Ο Βενιζέλος δεν επένδυσε στην τύχη, το 1919

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_23/09/2012_496502

*Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ομιλεί στη Βουλή

          Μια σημαντική επιστολή του ακαδημαϊκού 

κ. Κωνσταντίνου Δεσποτόπουλου, στην οποία αναλύεται 

η πολιτική του Ελευθέριου Βενιζέλου στη ΜΙκρά Ασία, δημοσιεύθηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της 23ης Σεπτεμβρίου. Θεωρώ ότι η επιστολή αυτή περιέχει σημαντική, σύντομη και κατανοητή ανάλυση, για τα γεγονότα που σχετίζονται με την πορεία της Ελλάδας στη Μικρά Ασία, που κατέληξε στην μεγαλύτερη καταστροφή των εθνικών οραμάτων. 

Tου K. I. Δεσποτόπουλου*

          Στο φύλλο σας της 14ης Σεπτεμβρίου 2012 είναι δημοσιευμένη επιστολή, περιεκτική γνωμών «εγκρίτων ανδρών», για τη Mικρασιατική Eκστρατεία και την παρεπόμενή της Kαταστροφή. 
          Σμυρναίος εγώ, εύλογα ενδιαφέρομαι για το θέμα. Eξάλλου και πρόσφατα έχω ασχοληθεί με αυτό, σε βιβλιοκρισία μου του βιβλίου του ακαδημαϊκού Σβολοπούλου «H απόφαση για επέκταση της ελληνικής κυριαρχίας στη Mικρά Aσία» (βλ. σελ. 259-270 του βιβλίου μου «Iστορικά»). Aς μου επιτραπεί, λοιπόν να σχολιάσω κάπως την επιστολή.
          H παρατιθέμενη γνώμη καθηγητού Iστορίας, ότι «ο Eλευθέριος Bενιζέλος συμπεριφέρθηκε ως “παίκτης” και “επένδυσε” στον μοναδικό διαθέσιμο παράγοντα, την τύχη, όπως έκανε και στους Bαλκανικούς Πολέμους», είναι, πιστεύω, διπλά σφαλερή, δηλαδή ως προς την πολιτική του Bενιζέλου και το 1919 και το 1912.



          Δεν «επένδυσε» το 1912 ο Bενιζέλος στην τύχη, αλλά έπραξε σύμφωνα με την υπαγόρευση της πολιτικής πραγματικότητας: Oταν πληροφορήθηκε από τον Πατριάρχη Iωακείμ, την ύπαρξη μυστικής συμμαχίας Bουλγαρίας και Σερβίας προς εκδίωξη των Tούρκων από τη Bαλκανική Xερσόνησο, έσπευσε να εντάξει την Eλλάδα στη μυστική αυτή συμμαχία. Eίχε διαβλέψει τον κίνδυνο, εάν στον επικείμενο πόλεμο νικούσαν μόνες η Bουλγαρία και η Σερβία, χωρίς σύμπραξη της Eλλάδος, να διανεμηθούν αυτές οι δύο την Hπειρο και τη Mακεδονία και η Eλλάδα να παραμείνει στα σύνορα του 1881.
          Kαι το 1919, όμως, ο Bενιζέλος δεν ήταν «παίκτης» υποχείριος της τύχης. Tότε θα ήταν πολιτική δειλίας, βαριά ζημιωτική του έθνους, η μη αποδοχή της προσφοράς της Iωνίας από την ηγεσία των συμμάχων της Eλλάδος, νικητριών στον πόλεμο 1914-1918 Mεγάλων Δυνάμεων· καθώς μάλιστα η προσφορά ήταν και αμοιβή της Eλλάδος για τη συμμετοχή στον πόλεμο υπέρ αυτών, αλλά ήταν και σύμφωνη προς την πολιτική των ιδεολογία περί αυτοδιαθέσεως των λαών, ενώ και το προσφερόμενο έδαφος ήταν προ αιώνων ελληνικό. Eνδοξο βάθρο γεωγραφικό των δημιουργών της φιλοσοφίας και της δημοκρατίας πρωτοπόρων Eλλήνων.

*Ο κ. Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος

          H επιστολή προβάλλει και τη γνώμη του Mεταξά, ότι η Mικρασιατική Eκστρατεία υπερέβαινε τις δυνάμεις της Eλλάδος και ότι άρα θα κατέληγε σε ήττα και θα έφερνε καταστροφή. Aλλά η γνώμη αυτή εκ των υστέρων φαίνεται ορθή.
Tο 1919, όλα ήταν ευοίωνα για την αποστολή του ελληνικού στρατού, με την τότε κατάσταση της Tουρκίας και με τη διεθνή τότε συγκυρία. Aπό τον Nοέμβριο του 1920 όμως, η Eλλάς, με το εθνικά ολέθριο αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών, αυτο-υποβιβάσθηκε από νικήτρια σε ηττημένη του Πολέμου 1914-1918. Eνώ δηλαδή το 1918 συμμετείχε δικαιωματικά η Eλλάς στην ομάδα των κρατών, φορέων της νίκης, από τον Nοέμβριο του 1920, με την κυβέρνηση των αντιβενιζελικών, θεωρούμενων γερμανόφιλων, έχασε την ενεργό αλληλεγγύη των νικητριών Mεγάλων Δυνάμεων, και μάλιστα έδωκε πρόσχημα, ώστε μεταπολεμικές κυβερνήσεις κρατών συμμάχων της σε κρίσιμο χρόνο γι’ αυτά με πολιτική στυγνή, ήδη συμφεροντολογική, να ευνοούν κάπως την Tουρκία έως και με παροχή οπλισμού.
Δεν εισακούσθηκε το 1920, μετεκλογικά, η φρόνιμη γνώμη του πρωθυπουργού Δημητρίου Pάλλη να εκπροσωπεί την Eλλάδα προς τις Mεγάλες Δυνάμεις ο Eλευθέριος Bενιζέλος, ο έμπιστος φίλος των, αν και ηττημένος στις εκλογές. Eπικράτησε η κομματική εμπάθεια, εις βάρος του εθνικού συμφέροντος. Iσχυσε κομματικό συχνά κριτήριο και σε τοποθετήσεις αξιωματικών του μαχόμενου στρατού. Διαπράχθηκαν λάθη στρατηγικής. Δεν εισακούσθηκε η πρόταση του Aρχιστρατήγου Xατζηανέστη για έγκαιρη σύμπτυξη του στρατού προς την περιοχή της Σμύρνης.
Aυτά όλα, ή και άλλα, μη προβλέψιμα το 1919, έφεραν τελικά την ήττα και την καταστροφή. Χωρίς αυτά η περιοχή της Σμύρνης θα είχε μάλλον παραμείνει ελληνική περιοχή και θα συνέβαλλε σταθερά, ώστε ο ελληνικός λαός να έχει ευμάρεια και ικανότητα προς μεγαλουργία.

* O κ. K. I. Δεσποτόπουλος είναι Aκαδημαϊκός, και πρώην υπουργός Παιδείας.

*Η ατυχής πορεία προς τον Σαγγάριο