Ο θρυλικός Ιερός Λόχος

*Αλεξιπτωτιστές ιερολοχίτες έτοιμοι για ρίψη στην κατεχόμενη Σάμο, το 1943

Γράφει ο κ. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας, Αντιστράτηγος ε.α.

           Η ονομασία «Ιερός Λόχος», ως επωνυμία στρατιωτικού τμήματος, αναφέρεται για πρώτη φορά στην Στρατιωτική Ιστορία της Ελλάδας, τον 4ον αιώνα π.χ. όταν ο Θηβαίος Στρατηγός Επαμεινώνδας με τη βοήθεια του Γοργίδα, συγκρότησε τον Ιερό Λόχο, δύναμης 300 επίλεκτων νέων, προκειμένου να αντιμετωπίσει τους Σπαρτιάτες. Οι Θηβαίοι Ιερολοχίτες ήταν οι πρωτοπόροι των Ιστορικών Ιερών Λόχων και διακρίθηκαν σε διάφορες μάχες, πολεμώντας για την υπεράσπιση της πατρίδας τους.

            Στις 3 Μαρτίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης φθάνοντας στην πόλη Φωξάνη, στα σύνορα Μολδαβίας και Βλαχίας, συγκρότησε ένοπλο σώμα, που το ονόμασε Ιερό Λόχο, σε  ανάμνηση της ηρωικής θυσίας των Θηβαίων Ιερολοχιτών. Στις 7 Ιουνίου 1821 στο Δραγατσάνι της Μικράς Βλαχίας της Ρουμανίας έγινε φονική μάχη, κατά την οποία περισσότεροι από 200 άνδρες του Ιερού Λόχου έπεσαν στο πεδίο της τιμής.

            Το 1877 οι Θηβαίοι και πάλι συγκρότησαν Ιερό Λόχο δύναμης 300 ανδρών από όλες τις τάξεις της κοινωνίας, με σκοπό να συμβάλουν στην προσπάθεια του Έθνους για την απελευθέρωση των τότε υπόδουλων αδελφών. Το 1913 από Έλληνες εθελοντές συγκροτήθηκε ο 4ος  Ιστορικός Ελληνικός Ιερός Λόχος, προκειμένου να συμμετάσχει στις πολεμικές επιχειρήσεις για την απελευθέρωση της Βορείου Ηπείρου.

*Ο διοικητής του Ιερού Λόχου με συμμάχους αξιωματικούς σε επιχειρήσεις στην έρημο

ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ- ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ 5ου ΙΕΡΟΥ ΛΟΧΟΥ

            Στην περιοχή ΚΑΦΡΙΟΝΑ της Παλαιστίνης τον Σεπτέμβριο του 1942 συγκροτήθηκε κατόπιν εντολής του Αντιπροέδρου και Υπουργού Στρατιωτικών  της Κυβέρνησης Τσουδερού Παναγιώτη Κανελλόπουλου ο Λόχος των Αθανάτων. Το προσωπικό του, αποτελούνταν κατά το μεγαλύτερο μέρος από εθελοντές Αξιωματικούς, που διέφευγαν από την κατεχόμενη Ελλάδα, όλων των Όπλων και Κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων και Σωμάτων Ασφαλείας και από λίγους οπλίτες ως βοηθητικό προσωπικό. Στο τέλος του Σεπτεμβρίου 1942 ο Λόχος μεταστάθμευσε στην περιοχή ΜΕΑΝΤΙ της Αιγύπτου, έλαβε την ονομασία Ιερός Λόχος, ο 5ος κατά σειρά, και ορίσθηκε το ειδικό σήμα, που θα έφεραν οι Ιερολοχίτες στο στήθος, επί του οποίου θα αναγράφονταν το Σπαρτιατικό ρητό « Ή ΤΑΝ  Ή ΕΠΙ ΤΑΣ» και θα καθιερώνονταν ο μπεζ μπερές.

*Ο Χριστόδουλος Τσιγάντες

            Διοικητής του Ιερού Λόχου τοποθετήθηκε ο επανελθών στις τάξεις του Στρατού Συνταγματάρχης Πεζικού Χριστόδουλος Τσιγάντες, Βενιζελικός Αξιωματικός, απότακτος μετά το κίνημα της 1ης Μαρτίου 1935. Η δύναμη του Ιερού Λόχου ανερχόταν αρχικά σε 200 άνδρες, από τους οποίους οι 170 ήταν Αξιωματικοί. Αργότερα αυξήθηκε η δύναμη, λόγω της φύσης των επιχειρήσεων και της αποστολής του, και τελικά έφθασε στους 1.100 άνδρες. Μέχρι τα μέσα του μηνός Νοεμβρίου 1942 ο Ιερός Λόχος εκπαιδεύονταν, προκειμένου να συμμετάσχει στις επιχειρήσεις της Βορείου Αφρικής. Η εκπαίδευση τους ήταν πολυμερής και ποικίλη. Περιελάμβανε εκπαίδευση στα αλεξίπτωτα, στα βαρέα όπλα, στις καταστροφές, στις αποβατικές και καταδρομικές ενέργειες, στη συλλογή πληροφοριών, στα αθόρυβα όπλα κ.α.

*Πολεμώντας στην έρημο

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΦΡΙΚΗΣ

            Από της 16ης Φεβρουαρίου 1943,στο πλαίσιο των επιχειρήσεων των Συμμαχικών Δυνάμεων στο Θέατρο της Βορείου Αφρικής, ο Ιερός Λόχος άρχισε την περιπολική δράση του και την συμμετοχή του στις επιχειρήσεις, σε αποστολές παρενόχλησης του εχθρού, κάλυψη πλευρών, εμπροσθοφυλακή κ.α. Από της 29ης Μαρτίου 1943 ο Ιερός Λόχος, υπαχθείς στη 2α Νεοζηλανδική Μεραρχία, χρησιμοποιήθηκε σε επιθετικές αναγνωρίσεις του εχθρού, στην καταδίωξη, κατάληψη του ΣΦΑΞ και προέλαση προς κατάληψη της πόλης Σούσας. Αξίζει να σημειωθεί ότι το πρώτο τμήμα, που εισήλθε στην πόλη, ήταν ο Ιερός Λόχος. Η υποδοχή που έγινε στους Έλληνες ελευθερωτές ήταν ενθουσιώδης και ο Δήμαρχος της πόλης παρέδωσε το κλειδί της στο Διοικητή του Ιερού Λόχου Συνταγματάρχη Χρ. Τσιγάντε. Μετά την σύμπτυξη των Γερμανών ο Ιερός Λόχος συνέχισε την προέλασή του προς Βορρά και τη 13η Απριλίου έλαβε την επαφή με την ισχυρή αμυντική γραμμή του εχθρού, που κάλυπτε από Νότου την πρωτεύουσα Τύνιδα, κοντά στην αρχαία Καρχηδόνα. Στις 17 Απριλίου ο Ιερός Λόχος διατάχθηκε να επιστρέψει επειγόντως στην Αίγυπτο, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί με Συμμαχικές Ειδικές Δυνάμεις στις επιχειρήσεις στο Αιγαίο Πέλαγος και στα Δωδεκάνησα.

*Μαχητές του Ιερού Λόχου, με λάφυρο μια ναζιστική σημαία

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ- ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

[ΜΑΡΤΙΟΣ  1944- 8 ΜΑΙΟΥ 1945]

            Στις Συμμαχικές Ειδικές Δυνάμεις ανατέθηκε αποστολή στην περιοχή του Αιγαίου Πελάγους, των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων, η οποία περιελάμβανε την προσβολή των εχθρικών θαλασσίων γραμμών συγκοινωνιών, την καταστροφή πλωτών μέσων, φυλακίων, αποθηκών πυρομαχικών και υλικών κ.α. την καταπόνηση του εχθρού και την αγκίστρωση των δυνάμεών του. Αρχικά ο Ιερός Λόχος είχε ως Ζώνη Ευθύνης το Βόρειο Αιγαίο, βραδύτερα του ανατέθηκε ολόκληρο το Αιγαίο και τέλος η δραστηριότητά του επεκτάθηκε και στα Δωδεκάνησα, σε συνεργασία με τις λίγες Συμμαχικές Καταδρομικές Δυνάμεις. Από της 4ης Μαρτίου 1944 ο Ιερός Λόχος εισήλθε ενεργά στον αγώνα απελευθέρωσης των νησιών του Αιγαίου, των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου, με αρχική δύναμη 446 ανδρών, η οποία μετά από νέες ενισχύσεις ανήλθε σε 1.100 άνδρες, οπότε αναπτύχθηκε σε Σύνταγμα Καταδρομών.

*Το σήμα του Ιερού Λόχου

            Ο Ιερός Λόχος από τον Μάρτιο του 1944 μέχρι την 9η Μαΐου 1945 κυριολεκτικά όργωσε το Αιγαίο Πέλαγος, τις Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα. Εξέπεμψε 207 περιπολίες, οργάνωσε και εκτέλεσε 33 καταδρομές, μικρής, μεσαίας και μεγάλης κλίμακας, σε 50 νησιά του Αιγαίου Πελάγους, των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου. Μόνο με τους αγώνες και τις θυσίες του Ιερού Λόχου απελευθερώθηκαν από τα Γερμανικά στρατεύματα τα νησιά του Αιγαίου, οι Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα. Στις 8 Μαΐου 1945 στη Σύμη υπογράφηκε η άνευ όρων παράδοση αυτών από τον Γερμανό Στρατηγό Βάγκνερ σε επιτροπή αποτελούμενη από τον Βρετανό Ταξίαρχο Μόφφατ, Γάλλο αντιπρόσωπο και το Διοικητή του Ιερού Λόχου. Ο Βρετανός Ταξίαρχος πρόσφερε στο Διοικητή του Ιερού Λόχου το πιστόλι του Γερμανού Στρατηγού λέγοντας προς αυτόν : «Το τρόπαιο αυτό ανήκει σε σας και στον Ιερό Λόχο ελευθερωτή των νησιών». Οι απώλειες του Ιερού Λόχου κατά τις επιχειρήσεις του στη Βόρειο Αφρική και στα νησιά του Αιγαίου, στις Κυκλάδες και στα Δωδεκάνησα στην τριετία 1942-1945 ανήλθαν σε 12 νεκρους, 58 τραυματίες και 32 αγνοούμενους ή αιχμαλώτους, από τους οποίους 8 απέδρασαν ή απελευθερώθηκαν από φίλια τμήματα.

*Η απελευθέρωση των Δωδεκανήσων

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΓΩΝΩΝ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΠΕΛΑΓΟΣ ΚΑΙ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

            Η Ελλάδα κυριολεκτικά καθημαγμένη, με χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες, σταυρωμένη και αιχμάλωτη τριών αδίστακτων δημίων, με το λαό της αποδεκατισμένο και βασανισμένο από την πείνα, μετά τον τραγικό χειμώνα του 1941-1942, βρηκε το κουράγιο να ανορθώσει το γεμάτο επιδέσμους σώμα της και να στείλει τα παιδιά της στα βουνά, στη Μέση Ανατολή και αργότερα στην Ιταλία, για να συνεχίσουν τον πόλεμο. Αν οι αγώνες στη Βόρειο Αφρική και στην Ιταλία, είχαν την έννοια της προσφοράς των στρατευμένων Ελλήνων στην κοινή προσπάθεια για την επίτευξη των γενικών σκοπών του πολέμου, οι αγώνες του Ιερού Λόχου στο Αιγαίο και στα Δωδεκάνησα, είχαν άλλη διάσταση και άλλη έννοια, γιατί απέβλεπαν στην επίτευξη Εθνικού αντικειμενικού σκοπού, που είχε σχέση με τις δίκαιες επιδιώξεις και τα οράματα του Ελληνικού Λαού.

            Ο Ιερός Λόχος αγωνιζόμενος τα χρόνια εκείνα στο Αιγαίο και στα Δωδεκάνησα, ήταν η ίδια η Ελλάδα η οποία διαδήλωνε προς κάθε κατεύθυνση τα απαράγραπτα δικαιώματα της επί των νησιωτικών εδαφών και ιδίως επί της Δωδεκανήσου, που βρισκόταν κάτω από ξενικό ζυγό για αιώνες και των οποίων οι κάτοικοι ήταν Έλληνες, εγκατεστημένοι εκεί από την εποχή της αυγής της ανθρωπότητας. Ο Ιερός Λόχος με τους αγώνες του και το αίμα των ανδρών του έθεσε την σφραγίδα της Ελλάδας σε ολόκληρο το Αιγαίο και στη Δωδεκάνησο. Η Δωδεκάνησος δεν παραχωρήθηκε στην Ελλάδα, όπως διατυπώθηκε αργότερα με την Συνθήκη Ειρήνης με την Ιταλία, αλλά απελευθερώθηκε με αγώνες και αίμα των Ιερολοχιτών. Αν η ηρωϊκή αυτή Μονάδα δεν ήταν εκεί, παρούσα για να πολεμήσει, ίσως σήμερα οι Έλληνες θα θρηνούσαν και άλλες χαμένες πατρίδες.

*Σκληρή εκπαίδευση στην έρημο

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

            Μετά την απελευθέρωση των νησιών μας και την αποκατάσταση της Εθνικής κυριαρχίας ο Ιερός Λόχος μεταφέρθηκε στην Αίγυπτο, όπου στις 5 Ιουλίου 1945 παρέλασε ενώπιον του Αρχιστρατήγου των στρατευμάτων της Μέσης Ανατολής Στρατάρχου Πάτζετ, ο οποίος απευθυνόμενος με την αποχαιρετιστήρια ομιλία του προς τους Ιερολοχίτες ,είπε μεταξύ των άλλων: «Η επιτυχία, η οποία έστεψε τις επιχειρήσεις σας, μετριέται από τα αποτελέσματα ,δηλαδή το να ακινητοποιήσετε πολύ υπέρτερες από εσάς δυνάμεις του εχθρού...Έχετε μια υπερήφανη παράδοση και αναδειχθήκατε άξιοι του ρητού σας. Ή ΤΑΝ Ή ΕΠΙ ΤΑΣ».

            Στις 20 Ιουλίου 1945 ο Ιερός Λόχος επέστρεψε στην Αθήνα και άρχισε η διάλυσή του. Στις 7 Αυγούστου  1945 στο Πεδίο του Άρεως στην Αθήνα, έγινε επίσημη τελετή ενώπιον του Αντιβασιλέως Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού, ο οποίος παρασημοφόρησε τη Σημαία του Ιερού Λόχου. Στο τέλος της συγκινητικής εκδήλωσης οι Ιερολοχίτες έψαλαν τον Εθνικό Ύμνο και τον Θούριο του Ιερού Λόχου: «Παιδιά με ατσάλινα χέρια, με θάρρος γεμάτη ψυχή, στα χέρια σας είναι η Δόξα της Πατρίδας και η τιμή...».

Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας, Αντιστράτηγος ε.α.

 ΠΗΓΕΣ

 1. «Ο Ελληνικός Στρατός στη Μέση Ανατολή» της  ΔΙΣ.

 2. «Ιερός Λόχος» Στρατηγού Ι. Μανέτα.

 3. «Ιερός Λόχος» της Λέσχης Καταδρομέων- Ιερολοχιτών, 1992.

*Ο Ύμνος του Ιερού Λόχου, από την Στρατιωτική Μουσική 

της ΧΙΙ Μηχανοκίνητης Μεραρχία Πεζικού, 

στο αμφιθέατρο του Δήμου Αλεξανδρούπολης. 

Αρχιμουσικός ο Λοχαγός (ΜΣ) Κωνσταντίνος Κερεζίδης.