ΟΔΕΥΟΝΤΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821- Μέρος Β'

         *Ο τάφος του Μεβλανά στο Ικόνιο                                      

   Γράφει ο Γιώργος Ψύλλας

                                                  Μέρος δεύτερο

Ας συνεχίσουμε την κουβέντα, για την πορεία της Ρωμιοσύνης, μέχρι το πρώτο "μπαμ", της Επανάστασης του ’21. Στο καζάνι, εκεί όπου έβραζαν τα πριν της Επαναστάσεως γεγονότα, πρέπει να βάλουμε όλα τα συστατικά, με προσοχή. Μόνον έτσι θα βγουν συμπεράσματα, που πατάνε στα πόδια τους.

Λέγαμε για τους Οθωμανούς. Και λέγαμε, πως δεν είναι ασφαλή τα δύο πρώτα συμπεράσματα:

Οι πρώτοι- πρώτοι Οθωμανοί, Τουρκομάνοι κατά το πλείστον, δεν ήταν σε θέση να διοικήσουν και μάλιστα λαούς, πολύ πιο ανώτερους απ’ αυτούς. Ούτε και να δουλέψουν. Πάνω στα άλογα, όπως ξεχύθηκαν από τις Μογγολικές στέπες, δεν έφεραν τίποτ’ άλλο, από τον όλεθρο. Κι αν έφεραν κάτι, δεν φάνηκε πουθενά.

Οι εξισλαμισθέντες με το στανιό λαοί, κυρίως της Μικρασίας, ήτανε χριστιανοί, πολύ υψηλού πνευματικού επιπέδου. Αυτοί προσέφεραν την διοικητική τους εμπειρία στην πρώτη οργάνωση των κτήσεων και φυσικά, αποτέλεσαν και τον πυρήνα την τεχνιτών, των εμπόρων κ.λπ. κ.λπ.

Μπορεί να έγιναν μουσουλμάνοι σε μια νύχτα, αλλά ποτέ δεν ξέκοψαν από τον λώρο της προέλευσής τους, ούτε την ελληνική ούτε την χριστιανική. Και πάνω σ’ αυτό, λέγαμε, ότι η πρώτη κιόλας διάβρωση και ανατροπή δύσκαμπτων ισλαμικών επιταγών, έγινε μέσω των πολυπληθών μοναστικών ταγμάτων του Ισλάμ, στον χώρο της Μικρασίας αρχικά και σε όλη την Οθωμανική επικράτεια, μέχρι τα χρόνια του Κεμάλ.

Τι δηλαδή;

Ας πάρουμε το Τάγμα των Μεβλανά.

Έδρα το Ικόνιο, πολύ κοντά στα αγιασμένα βράχια της Καππαδοκίας. Εκεί, στις αρχές του 13^ου αιώνα εμφανίζεται ένας μεγάλος δάσκαλος του Ισλάμ, ο περίφημος Μεβλανά Ρουμί Σουφί, μάλλον Πέρσης, σπουδαίος ποιητής και διανοούμενος, που κάποια από τα ποιήματά του, τα έγραψε στα ελληνικά. Αν πάτε Ικόνιο και μπείτε στο μαυσωλείο του, δίπλα στο κιβούρι του, ακριβώς δίπλα, υπάρχει κι άλλος, σχεδόν ισομεγέθης τάφος, ενός δασκάλου του και φίλου του, που του ενστάλαξε το υπέροχο νέκταρ του Νεοπλατωνισμού ή του χριστιανικού Πλατωνισμού, αν προτιμάτε.

Θα πω μια ιστορία του 1984.

Κωνσταντινούπολη, προξενείο, εγώ κι ένα αλησμόνητο στέλεχος του επιτελείου του, τερατώδους μορφώσεως, Ρωμιός βέρος, φορέας της κληρονομιάς μας, κάναμε ταξίδια ιστορίας. Δυο μέρες κράτησε το ταξίδι μας στο Ικόνιο. Μου είπε, να προσέξω τους δύο τάφους και μετά, οδηγώντας κανά δυο ώρες, περάσαμε από την Ισπάρτα και το Σίλε. Έξω από το Σίλε, εκεί που καταλήγουν οι άσπροι ασβεστόλιθοι της Καππαδοκίας, άρχισαν να προβάλουν τα σκαψίματα στους βράχους, παλιά κελιά καλόγερων και … ξαφνικά μπροστά μας, ξεπρόβαλαν τα επιβλητικά ερείπια της Μονής του Αγίου Χαρίτωνος και κάποιοι ναοί, που μετατράπηκαν σε τζαμιά, χωρίς μιναρέ.

"Ξέρετε, πώς λένε οι Τούρκοι αυτό το μοναστήρι;", με ρώτησε.

Πού να ήξερα!

"Το λένε Εφλατούν Μαναστίρ!"

Το μοναστήρι του Πλάτωνα!

Δηλαδή, αφού περάσαμε την πανάρχαια πόλη Σπάρτη (Ισπάρτα) των εγκατεστημένων εκεί Λακεδαιμονίων, φτάσαμε στην εκπληκτική διαπίστωση, πως ο Μεβλανά, στο μοναστήρι αυτό, φοίτησε στο θρανίο του τότε Ηγούμενου, που δυστυχώς το όνομά του δεν το διέσωσε η ιστορία και "βαφτίστηκε" στην Νεοπλατωνική κοσμοθεωρία της εποχής.

Ξαναγυρίσαμε στο Ικόνιο, για τον χορό των Μεβλανάδων. Όμως τώρα, ήξερα πως ο Ηγούμενος και ο Μεβλανά, ήσαν πνευματικά αδελφοποιητοί και επιστήθιοι φίλοι και γι αυτό ο Μεβλανά εξέφρασε την επιθυμία να ταφεί δίπλα του, από ευγνωμοσύνη στον δάσκαλό του. Αυτή η σχέση, απλώθηκε σαν την φωτιά, σε όλα τα τάγματα των δερβίσηδων, κυρίως σ’ αυτά, που οι τεκέδες τους ήταν σε πόλεις, όπου κυριαρχούσε το Ρωμαίικο στοιχείο (Κων/πολη, Αδριανούπολη, Διδυμότειχο, Καισάρεια κ.λπ. κ.λπ.). Έχει τεράστια σημασία αυτή η γόνιμη συνεύρεση του χριστιανικού και του μουσουλμανικού στοιχείου, από τα πρώρα κιόλας χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας. Και ο χορός των Μεβλανάδων;

Χορεύοντας στροβιλιζόμενοι, φεύγουν πρώτα από τον εαυτό τους, μετά από τα γήινα και σκορπίζονται στην Αρμονία του Υπέρτερου, με την πλήρη έκσταση της πίστης. Δεν βάζουν ταμπέλα στο "Υπέρτερον". Ούτε λόγια στην μουσική τους. Καβείρια Μυστήρια!

Μην σας κάνει εντύπωση.

Αυτός ο συμβιβαστικός γάμος με το Ισλάμ και μάλιστα, μέσω του αγιοποιηθέντος από τους μουσουλμάνους, Μεβλανά, θα γίνει και σε άλλα επίπεδα σχέσεων Ρωμιών και Οθωμανών και θα μπει και στο ίδιο το Σαράϊ μέσα και πολύ γρήγορα, μάλιστα.

Στην επόμενη συνάντησή μας, θα μπούμε στους Τεκέδες των Μπεκτασήδων. Σ’ αυτούς μπαίνει κανείς πιο εύκολα.

Υπομονή!

Γιώργος Ψύλλας