Στιγμές πατριωτισμού στο Διδυμότειχο, το 1920…

*Πρωτοσέλιδες φωτογραφίες της εφημερίδα "Πατρίς" από τις πατριωτικές εκδηλώσεις στο Διδυμότειχο, το 1920. Η καμινάδα αριστερά ανήκε στο εργοστάσιο Εμμανούλ Δουλά, στα κατοπινά χρόνια μετατράπηκε σε χειρουργική κλινική του χειρουργού και βουλευτή Ιωάννη Τιρρή.

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Αλησμόνητες στιγμές πατριωτισμού έζησε το Διδυμότειχο τις μέρες που ακολούθησαν την απελευθέρωσή του από τον Οθωμανικό ζυγό, το Μάιο του 1920. Ειδικότερα τον Ιούνιο του 1920 σημειώθηκαν κατά τα ρεπορτάζ των εφημερίδων εκδηλώσεις, που υποδαύλισαν το πνεύμα φιλοπατρίας των κατοίκων της πόλης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε ολόκληρο τον νομό Έβρου είχαν προωθηθεί στρατιωτικές δυνάμεις, που προπαρασκευάζονταν για την απελευθέρωση της Ανατολικής Θράκης. Στο Διδυμότειχο στα μέσα Ιουνίου είχε εγκατασταθεί το στρατηγείο της Μεραρχίας Ξάνθης, την οποία διοικούσε ο στρατηγός Κωνσταντίνος Μαζαράκης.

*Ο στρατηγός Κων. Μαζαράκης

Ένα από τα αξιοσημείωτα γεγονότα της εποχής εκείνης, είναι ότι είχε προηγηθεί κατά λίγες μέρες η πρόσκληση του διοικητή της Στρατιάς Θράκης στρατηγού Εμμ. Ζυμβρακάκη για εθελοντική κατάταξη των Θρακών, η οποία απέδωσε λαμπρά αποτελέσματα. Σύμφωνα με υπολογισμούς του δημοσιογράφου Νικόλαου Ζαρίφη η Δυτική Θράκη απέδωσε περί τους 20.000 άνδρες. Ο ίδιος μάλιστα σε σχετικό ρεπορτάζ στην εφημερίδα «Πατρίς» έγραψε: «Αθρόοι ωσαύτως εθελονταί προσέρχονται εις το Διδυμότειχον με άσματα».

*Τα νιάτα του Διδυμοτείχου τιμούν το απελευθερωτή στρατό

Τα νιάτα του Διδυμοτείχου τιμούν το στρατό

Τις μέρες εκείνες η πόλη του Διδυμοτείχου οργάνωσε μια σχολική γιορτή (συνδυασμένη με τις ετήσιες γυμναστικές επιδείξεις) για να τιμήσει τον απελευθερωτή στρατό.

                Η διεύθυνση της Αστικής Σχολής της πόλης, σύμφωνα με πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ της εφημερίδας των Αθηνών «Πατρίς», μας πληροφορεί στις 13 Ιουνίου 1920, (χωρίς να προσδιορίζει ακριβή ημερομηνία διεξαγωγής αυτών των επιδείξεων) ότι από τις 5 μ.μ. άρχισε να συγκεντρώνεται ο κόσμος στο ωραίο αλσύλλιο «Ο Παράδεισος» (Σ.Σ.δεν μπόρεσα να ταυτίσω την τοποθεσία στη σημερινή διαρρύθμιση της πόλης) όπου θα γίνονταν οι επιδείξεις της γυμναστικής και του αθλητισμού.

                Στις 5.30΄ακριβώς έφτασε στο χώρο ο διοικητής της Μεραρχίας Ξάνθης στρατηγός Κων. Μαζαράκης με τους αξιωματικούς του επιτελείου του. Έγινε δεκτός από τον διευθυντή της σχολών τον περίφημο εκπαιδευτικό Νικόλαο Πετσόγλου, τον πολιτικό διοικητή Διδυμοτείχου Φερραίο και τον Δήμαρχο Παναγιωτίδη.

                Αμέσως μετά έγινε η παράταξη των εκατό περίπου μαθητών, νέων ευσταλών, κατά την περιγραφή της εφημερίδας, οι οποίοι με τα προστάγματα του καθηγητή της Γυμναστικής Μάρκου Οικονομίδη εκτέλεσαν διάφορες ασκήσεις μεγάλης ακρίβειας και ρυθμικότητας . Στη συνέχεια εκτελέστηκαν διάφορα αγωνίσματα δρόμων και αλμάτων, όπου οι μαθητές πέτυχαν σημαντικές επιδόσεις.

                Ακολούθησε  η ιδιόχειρη απονομή των βραβείων στους νικητές από τον στρατηγό Μαζαράκη, ενώ ο κόσμος επευφημούσε και χειροκροτούσε.

*Θράκες προσερχόμενοι εθελοντικά για κατάταξη στο στρατό 

αμέσως μετά την απελευθέρωση της Θράκης

                Η εκδήλωσε αυτή έληξε με πατριωτικά άσματα που τραγούδησαν οι μαθητές και τον εθνικό ύμνο, που σκόρπισε ρίγη συγκίνησης στους παρισταμένους.

                Ο στρατηγός Μαζαράκης και οι αξιωματικοί, αποχωρώντας συνεχάρησαν θερμά τον διευθυντή των Σχολών Νικόλαο Πετσόγλου και τον γυμναστή Μάρκο Οικονομίδη.

*Η τελετή της παράδοσης της πολεμικής σημαίας στο 13ο σύνταγμα των Θρακών εθελοντών.

Η παράδοση της σημαίας στο εθελοντικό 13^ο σύνταγμα των Θρακών

Κατά πάσα πιθανότητα στις 11 Ιουνίου, στις παρυφές του Διδυμοτείχου πραγματοποιήθηκε μια συγκινητική στρατιωτική τελετή.

Ο διοικητής της Μεραρχίας Ξάνθης στρατηγός Κων. Μαζαράκης παρέδωσε την πολεμική σημαία στο 13^ο εθελοντικό σύνταγμα των Θρακών.

Συγκινημένος ο στρατηγός παραδίδοντας τη σημαία στο διοικητή του συντάγματος, υπογράμμισε:

Συνταγματάρχα μου,

παραδίδων εις το 13^ον σύνταγμα την Σημαίαν του, εν αυτή τη ιστορική Βυζαντινή πόλει του Διδυμοτείχου, ελευθέρα πλέον, γνωρίζω ότι την εμπιστεύομαι εις στερεάς χείρας ίνα την περιαγάγη νικηφόρον εις την Θράκην και εκείθεν παντού, όπου από τόσων αιώνων μυριάδες υποδούλων αναμένουν να αναζήσουν υπό τας πτυχάς της, ελεύθεροι.

                Την ευλογημένην αυτήν ώραν ηρωικαί και μαρτυρικαί ψυχαί των πατέρων μας περιιπτάμεναι αφ’ υψηλού ευλογούν την θείαν αυτήν μυσταγωγίαν και με την πνοήν των κολπούν τας πτυχάς της παραδιδομένης Σημαίας και την ωθούν να κυματίση εκεί που έζησαν και ήκμασαν και ηνδραγάθησαν και ελάμπρυναν επί χιλιετηρίδας το Ελληνικόν όνομα, ενώ μυριάδες χειρών ζώντων ανατείνονται προς σας, γενναίοι στρατιώται, ικέτιδες ίνα σπεύσητε και τοις αποδώσητε την ελευθερίαν, αναστώντες εκ του τάφου την φυλήν εκείνην, η οποία εχάρισεν εις τον κόσμον τον πολιτισμόν και την ελευθερίαν.

                Ανδρείοι στρατιώται, τηρήσατε τα χρώματά της άσπιλα, που συμβολίζουν τον ανέφελον ουρανόν  της ελευθερίας και με τον λευκόν σταυρόν της την αγνότητα της πίστεώς μας, η οποία ευαγγελίζεται την αγάπην προς όλους.

                Κρατήσατέ την υψηλά και εν ανάγκη πέσατε σεις υπό τον σταυρόν της και με τα σώματά σας στήσατέ της αδιάσειστον και υψηλόν βάθρον μέχρι των νεφών, όπου ο δικέφαλος αετός αναμένει τα ανοίξει και πάλιν τας πτέρυγάς του και φέρεη το χαρμόσυνον άγγελμα μέχρι των συνόρων των Βυζαντινών Ακριτών».

*Ανταπόκριση της εφημερίδας "Αστήρ" των Αθηνών από το Διδυμότειχο

                Μετά την παράδοση της πολεμικής σημαίας επακολούθησε παρέλαση των στρατευμένων ανδρών.

                Την επομένη έγινε συγκέντρωση των καταταχθέντων εθελοντών της Θράκης και πραγματοποιήθηκε παρέλαση στους δρόμους του Διδυμοτείχου. Οι εθελοντές ζητωκραύγαζαν και τραγουδούσαν πατριωτικά τραγούδια. Επικεφαλής είχαν τεθεί ιερείς και οι σημαίες.

                Από τον εξώστη της Μεραρχίας μίλησε ο επιτελάρχης Εδιπίδης, υπογραμμίζοντας τη σημασία της προσελεύσεως των Θρακών, που ζητούσαν να μετάσχουν στην επικείμενη ολοκληρωτική απελευθέρωση της Θράκης.

                Η εφημερίδα «Αστήρ» των Αθηνών παρατηρούσε ότι: «Την ωραίαν εκείνην τελετήν επηκολούθησε παρέλασις των ανδρών, καθ’ ήν εξεδηλώθη όλον το ακράτητον μένος προς προέλασιν κατά του εχθρού και απελευθέρωσιν της Ανατολικής Θράκης, από των βασάνων της τυραννίας του Ταγιάρ». Και σε άλλο σημείο, υπογράμμιζε: «Το θέαμα παρείχε εν των συνόλω μίαν εικόνα πατριωτικής μυσταγωγίας».

                Εν τω μεταξύ η Θρακική Ένωση Κωνσταντινούπολης με ανακοινώσεις της στον Τύπο ζητούσε επιτάχυνση της προέλασης του ελληνικού στρατού για την απελευθέρωση της Ανατολικής Θράκης.

                Το Διδυμότειχο ζούσε τότε μεγάλες ιστορικές στιγμές πανηγυρίζοντας για την απελευθέρωσή του μετά από σκλαβιά περίπου 600 ετών. Άλλωστε επέκειτο η απελευθέρωση και της Ανατολικής Θράκης, το δραματικό και άδικο μέλλον της οποίας δεν διενοείτο κανένας Έλληνας.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

ΠΗΓΕΣ

Αρχεία των εφημερίδων "Πατρίς" και "Αστήρ" του 1920.