Η ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΕΒΡΟΥ

*Η πλατεία του Διδυμοτείχου το 1941. Στο κέντρο κυματίζει η σβάστικα των Ναζί.

Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος  Πατιαλιάκας

                Σημαντική υπήρξε η ανάπτυξη της Εθνικής Αντίστασης στον νομό Έβρου, αν και σχετικώς άγνωστη, παρά το γεγονός ότι γεωγραφικά η περιοχή ήταν ουσιαστικά, μια στενή λωρίδα γης.

                Κατά τον Σεπτέμβριο του 1941 παρουσιάσθηκε εθνικιστική κίνηση στον νομό Έβρου με έδρα το Διδυμότειχο και υπό τον εργολάβο Άγγελο Ζωγράφο καθώς και τον Στέφανο Παπαδόπουλο, προϊστάμενο Τ.Τ.Τ. γραφείου Νέας Ορεστιάδας.                      Στις αρχές του 1942 άρχισε κάποια ανταρτική κίνηση υπό τον Έφεδρο Ανθυπολοχαγό Ζαφείρη Δρατζίδη και τον αδελφό του Γεώργιο, κατοίκους Πετράδων, Γεώργιο Στεφανάκη, κάτοικο Ασημενίου, Ιωάννη Μπούρα και Χρήστο Μπούρα, κατοίκους Πυθίου, Απόστολο Φαρφάρα και Αθανάσιο Φαρφάρα, κατοίκους Θυρέας, Ιωάννη Αναστασιάδη, κάτοικο Νέας Ορεστιάδας, και ένα άλλο άγνωστο πρόσωπο με το ψευδώνυμο Άρης (1).

*Αντάρτες του ΕΛΑΣ Έβρου. Αριστερά ο ελληνοαμερικανός πράκτορας της OSS Αλέκος Γεωργιάδης, που δρούσε υπό κάλυψη στο ελληνικό προξενείο της Αδριανούπολης. 

Στο κέντρο καθιστός ο καπετάν Κρίτωνας. Δεξιά όρθιος ο γιατρός Αποστολάκης.

ΣΚΟΠΟΙ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ

                Με τον χρόνο η εθνικιστική κίνηση άρχισε να διαμορφώνεται σε οργάνωση υπό την ηγεσία του Άγγελου Ζωγράφου και Σίνη Παναγιώτου και σε συνεργασία με τους Νικόλαο Κυριακίδη, Μαστρογιαννίτη, Διευθυντή Υποκαταστήματος Εθνικής Τραπέζης Διδυμοτείχου, Α. Παντελίδη, Π. Δεμερτζή, Νικ. Βαφειάδη και Β. Βασιλειάδη. Τα μέλη ονομάζονταν «Αδελφοί», όσα είχαν απ΄ αυτά απευθείας επαφή με το Προξενείο Αδριανούπολης και έφεραν αριθμό. Αρχικά χρέη συνδέσμου μεταξύ Προξενείου Αδριανούπολης και της οργάνωσης εκτελούσε ο εκ Νέας Ορεστιάδας Ζήσης Παπάς ή Μιλτιάδης. Σκοποί της οργάνωσης κατά τον Σεπτέμβριο του 1942, της οποίας ήδη προΐστατο ο ανεπίσημος μέχρι τότε Αρχηγός Άγγελος Ζωγράφος, ήταν οι ακόλουθοι:

                1. Συμβολή στον απελευθερωτικό αγώνα.

                2. Συλλογή πληροφοριών στρατιωτικής φύσης και διαβίβαση αυτών στο Προξενείο Αδριανούπολης.

                3. Διευκόλυνση της διαφυγής των επιθυμούντων προς τη Μέση Ανατολή.

                4. Περίθαλψη των αναξιοπαθούντων της περιοχής, αλλά και αυτών που είχαν διαφύγει στην περιοχή.

                5. Ανύψωση του Εθνικού φρονήματος των κατοίκων της περιοχής.

                Μετά τη διαφυγή προς την Μέση Ανατολή του Αρχηγού της οργάνωσης Άγγελου Ζωγράφου και των συνεργατών του Χατζάκου, Βαφειάδη και άλλων, τη διεύθυνση της οργάνωσης ανέλαβε από τον Αύγουστο του 1943 ο Νικόλαος Κυριακίτσης. Από επιστολές μελών της οργάνωσης προς άλλα μέλη, διαφαίνεται ότι είχε επανέλθει και το ΕΑΜ στην οργάνωση του Έβρου με σκοπό την οργάνωση των πόλεων και κωμοπόλεων της Γερμανοκρατούμενης περιοχής του Έβρου, όπως του Διδυμοτείχου, Νέας Ορεστιάδας, Σουφλίου, Φερών, Τυχερού, Λαβάρων, με καταφύγιο στον Κυπρίνο, διαβλέποντας την αναρχία κατά την μεταβατική περίοδο, προκειμένου να βρεθεί κύριος της κατάστασης.

*Ελασίτες αντάρτες του νομού Έβρου. (Από το "Βορρέα" του Σταύρου Παπαθανάκη).

ΔΡΑΣΗ

                Από το τέλος του 1941 η οργάνωση του Έβρου κατόρθωσε να έλθει σε επαφή με το Προξενείο της Αδριανούπολης με τον Στέφανο Παπαδόπουλο, ο οποίος συλληφθείς από τους Γερμανούς εκτελέσθηκε μετά από απόφαση του Γερμανικού Στρατοδικείου Θεσσαλονίκης. Μαζί με τον Παπαδόπουλο εκτελέσθηκε και ο συνεργάτης του Κωνσταντίνος Ντίντας. Η οργάνωση κατόρθωσε να δημιουργήσει δίκτυο για συλλογή στρατιωτικών πληροφοριών, τις οποίες στη συνέχεια με τα μέλη- συνδέσμους της διαβίβαζε στο Προξενείο Αδριανούπολης. Περιέθαλπε κατά το δυνατόν όσους κατέφευγαν στην περιοχή από την Βουλγαροκρατούμενη Ανατολική Μακεδονία και Ελληνική Θράκη, πλην της περιοχής του Νομού Έβρου, από Φερών και Βορειότερα, η οποία τελούσε υπό Γερμανική κατοχή.

                Επίσης διευκόλυνε τη διαφυγή προς την Μέση Ανατολή, σε όσους Αξιωματικούς και οπλίτες την επιθυμούσαν, υποστηρίζοντας αυτούς οικονομικά και ηθικά, σε συνεργασία με τις αρχές της Τουρκίας της Μακράς Γεφύρας (Ουζούν Κιουπρού), με τις οποίες ήλθε σε επαφή τον Μάιο του 1942 για την ρύθμιση των διαφόρων λεπτομερειών.

                Δεν κατόρθωσε η οργάνωση να επιβληθεί του ανταρτικού κινήματος στην περιοχή του Βορείου Έβρου, πλην όμως επέδρασε σ΄ αυτό έμμεσα και επέτυχε την αποφυγή βίαιων ενεργειών μέχρι του Αυγούστου του 1943, οπότε και διέφυγε στην Μέση Ανατολή ο Αρχηγός της οργάνωσης Άγγελος Ζωγράφος, που επηρέαζε το ανταρτικό κίνημα.

*Η προτομή του Γεωργίου Σταθάτου στην Ν. Ορεστιάδα

ΤΑ ANΤΑΡΤΙΚΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΒΡΟΥ

                Σχεδόν από τις αρχές της εμφάνισης της ανταρτικής ομάδας του Έβρου παρουσιάσθηκε ως συναρχηγός του Σαράντη Δρατζίδη κάποιο άτομο με το ψευδώνυμο Άρης, αριστεράς ιδεολογίας, λιποτάκτης του Ελληνο-Ιταλικού Πολέμου, πιθανώς Βουλγαρικής καταγωγής.

                Κατόπιν εντολής του Προξενείου Αδριανούπολης ο Ταγματάρχης Γεώργιος Σταθάτος (2), μέλος της οργάνωσης, προσπάθησε να αναλάβει τη Διοίκηση της ανταρτικής ομάδας, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Η ανταρτική ομάδα του Έβρου κάτω από την πολιτική καθοδήγηση του κομουνιστή Άρη διαμορφώθηκε σε ομάδα αριστερής ιδεολογίας. Η δύναμή της ανήλθε σε περίπου 150 άνδρες, οι οποίοι δρούσαν στην περιοχή του Έβρου μέχρι το τέλος του 1942.

                Η τοποθέτηση του Άρη στην κυριολεξία ως Αρχηγού της ανταρτικής ομάδας Έβρου έγινε με ενέργειες του Βούλγαρου Νομάρχη Αλεξανδρούπολης. Από την κατάθεση του αντάρτη Γ. Δρατζίδη προς τα όργανα της Γκεστάπο αποκαλύφθηκαν οι ενέργειες του Προξενείου Αδριανούπολης και ότι οι αντάρτες του Έβρου ήταν Έλληνες κομουνιστές και Βούλγαροι, συνεργαζόμενοι σε μια ομάδα με Αρχηγό Βούλγαρο, που ήταν όργανο του Βούλγαρου Νομάρχη Αλεξανδρούπολης. Οι Έλληνες κομουνιστές αντάρτες αποτελούσαν όργανα της Βουλγαρικής προπαγάνδας, νομίζοντας ότι προσέφεραν πατριωτική υπηρεσία, ενώ εξυπηρετούσαν τους σκοπούς του Βουλγαρικού κομιτάτου «Μικρά Θράκη» και στρέφονταν κατά των Ελληνικών Αρχών και του Ελληνικού πληθυσμού.

*Η προτομή του Ιωάννη Φραγκούλη στο Διδυμότειχο

                Την 2α Απριλίου 1942 δολοφονήθηκε μπροστά από το σπίτι του στο Διδυμότειχο ο Νομάρχης Βορείου Έβρου, που τελούσε υπό Γερμανική κατοχή, Ιωάννης Φραγκούλης (3) με φερόμενους ως ηθικούς αυτουργούς τους Γ. Δρατζίδη και τον Άρη. Από τον Άρη δολοφονήθηκε ο Δήμαρχος Σουφλίου Πασχάλης Νάνος, ενώ επακολούθησαν οι δολοφονίες ενός αγροφύλακα και 4 πολιτών από το Πύθιο, Πετράδες, Σουφλί και Παλιούρι. Μετά τον φόνο σε συμπλοκή των ανταρτών Ελ. Φαρφάρα, Ι. Αθανασιάδη και Τζαβέλα οι αντάρτες κυκλοφόρησαν προκηρύξεις κομουνιστικού περιεχομένου εναντίον των Γερμανών, του Νομάρχου, του Μητροπολίτου, του Δημάρχου Σουφλίου Δεμερτζή, του Διοικητού Χωροφυλακής Έβρου και καλούσαν τους κατοίκους της περιοχής να μην παραδώσουν τα παρακρατήματα (παρακρατούμενο μέρος των γεωργικών προϊόντων για επωφελέστερη διάθεση του υπολοίπου). Την 20η Ιανουαρίου 1943 περίπου 70 αντάρτες εισήλθαν στους Μεταξάδες της Επαρχίας Διδυμοτείχου και αφόπλισαν τους άνδρες του Σταθμού Χωροφυλακής. Με ενέργειες της Χωροφυλακής επιτεύχθηκε διάσπαση των ανταρτών και διαχωρισμός των εθνικοφρόνων από τους κομουνιστές, καταγγέλλοντας τους δεύτερους ότι εξυπηρετούν Βουλγαρικά συμφέροντα. Παράλληλα καταβλήθηκαν προσπάθειες για την εξόντωση του Άρη και την  συγκρότηση Εθνικού ανταρτικού σώματος.

*Η απελευθέρωση του Διδυμοτείχου. Οι αντάρτες του 81ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, 

παρελαύνουν στον κεντρικό δρόμο. Στο σπίτι με τα δύο μπαλκόνια, έμενε 

ο δολοφονηθείς νομάρχης Ιωάννης Φραγκούλης.

Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΕΑΜ

                Κατά το τέλος του Ιουλίου 1943 και μετά τον θάνατον του Σαράντη Δρατζίδη και την απομάκρυνση του Άρη ανέλαβε την αρχηγία των ανταρτών άτομο με το ψευδώνυμο Οδυσσέας (4), αδίστακτος κομουνιστής, πρώην Γραμματέας της κομματικής οργάνωσης ΚΚΕ Ξάνθης, που συνεργαζόταν αρχικά με τον Ταγματάρχη Γεώργιο Σταθάτο. Από την 20ην Αυγούστου 1943 άρχισε να εφαρμόζεται η ερυθρά τρομοκρατία, που συνέπεσε με την ανάληψη της αρχηγίας των ανταρτών από τον Οδυσσέα και την υπαγωγή των ανταρτών στο ΕΑΜ.

                Σε εφαρμογή της ερυθράς τρομοκρατίας αποκεφαλίσθηκαν οι Πασχάλης Αμαξόπουλος από το Τυχερό, Αθανάσιος Αβραμίδης δασονόμος από τις Φέρες και πολλοί άλλοι, εσφάγη εξαμελής οικογένεια και ο ιερέας των Λουτρών και τέλος απήχθη ο Πρόεδρος των Λουτρών Κ. Σγουρίδης, που αφού βασανίσθηκε για έναν ολόκληρο μήνα, αφέθηκε ελεύθερος.

*Ο δολοφονηθείς δήμαρχος Σουφλίου Πασχάλης Νάνος. (Από το βιβλίο του Μιχάλη Πατέλη "Σουφλίου Εγκώμιον").

                Κατά την εκδιδόμενη εφημερίδα «Λαϊκός Φρουρός», η οποία έφερε πάντοτε ως επικεφαλίδα «Εμπρός για Λαϊκή Δημοκρατία» , αποκεφαλίσθηκαν μέχρι τη 10η Οκτωβρίου 1943 περίπου 75 πολίτες, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονταν οι Γεώργιος Στειρόπουλος, βιβλιοπώλης, Ηλίας Μόσχος, εμποροβιομήχανος, Καριοφίλης Πασχαλίδης, αγροτικός διανομέας, Χασάν Αφέντης δάσκαλος, μετά την καταδίκη τους σε θάνατο από το «Λαϊκό Δικαστήριο» για εσχάτη προδοσία. Από αρχές Νοεμβρίου 1943 και μέχρι την 26 Δεκεμβρίου του ιδίου έτους με αποφάσεις των λεγόμενων ανταρτοδικείων καταδικάσθηκαν σε θάνατο και εκτελέσθηκαν κάτοικοι πολλών χωριών, όπως της Βρυσούλας, της Καβησσού, του Τυχερού, του Δορίσκου και άλλων, μεταξύ των οποίων οι Αριστείδης Δουλτσαρίδης, Πρόεδρος Κοινότητας Βρυσούλας, Ευθύμιος Σταμπουλίδης, Πρόεδρος Κοινότητας Καβησσού και ο Στέφανος Στεφανόπουλος, Πρόεδρος Κοινότητας Τυχερού.

*Ο δικηγόρος Μιχαήλ Παρασχίδης, επικεφαλής του ΕΑΜ Διδυμοτείχου

                Τον Δεκέμβριο του 1943 με αυθαίρετη απόφαση του Αρχηγού Οδυσσέα παραπέμφθηκε στο αναρτοδικείο ο Ταγματάρχης Γεώργιος Σταθάτος, Γραμματέας της 7μελούς Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ Βορείου Έβρου, μαζί με 10 παλικάρια της ομάδας Πορτοκαλλίδη. Η κατηγορία στηρίχθηκε σε επιστολή του Σταθάτου προς το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής, με την οποία ζητούσε οικονομική ενίσχυση, προκειμένου να συγκροτήσει αντικομουνιστική ανταρτική οργάνωση, για την αντιμετώπιση του ΕΑΜ. Όλοι οι κατηγορούμενοι καταδικάσθηκαν σε θάνατο και εκτελέσθηκαν, πλην του Γ. Σταθάτου, στον οποίο χορηγήθηκε αναστολή εκτέλεσης της θανατικής ποινής και αφέθηκε ελεύθερος. Μετά όμως από κατηγορίες σε βάρος του Γ. Σταθάτου ότι καταφέρεται κατά του ΕΛΑΣ στις 21 Ιανουαρίου 1944, μετά από διαταγή του Οδυσσέα, εκτελέσθηκε, αφού προηγούμενα είχε βασανισθεί μαζί με άλλους. 

*Αρχείο εφημερίδας "Βήρα" 

                Τα κεφάλια μάλιστα ορισμένων εκτελεσθέντων τοποθετήθηκαν σε κοινή θέα στην εθνική οδό, για παραδειγματισμό και εκφοβισμό των απλών κατοίκων της περιοχής. Το γεγονός αυτό εκμεταλλεύθηκε η Γερμανική προπαγάνδα με τη δημοσίευση φωτογραφιών με τα κεφάλια των εκτελεσθέντων, για να διαβάλλει την αντίσταση εναντίον τους, με αποτέλεσμα να ενημερωθεί το κεντρικό όργανο του ΕΑΜ Μακεδονίας  (5) και να λάβει αποφάσεις, όπως θα αναπτυχθεί παρακάτω.

*Ο καπετάν Κρίτωνας (Βαγγέλης Κασάπης) μετά την επάνοδό του στην Ελλάδα, 

από τη Βουλγαρία

                Μετά τις άγριες δολοφονίες και εκτελέσεις τα κεντρικά του ΕΑΜ Μακεδονίας αντικατέστησαν στην αρχηγία του τοπικού ΕΑΜ τον Οδυσσέα με τον Αθηνόδωρο Κατσαβουνίδη (6) ο οποίος κατόρθωσε μέσα σε σύντομο χρόνο να παραπέμψει στο αναρτοδικείο τον Οδυσσέα για αντικομματική συμπεριφορά. Το ανταρτοδικείο με Πρόεδρο και λαϊκό επίτροπο τον Καπετάνιο Κρίτωνα (Ευάγγελος Κασάπης) και μέλη τους δικηγόρους Λεωνίδα Τιάκα και Παναγιώτη Τζεβελέκη συνεδρίασε παρουσία ανταρτών και κατοίκων στην Λευκίμη του Έβρου. Μετά από ακροαματική διαδικασία, κατά τη διάρκεια της οποίας ο Οδυσσέας ομολόγησε τις βάναυσες πράξεις του σε βάρος ανταρτών και χωρικών της περιοχής, το ανταρτοδικείο καταδίκασε σε θάνατο το Οδυσσέα, ποινή που εκτελέσθηκε με τυφεκισμό στις 27 Φεβρουαρίου 1944 (7).

                Στο τέλος της απολογίας του ο Οδυσσέας είπε: «Πεθαίνω σαν κομουνιστής και όχι παραπονεμένος..». Η εκτέλεση του Οδυσσέα είχε ευμενή απήχηση τόσο στους αντάρτες, όσο και στους κατοίκους της περιοχής.

                Από της ανάληψης της αρχηγίας από τον Αθηνόδωρο καταβλήθηκαν προσπάθειες για την αναδιοργάνωση των ανταρτών και την συγκρότηση του 81ου Συντάγματος Πεζικού, παρά τα διάφορα εμπόδια. Η δύναμη των ανταρτών στις αρχές του Απριλίου ανερχόταν σε 570, κατανεμημένους σε μικρές ομάδες 10 έως 25 ενόπλων σε ολόκληρη την περιοχή. Εκτός από τους ενόπλους στις πόλεις και στα χωριά υπήρχαν 5.000, ως εφεδρεία και για υποστήριξη των ανταρτών με πληροφορίες και εφόδια. Οι ομάδες, επειδή δεν υπήρχαν μόνιμοι ή έφεδροι Αξιωματικοί, διοικούνταν από Υπαξιωματικόυς, οι οποίοι είχαν συμμετάσχει στον Ελληνο-Ιταλικό και στην μάχη των Οχυρών της Ελληνο-Βουλγαρικής Μεθορίου, όπως και αρκετοί από τους αντάρτες. Οι περισσότεροι από τους αντάρτες δεν ήταν κομουνιστές, πλην όμως τον έλεγχο είχαν οι κομουνιστές. Γενικά οι αντάρτες διάκεινταν φιλικά προς τους συμμάχους, στο πλευρό των οποίων επιθυμούσαν να αγωνίζονται κατά των κατοχικών στρατευμάτων, σύμφωνα με τις οδηγίες και εντολές του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής. Τέλος σε ορισμένες ομάδες ανταρτών είχαν διεισδύσει Γερμανοί και Βούλγαροι πράκτορες για διάσπαση του ανταρτικού αγώνα.

*Ο καπετάν Κρίτωνας

    ΕΠΙΛΟΓΟΣ

                Το τελευταίο δεκαήμερο του Αυγούστου 1944 άρχισε να απελευθερώνεται σταδιακά ο Βόρειος Έβρος από τα Γερμανικά στρατεύματα, μετά τον κίνδυνο που δημιουργήθηκε από την προέλαση και κατάληψη της Βουλγαρίας από τις Σοβιετικές Στρατιές του Στρατάρχη Τολμπούχιν. Όμως η ποθητή ελευθερία δεν συνοδεύτηκε από ειρήνη, ασφάλεια, πρόοδο και ανάπτυξη, γιατί το ΚΚΕ, όλως αδικαιολόγητα κήρυξε τα «Δεκεμβριανά» και τον τρίτο γύρο του αδελφοκτόνου Εμφυλίου Πολέμου, προκειμένου να καταλάβει με τα όπλα την εξουσία και να οδηγήσει την χώρα στον σοσιαλιστικό παράδεισο, επιφέροντας στην Ελλάδα αναρίθμητες απώλειες ζωών και τεράστιες ζημιές στους οικονομικό και κοινωνικούς τομείς της.

Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος  Πατιαλιάκας

ΠΗΓΗ

«Αρχεία Εθνικής Αντίστασης 1941-1944» της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού

Υστερόγραφα Παντελή Στεφ. Αθανασιάδη.

1. Ο αναφερόμενος Άρης, ήταν ο Άρης Δαλκαράνης με καταγωγή από το Λαγκαδά. Επρόκειτο για επαγγελματικό στέλεχος του ΚΚΕ που δρούσε στην παρανομία στην περιοχή του Έβρου, από την εποχή της δικτατορίας Μεταξά. Παρέμεινε δρώντας χωρίς κομματική καθοδήγηση, αφού όλες οι οδοί επικοινωνίας με την ΚΕ του ΚΚΕ και το Μακεδονικό Γραφείο του ΚΚΕ είχαν αποκοπεί. Τον εκτέλεσαν πολύ αργότερα οι Βούλγαροι κατακτητές στην Κομοτηνή. 

2. Ο απότακτος ταγματάρχης Γεώργιος Σταθάτος είχε γεννηθεί στο χωριό Κόμαρα Ορεστιάδας. Όντα φιλοβενιζελικός αξιωματικός πήρε μέρος στο κίνημα του 1935 και αποτάχθηκε. Μετά την συνθηκολόγηση του 1941, επιχείρησε να διαφύγει στη Μέση Ανατολή, αλλά όταν έφθασε στη Νίγδη της Τουρκίας διατάχθηκε από την κυβέρνηση του Καΐρου να επιστρέψει στον Έβρο για να οργανώσει εθνικό αντάρτικο.

3. Ο Ιωάννης Φραγκούλης με καταγωγή από τη Ζάκυνθο, τοποθετήθηκε νομάρχης Έβρου από την κατοχική κυβέρνηση της Αθήνας, αλλά με αποστολή να ενισχύσει την Ελληνική Παιδεία κυρίως στις βουλγαροκρατούμενες περιοχές, όπου οι Βούλγαροι κατακτητές άρχισαν να εφαρμόζουν σχέδια αφελληνισμού. Η δράση του υπήρξε εθνική όπως ομολόγησαν στελέχη του ΚΚΕ.

4. Ο Οδυσσέας Γαλεάδης, Πόντιος από τον Καύκασο, ήταν καπνεργάτης της Ξάνθης με συνδικαλιστική και κομματική δράση.

5. Στην πραγματικότητα ανησύχησε το Μακεδονικό Γραφείο του ΚΚΕ, γιατί αντελήφθη ότι στον αποκλεισμένο νομό Έβρου συνέβαιναν πράγματα, που δεν τα ήλεγχε το κόμμα και ότι όλα αυτά θα κατέστρεφαν το κίνημα αντίστασης, αφού απωθούσαν το λαό οι άγριες εκτελέσεις. 

6. Ο Αθηνόδωρος Κατσαβουνίδης, από τις Φέρες, που είχε σπουδάσει χημικός στη Γαλλία, ήταν μέλος του ΚΚΕ. Είχε φυλακισθεί στην Ακροναυπλία, απ' όπου απέδρασε και δρούσε σε παρανομία στη Θεσσαλονίκη.

7. Λεπτομέρειες για την εκτέλεση του Οδυσσέα από τους αντάρτες του, μπορείτε να διαβάσετε στη θέση 
 http://sitalkisking.blogspot.gr/2011/08/1944.html

*Βλέπετε επίσης για τον Έβρο, στη θέση http://sitalkisking.blogspot.gr/2014/02/oss.html