62) ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΒΟΥΛΗΣ: ΡΑΚΤΙΒΑΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

*Πορτρέτο του Κωνσταντίνου Ρακτιβάν 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Διαπρεπής νομικός και πολιτικός ο Κωνσταντίνος Ρακτιβάν, αναδείχθηκε Πρόεδρος της Δ΄ Εθνοσυνέλευσης το 1924. Ακολούθησε τον Ελευθέριο Βενιζέλο, υπηρέτησε ως υπουργός σε διάφορα υπουργεία και υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Ο Κωνσταντίνος Ρακτιβάν γεννήθηκε το 1865 στο Μάντσεστερ, όπου είχε επεκτείνει την επιχειρηματική του δραστηριότητα ο πατέρας του Δημήτριος, εύπορος έμπορος υφασμάτων από τη Βέροια, αλλά εγκατεστημένος στην Κωνσταντινούπολη.

Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και κατόπιν άσκησε τη δικηγορία. Ήταν είκοσι δύο ετών, όταν δημοσίευσε το 1887 την πρώτη νομική του μελέτη, για τους τόκους υπερημερίας και τους «τόκους επί των τόκων». Το 1888  εξέδωσε μελέτη με τίτλο «Τινά περί προκαταρκτικών συμβάσεων». Ακολούθησε, το 1890, η δημοσίευση νέας μελέτης, με τίτλο «Ζητήματα τινά σχετικά προς την δικαστικήν παράστασιν των ανηλίκων». Το 1892 παρουσίασε το έργο του «Περί της μετά την λύσιν του γάμου τύχης της προικός κατά το εν Ελλάδι κρατούν ρωμαϊκόν και βυζαντινόν δίκαιον».

Στο μεταξύ το 1887 είχε διοριστεί πρωτοδίκης στη Σύρο. Το επόμενο έτος παραιτήθηκε από το δικαστικό Σώμα, και άσκησε την μαχόμενη δικηγορία, επί περίπου 25 χρόνια. Ως δικηγόρος συνέδεσε το όνομά του τόσο με την ίδρυση του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, όσο και με την εν γένει λειτουργία του από τις υπεύθυνες θέσεις, του αντιπροέδρου το 1909 και, επί τρία έτη, το 1910, το 1911 και το 1912, του προέδρου του.

*Η εκλογή Ρακτιβάν ως Προέδρου της Βουλής, στα Επίσημα Πρακτικά

Εξελέγη βουλευτής Αττικής στην Πρώτη και Δεύτερη Αναθεωρητική Βουλή των ετών 1910-1911.  Ήταν μάλιστα εισηγητής στην επιτροπή αναθεώρησης του Συντάγματος το 1911. Στη συνέχεια εξελέγη βουλευτής Αττικοβοιωτίας το 1912 και το 1915 μετέχοντας μάλιστα από το 1917 έως το 1920 στη λεγόμενη «Βουλή των Λαζάρων». Κατόπιν υπηρέτησε ως εκπρόσωπος Πειραιώς στη Δ΄ Εθνοσυνέλευση, η οποία λειτούργησε παραλαμβάνοντας την εξουσία από την Επανάσταση των Πλαστήρα- Γονατά, από το 1923 έως το 1925.

Αναδείχθηκε Πρόεδρος της Δ΄ Εθνοσυνέλευσης στις 21 Ιανουαρίου 1924, διαδεχόμενος στο αξίωμα αυτό τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Έλαβε 212 ψήφους, επί 281 ψηφισάντων. Βρέθηκαν επίσης 69 λευκά ψηφοδέλτια. Κατά τη θητεία του προήδρευσε σε 214 συνεδριάσεις.

*Ο Κωνσταντίνος Ρακτιβάν αναγγέλει στο κοινό 

την ψήφιση της αβασίλευτης Δημοκρατίας

Ο Κωνσταντίνος Ρακτιβάν ήταν Πρόεδρος, όταν στις 25 Μαρτίου 1924 με ψήφισμα της Δ΄ Εθνοσυνέλευσης καταργήθηκε η Βασιλευόμενη Δημοκρατία και ανακηρύχθηκε η Αβασίλευτή Δημοκρατία. Αμέσως μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος ο Ρακτιβάν βγήκε έξω και ανήγγειλε το γεγονός, στα πλήθη που είχαν κατακλύσει την οδό Σταδίου και ζητωκραύγαζαν για την ανακήρυξη της Δημοκρατίας. Ταυτόχρονα από το πυροβολείο του Λυκαβηττού, έπεφταν χαιρετιστήριες βολές.

Ο Ρακτιβάν, ακόμη, υπηρέτησε επανειλημμένα σε κρίσιμες κυβερνητικές θέσεις. Το 1912 διαδέχθηκε στο υπουργείο Δικαιοσύνης τον Νικόλαο Δημητρακόπουλο οπότε  την επομένη της ορκωμοσίας του ως υπουργού έκλεισε το δικηγορικό του γραφείο στην οδό Ακαδημίας και κάλεσε τους πελάτες του να παραλάβουν τις  δικογραφίες τους.

Την ίδια χρονιά ανέλαβε παράλληλα, να ρυθμίσει τα ζητήματα της διοίκησης της απελευθερωμένης Μακεδονίας και να θέσει τα θεμέλια της διοικητικής της ανασυγκρότησης στο πλαίσιο του ελληνικού κράτους.

*Σκίτσο του Κωνσταντίνου Ρακτιβάν

Το υπουργείο Δικαιοσύνης ανέλαβε και το 1915 ενώ κατά τα έτη 1918-1920 είχε διορισθεί υπουργός Εσωτερικών στις αντίστοιχες κυβερνήσεις του Ελευθερίου Βενιζέλου. Προσωρινά επίσης, ανέλαβε κατά διαστήματα το 1913 το υπουργείο Στρατιωτικών και το υπουργείο Εσωτερικών, και το 1918 έως 1920 τα υπουργεία Συγκοινωνίας, Δικαιοσύνης και Περιθάλψεως.      

          Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και το 1933 διετέλεσε πρόεδρός της. Το 1926 είχε διορισθεί, με συντακτική πράξη της δικτατορίας Παγκάλου, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Απείχε,  όμως, αναμένοντας τον νέο διορισμό του από νομίμως εκλεγείσα κυβέρνηση. Πράγμα, που έγινε τελικά το 1929. Την ίδια χρονιά, ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, τον τοποθέτησε ως πρώτο πρόεδρο του νεοπαγούς Συμβουλίου της Επικρατείας.

*Η αίθουσα Ρακτιβάν στο Συμβούλιο της Επικρατείας

Ο Κωνσταντίνος Ρακτιβάν αποχώρησε από το Συμβούλιο της Επικρατείας το 1935, θύμα των εκκαθαρίσεων που έγιναν μετά την καταστολή του Βενιζελικού Κινήματος της 1^ης Μαρτίου 1935. Πέθανε λίγους μήνες αργότερα. Μια αίθουσα του Συμβουλίου της Επικρατείας, φέρει σήμερα το όνομά του.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης