Ελλάδα- Τουρκία: Τα σύννεφα στο Αιγαίο

*Τα ελληνικά φτερά, ελέγχουν το Αιγαίο και τα Δωδεκάνησα

*Μια επισκόπηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων 

με βάση τις τουρκικές επιδιώξεις στο Αιγαίο

και τη δημιουργία «γκρίζων ζωνών».

Άρθρο του κ. Κωνσταντίνου Πατιαλιάκα, αντιστράτηγου ε.α.

          Τα πρώτα σύννεφα στις Ελληνο-Τουρκικές σχέσεις παρατηρήθηκαν στο τέλος του 1963 με τις ταραχές στην Κύπρο, εξαιτίας της καταγγελίας του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας από τον Μακάριο. Μετά τα αιματηρά γεγονότα της Μανσούρας το 1964 και της Κοφίνου το 1967 φθάσαμε το 1974 στην εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο, λόγω του άφρονος και εγκληματικού πραξικοπήματος από το στρατιωτικό καθεστώς των Αθηνών κατά της ζωής του Μακαρίου.

          Από το 1974 και στα επόμενα χρόνια , μέχρι και σήμερα η κρίση επεκτάθηκε και στον Ελληνικό χώρο, κυρίως στο Αιγαίο Πέλαγος και στα Δωδεκάνησα, όπου η Τουρκία έχει εγείρει στην περιοχή αυθαίρετα, παράλογα και παράνομα δικαιώματα. Αμφισβητεί απαράγραπτα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στην περιοχή και επιδιώκει στη χειρότερη περίπτωση συνδιαχείριση και συνεκμετάλλευση στην περιοχή του Αιγαίου Πελάγους.

          Την 30η προς την 31η Ιανουαρίου 1996 η Τουρκία έφερε για πρώτη φορά στο προσκήνιο την θεωρία των Γκρίζων Ζωνών, αμφισβητώντας το ισχύον νομικό καθεστώς στο Αιγαίο Πέλαγος και στα Δωδεκάνησα, το οποίο διέπεται από τις Συνθήκες της Λωζάννης[1923] και Ειρήνης των Παρισίων[1947] αντίστοιχα. Στη συνέχεια θα αναπτυχθούν τα θέματα τριβής στις Ελληνο-Τουρκικές σχέσεις, που σχετίζονται με το Αιγαίο Πέλαγος και τα Δωδεκάνησα.

*Βραχονησίδα στο Αιγαίο.

ΘΑΛΑΣΣΙΑ   ΣΥΝΟΡΑ -  ΘΕΩΡΙΑ  ΓΚΡΙΖΩΝ  ΖΩΝΩΝ.

          Τουρκικές  Θέσεις: Υπάρχει ένας αριθμός μικρών νήσων, νησίδων και βραχονησίδων στο Αιγαίο Πέλαγος και στα Δωδεκάνησα, η κυριότητα των οποίων δεν παραχωρήθηκε στην Ελλάδα, βάσει Διεθνών Συνθηκών. Οι περισσότερες από αυτές δεν είναι κατοικήσιμες από ανθρώπους και δεν παρουσιάζουν οικονομικό ενδιαφέρον και ζωή μόνες τους. Η Ελλάδα έχει προσπαθήσει να τροποποιήσει τη νομική διεθνή κατάσταση των στοιχείων αυτών με τη δημιουργία σε ορισμένες απ αυτές τεχνητών εποικισμών.

          Η Τουρκία θεωρεί ότι η ακολουθούμενη πολιτική της Ελλάδας στην περιοχή του Αιγαίου Πελάγους-Δωδεκανήσων αποτελεί μια προσπάθεια δημιουργίας τετελεσμένων γεγονότων, υπό την έννοια μιας προσπάθειας να θεωρήσει το Αιγαίο Πέλαγος ως κλειστή Ελληνική θάλασσα. Η Τουρκία δεν προβάλει ενστάσεις ως προς την κυριαρχία εκείνων από τις νήσους, τις νησίδες και τις βραχονησίδες, οι οποίες ονομαστικά παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα από τη Συνθήκες της Λωζάννης και των Παρισίων. Ο μη καθορισμός της κυριαρχίας στις υπόλοιπες νήσους, νησίδες και βραχονησίδες σχετίζεται από την έλλειψη συμφωνιών αναφορικών με τον προσδιορισμό των θαλασσίων συνόρων μεταξύ των δύο χωρών στο Αιγαίο. Η ανάγκη για τον προσδιορισμό των συνόρων, βάσει διμερούς συμφωνίας μεταξύ των δύο χωρών, θεωρείται ως επιτακτική, καθόσον συνδέεται στενά με άλλα προβλήματα στο Αιγαίο.

          Μετά τα γεγονότα στα Ίμια υπήρξαν δηλώσεις της πολιτειακής και πολιτικής ηγεσίας της Τουρκίας, σύμφωνα με τις οποίες η κυριαρχία στις νησίδες και στις βραχονησίδες, μέσα στην υπάρχουσα γκρίζα περιοχή, δεν έχει καθορισθεί από τις ισχύουσες Συνθήκες της Λωζάννης και των Παρισίων. Όπως έχουν τα πράγματα ο κληρονόμος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που είναι η Τουρκική Δημοκρατία, σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική, πρέπει να έχει και την κυριαρχία στις περιοχές αυτές, ως κληρονόμο/διάδοχο κράτος.

*Το Αιγαίο εποφθαλμιά η Τουρκία.

          Ελληνικές   Θέσεις: Πρόσφατα η Τουρκία έθεσε υπό αμφισβήτηση την κυριαρχία της Ελλάδας πάνω σε εκατοντάδες νήσων, νησίδων και βραχονησίδων του Αιγαίου-Δωδεκανήσων,δημιουργώντας την θεωρία των Γκρίζων Ζωνών, με τρεις κατηγορίες προκλητικών πράξεων, με δηλώσεις υψηλά ισταμένων κυβερνητικών παραγόντων και στρατιωτικών αξιωματούχων, με τις συχνές παραβιάσεις του Εναερίου Χώρου της Ελλάδας με υπερπτήσεις μαχητικών αεροσκαφών, πάνω από τις νήσους, νησίδες και βραχονησίδες και με την έμπρακτη αμφισβήτηση της Ελληνικής κυριαρχίας σε Ελληνικές νήσους, όπως στα Ίμια, Αγαθονήσι, Φούρνοι κ.ά.

          Η έμμεση αυτή αμφισβήτηση θέτει υπό ερωτηματικά το θεμελιώδες νομικό καθεστώς της περιοχής στο σύνολό της, τις Συνθήκες Λωζάνης και Παρισίων, πάνω στο οποίο είναι εδραιωμένη η Ελληνική εθνική κυριαρχία, αλλά και το κυριαρχικό καθεστώς των χωρών του Αιγαίου και μέρους της Βαλκανικής. Το σκεπτικό της στηρίζεται στην ατεκμηρίωτη νομική διατύπωση ότι τα νησιά, τα οποία δεν αναφέρονται ονομαστικά στις παραπάνω Συνθήκες, ως ανήκοντα στην Ελλάδα, ανήκουν στην Τουρκία, αφού αυτή αποτελεί τη διάδοχη κατάσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ή κατ έλάχιστον είναι αμφισβητούμενης κυριότητας και κυριαρχίας.

 Η Ελληνική νομική θέση στο θέμα αυτό είναι:

          α. Από κανένα νομικό κείμενο δεν προκύπτει ότι η Τουρκική Δημοκρατία είναι διάδοχος κατάσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η Συνθήκη της Λωζάννης δημιούργησε νέο εδαφικό καθεστώς στο Αιγαίο, παραχωρώντας στην Ελλάδα και στην Τουρκία συγκεκριμένα εδάφη και νησιά.

          β. Η Ιταλία νόμιμα και κυριαρχικά μεταβίβασε με τη Συνθήκη των Παρισίων στην Ελλάδα τα Δωδεκάνησα, χωρίς να προσκαλέσει σε αυτή την νομική διαδικασία την Τουρκία, η οποία είχε απεκδυθεί κάθε δικαιώματος πάνω σε αυτά.

          γ. Η Τουρκία δεν είχε ποτέ αμφισβητήσει την Ελληνικότητα των νήσων, νησίδων και βραχονησίδων μέχρι το 1996, στις οποίες η Ελλάδα με την έγκριση των Διεθνών Οργανισμών ασκεί οικολογικές και περιβαλλοντολογικές δραστηριότητες.

           δ. Από τους κατά καιρούς εκδοθέντες επίσημους χάρτες, Ελληνικούς και άλλων χωρών, οι νήσοι, οι νησίδες και οι βραχονησίδες του Αιγαίου Πελάγους και των Δωδεκανήσων ανήκουν στην Ελλάδα και ουδέποτε μέχρι το 1996 τέθηκαν υπό αμφισβήτηση από την Τουρκία.

*Τουρκικές παραβιάσεις και ελληνικές αναχαιτίσεις στον εναέριο χώρο του Αιγαίου.

ΕΝΑΕΡΙΟΣ  ΧΩΡΟΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

 

          Τουρκικές Θέσεις: Το πρόβλημα στον εναέριο χώρο του Αιγαίου-Δωδεκανήσων συνίσταται αφενός στην έκταση του Εναερίου Χώρου της Ελλάδας και αφετέρου σε θέματα του FIR Αθηνών.

          Εναέριος Χώρος: Το πρόβλημα είναι ότι η Ελλάδα έχει εύρος Χωρικών Υδάτων 6 ναυτικά μίλια[ν.μ.],ενώ στον αέρα έχει καθιερώσει εύρος 10 ν.μ. Η Ελλάδα διατείνεται ότι για το εύρος των 10 ν.μ. υπάρχει Προεδρικό Διάταγμα του 1931 και ότι από τότε το εύρος αυτό μέχρι το 1974 δεν αμφισβητήθηκε. Η Ελληνική πρακτική των 6 ν.μ. για τα Χωρικά Ύδατα και των 10 ν.μ. για τον Εναέριο Χώρο είναι μοναδική στον κόσμο, αντιστρατεύεται τη Συμφωνία του Σικάγου του 1944 και δεν συμβιβάζεται με τους Κανονισμούς του ICAO. Η κήρυξη από την Ελλάδα των 10 ν.μ. έγινε κατά τρόπο παράνομο και λαθραίο.

          Η Τουρκία πιστεύει ότι η επίλυση του θέματος των 10 ν.μ. αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση για να προχωρήσει η επίλυση του θέματος του Εναερίου Χώρου. Οι βασικές θέσεις της Τουρκίας στο θέμα αυτό είναι:

          α. Αμφότερα τα μέρη πρέπει να συμφωνήσουν για την επίλυση της διαφοράς με βάση τη Συμφωνία του Σικάγου του 1944 και τους Κανονισμούς του ICAO.

          β. Αμφότερα τα μέρη πρέπει να καταργήσουν κάθε αντίθετο προς τη διεθνή πρακτική μέτρο, που έχουν καθιερώσει και να αναλάβουν την αμοιβαία υποχρέωση να κατοχυρωθεί μεταξύ των η ίση χρήση και τα ίσα δικαιώματα στο Εναέριο Χώρο του Αιγαίου-Δωδεκανήσων για τις δύο χώρες.

          γ. Αμφότερα τα μέρη πρέπει να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα για τη δημιουργία εμπιστοσύνης μεταξύ των, για την συνεργασία των και την καθιέρωση ενός συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης στο Αιγαίο-Δωδεκάνησα,που να καλύπτει την ασφάλεια της Τουρκίας.

*Το FIR Αθηνών

FIR  ΑΘΗΝΩΝ

          Η Ελλάδα, που έχει αναλάβει την ευθύνη του FIR Αιγαίου-Δωδεκανήσων από το 1952,θεωρεί αυτό ως εθνική περιοχή, ως αμυντική περιμετρική γραμμή. Ως συνέπεια της ευθύνης η Ελλάδα απαιτεί από τα πολεμικά αεροσκάφη, που εισέρχονται στο FIR Αθηνών και ίπτανται μέσα στα όρια του Διεθνούς Εναερίου Χώρου, να υποβάλλουν σχέδια πτήσεως και να τίθενται υπό τον έλεγχο των Ελληνικών αρχών εναέριας κυκλοφορίας. Η Τουρκία θεωρεί ότι δεν υποχρεούται να υποβάλλει σχέδια πτήσεως, γιατί αυτό αντιβαίνει στο Διεθνές Δίκαιο και στη Συμφωνία του Σικάγου.

          Η Ελλάδα σε μόνιμη βάση αδικαιολόγητα αναχαιτίζει και παρενοχλεί τα πολεμικά αεροσκάφη της Τουρκίας στο Διεθνή Εναέριο Χώρο του Αιγαίου, με τη δικαιολογία ότι παραβαίνουν τους κανόνες ασφαλείας της εναέριας κυκλοφορίας εντός του FIR Αθηνών με την μη υποβολή σχεδίων πτήσεως.

          Η Τουρκία ζητά μια νέα τάξη πραγμάτων, η οποία θα καθορίζει τα δικαιώματα των δύο χωρών στο Αιγαίο-Δωδεκάνησα,αποδεκτά και από τις δύο χώρες.

Ελληνικές   Θέσεις:

          Εθνικός Εναέριος Χώρος.

          Είναι σε όλους μας γνωστό ότι η έννοια του κράτους δεν περιορίζεται στην εδαφική του και μόνο διάσταση, αλλά επεκτείνεται και στον θαλάσσιο και εναέριο χώρο, με τα Χωρικά του Ύδατα και τον Εθνικό του Εναέριο Χώρο. Η Ελλάδα εξέδωσε το υπ αριθμ.6/18 Σεπτεμβρίου 1931 Προεδρικό Διάταγμα, με το οποίο καθόριζε εύρος Εναερίου Χώρου τα 10 ν.μ. από τις ακτές της επικράτειας. Το εν λόγω Προεδρικό Διάταγμα το 1956 κατατέθηκε στο αρμόδιο όργανο του ΟΗΕ.

          Το καθεστώς αυτό διατηρήθηκε στο Αιγαίο-Δωδεκάνησα μέχρι το 1975, χωρίς η Τουρκία να διαμαρτυρηθεί. Σε όλες τις αεροναυτικές της ασκήσεις στο Αιγαίο-Δωδεκάνησα,μέχρι το 1975, παράλληλα με την αίτησή της, προς τις αρχές εναέριας κυκλοφορίας της Ελλάδας, για έκδοση αγγελίας ΝΟΤΑΜ, διαβεβαίωνε ταυτόχρονα ότι τα πολεμικά αεροσκάφη της θα ίπτανται πέραν των 10 ν.μ. από τις Ελληνικές ακτές.

*Έκδοση της Βουλής των Ελλήνων. Περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη συνθήκη της Λωζάνης (1923) τη συνθήκη Ιταλίας- Τουρκίας (1932) κ.λπ.

          Η Ελλάδα με βάση το ισχύον Διεθνές Δίκαιο Θαλάσσης έχει το δικαίωμα να αυξήσει τα Χωρικά της Ύδατα στο Αιγαίο από τα 6 ν.μ. στα 12 ν.μ. και κατά συνέπεια και τον Εθνικό της Εναέριο Χώρο, ώστε το εύρος αυτών να ταυτίζεται. Τα πολεμικά αεροσκάφη της Τουρκίας, που ίπτανται μεταξύ των 6 και 10 ν.μ. παραβιάζουν τον Εθνικό Εναέριο Χώρο, αναχαιτίζονται από τα πολεμικά μας αεροσκάφη αναχαίτισης.

          Το FIR Αθηνών, με την οριοθέτησή του με την Συμφωνία του Σικάγου και τους Κανονισμούς του ICAO, περιλαμβάνει το σύνολο του Εθνικού Εναερίου μας Χώρου ,όπως και τον Διεθνή Εναέριο Χώρο, την ευθύνη του οποίου, για θέματα εναέριας κυκλοφορίας, με βάση τη Συμφωνία του Σικάγου και τους Κανονισμούς του ICAO, έχουν οι αρμόδιες υπηρεσίες της Ελλάδας. Οι Κανονισμοί του ICAO υποχρεώνουν τις υπηρεσίες εναέριας κυκλοφορίας να αναπτύσσουν Συστήματα Ελέγχου των στρατιωτικών και πολιτικών αεροσκαφών, για πτήσεις τόσο πάνω από την επικράτειά τους, όσο και πάνω στον Διεθνή Εναέριο Χώρο. Στα πλαίσια των διατάξεων αυτών τα κράτη έχουν εκδώσει οδηγίες ,στις οποίες περιλαμβάνεται η υποχρεωτική υποβολή σχεδίων πτήσεως. Με βάση αυτά η θέση της Τουρκίας είναι αυθαίρετη και αδικαιολόγητη.

          Τα όρια του FIR Αθηνών είναι λοιπόν συγκεκριμένα και καταχωρημένα από τον ICAO, η δε υποχρέωση υποβολής σχεδίων πτήσεως εντός του FIR Αθηνών, από όλα τα αεροσκάφη είναι νόμιμη και εφαρμόσιμη προς κάθε κατεύθυνση. Για κάθε περίπτωση παράβασης των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας η Ελλάδα, με βάση τις διαδικασίες του ICAO και του ΝΑΤΟ, αλλά και τους Εθνικούς Κανόνες Εμπλοκής, εκτελεί αναγνωριστικές, με αεροσκάφη αναχαίτισης, πτήσεις για τη εξακρίβωση της ταυτότητάς των [Αναχαίτιση-Εμπλοκή].

 *Το Αιγαίο είναι ελληνικό

ΑΠΟΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΝΗΣΩΝ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΑΙ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΩΝ

          Τουρκικές   Θέσεις:  Ένα από τα σημεία τριβής στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι και η στρατιωτικοποίηση από την Ελλάδα των νήσων του Αιγαίου και των Δωδεκανήσων. Οι νήσοι αυτές έχουν χαρακτηρισθεί από τη Συνθήκη της Λωζάννης, τη Σύμβαση των Τουρκικών Στενών, τη Συνθήκη του Μοντρέ [1936],και τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων ως αποστρατικοποιημένα ή έχοντα περιορισμούς στρατιωτικοποίησης, επιβάλλοντας στην Ελλάδα νομικούς περιορισμούς, οι οποίοι είναι απολύτως δεσμευτικοί για αυτήν.

          Η αποστρατιωτικοποίηση των νήσων επιβλήθηκε εξαιτίας της εξέχουσας σημασίας της για την ασφάλεια της Τουρκίας. Οι νομικές υποχρεώσεις της Ελλάδας συνιστούν παράγοντα, ο οποίος δημιουργεί άμεση σχέση ανάμεσα στην κυριαρχία πάνω στις νήσους αυτές και την αποστρατιωτικοποίησή των και από αυτήν την άποψη η Ελλάδα δεν μπορεί να ανατρέψει μονομερώς αυτό το καθεστώς με οποιοδήποτε πρόσχημα. Οι Συνθήκες και οι Συμφωνίες, που προαναφέρθηκαν, είναι σε ισχύ και επομένως είναι απολύτως δεσμευτικές για την Ελλάδα και επιφέρουν βεβαίως και τις νομικές υποχρεώσεις και ευθύνες σ αυτήν.

          Παρά τις διαμαρτυρίες από πλευράς μας, η Ελλάδα παραβιάζει το νομικό καθεστώς των νήσων στρατιωτικοποιώντας από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 και σε μεγαλύτερο βαθμό από το 1974 και μετά, οχυρώνοντας τις νήσους και ενισχύοντας με άρματα, τεθωρακισμένα οχήματα, πυροβόλα και άλλα σύγχρονα οπλικά συστήματα.

          Ελληνικές   Θέσεις: Το θέμα της στρατιωτικοποίησης των νήσων του Αιγαίου και των Δωδεκανήσων εμπίπτει σε τρεις  σαφώς διακεκριμένες κατηγορίες. Συγκεκριμένα:

          α. Το δικαίωμα της Ελλάδας για εξοπλισμό της Λήμνου και της Σαμοθράκης στηρίζεται σε ισχύουσες Συνθήκες και Συμφωνίες και έχει επανειλημμένα αναγνωρισθεί από την Τουρκία με δηλώσεις, έγγραφα ή ενέργειες επισήμων προ ή μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Μοντρέ. Ένα σημαντικό σύγχρονο έγγραφο της νομικής υπηρεσίας του ΝΑΤΟ επιβεβαιώνει τις θέσεις της Ελλάδας.

          β. Για τις νήσους Λέσβος ,Χίος, Σάμος και Ικαρία πρέπει να τονισθεί ότι ουδαμού στη Συνθήκη της Λωζάνης αναγράφεται ότι οι νήσοι αυτές βρίσκονται υπό καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης. Η Ελλάδα οφείλει, βάσει του άρθρου 13 της Συνθήκης της Λωζάνης, να μην εγκαταστήσει σ΄ αυτές ναυτικές βάσεις και οχυρώσεις.

          γ. Για τα Δωδεκάνησα προβλέπεται καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης. Επειδή αυτό δεν προστατεύεται από διεθνείς συνθήκες, απαιτείται να λειτουργεί οπωσδήποτε σε ένα αυστηρό και ειρηνικό περιβάλλον. Εάν λοιπόν το περιβάλλον παύσει να είναι ειρηνικό, τότε υπάρχει αλλαγή των προϋποθέσεων, στις οποίες στηρίχθηκε η αποστρατιωτικοποίηση και ο απειλούμενος έχει το δικαίωμα να την παραβιάσει.

          Ενόψει συνεπώς της διαρκούς απειλής της Τουρκίας για χρήση βίας εναντίον των νήσων της Ελλάδας, μετά την εισβολή στην Κύπρο, τις αυθαίρετες απαιτήσεις, τις εχθρικές διακοινώσεις και ενέργειες, που αφορούν στην εδαφική ακεραιότητα των Ελληνικών νήσων, την παρουσία Ειδικών Δυνάμεων [Καταδρομείς, Αλεξιπτωτιστές και Πεζοναύτες] και ισχυρού αποβατικού στόλου στα Δυτικά παράλια της Τουρκίας, απέναντι των νήσων, τις καθημερινές παραβιάσεις του Εθνικού Εναερίου Χώρου, τις παραβάσεις των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας εντός του FIR των Αθηνών από πολεμικά αεροσκάφη, τις παραβιάσεις των Χωρικών Υδάτων καθώς και άλλες προκλητικές ενέργειες η   Ελλάδα είχε και εξακολουθεί να έχει το νόμιμο και αυξημένο με νομικό κύρος δικαίωμα να οχυρώνει και να διατηρεί τις εντελώς απαραίτητες για την άμυνά της δυνάμεις και μέσα στις νήσους του Αιγαίου και στα Δωδεκάνησα, με σκοπό την παροχή δυνατότητας άσκησης του δικαιώματος νόμιμης άμυνας, εφόσον απειληθεί. Ο ψευδής και αυθαίρετος ισχυρισμός της Τουρκίας ότι οι σταθμεύουσες στις νήσους Δυνάμεις έχουν επιθετικές βλέψεις κατά των Δυτικών παραλίων στερείται κάθε πραγματικότητας και σοβαρότητας.

Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας, αντιστράτηγος ε.α.

ΠΗΓΕΣ:

1. Συνθήκη Λωζάνης

2.Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων

3.Εθνικές Επάλξεις, Περιοδικό Επιτελών Σχολής Εθνικής Αμύνης Τευχ. υπ’ αριθμ. 43.