Σουνίτες, Σιίτες, Μπεκτασήδες. Τι σημαίνουν οι όροι αυτοί

*Χάρτης της εξάπλωσης του ισλαμικού κόσμου. Οι σιίτες απαντώνται κυρίως στο Ιράν. 
Από την WIKIPAEDIA

          Οι πρόσφατες εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο, έφεραν στο προσκήνιο, τις μεγάλες θρησκευτικές διαιρέσεις του Ισλάμ, πέρα από τις πολιτικές διαφορές των λαών με τις ηγεσίες τους.

          Συνήθως ακούμε για σουνίτες και σιίτες και δεν γνωρίζουμε τι σημαίνουν οι όροι αυτοί. Ευκαιρία λοιπόν, να αποκτήσουμε κάποιες γνώσεις για λαούς που ανήκουν στον ευρύτερο γεωστρατηγικό μας περίγυρο.

*Το φημισμένο τζαμί Σουλτάν Σελήμ στην Αδριανούπολη. Σουνιτικό.

Σουνιτισμός

          Η ορθοδοξία του μουσουλμανισμού, είναι οι Σουνίτες. Ο σουνιτισμός είναι κλάδος του ισλαμισμού, στον οποίο ανήκει η πλειονότητα των μουσουλμάνων. Δεν είναι ενιαίος και χαρακτηρίζεται από πλήθος διαφόρων θεολογικών σχολών Οι σουνίτες- το 90% των μουσουλμάνων σ' ολόκληρο τον κόσμο- είναι λοιπόν αυτοί που πέρα από τις συγκρούσεις μεταξύ των δυναστειών μετά το θάνατο του προφήτη, θέλουν να παραμείνουν αυθεντικά πιστοί στην παράδοση. Ο αραβικός κόσμος, που αποτελεί μειονότητα του μουσουλμανικού έθνους, παραμένει η μήτρα όλων των ισλαμικών πολιτικών ιδεολογιών.

          Το σύγχρονο πολιτικό Ισλάμ αρχικά εμφανίστηκε θριαμβευτικά στο Ιράν, χώρα όπου υπάρχει μεγάλος αριθμός σιιτών. Ωστόσο, τα μεγάλα σύγχρονα ισλαμικά κινήματα, από το Μαρόκο έως την Ινδονησία, είναι στην ουσία σουνιτικής ιδεολογίας.

Σιιτισμός

          Ο Σιιτισμός είναι ένας από τους δυο κύρια μέρη που απαρτίζουν το όλον Ισλάμ. Η λέξη έχει ρίζα στην αραβική λέξη σι’α που σημαίνει "μερίδα". Η Σι'ατ Αλί (που σημαίνει "μερίδα του Αλή") είναι μια από τις τρεις παλαιότερες υποδιαιρέσεις του Ισλάμ. Βασικά μιλάμε για «απόσχιση» (separatism). Οι οπαδοί της, οι Σιίτες, θεωρούν τον γαμπρό του προφήτη Μωάμεθ Αλί Ίμπν Αμπί Ταλίμπ, ως διάδοχό του στην ηγεσία των μουσουλμάνων.

Όταν πέθανε ο Προφήτης Μωάμεθ, οι μουσουλμάνοι χωρίστηκαν στα δύο, εξ αιτίας του ζητήματος της διαδοχής του. Η βασική αντίρρηση προήλθε από όσους πίστευαν ότι χαλίφης μπορεί να γίνει μόνο κάποιος άνθρωπος, που κατάγεται από την οικογένεια του προφήτη. Οι υποστηριχτές αυτής της άποψης ονομάστηκαν σιίτες, (σι'ατ Αλή, «μερίδα του Αλή»• ο Αλή ήταν εξάδελφος του Μωάμεθ και είχε παντρευτεί την κόρη εκείνου, τη Φατμά).
          Οι Σιίτες λατρεύουν ως αγίους μεγαλομάρτυρες, τον Αλή και τον γιό του Χουσείν ο οποίοι δολοφονήθηκαν από τον Μωαβία, τον ιδρυτή της δυναστείας των Ομεϊαδών Χαλίφων. Μια φορά το χρόνο οι πιστοί του Σιιτισμού σε ανάμνηση των μαρτυρίων του Χουσείν, αυτομαστιγώνονται και αυτοβασανίζονται σε λατρευτικές εκδηλώσεις που κρατούν 10 μέρες .
          Υπάρχουν όμως και υποδιαιρέσεις στον Σιιτισμό, όπως είναι οι Ιματίτες (Δωδεκατίτες), οι οποίοι αποτελούν το μεγαλύτερο ρεύμα των Σιιτών (περ. το 80 τοις εκατό) και ζουν σήμερα κυρίως στο Ιράν, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν και στο Λίβανο.
         Υπάρχουν επίσης οι Ισμαηλίτες, οι οποίοι αποτελούν τον δεύτερο σε μέγεθος σιιτικό κλάδο, ζουν στη Συρία, στο  Αφγανιστάν, στο Πακιστάν και στην Ινδία.
          Υπάρχουν ακόμα και οι Ζαϊντίτες, οι οποίοι ζουν κυρίως στη βόρεια Υεμένη και αποτελούν το 40-45 του πληθυσμού της.

*Αλεβίτες σε τεκέ στην Τουρκία. Φωτογραφία από το ΒΗΜΑ

Μπεκτασισμός

          Ένα άλλο μεγάλο κομμάτι του ισλαμικού κόσμου είναι οι Μπεκτασήδες. Ο Μπεκτασισμός ξεκίνησε από μυστικιστικά τάγματα Περσών Σιιτών, που είχαν βαθιές ρίζες στον Ζωροαστρισμό (την προγονική θρησκεία των Περσών) και πρέσβευαν την ύπαρξη του καλού και του κακού.

          Οι Μπεκτασήδες πιστεύουν στον Προφήτη Μωάμεθ και σέβονται ιδιαίτερα τον γαμπρό του  Αλί Ίμπν Αμπί Ταλίμπ τον οποίον προσαγορεύουν «Φίλο του Θεού» ή «Θεόφιλο».       Ταυτόχρονα,  ακολουθώντας τα χριστιανικά πρότυπα πιστεύουν στην ύπαρξη Αγίας Τριάδας, που απαρτίζεται από τον Αλλάχ, τον Προφήτη του Μωάμεθ και τον γαμπρό του Προφήτη Αλί Ίμπν Αμπί Ταλίμπ. Πιστεύουν επίσης με μια οιονεί «αγία οικογένεια» την οποία αποτελούν ο Μωάμεθ, η κόρη του Φατμά, ο γαμπρός του Αλί Ίμπν Αμπί Ταλίμπ και οι Χασάν και Χουσεΐν, κορυφαίους αποστόλους του μωαμεθανισμού, όπως αντίστοιχα οι κορυφαίο απόστολοι του Χριστιανισμού Πέτρος και Παύλος. Σέβονται ακόμα τους «12 ιμάμηδες»   που ισοδυναμούν με τους 12 Αποστόλους των Χριστιανών. Έχουν πολλά κοινά λατρευτικά σχήματα με τους Χριστιανούς (π.χ. η χρήση άρτου και οίνου στις τελετές «ικράρ» και «τζεμ». Δεν αποδέχονται την τάξη των κληρικών, αλλά στον μοναχισμό έχουν 8 επίπεδα  ιεραρχίας. Στις θρησκευτικές τελετές τους υπάρχουν μουσικά όργανα, γίνεται χρήση οίνου και ακολουθούν χοροί της μεταρσίωσής τους (π.χ. περιστρεφόμενοι δερβίσηδες). Ο Μπεκτασισμός ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένος στους Γενίτσαρους.

*Ο μπεκτασικός τεκές της Ρούσας Έβρου. Ο τάφος του Κιζίλ Ντελής, αγίου των Μπεκτασήδων, που ίδρυσε τον τεκέ το 1402.          

          Οι Μπεκτασήδες γνωστοί και ως Αλεβήδες, αποτελούν σήμερα τη μεγαλύτερη θρησκευτική μειονότητα της Τουρκίας, αριθμώντας περί τα 20 εκατομμύρια πιστούς.

          Τον Μπεκτασισμό, ίδρυσε ο Σεγίτ Μουχαμέτ Μπεκτάς ή Χατζή Μπεκτάς Βελή, ο οποίος πέθανε το 1271.

          Πάντως στον ισλαμικό κόσμο απαντώνται στο θρησκευτικό επίπεδο (όπως και στον χριστιανισμό) πάμπολλες αιρέσεις, αποσχιστικές κινήσεις, ετεροδοξίες κ.λπ.