Ελληνικός Εμφύλιος: Μια ύστερη πρόταση για ειρήνευση

*1949: Το τέλος του Εμφυλίου. Οι φαντάροι χορεύουν....

Του κ. Νίκου Δημ. Παπαδιονυσίου

Υπήρξαν προθέσεις αποτροπής του Εμφυλίου και ειρήνευσης από τις δυο μεριές υπό όρους μη αποδεκτούς και από τις δυο μεριές. Ο Νίκος Ζαχαριάδης, ο Νικολάι Νικολάεβιτς Νικολάεβ των Ρώσων, «ο σταλινικότερος του Στάλιν και προσωπικός φίλος τού Μπέρια» κατά τον Ροβήρο Μανθούλη, τις απέρριψε όλες, Κυβέρνησης και Αμερικανών.

Ζητά να διακηρύξουν ότι οι δεξιοί αντίπαλοί του διέπραξαν εγκλήματα, πράγμα φυσικά σωστό, παραβλέποντας τα δικά τους, αδύνατο για τους τελευταίους να το αποδεχτούν. Αυτό μέχρι στις 08/09/1947 που η κυβέρνηση Τσαλδάρη υπόσχεται αμνήστευση σε όσους καταθέσουν τα όπλα εντός μηνός. Στις 24/09/1947 το ΚΚΕ απορρίπτει την αμνηστία…

Ο Ζαχαριάδης ενημερώνει τον υψηλά ιστάμενο Σοβιετικό Ζντάνοφ, ότι τον Γενάρη του 1947 του ίδιου χρόνου ο Κωνσταντίνος Τσαλδάρης έστειλε κρυφά με άνθρωπό του στο βουνό (μάλλον εννοεί τον δημοσιογράφο και πολιτικό του φίλο Γεώργιο Δρόσο στον Μάρκο Βαφειάδη, με τη βοήθεια του Τίτο) πρόταση ειρήνευσης και σταδιακής αμνηστίας και του εγγυήθηκε 100 βουλευτές για το ΕΑΜ-ΚΚΕ στις επόμενες εκλογές, που θα γίνονταν σύντομα. «Φυσικά την απορρίψαμε».

Οι συνομιλίες διασώθηκαν στο αρχείο Ζντάνοφ, το οποίο αγόρασε στη Μόσχα το ’90, ο Νίκος Κέντρος για λογαριασμό των ΑΣΚΙ. (Κώστας Σπυρόπουλος 1 Αυγούστου 2013,  Πηγή: Protagon.gr)

Ο Τσαλδάρης λέει στον Ζαχαριάδη ότι σαν αρχηγοί των δύο μεγαλύτερων κομμάτων οφείλουν να σταματήσουν την αιματοχυσία και να αποδείξουν στον ξένο παράγοντα ότι οι ελληνικές πολιτικές δυνάμεις μπορούν να εγγυηθούν την ομαλότητα και ότι επίκειται ενεργός στρατιωτική ανάμιξη των ΗΠΑ, πράγμα που συνέβη στα μέσα Μαρτίου 1947.

*Αντάρτες, υποχωρούν βαλλόμενοι από το στρατό

Με την πρόταση του Απρίλη του 1949,  από το σοβιετικό αντιπρόσωπο στον ΟΗΕ και υφυπουργό εξωτερικών, Αντρέι Γκρομύκο, η Σ.Ε φοβούμενη την κατάληψη της Αλβανίας από τον προωθημένο Ε.Σ. ζητά από τους Έλληνες κομμουνιστές να σταματήσουν τον ένοπλο αγώνα ως το τέλος Απριλίου. Η πρόταση δεν ελήφθη υπόψη. Στην ουσία οι πραγματικοί λόγοι που η ρωσική πρόταση ειρήνευσης δεν ήταν συμφέρουσα  ήταν ότι ο Τσαλδάρης θεωρούσε πως μία τέτοια πρόταση στη δεδομένη στιγμή θα επηρέαζε το διαφαινόμενο αποτέλεσμα της ήττας του Δ.Σ καθώς η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να μην δώσει ανταλλάγματα με την επικράτηση του Ε.Σ.

Επί πλέον, τέλη 1947 είχε δημιουργηθεί μια χωριστή αμερικανική αποστολή, η Μεικτή Συμβουλευτική Ομάδα Στρατιωτικού Προγραμματισμού ΗΠΑ προς Ελλάδα (Joint U.S Military Advisory and Planning Group, Greece - JUSMAPG), η οποία πήρε σχεδόν από τα χέρια των Ελλήνων στρατηγών μέχρι και ευθύνη ανάπτυξης σχεδίων μάχης στο συνεχιζόμενο πόλεμο κατά των ανταρτών του Δ.Σ.Ε. και που δεν υπολόγιζε σχεδόν κανέναν μέχρι την διάλυσή της πολύ αργότερα, Έλληνες πολιτικούς και  στρατιωτικούς.

*Δύο φωτογραφίες του στρατηγού Γεώργιου Κουμανάκου

Έτσι με όλο το πιο πάνω πολιτικοστρατιωτικό περιβάλλον,  υπήρξε κοντά στο φανερό τέλος του Εμφυλίου η πρόταση που μεταφέρθηκε μέσω του αιχμαλώτου στη μάχη του Γράμμου ηγέτη ταξιαρχίας του Δ.Σ Γιώργου Γιαννούλη. Την πρόταση κατ΄ εξομολόγησή του στον Μανθούλη, παρέδωσε ο μετέπειτα Στρατηγός Γεώργιος Κουμανάκος, ήρωας της μάχης του Γράμμου, αφού άφησε ελεύθερο τον Γιαννούλη για να την μεταφέρει. «Όταν τον συνέλαβε  κάτι που κανείς δεν έμαθε ποτέ. Αντί να τον στείλουν στη φυλακή ή σε στρατόπεδο αιχμαλώτων, τον έκρυψαν, του παρέδωσαν μια επιστολή με ειρηνευτικές προτάσεις για τον Μάρκο και τον Ζαχαριάδη και τον βοήθησαν να περάσει απέναντι στις γραμμές των ανταρτών. Φαίνεται πως ο μεν Μάρκος πρότεινε να γίνουν δεκτές οι προτάσεις και καθαιρέθηκε, ο δε Ζαχαριάδης πίστευε σε σοβιετική βοήθεια και διέταξε να εκτελεστεί ο Γιαννούλης για προδοσία»

Η εξομολόγηση Κουμανάκου στο Μανθούλη καταγράφεται σε άρθρο του στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» στις 9-8-2014.

*Παρατηρητήριο του στρατού στο Γράμμο

Βίοι Παράλληλοι σε αντίθετες όχθες.

Ο Γεώργιος Κουμανάκος (1913-2003) παρόλο που ήταν ανώτατος αξιωματικός του Στρατού, υπήρξε και ειρηνιστής- ακτιβιστής (1).

Γεννήθηκε στο Γύθειο της Μάνης όπου τέλειωσε το γυμνάσιο. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στην Πάντειο Σχολή και πέρασε στη Σχολή Ευελπίδων. Πολέμησε στο Αλβανικό μέτωπο όπου προήχθη σε λοχαγό. Το 1941 δραπέτευσε στην Αίγυπτο και πολέμησε στη Β. Αφρική κατά του Εκστρατευτικού Σώματος του Ρόμελ. Στο Ελ Αλαμέιν έχασε τον αδελφό του, της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Στον Εμφύλιο με βαθμό Ταγματάρχη, κατά του Δ.Σ.Ε. όπου έδωσε αποφασιστικές μάχες όπως αυτές που έκριναν την τύχη του στα Ζαγόρια. Θεωρήθηκε ως ο εκπορθητής του Κλέφτη στον Γράμμο.

*Από το Ημερολόγιο του 583 Τάγματος Πεζικού. Τη διοίκησή του αναλαμβάνει 

ο Γεώργιος Κουμανάκος, το Μάιο του 1948

                Διακρίθηκε με την διοίκηση της Ελληνικής δύναμης της Κορέας σαν Αντισυνταγματάρχης Πεζικού (Ιαν. 1953- Ιούλ. 1953). Υπηρέτησε στη συνέχεια σε Ελλάδα και Κύπρο σαν διοικητής Μονάδων και δίδαξε στη Σχολή Πολέμου και στη Σχολή Εθνικής Αμύνης. 

Από ΄55 μέχρι ΄65 ονομάστηκε σταδιακά σε συνταγματάρχη και ταξίαρχο.

Το 1967 σαν υποστράτηγος, κατά της χούντας, αποσύρθηκε. Στάλθηκε για τρία χρόνια σε εσωτερική εξορία από το καθεστώς, στο Θέρμο της Αιτωλοακαρνανίας..

Με την πτώση της χούντας  αποκαταστάθηκε γενόμενος Αντιστράτηγος εν αποστρατεία. Έγινε πρόεδρος του ΟΤΕ και της βιομηχανίας Αμυντικού Εξοπλισμού ΠΥΡΚΑΛ Α.Ε (Μάρτης ΄88- Νοέμβρης ΄89)..

Στη 10ετία του΄80, έγινε γνωστός σαν ακτιβιστής, ειδικά για τον πυρηνικό αφοπλισμό και την απομάκρυνση των Βάσεων από την Ελλάδα. Αυτό παρά την παραμονή του και τις στρατιωτικές σπουδές στις Η.Π.Α.

Με άλλους στρατηγούς του ΝΑΤΟ συνυπέγραψε την πρωτοβουλία Generals for Peace and Disarmament το 1981 και έγινε μέλος του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ειρήνης.

Σημειώσεις του γράφοντος:

Γεώργιος Κουμανάκος: Τον στρατηγό Κουμανάκο γνώρισα σαν Διευθυντής του εργοστασίου πυρ/κων της ΠΥΡΚΑΛ στην Ελευσίνα. Ήταν Πρόεδρος του Δ.Σ της εταιρείας. Τον εκτίμησα για το ήθος του και τις ικανότητές του σε καλές και κακές καταστάσεις της και συνεργάστηκα μαζί του με επιτυχία, πράγμα σπάνιο για άλλους διοικούντες της εποχής πριν και μετά από αυτόν, καθώς ήδη από χρόνια πριν διαγραφόταν το μέλλον της από ανικανότητες διοικούντων και σχεδόν συνδιοικούντων συνδικαλιστών..

Και μια εύθυμη νότα στην σοβαρότητα του θέματος:

Με ειδοποίησε ο Κουμανάκος ότι την επομένη θα ερχόταν στο εργοστάσιο της τότε διεύθυνσής μου με μια αντιπροσωπεία της Κινέζικης βιομηχανίας όπλων και πυρ/κών. Πραγματικά ήλθε με μια τεράστια αντιπροσωπεία κάπου 20 ένστολων Κινέζων τους οποίους δεξιώθηκα στην αίθουσα συμβουλίων όπου ο Κουμανάκος, παρόλο γνώστης άπταιστων αγγλικών, μου ζήτησε να μιλήσω για το εργοστάσιο.

Μίλησα, ενώ Κινέζος μετάφραζε στα Κινέζικα. Στο τέλος ο παλαιότερός τους άρχισε ερωτήσεις με πρώτη ποια η δύναμη σε προσωπικό του εργοστασίου. Όταν του είπα, όλοι οι Κινέζοι μετά βίας έκρυβαν τα γέλια τους, πράγμα που έκανε και μας γελάσουμε.

Είπαν για το δικό τους προσωπικό, κάπου μερικές δεκάδες χιλιάδες!..

Και μια ανάμνηση ενδεικτική της κατάστασης του ευρύτερου δημόσιου τομέα γενικά:

Μου κατήγγειλε αρμόδιος προϊστάμενος στο εργοστάσιο ότι υπεύθυνος αποθηκάριος υπεξαιρούσε καύσιμα. Ζήτησα από τον προϊστάμενο Προσωπικού να κάνει έλεγχο και να μου υποβάλει σύντομα έκθεση και πρόταση.

Σε μερικές ημέρες μου υπέβαλε την έκθεση που αποδείκνυε την υπεξαίρεση και πρόταση για απόλυση του δράστη.

Συμφώνησα με την πρόταση, παρά την εξαιρετική συμπάθειά μου για τον δράστη, με το σκεπτικό ότι αν παρέμενε θα ήταν ότι πιο κακό παράδειγμα για το προσωπικό που ήδη γνώριζε την υπόθεση. Μην έχοντας το δικαίωμα απόλυσης, έστειλα έκθεση και πρότασή μου στην διεύθυνση Διοικητικού στο Κέντρο η οποία καθώς συμφωνούσε την έστειλε όπως με πληροφόρησαν στον Πρόεδρο του Δ.Σ που επίσης την ενέκρινε και αναμενόταν η απόλυση.

Τότε ήταν που επενέβη το Σωματείο εργαζομένων του εργοστασίου που απευθύνθηκε στην Πολιτική ηγεσία, που μας άδειασε όλους, δίνοντας παράδειγμα ατιμωρησίας με δήθεν ταξικό πόλεμο στο Διευθυντικό Κεκτημένο. Αυτό καθώς ο δράστης που ανήκε σε άλλο πολιτικό χώρο, δήλωσε υποταγή σ΄ αυτόν του Σωματείου..

Δεν ξεχνώ τον Κουμανάκο, στο γραφείο μου ημέρες μετά, να με κοιτάζει εξεταστικά σαν να περίμενε να τον επιτιμήσω. Μετά όχι μεγάλο διάστημα παραιτήθηκε..

Αυτό με έκανε περισσότερο να θέλω ν΄ ασχοληθώ μαζί του…

*Δύο φωτογραφίες του Γεώργιου Γιαννούλη

                Ο Γιώργος Γιαννούλης: Ο Γιώργος Γιαννούλης (1915 – 1948) ήταν στρατιωτικός, αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης και διοικητής του Δ.Σ.Ε. μέχρι βαθμού Ταξιάρχου.

                Γεννήθηκε στο Επταχώρι Καστοριάς, όπου τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο. Τέλειωσε το Γυμνάσιο το 1934. Έγινε μέλος του ΚΚΕ το 1935. Μετά την αποφοίτησή του από τη Νομική Σχολή Αθηνών, υπηρέτησε στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών στη Σύρο το 1938.

Πρώτος στη σειρά του ως Έφεδρος Αξιωματικός στη Σχολή Σύρου, ο αντιστράτηγος Π. Σπηλιωτόπουλος τον κράτησε ως εκπαιδευτή την περίοδο 1939- 40.

Το 1940 πολέμησε στην Αλβανία όπου τραυματίστηκε και στην Κατοχή, με την Εθνική Αντίσταση, αναδείχθηκε σαν διοικητή τάγματος του ΕΛΑΣ.

Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, στα χρόνια των διωγμών από την ακροδεξιά κατέφυγε στη Γιουγκοσλαβία, όπου εργάστηκε ως διευθυντής εφημερίδας.

Τον Ιούλη του 1946 ανέλαβε τη διοίκηση της πρώτης Ομάδας Δημοκρατικών Ένοπλων Καταδιωκόμενων (ΟΔΕΚ) στον Γράμμο και λίγο αργότερα διοικητής του 1ου Συγκροτήματος Ανταρτών Γράμμου. Διακρίθηκε και αναδείχθηκε διοικητής της 102 Ταξιαρχίας του ΔΣΕ..

Μετά τη μεγάλη μάχη του Γράμμου, με διαταγή της 04.09.1948 του Μάρκου  Βαφειάδη γνωστοποιούνταν η εκτέλεσή του σαν άμεσα υπεύθυνου για τον αιφνιδιασμό και απώλεια στρατηγικών θέσεων με λάθη που έφταναν σε «πραγματική προδοσία».

*Το Επταχώρι, όπου γεννήθηκε ο Γεώργιος Γιαννούλης

Για τον Γιαννούλη υπήρχαν ή  δημιουργούσαν άτομα του χώρου του υποψίες για συνεργασία με τον ΕθνικοΣτρατό. Ταυτόχρονα πολλοί πιστεύουν ότι υπήρξε και εξακολουθεί να είναι ένα από τα θύματα του αριστερού κινήματος που «έφαγε τα καλύτερα παιδιά του» με επιχειρήματα και κρυφές αντιπάθειες. Τέτοια ήταν η ανεκτικότητά του προς τους δεξιάς απόκλισης οπλίτες του στην Ε.Α. καθώς έλεγε «Βγήκαμε στο βουνό για να πολεμήσουμε τους κατακτητές ή για να φαγωθούμε μεταξύ μας;» χωρίς ν΄ αναμειχθεί στην εκτέλεση δεξιών αξιωματικών. Η αντιπαλότητα για την υπεροχή του σε εκπαίδευση, γενναιότητα, ψυχικά χαρίσματα σε σύγκριση με τους περισσότερους από τους ηγέτες του Δ.Σ.Ε. δημιούργησε αντιπάθειες προς το πρόσωπό του. Η αντίθεσή του στην στάση της αριστεράς για κάποιο διάστημα για  «Μακεδονία του Αιγαίου» γέννησε υποψίες εναντίον του.

Έτσι ο Γνωστός για την ποιότητά του Γούσιας ή Γεώργιος Βοντίτσιος, ο κολλητός στον Ζαχαριάδη, μπαλωματής στο επάγγελμα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι μορφωμένοι είναι πάντα καλύτεροι, «τον έβγαλε» από τη μέση με τη στυγερή δολοφονία χωρίς δίκη» στη πορεία για τα μετόπισθεν για να δικαστεί..

Στις 6 Νοέμβρη 1957 το ΚΚΕ σε πόρισμά του απέρριψε τις κατηγορίες εναντίον του και ακύρωνε την απόφαση της καθαίρεσής του από αντισυνταγματάρχη του Δ.Σ.Ε. Οι υπόνοιες για προδοσία κρίθηκαν αβάσιμες και επομένως άδικες. Υπογραμμίστηκε ότι «ο σ. Γιαννούλης στην πολύχρονη πάλη του συνειδητά και με συνέπεια εκτέλεσε το καθήκον του μπροστά στο Κόμμα και το λαό».

Στις 23. 06. 2018, αποφασίστηκε η επίσημη κομματική αποκατάσταση του Γιώργου Γιαννούλη και άλλων αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, του Άρη Βελουχιώτη  και του Γιώργου Γεωργιάδη..

ΠΗΓΕΣ

*Εφημερίδα Ελευθεροτυπία της 09.08.2014: Άρθρο με την εξομολόγηση του Στρατηγού Γ, Κουμανάκου στον σκηνοθέτη και συγγραφέα Ροβήρο Μανθούλη.

*Ροβήρος Μανθούλης: Το ημερολόγιο του Εμφύλιου Διχασμού”

*Κώστας Μάνου: :«Το Επταχώρι στις εθνικές επάλξεις»

*Andreas Koumanakos: The Eagle of the Iron Triangle.  

*Γιάννης Χαραλαμπόπουλος:«Κρίσιμα χρόνια, Αγώνες για τη Δημοκρατία (1936-1996)»

*Γεγονός, εφημερίδα Αιτωλίας και Ακαρνανίας: Εκδηλώσεις Μνήμης, Οι εξόριστοι της δικτατορίας στο Θέρμο Μια σχεδόν άγνωστη ιστορία της Αιτωλοακαρνανίας..

*Φωτογραφίες από το Τζημοπούλειο Λαογραφικό Μουσείο Επταχωρίου, Wikipedia, Andreas Koumanakos, The Eagle of  the Iron Triangle..