Ο Εμφύλιος σε πρώτο πλάνο: Δύο συνέδρια

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ

http://www.tovima.gr/society/article/?aid=847191&wordsinarticle=%CE%95%CE%BC%CF%86%CF%8D%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%82

*Τραγούδι στο βουνό από άνδρες και γυναίκες του ΔΣΕ

*Δύο συνέδρια στις αρχές Δεκεμβρίου

από τα ΑΣΚΙ και το Πάντειο Πανεπιστήμιο

για τα γεγονότα

που δίχασαν βαθιά την Ελλάδα

Γράφει ο Θανάσης Καραμπάτσος

Ο «άλλος», «εκείνοι», «αυτοί». Αντωνυμίες που είχαν βαρύ σημασιολογικό περιεχόμενο τις ημέρες διχασμού στην Ελλάδα. Τουλάχιστον τρεις γενιές το ένιωσαν στην καθημερινότητά τους σε μεγάλο μέρος της μεταπολεμικής περιόδου. Το τι συνέβη στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1940 δεν έχει μία, αποδεκτή από όλες τις πλευρές, απάντηση.

Αμέσως μετά τον Εμφύλιο η ιστορία γράφτηκε όπως την έζησαν και τη διαμόρφωσαν οι νικητές. Από τη δεκαετία του 1980 μπήκαν ορμητικά (καθώς και νωρίτερα υπήρχαν) νέα ερμηνευτικά σχήματα, διαφορετικές απόψεις, κυρίως από την πλευρά των ηττημένων, αρχεία και στόματα άνοιξαν και «ξανάγραψαν» την ιστορία εκείνη. Τα γεγονότα είναι αποδεκτά από όλους. Η ερμηνεία είναι το θέμα για όσους σκύβουν στην ταραγμένη εκείνη εποχή που σημάδεψε τη σύγχρονη ελληνική ιστορία.

Το ζητούμενο είναι η κατανόηση και κατάθεση μιας εκδοχής για όσα συνέβησαν. Η βαριά κληρονομιά της κόκκινης γραμμής που διαίρεσε την κοινωνία.

Τα τελευταία χρόνια έχουν πληθύνει οι μελέτες, οι εκδόσεις και τα επιστημονικά συνέδρια για τη δεκαετία του 1940 που έχει αφήσει βαριά τη σκιά της στην ελληνική κοινωνία και πολιτική. Η κατάταξη στα ευπώλητα βιβλίων που αναφέρονται στα γεγονότα και στα πάθη του Εμφυλίου είναι απτό δείγμα του ενδιαφέροντος που δείχνει, 70 χρόνια μετά, η κοινωνία για το ακανθώδες θέμα.

Σημείο συνάντησης, σε αυτό το πλαίσιο, για επιστήμονες, ερευνητές και όχι μόνο αλλά και πεδίο γόνιμης αντιπαράθεσης απόψεων αποτελούν τα συνέδρια που διοργανώνονται τα τελευταία χρόνια- συνήθως- τέτοια εποχή.

*Αντάρτες και ανταρτίνες στην εκπαίδευση των όπλων

Στη δημόσια ιστορία και στη μνήμη

Χρονικά, το πρώτο θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή και το Σάββατο 2 και 3 Δεκεμβρίου, στο Ιωνικό Κέντρο (Λυσίου 11, Πλάκα). Θέμα του συνεδρίου που διοργανώνουν τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) είναι «Διαδρομές του παρελθόντος: ο Εμφύλιος πόλεμος στη δημόσια ιστορία και τη μνήμη». Το διήμερο αυτό 28 εισηγητές θα καταθέσουν 25 απόψεις για τη διάσταση του Εμφυλίου στις τέχνες, στη μνήμη, στον θεσμικό λόγο, στην εκπαίδευση κ.λπ.

Οι θεματικές ενότητες και οι εισηγήσεις προκαλούν το ενδιαφέρον και σίγουρα θα οδηγήσουν τα βήματα αρκετών ως την Πλάκα (περισσότερες πληροφορίες για τις ημέρες και τις ώρες στο http://www.askiweb.eu/index.php/el/2015-09-21-08-27-59/2015-09-21-09-40-15/219-2016-03-23-10-32-33 ):

Αποτυπώσεις του Εμφυλίου στις τέχνες: Ίχνη του Εμφυλίου στην ιστορική διαδρομή της δημιουργίας, της έκθεσης και της υποδοχής του «Μνημείου της Μάχης της Πίνδου» του Χρήστου Καπράλου (Άρτεμις Ζερβού), Η δημόσια αναπαράσταση μιας δύσκολης μνήμης. Ο Εμφύλιος στη δημόσια γλυπτική τις δεκαετίες '80 και '90 (Αλέξανδρος Τενεκετζής), Αστική παλίμψηστος τοιχοποιία και πολιτική μνήμη. Πολιτικά συνθήματα και ίχνη της περιόδου του Εμφυλίου Πολέμου στους αθηναϊκούς τοίχους (Νόρα Ράλλη), Η μνήμη, η λήθη και η συγχώρεση: η αναπαράσταση των Παιδουπόλεων της Βασίλισσας Φρειδερίκης στη σύγχρονη ελληνική πεζογραφία (Βασιλική Καϊσίδου).

Ο Εμφύλιος στις οθόνες: Ο Εμφύλιος στις ελληνικές ταινίες μυθοπλασίας μεγάλου μήκους από το 1974 μέχρι το 1989 (Γιώργος Ανδρίτσος), Οι διαμάχες για τις σύγχρονες κινηματογραφικές εικόνες του ελληνικού εμφυλίου στη δημόσια σφαίρα (Χρήστος Δερμεντζόπουλος, Ράνια Κοσμίδου), Ο ελληνικός Εμφύλιος ως «Κρυμμένος Πόλεμος / Hidden War» στις βρετανικές μικρές οθόνες κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '80: Μαρτυρίες, αντικρουόμενες αφηγήσεις, δημόσια ιστορία (Γιάνης Γιανουλόπουλος), Ο ελληνικός Εμφύλιος (1946-1949) στο Διαδίκτυο (Μαρία Κωλέτση).

*Σχολείο στην Τασκένδη για τα παιδιά των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων

Εμφύλιος πόλεμος και ψυχικό τραύμα: Η κληρονομιά του τραύματος. Πότε ένας πόλεμος τελειώνει; (Χαρά Καραμανωλάκη), Το δήθεν χαμένο παρελθόν. Ο Μανόλης Αναγνωστάκης και η κρυπτική μνήμη (Γρηγόρης Μανιαδάκης).

Η μνήμη της βίας και η τοπική διάσταση: Μορφές κρατικής βίας στον εμφύλιο και μετά από αυτόν, βιωμένες εμπειρίες, κοινωνικές μνήμες και ταυτότητες (Κωνσταντίνα Μπάδα), «Αποκηρύσσομεν τον ξενοκίνητον κομμουνισμόν…». Αναβιώσεις εμφυλιοπολεμικής μνήμης στη Λάρισα των πρώτων χρόνων της Χούντας (Αλέξης Ντάσιος), Το φάντασμα της κατακραυγής της κοινωνίας: οι δυσκολίες της αδιαίρετης μνήμης (Κατερίνα Αναγνωστάκη), Ο φόνος της δασκάλας και άλλες ιστορίες. Μνήμη και λήθη της εμφύλιας βίας σ' ένα ορεινό χωριό της Ρούμελης (Τάσος Κωστόπουλος).

Πολιτικές της μνήμης και θεσμικοί λόγοι: «Πήραμε επικίνδυνο κατήφορο…»: όψεις του εθνικού αφηγήματος των εθνικοφρόνων διανοούμενων στη δεκαετία του '50 (Κατερίνα Πάπαρη), Περιμένοντας την επανάσταση: Η αναβίωση του λόγου περί Εμφυλίου από την ΕΡΕ και τον Τύπο της Δεξιάς κατά το πρώτο έτος της Κυβερνήσεως της Ενώσεως Κέντρου (1963-1964) (Αντώνης Μάτσος), «Tα επακολουθήσαντα μετά την απελευθέρωσιν δεινά». Εμφύλιος διχασμός και εθνική ενότητα σε τρία αντιστασιακά χρονικά της δεκαετίας του 1960 (Μάνος Αυγερίδης), Μνήμη, Λήθη και Συμφιλίωση: οι διαδρομές της θεσμικής και της παραταξιακής μνήμης του Εμφυλίου (Μάγδα Φυτιλή).

Ο Εμφύλιος πόλεμος στη σχολική εκπαίδευση: Ο Εμφύλιος πόλεμος στην ελληνική εκπαίδευση: αμφισβήτηση, αποσιώπηση και αμηχανία (Λάμπρος Παπαδήμας, Αντώνης Σμυρναίος), Ο ρόλος των εκπαιδευτικών στη διαμεσολάβηση της κυρίαρχης εθνικής ιστορικής αφήγησης για τον εμφύλιο πόλεμο. Ο Τριπλός Εορτασμός, ο δημόσιος λόγος και η διαχείριση της μνήμης στις τοπικές κοινωνίες. Η περίπτωση της Καβάλας (1949-1974) (Μαρία Στυλιανού), Ο Εμφύλιος Πόλεμος μέσα από το λογοτεχνικό και μουσικό έργο του Μίκη Θεοδωράκη: ένα μοντέλο διαθεματικής διδασκαλίας για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Καλλιόπη Στίγκα).

Τόποι / Κοινότητες Μνήμης: «Πηγάδα» Μελιγαλά: Η διαιρεμένη μνήμη (Μάριος Αθανασόπουλος), Τα στρατιωτικά νεκροταφεία του Εμφυλίου Πολέμου. Οι πολιτικές των οστών και η εδαφικοποίηση της απώλειας (Ελένη Κούκη), Εννοιολογήσεις και αναπαραστάσεις του Εμφυλίου σε εθελοντικές συσσωματώσεις (1945 - μέσα δεκαετίας του '60) (Φίλιππος Κάραμποτ, Αλεξάνδρα Πατρικίου), Η «Κίνηση Ενωμένη Εθνική Αντίσταση» και η συμβολή της στη διαμόρφωση της συλλογικής μνήμης για τον Εμφύλιο (Μαρία Σπηλιωτοπούλου).

 *Ανταρτόπληκτοι: Στο δρόμο του ξεριζωμού...

Οι διαστάσεις του Εμφυλίου

Τέσσερις ημέρες αργότερα ανοίγουν οι εργασίες ενός άλλου, πολυήμερου συνεδρίου, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο αυτή τη φορά, το οποίο έχει ρεκόρ συμμετοχής: 97 ομιλητές θα παρουσιάσουν 92 εισηγήσεις στο αμφιθέατρο «Σάκη Καράγιωργα ΙΙ» από τις 7 ως τις 12 Δεκεμβρίου στο πλαίσιο του 3ου Συνεδρίου Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας.

Οι βασικοί άξονές του, που εκτείνονται σε 28 συνεδρίες και μία ειδική, είναι οι κοινωνικές διαστάσεις του Εμφυλίου, η οικονομία, η πολιτική, οι στρατιωτικές επιχειρήσεις και ο ξένος παράγοντας. Στο πλούσιο θεματικό υλικό σίγουρα θα βρει κάποιος μια πτυχή που θα του κεντρίσει το ενδιαφέρον για να το παρακολουθήσει (το πρόγραμμα και περιλήψεις εισηγήσεων αναρτώνται σε ειδική σελίδα στο Facebook: https://www.facebook.com/events/112892345859792/ ):

Εκπαιδευτικά θέματα: Ο ρόλος της εκπαίδευσης στην ανοικοδόμηση της χώρας μέσα από το περιοδικό «Ανταίος» (Ελευθερία Παπαστεφανάκη), Ζητήματα εκπαίδευσης των μειονοτικών της Θράκης την περίοδο του εμφυλίου πολέμου: ταυτότητες, διεκδικήσεις, οριοθετήσεις (Τριαντάφυλλος Πετρίδης), Η εκπαιδευτική πολιτική στην Ελλάδα 1944-47 - από την ελπίδα της ανάτασης στην ήττα (Δημήτρης Πολυχρονιάδης).

Εκκλησία και πολιτική: Το εγχείρημα της «Χριστιανικής Κίνησης» κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου (Κωνσταντίνος Κουτραφούρης, Θανάσης Παπαρούπας), Ο πολιτικός ρόλος της Εκκλησίας της Ελλάδος κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου: η περίπτωση του Δαμασκηνού (Ελένη Παλιούρα, Βάσω Γκουντρουμπή), Η πατριαρχική εκλογή 1948 στην Κωνσταντινούπολη υπό το πρίσμα του εμφυλίου πολέμου (Παύλος Σεραφείμ).

Ο Εμφύλιος στις πόλεις: «Προδοτική ξενοιασιά και εγκληματική ρουτίνα»: οι πόλεις, η ύπαιθρος και το βάρος του εμφυλίου πολέμου (Βασιλική Λάζου), Η Μάχη των Πόλεων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου (Φίλιππος Αρμανίδης), Οι συνέπειες της εξωτερικής βοήθειας στον κοινωνικό ιστό της Αθήνας κατά την περίοδο 1945-47 (Εμμανουήλ Μαθιουδάκης).

*Μονάδα Επιμελητείας του κυβερνητικού στρατού

Η απεικόνιση του Εμφυλίου στην Τέχνη: Ο Εμφύλιος στη μεγάλη οθόνη: από την αποσιώπηση στη δικαίωση των νικητών (Γιώργος Ανδρίτσος), Η όψιμος σπορά και τα ειρηνικά έργα: η πολιτική κρίση, η κρίση της πολιτικής και η ρητορική των «εθνικών δικαίων» στις δημοφιλείς θεατρικές κωμωδίες του Εμφυλίου (Παρασκευάς Μουρατίδης), Η βία στις οπτικές αναπαραστάσεις την περίοδο του εμφυλίου πολέμου (1946-1949): η λογική του αποκεφαλισμού και η έκθεση πτωμάτων (Έλενα Εφέογλου).

Εμφύλιος και λογοτεχνία: Οι λογοτέχνες στον Εμφύλιο πόλεμο (1946-1949) (Βασίλης Μόσχος), Η αναπαράσταση του γυναικείου εγκλεισμού στην πεζογραφία του Εμφυλίου (Θεοδώρα Κοντογεώργη), Πεζογραφία στις Λαϊκές Δημοκρατίες 1950-1955: τα παιδιά του εμφυλίου πολέμου (Κατερίνα Κουτσοπούλου).

Πολιτικά πρόσωπα: Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης βουλευτής στα χρόνια του εμφυλίου πολέμου (Ιωάννης Φίλανδρος), O Κωνσταντίνος Καραμανλής την εποχή του Εμφυλίου (Γιώργος Λουτσίδης), Ο Γεώργιος Καρτάλης την περίοδο του εμφυλίου πολέμου: στάση και επιδιώξεις (Γιώργος Γεωργακόπουλος).

Πολιτικά κόμματα: «Συνθηκολόγηση», «αδυναμία» ή «ηθική αποστολή»; Το Κόμμα των Φιλελευθέρων και η «πολιτική κατευνασμού» (Μαργαρίτα Λιάγκα), Ο Εμφύλιος ως πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης στην Κύπρο (1946-1949) (Αλέξης Αλέκου), Οι αρχειομαρξιστές στον εμφύλιο πόλεμο: Το «Τρίτο Μέτωπο» και «ο αγώνας για το τσάκισμα της ανταρσίας» (Κώστας Παλούκης).

Κρατική πολιτική: Ο ελληνικός συνταγματισμός στη δίνη του εμφυλίου πολέμου: το σχέδιο Συντάγματος 1948 και οι προτάσεις για ένα λαϊκοδημοκρατικό Σύνταγμα (Χαράλαμπος Κουρουνδής), Η πολιτική της Ελλάδας έναντι των πρώην δυνάμεων Κατοχής στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου (Δέσποινα Κωνσταντινάκου), Ο ξεπεσμός και η ατιμωρησία: μαύρες σκιές στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ελλάδας (1946-1949) (Παναγιώτης Σάμιος).

Λογοτέχνες στη σκιά του Εμφυλίου: «Με ήλιο και βροχή»: η αφηγηματική αναπαράσταση του Εμφυλίου στα άγνωστα χρονογραφήματα του Μ. Καραγάτση (Παναγιώτα Χατζηγεωργίου), Ήρωες και αντιήρωες στην εμφυλιακή λογοτεχνία, «Αδερφοφάδες»: η περίπτωση του Νίκου Καζαντζάκη (Σπύρος Κατσαραπίδης), Ποίηση και Εμφύλιος: αναψηλαφώντας την εξόριστη Ιστορία (Παναγιώτης Λαζανάς).

Οικονομία: θεωρία και πρακτικές: Η ανασυγκρότηση της ελληνικής βιομηχανίας μέσω του σχεδίου Marshall (1948-1952) (Ανθή Βρέττη), Ζητήματα αγροτικής οικονομίας στο περιοδικό «Ανταίος» (Ισμήνη Κριάρη), Κράτος και αγορά εργασίας την περίοδο του εμφυλίου πολέμου: η περίπτωση της καπνοβιομηχανίας των Αφών Ματσάγγου (Θανάσης Μπέτας), Οικονομία και οικονομικές στρατηγικές στον πολιτικό λόγο του Νίκου Ζαχαριάδη (Κατερίνα Μπρέγιαννη).

Ερμηνευτικά και νοηματικά σχήματα του Εμφυλίου: Εμφύλιος: αποτέλεσμα της ροής των γεγονότων ή αποφασιστικού καλέσματος στα όπλα; (Δημήτρης Μαβίδης-Pesic), «Νέα κύματα» και παλιά ιδεολογήματα στην ιστοριογραφία του Εμφυλίου (Γρηγόρης Δελημάρης), «Κακή τη μοίρα»: τα σχήματα του Εμφυλίου (Θανάσης Σφήκας).

*Ο πρωθυπουργός Θεμιστοκλής Σοφούλης στο μέτωπο

Κοινωνικές ομάδες στον Εμφύλιο: «Ελληνες, Εβραίοι, Αριστεροί» στον εμφύλιο πόλεμο (Μαρία Καβάλα), Οι δάσκαλοι στον Εμφύλιο: τα αίτια που καθόρισαν την πολυπληθή παρουσία τους σε αυτόν (Σταύρος Καλλώνης), Οι «Καυκάσιοι» Καρσλήδες: μια διακριτή ομάδα στον Εμφύλιο; (Λάμπρος Μπαλτσιώτης), Επιστροφή στην Ελλάδα του Εμφυλίου: Διαφυγόντες, Μεσανατολίτες και Πρόσφυγες της Κατοχής (Προκόπης Παπαστράτης).

Ιταλία: γεγονότα και απηχήσεις: Η κρίση της Τεργέστης στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου (Δημήτρης Μάρκου), Ο ιταλικός Εμφύλιος πόλεμος και οι ερμηνείες των ιστορικών (Ρήγας Ραυτόπουλος), Οι απηχήσεις του ελληνικού Εμφυλίου στον ιταλικό Τύπο (Στυλιανός-Περικλής Καράβης).

Αντικομμουνισμός: ιδεολογήματα και πρακτικές: Οργανώσεις Εθνικοφρόνων Νέων στα χρόνια του εμφυλίου πολέμου (Κώστας Κατσούδας), «...Να εκτελώ το καθήκον μου προς [...] την πατρίδα»: οι έλληνες πρόσκοποι στο «Παιδοφύλαγμα» (Νίκος Χατζόπουλος), Εργαλεία φασισμού στην υπηρεσία του ελληνικού κράτους την περίοδο του Εμφυλίου (Φώτης Κουτσόπουλος), «Συμμορίτες και Συμμοριτοπόλεμος»: υιοθετώντας την ορολογία των ναζί (Ανδρέας Μπουρούτης).

Διαστάσεις του Εμφυλίου στην τοπική Ιστορία: Από τις εκλογές του Μαρτίου 1946 στην εμφύλια σύγκρουση: η περίπτωση της Χίου (Βασίλης Βουγιούκας), Η Εύβοια στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου (Ελένη Χατζοπούλου), Η Κοκκινιά στη διάρκεια του Εμφυλίου μέσα από τα αρχεία της πόλης (Μιχάλης Δεσύπρης), Η Λευκή Τρομοκρατία και οι εκλογές της 31ης Μαρτίου 1946 στην Πελοπόννησο: μια συγκριτική αποτίμηση (Γιώργος Κανελλόπουλος), Οργάνωση και διαιρετικές τομές της εθνικοφροσύνης στην περιοχή της Φλώρινας κατά τη διάρκεια του εμφυλίου (Ανδρέας Αθανασιάδης), Μια άγνωστη εκτίμηση εκλογικής επιρροής για τη δυτική Μακεδονία τον Δεκέμβριο του 1945 (Δημήτρης Παπαδιαμάντης), Η αποκατάσταση των «ανταρτοπλήκτων» της περιοχής της Καβάλας και η χρήση της ως μέσον προπαγάνδας από τον τοπικό Τύπο (Χριστίνα Βαμβούρη, Βασίλης Μεσσής), Στην κολυμβήθρα της εθνικοφροσύνης: Δημόσιος λόγος σε εφημερίδες από το Άργος και το Ναύπλιο του Εμφυλίου (Χρυσοβαλάντης Μπούτσικος), Το κόστος του «αγώνος για τη διατήρηση της τάξεως»: η ιστορία του δημοσυντήρητου τάγματος εθνοφυλακής Πρεβέζης (Βασίλης Μανουσάκης).

«Παιδοφύλαγμα»: Η προνοιακή πολιτική της ελληνικής μοναρχίας στις παιδοπόλεις (1947-1949) και ο αμερικανικός παράγων (Βασιλική Χρυσοστομίδου), Το «παιδοφύλαγμα» του επίσημου ελληνικού κράτους: η ίδρυση και λειτουργία των παιδοπόλεων την περίοδο 1947-1949 και η κριτική που ασκήθηκε από την Αριστερά (Άρτεμις Κλιάφα), Η διά των παιδιών πολιτική: Η περίπτωση της Παιδόπολης «Αγία Τριάς» Θεσσαλονίκης (Αβραάμ Βαμβακάς).

«Παιδομάζωμα»: Τα παιδιά του Εμφυλίου: «Παιδομάζωμα και άλλες ιστορίες» (Διαλεχτή Πολυχρονίδου-Σακουλογέωργα), Εκκένωση σε μια κρύα χώρα: Παιδιά-πρόσφυγες από τον ελληνικό Εμφύλιο σε χώρες του σοβιετικού μπλοκ 1949-1989 (Μαίρη Στυλίδη), Παραμονή παιδιών από την Ελλάδα στη Λαϊκή Δημοκρατία της Αλβανίας το 1948 (Αποστόλης Τσάνο).

Ο Εμφύλιος και οι άλλες χώρες: Ο ελληνικός Εμφύλιος και το κράτος του Ισραήλ (Μαγδαληνή Πατσώνα, Ευτυχία Ψαρρά), SED και ΚΚΕ: Διεθνιστική αλληλεγγύη και ανθρωπιστική βοήθεια προς τη μαχόμενη δημοκρατική Ελλάδα (Στράτος Δορδανάς), Η βαλκανική διάσταση του εμφυλίου πολέμου (Γιώργος Μιχαηλίδης).

Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας: Πόλεμος μετά τον πόλεμο: ο ελληνικός Εμφύλιος στο κατώφλι μιας νέας εποχής (Γιώργος Μαργαρίτης), Ο πολιτικός χαρακτήρας του ΔΣΕ (Μιχάλης Λυμπεράτος), Γυναίκες πολιτικοί επίτροποι στον ΔΣΕ (Φιλιώ Τόλια), Εορτάζοντας επετείους στον ΔΣΕ (1946-1949) (Αναστασία Κούκουνα), Η στρατιωτική στρατηγική του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ: τομές και συνέχειες (Γιάννης Νιούτσικος), Οι μετακινήσεις πληθυσμών ως παράγων ήττας του ΔΣΕ (Σπύρος Πλακούδας), Τοπικές διαστάσεις του Εμφυλίου: η καταστροφή του ΔΣΕ στα Τζουμέρκα (1947) (Βαγγέλης Τζούκας).

*Παιδιά σε κρατική παιδόπολη

Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας: πολιτική και στρατηγικές: Η στάση του ΚΚΕ και του ΕΑΜ στις εκλογές και το δημοψήφισμα του 1946 (Φώτης Σταμούλης), Στρατηγική του ΚΚΕ και ένοπλη αντιπαράθεση: Από την Αντίσταση στον εμφύλιο πόλεμο (Χάρης Ραζάκος), Άλλος δρόμος δεν υπήρχε; Η πολιτική του ΚΚΕ μετά τη Βάρκιζα (Δημήτρης Μαριόλης).

Η καταστολή: Προοίμια Εμφυλίου: αυθαιρεσίες και βία της Εθνοφυλακής ή υπό την ανοχή- έγκριση αυτής στη Ν. Πελοπόννησο (Φεβρουάριος - Σεπτέμβριος 1945) (Γιάννης Πριόβολος), Η ποινικοποίηση του κομμουνισμού την περίοδο του Εμφυλίου: από το Γ' Ψήφισμα στον Αναγκαστικό Νόμο 509/1947 (Κώστας Τσιμάρας), Η Αθήνα (1947-1950) μέσα από τα πρακτικά του Εκτάκτου Στρατοδικείου Αθηνών (Νάσος Παπαντωνίου), Η λειτουργία των Εκτάκτων Στρατοδικείων της περιόδου 1946-1949: η περίπτωση της Θεσσαλονίκης (Δόμνα Κόφφα).

Ο εγκλεισμός: Μακρόνησος, διαστάσεις του φαινομένου του πολιτικού εγκλεισμού κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου (Θεόφιλος Διαμάντης), Καταγραφές των εκτελεσθένων και στοιχεία για τη διαγωγή των πολιτικών κρατουμένων στις φυλακές του Γεντί Κουλέ την περίοδο του Εμφυλίου (Κώστας Τζιάρας), «Αυτοκτονίες» και απόπειρες αυτοκτονίας πολιτικών κρατουμένων στα χρόνια του Εμφυλίου: εξόντωση, αντίσταση ή διαφυγή; (Χρήστος Στεφανόπουλος).

ΚΚΕ και αριστερός λόγος μετά τον Εμφύλιο: Η πολιτική του ΚΚΕ στον εμφύλιο πόλεμο στην οπτική της ελληνικής Αριστεράς τη μετεμφυλιακή περίοδο (Κωσταντίνος Λαμπράκης), Η κομματική ιστορία ως πολιτική στρατηγική: χρήσεις του «Εμφυλίου» στον πολιτικό και ιστορικό λόγο του ΚΚΕ (1991-2015) (Αιμιλία Βήλου, Κώστας Ελευθερίου).

*Στο τρένο για το ανατολικό μπλοκ.

Άγγλοι και Αμερικανοί στην Ελλάδα του Εμφυλίου: «Tragedy in Greece»: η καταγραφή της Λευκής Τρομοκρατίας από βουλευτές του Βρετανικού Εργατικού κόμματος την άνοιξη του 1946 (Λη Σαράφη), Αμερικανοί δημοσιογράφοι και ανταποκριτές στον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο (1946-1947) (Δημήτρης Κουτσούρης), Η ιδεολογική κατασκευή της αμερικανικής βοήθειας: η «ματιά» των αμερικανών διπλωματών στην Ελλάδα 1946-1949 (Τζένη Λιαλιούτη).

Οι συνδικαλιστές στον Εμφύλιο: Οι βασικές εξελίξεις στο συνδικαλιστικό κίνημα τη διετία 1945-46: οι προσπάθειες ανασυγκρότησης των συνδικαλιστικών παρατάξεων, η κρατική πολιτική και ο ρόλος του βρετανικού παράγοντα (Δημήτρης Καλογιαννίδης), Συνδικαλιστές στο απόσπασμα: Το ΛΘ' Ψήφισμα της 7ης Δεκεμβρίου 1947 (Λουδοβίκος Κωτσονόπουλος), Από την Αντίσταση στην υπηρεσία της εθνικοφροσύνης: η Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδος 1945-1950 (Γιώργος Γαλάνης).

Ιδιαίτερα περιστατικά του Εμφυλίου: Υπόθεση Χρήστου Λαδά: η «ατομική τρομοκρατία» ως εργαλείο του εμφυλίου πολέμου (Τάσος Κωστόπουλος), Καλαμάτα, 20 Ιανουαρίου 1946: τα γεγονότα και η αποτύπωσή τους στον Τύπο της περιόδου (Μαρία Τσαρτσιανίδου), Ρομαντικός μιλιταρισμός και ελληνικός Εμφύλιος (Σοφία Τατίδου).

Ειδική συνεδρία: Βουλευτικές εκλογές Μαρτίου 1946: ένα πετυχημένο εκλογικό πραξικόπημα (Γιάννης Μαυρής).