώργιο Τσολάκογλου, συνέταξε έκθεση, η οποία είχεν ως εξής:

                «1. Η κατάστασις του Στρατού από απόψεως ηθικού και πειθαρχίας είναι κρισιμωτάτη. Από ώρας εις ώραν βαίνει επί τα χείρω.

2. Οι Σωματάρχαι διαβλέπουν μετά πόνου ψυχής ότι δεν θα προλάβωμεν να αχθώμεν εις την τελικήν τοποθεσίαν. Ο Στρατός θα έχη διαλυθή.

3. Αίτια της καταστάσεως ταύτης ο κάματος, η κατάληψις των εδαφών μας και ο φόβος της αιχμαλωσίας υπό των Ιταλών.

4. Φρονούμεν ότι είναι αδύνατος πάσα περαιτέρω αντίστασις. Ενδεχομένη διάλυσις του Στρατού θα δημιουργήση εσωτερικάς ανωμαλίας και ληστρικάς ορδάς με απεριγράπτους συμφοράς δια την χώραν. Το φάσμα της διαλύσεως παρουσιάζεται έκδηλον δια τας Μονάδας, αίτινες περιλαμβάνουν οπλίτας καταγομένους εκ των καταληφθέντων υπό του εχθρού εδαφών...».

Αποφασίσθηκε επίσης η αποστολή στην Αθήνα του Υπαρχηγού του Επιτελείου του ΤΣΗ Συνταγματάρχου Θεοδώρου Γρηγορόπουλου για ενημέρωση του Αρχιστρατήγου Αλεξάνδρου Παπάγου για τη δημιουργηθείσα κατάσταση. Αργότερα την ίδια ημέρα απεστάλη το ακόλουθο κρυπτογράφημα: «Κατόπιν δημιουργηθείσης καταστάσεως, αδήριτος ανάγκη πολιτικής επεμβάσεως. Από ώρας εις ώραν κατάστασις χειροτερεύει».

*Ο Αλέξανδρος Παπάγος

                Λαμβάνοντας υπόψη τη δημιουργηθείσα κατάσταση στη Στρατιά Ηπείρου ο Αρχιστράτηγος Α. Παπάγος αναγνώρισε την ανάγκη της συνθηκολόγησης, χωρίς όμως να εκτεθεί στους Βρετανούς, και πρόσθεσε ότι εντός δύο ή τριών ημερών θα βρισκόταν διέξοδος με την αναχώρηση της κυβέρνησης και την ανάληψη της εξουσίας από άλλη, που θα παρείχε στον Αρχιστράτηγο την εξουσιοδότηση να προβεί σε διαπραγματεύσεις με τους Γερμανούς. Στη πρόταση του Συνταγματάρχου Θ. Γρηγορόπουλου όπως αυτό πραγματοποιηθεί το δυνατόν συντομότερον ο Παπάγος απάντησε ότι η απόφαση θα ληφθεί εντός της επομένης. Αργότερα στις 20.30 ώρα της ίδιας ημέρας ο Παπάγος ανακοίνωσε στο Γρηγορόπουλο ότι η κυβέρνηση δεν δέχεται επ΄ ουδενί να εγκαταλείψει τους Βρετανούς και ότι δεν ήθελε να αποδεχθεί τη λύση της συνθηκολόγησης, που θα είναι ατιμωτική για την Ελλάδα, την στιγμή κατά την οποία τα Βρετανικά στρατεύματα θα εξακολουθούσαν να μάχονται εντός της Ελλάδας. Προτιμούσε να διαλυθεί ο Στρατός, να καταστραφεί, να αιχμαλωτισθεί, ακόμα και να ατιμασθεί, εφόσον δεν μπορούσε να ενεργήσει διαφορετικά, πάντως δεν θα έπρεπε να πραγματοποιηθεί η συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς. Η απόφαση αυτή διαβιβάσθηκε αμέσως στο Διοικητή της Στρατιάς Ηπείρου.

*Η αυτοκτονία

ΑΠΟΦΑΣΗ ΑΠΟΧΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟΥ ΕΚΣΤΡΑΤΕΥΤΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ. 

ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ ΤΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ ΑΛ. ΚΟΡΥΖΗ

Στις 10.00 ώρα της 18ης Απριλίου έλαβε χώρα σύσκεψη στα ανάκτορα υπό την προεδρία του Βασιλέως Γεωργίου Β΄, στην οποία παρέστησαν ο Πρωθυπουργός Αλ. Κορυζής, ο Βρετανός Πρεσβευτής στην Ελλάδα Πάλαιρετ, ο Αρχιστράτηγος Α. Παπάγος, ο Στρατηγός Ουίλσων και άλλοι ανώτατοι Βρετανοί Αξιωματικοί. Ο Παπάγος ενημέρωσε τους παρευρισκομένους για τη δυνατότητα διατήρησης επί μακρόν της τοποθεσίας ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝ από τα Βρετανικά στρατεύματα και για την τραγική κατάσταση και τις σοβαρές δυσχέρειες, που αντιμετώπιζαν οι Μονάδες της Στρατιάς Ηπείρου (ΤΣΗ) από την εχθρική αεροπορία, κατά τη σύμπτυξή τους. Το ηθικό δε του προσωπικού, όπως έχει τεθεί υπόψη όλων, βρίσκεται σε πολύ κακή κατάσταση. Η σύσκεψη περατώθηκε χωρίς να ληφθεί καμιά απόφαση. Οι Βρετανοί δήλωσαν ότι θα ήταν σε θέση να κρατήσουν τη τοποθεσία ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝ μέχρι της 6ης Μαΐου, εφόσον η Στρατιά Ηπείρου θα συνέχιζε τον αγώνα.

                Τη 14.00 ώρα συνήλθε το Υπουργικό Συμβούλιο, στο οποίο προσήλθε και ο Βασιλεύς. Ο Υφυπουργός των Στρατιωτικών Ν. Παπαδήμας διατύπωσε την άποψη ότι, από τη διατήρηση της τοποθεσίας των ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝ μέχρι της 6ης Μαίου, δεν θα επιτυγχάνονταν στρατηγικά και τακτικά αποτελέσματα, γιατί στο άλλο μέτωπο η θέση των Μονάδων της Στρατιάς Ηπείρου ήταν τραγικότατη. Ανέγνωσε σε επήκοο όλων τις τηλεγραφικές αναφορές των Σωματαρχών, μεταξύ των οποίων και την προ ολίγου  ληφθείσα τηλεγραφική αναφορά του Διοικητού του Β΄ΣΣ Υποστρατήγου Γεωρ. Μπάκου, το κείμενο της οποίας είχε ως ακολούθως:

«Ανέφερα επανειλημμένως και αναφέρω μετά παρρησίας, κατάστασις εξελίσσεται ραγδαίως επί τα χείρω. Διαρροή, ανυπακοή, εγκατάλειψις Αξιωματικών, επιτείνεται παρ΄ όλα τα ληφθέντα μέτρα και τυφεκισμούς. Εξορκίζω υμάς εν ονόματι του Θεού λάβετε άμεσον απόφασιν, ίνα μη θρηνήσωμεν ερείπια άνευ προηγουμένου. Οιοσδήποτε νομίζει ότι δύναται να φέρη τον σταυρόν του μαρτυρίου ικανώτερον εμού ας ορθολογισθή, ας συνεννοηθή, ας έλθη να κλαύση την καταστροφήν, διότι τα δάκρυα τα ιδικά μας εστείρευσαν».

Οι συζητήσεις δεν κατέληξαν σε συμφωνία. Τέθηκε πολιτικό ζήτημα καθόσον είτε έπρεπε να αποσυρθεί η κυβέρνηση στην Κρήτη και να αφήσει ελευθερία στους Στρατηγούς της Ηπείρου για διαπραγματεύσεις με τους Γερμανούς για τη σύναψη ανακωχής είτε να δώσει η ίδια εντολή για έναρξη διαπραγματεύσεων. Διατυπώθηκαν διάφορες απόψεις υπέρ της μιας ή της άλλης λύσης του προβλήματος. Οι περισσότεροι Υπουργοί ετάχθησαν με τη γνώμη της παράτασης του αγώνα στην Ήπειρο. Ο Υφυπουργός Στρατιωτικών θεωρώντας αναπόφευκτη τη χειροτέρευση της στρατιωτικής κατάστασης από την παράταση, έκρινε ότι η μόνη διέξοδος ήταν η άμεση αναχώρηση του Βασιλέως με την Κυβέρνηση.

*Ο Τσολάκογλου υπογράφει τη συνθηκολόγηση

Ο Πρωθυπουργός Αλ. Κορυζής παρίστατο αμήχανος κατά τη διάρκεια των συσκέψεων. Μετά το πέρας της σύσκεψης και αφού αναβλήθηκε η λήψη απόφασης, ο Κορυζής πρότεινε την ανάληψη της Κυβέρνησης από άλλα πρόσωπα, περισσότερον δυναμικά, εννοώντας τους στρατιωτικούς. Ο Βασιλεύς δήλωσε ότι θα σκεφθεί, αλλά ήταν προφανές ότι ο Κορυζής υφίστατο εσωτερικό κλονισμό. Πιστός θιασώτης της Ελληνο-Βρετανικής συμφωνίας και επειδή δεν κατόρθωσε να πείσει τον εαυτό του ότι ήλθε ο χρόνος της μεταφοράς της έδρας της Κυβέρνησης στην Κρήτη και προ της διαφαινόμενης μεγάλης καταστροφής, που επικρέμονταν επάνω στη χώρα, απεχώρησε ταραγμένος. Αφού δε μετέβη στην οικία του αποσύρθηκε αμέσως στο ιδιαίτερο δωμάτιό του, όπου και αυτοκτόνησε βληθείς με δύο σφαίρες του περιστρόφου του.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Συμπληρώθηκαν 75 χρόνια από την αυτοκτονία στις 18 Απριλίου 1941, ημέρα της Μεγάλης Παρασκευής του Πρωθυπουργού Αλεξάνδρου Κορυζή, ενός ευαίσθητου, ευπατρίδη και τεχνοκράτη, με μεγάλη προσφορά από τις διάφορες θέσεις, στις οποίες υπηρέτησε. Κυκλοφόρησαν σενάρια ότι δολοφονήθηκε από πράκτορες ξένων χωρών, χωρίς όμως τεκμηριωμένα στοιχεία, έστω και ενδείξεις.

   Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας

ΠΗΓΕΣ

1. "Το τέλος μιας εποποιίας", Απρίλιος 1941, της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού.

2. "Οι δύο πόλεμοι 1940-1941" του Δ. Κοκκίνου.