Η ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ

*Ο Αναστάσιος Μπακάλμπασης, η πρώτη θρακική φωνή που ακούσθηκε στη Βουλή, το 1920 μετά την απελευθέρωση της Θράκης

·       Η Θράκη στις Επαναστατικές Συνελεύσεις του 1821.

·       Η τύχη της το 1922, ξεχασμένη στη τσέπη υπουργού!

·       Τα χάρτινα ψηφοδέλτια άρχισαν από τη Θράκη.

·       Αν. Μπακάλμπασης, ο πρώτος Θραξ, που μίλησε στη Βουλή.

Γράφει ο δημοσιογράφος Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Η κοινοβουλευτική παράδοση της Θράκης, που άρχισε το 1920, όταν η Θράκη, έγινε μέρος της ελληνικής Επικράτειας, μετά από σκλαβιά 600 και πλέον ετών, συνδέθηκε με ένα μεγάλο εκσυγχρονισμό του εκλογικού συστήματος της χώρας. Την εισαγωγή των χάρτινων ψηφοδελτίων.

          Μέχρι και το 1926, οι Έλληνες ψήφιζαν στις βουλευτικές εκλογές με το σύστημα των σφαιριδίων. Μια κάλπη, στην οποία έριχναν μέσα αντί για ψηφοδέλτια, μεταλλικά σφαιρίδια, κατά τη διάρκεια των εκλογών, ήταν το βασικό γνώρισμα της πολιτικής διαδικασίας από το 1864. Το ισχύον τότε σύστημα εκλογής βουλευτών, πρόβλεπε να υπάρχει κάλπη χωρισμένη στα δυο και εξωτερικά βαμμένη άσπρη και μαύρη. Στο επάνω μέρος υπήρχε ένα άνοιγμα σαν σωλήνας και ο ψηφοφόρος έβαζε μέσα το χέρι του και έριχνε ένα μεταλλικό σφαιρίδιο στο μέρος της κάλπης που ήθελε, ψηφίζοντας έτσι το «ναι» ή το «όχι» για τον συγκεκριμένο υποψήφιο. Σε κάθε εκλογικό τμήμα υπήρχαν τόσες κάλπες, όσοι ήταν και οι υποψήφιοι της περιοχής. Και ο ψηφοφόρος ψήφιζε για κάθε υποψήφιο χωριστά.

          Η ψηφοφορία με σφαιρίδια είχε καθορισθεί με το Σύνταγμα του 1864. Όταν το 1911 αναθεωρήθηκε το Σύνταγμα, από το σχετικό άρθρο αφαιρέθηκε η λέξη «σφαιρίδιον» και έτσι λύθηκαν τα χέρια του νομοθέτη, ώστε να μπορεί αυτός να καθορίζει τον τρόπο ψηφοφορίας. Και όμως τα σφαιρίδια χρησιμοποιήθηκαν για πολλά χρόνια ακόμα.

*Σκίτσο για την ψηφοφορία με σφαιρίδια

          Στις 18 Αυγούστου 1920, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ελ. Βενιζέλου και υπουργός των Εσωτερικών Κωνσταντίνος Ρακτιβάν, κατέθεσε στο Βουλή δυο νομοσχέδια. Το ένα «περί προσαρτήσεως της Θράκης» και το άλλο «περί βουλευτικών εκλογών εν Θράκη». Με το πρώτο νομοσχέδιο, η Ελλάδα προσαρτούσε στην Επικράτειά της, τόσο τη σημερινή Δυτική Θράκη, που παρέλαβε από τους συμμάχους της Αντάντ, όσο και την πρόσφατα απελευθερωθείσα από τους Τούρκους, Ανατολική Θράκη.

          Για το δεύτερο νομοσχέδιο ο Ρακτιβάν ανέφερε στη Βουλή, ότι επειδή «δεν είναι εφικτή η εφαρμογή εκεί του εν Ελλάδι κρατούντος συστήματος των σφαιριδίων» προτείνεται η χρήση των χάρτινων ψηφοδελτίων. Και δεν ήταν εφικτό το σύστημα των σφαιριδίων, γιατί δεν μπορούσαν- λέει- να βρούνε στη Θράκη «καλποδόχα κιβώτια» ώστε να αναδείξουν τους πληρεξουσίους της περιοχής στην Ελληνική Εθνική Αντιπροσωπεία . Εκείνες δηλαδή τις ειδικές κάλπες με τη χοάνη.

*Τα νομοσχέδια για την προσάρτηση της Θράκης και την εισαγωγή των χάρτινων ψηφοδελτίων

          Η λεγόμενη Βουλή των Λαζάρων, λίγο πριν λήξει η θητεία της ψήφισε το νόμο 2.485 με τον οποίο καθιερωνόταν για τις εκλογές της μόλις απελευθερωθείσης Θράκης και του μετώπου της Μικράς Ασίας, το χάρτινο ψηφοδέλτιο για πρώτη φορά.

          Το αστείο ήταν ότι κάποιοι παλαιοκομματικοί, δεν ήθελαν τα χάρτινα ψηφοδέλτια, γιατί με τα σφαιρίδια έκαναν πιο εύκολα νοθείες και επιχειρηματολόγησαν, ότι δεν μπορούν να γίνουν εκλογές στη Θράκη, αφού εκεί οι κάτοικοι ήταν… αγράμματοι!!!

          Τότε σηκώθηκε ο Βενιζέλος και τους κατακεραύνωσε λέγοντας, πως οι Θράκες είναι εγγράμματοι και γνωρίζουν να διεξάγουν εκλογές με ψηφοδέλτιο, αφού στα χρόνια της σκλαβιάς εξέλεγαν τους δημογέροντες, αλλά και τα μέλη των σωματείων, με ψηφοδέλτια. 

*Η προσάρτηση της Θράκης ψηφίζεται από τη Βουλή

          Με χάρτινο ψηφοδέλτιο έγιναν το Νοέμβριο του 1920 οι εκλογές στη Θράκη και στο μέτωπο της Μικράς Ασίας. Στην υπόλοιπη χώρα, χρησιμοποιήθηκαν για μία ακόμα φορά τα σφαιρίδια. Ήταν οι δραματικές εκείνες εκλογές, που έχασε ο Βενιζέλος. Το 1923 έγιναν βουλευτικές εκλογές με χάρτινο ψηφοδέλτιο στις λεγόμενες Νέες Χώρες, στην Αθήνα και τον Πειραιά.

          Η Θράκη είχε πρωτοπορήσει…   

          Τελικά το 1926 πλέον, έγιναν εκλογές σε όλη την Ελλάδα με χάρτινο ψηφοδέλτιο, πλην των λεγόμενων προνομιούχων περιοχών Ύδρας, Σπετσών και Ψαρών.

Στις Επαναστατικές Εθνικές Συνελεύσεις του 1821

          Η κοινοβουλευτική όμως παράδοση της Θράκης, έχει μεγαλύτερο χρονικό βάθος. Οι Θρακιώτες, που δεν έλειψαν από την Επανάσταση του 1821, είχαν και εκπροσώπηση στις Επαναστατικές Εθνικές Συνελεύσεις, εκείνες τις πρώιμες μορφές κοινοβουλευτισμού, όπως προκύπτει από τα σωζόμενα έγγραφα στα Αρχεία της Εθνικής Παλιγγενεσίας, που εναπόκεινται στη Βιβλιοθήκη της Βουλής.

Μεταξύ άλλων, υπάρχει ένα έγγραφο, με το οποίο γνωστοποιείται, ότι στην Δ΄ Εθνοσυνέλευση του 1829 τους παροικούντες στην Ελλάδα Θράκες και Βιθυνούς, θα εκπροσωπούσαν ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο Αινίτης στην καταγωγή Μαργαρίτης Κούταβος και ο Κωνσταντίνος Σχινάς. Γραμματέας της επιτροπής των Θρακο-Βιθυνών είχε ορισθεί ο Σκαρλάτος Δημήτριος από την Κωνσταντινούπολη.

Η επιτροπή αυτή συνέταξε στο Άργος στις 24 Ιουλίου 1829, έγγραφο που υπέβαλε στη Δ΄ Εθνοσυνέλευση στο οποίο υπογραμμίζει εξ ονόματος των Θρακών και Βιθυνών, οι οποίοι είχαν καταφύγει στη μαχόμενη Ελλάδα  «τους πολυειδείς αγώνας, τους οποίους ηγωνίσθημεν υπέρ της ελληνικής ελευθερίας και των οποίων ένδοξα δείγματα πολλοί εξ ημών εισέτι φέρουσιν εις τα σώματά των» και αναφέρει ότι «ζητούμεν γην να κατοικήσωμεν, ως πολίται και τέκνα μιας και της αυτής μητρός, της αναγεννωμένης Ελλάδος. Ζητούμεν τόπον πρόσφορον, δια να κτίσωμεν στέγην και να σκεπάσωμεν υπ’ αυτή τα κεκμηκότα μέλη μας. Ζητούμεν χώραν αρόσιμον, δια να θρέψωμεν, καλλιεργούντες αυτήν τας πεινώσας οικογενείας μας». Στο έγγραφο αυτό γίνεται λόγος για τις σφαγές των Τούρκων στην Κωνσταντινούπολη, τις Κυδωνίες και τη Θράκη εξαιτίας  της Επανάστασης, που εξερράγη στην κυρίως Ελλάδα.

Ταχύτατα, όμως στις 23 Ιουνίου 1829  οι Θράκες και οι Βιθυνοί, που έμεναν στο Ναύπλιο, συγκρότησαν και αυτοί τη δική τους επιτροπή αποτελούμενη από τον τοποτηρητή της Μητρόπολης Ναυπλίας Διονύσιο, τον Ιωάννη Φιλήμονα και τον Δημήτριο Δεσποτόπουλο, με γραμματέα τον Γεώργιο Φιλοπατρίδη.

Συγκινητική είναι η αναφορά προς το Βουλευτικό, του Αδριανουπολίτη αγωνιστή Χατζή Γεώργιου, ο οποίος σε φάση του εμφυλίου σπαραγμού κατάγγειλε, ότι ορισμένοι κατέστρεφαν και έκαιγαν σπίτια, που θα χρησιμοποιούνταν για τις ανάγκες του Αγώνα.

«…εκρήμνισαν ένα οσπήτι, γράφει, τους οποίους είπα δια να μην βάλουν χέρι εις το εξής εις το να κρεμνίζουν εθνικά οσπίτια, με το να είναι εμποδισμένον από την σ. Διοίκησιν. Οι ίδιοι παρήκουσαν εις αυτό και μάλιστα εψές το βράδυ έβαλαν χέρι και εκρέμνισαν ένα οσπήτι, τον οποίον είχεν αποφασισθή από την σ. Διοίκησιν προς το έξοχον υπουργείον της Οικονομίας δια να διορθωθή προς κατοικίαν των στρατιωτών φρουράς. Όθεν ειπόντες αυτούς δια να μην το πειράξουν, αυτοί σήμερον το πρωί συναθροισθέντες πλήθος αυτών, με τριχαίς και τζικούρια το έκαμαν γης Μαδιάμ, τα δε ξύλα αυτού και καρφία τα επούλησαν….».

          Αργότερα, όταν η Ελλάδα απελευθερώθηκε και ειδικότερα μετά την Επανάσταση των Μακρυγιάννη και Καλλέργη στις 3 Σεπτεμβρίου 1843, η χώρα μας απέκτησε ομαλό συνταγματικό βίο. Στην Α΄ Εθνική Συνέλευση, που ψήφισε το πρώτο Σύνταγμα της χώρας μας το Μάρτιο του 1844, ο αγωνιστής Χατζηχρήστος, σερβικής καταγωγής, εκπροσωπούσε τους Θράκες, τους Βούλγαρους και τους Σέρβους.

          Αργότερα, το 1862, έγινε η Επανάσταση, που εκθρόνισε τον βασιλέα Όθωνα και ενέκρινε να γίνει βασιλέας των Ελλήνων ο Δανός πρίγκιπας Γεώργιος. Η Επανάσταση εκείνη συγκρότησε τη Β΄ Εθνική Συνέλευση, η οποία ψήφισε το μακροβιότερο Σύνταγμα της Ελλάδας, το Σύνταγμα του 1864, που άντεξε έως το 1911. Στην Εθνοσυνέλευση εκείνη, είχε εκπροσωπηθεί η προξενική περιφέρεια της Αδριανούπολης, από τους Νικόλαο Παντολέοντα, Ραγκαβή Αλέξανδρο (γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη) και Ράλλη Γεώργιο (Κωνσταντινουπολίτης, προπάππος του πρωθυπουργού Γεωργίου Ράλλη).

          Έτσι, με την πάροδο των ετών, φτάνουμε στην απελευθέρωση της Θράκης, με την εισαγωγή των χάρτινων ψηφοδελτίων, που προαναφέραμε.

*Ο πρώτος από δεξιά με το ημίψηλο, είναι ο Αναστάσιος Μπακάλμπασης, υπουργός στην κυβέρνηση Αλέξανδρου Παπαναστασίου. Δίπλα του με τη ρεπούμπλικα είναι ο συγγραφέας Σπύρος Μελάς. Παρακολουθούν την παρέλαση για την ανακήρυξη της αβασίλευτης δημοκρατίας (25-3-1924)

Η δόξα και ο θρήνος

          Η Θράκη μέσα στη Βουλή, έζησε στιγμές εθνικού και μεγαλείου και εθνικής ταπείνωσης.

          Αξιομνημόνευτη στιγμή από την κοινοβουλευτική ιστορία της Θράκης, ήταν όταν στις 2 Μαρτίου 1913 διαβάσθηκε στη Βουλή αναφορά των υπόδουλων Ελλήνων της Θράκης, αλλά και της Ανατολικής Μακεδονίας, που ζητούσαν, οι περιοχές τους οι οποίες είχαν απελευθερωθεί μάλιστα από τον Ελληνικό Στρατό και το Ελληνικό Ναυτικό, να συμπεριληφθούν στα μελλοντικά σύνορα της Ελλάδας. Ατυχώς η Συνθήκη του Βουκουρεστίου δεν πραγματοποίησε τα όνειρά τους.

*Το δραματικό υπόμνημα των Θρακών και Μακεδόνων βουλευτών (Ακρόπολις 2-3-1913)

          Μέγιστη στιγμή ήταν, όταν στις 18 Μαΐου 1920 ο πρωθυπουργός Ελ. Βενιζέλος ανακοίνωσε στην  Εθνική Αντιπροσωπεία ότι «ο εθνικός Στρατός προελάσας εκ Ξάνθης κατέλαβε ολόκληρον την Θράκην και τμήματα αυτού ευρίσκονται ήδη κατηυλισμένα εις εν εκ των προστείων της Αδριανουπόλεως το Καραγάτς. Η κατάληψις της Δ. Θράκης εγένετο εν απολύτω τάξει χωρίς την δημιουργίαν ουδενός λυπηρού επεισοδίου. Είναι δε βέβαιος ότι μετά της αυτής επιτυχίας θέλει γίνει εν καιρώ και η περαιτέρω προέλασις και εις την Ανατολικήν Θράκης, μέχρι των ορίων που μας επεδίκασεν η Συνθήκη». Η Βουλή με ασταμάτητα χειροκροτήματα χαιρέτισε τη μεγάλη εκείνη είδηση.  

          Η Ανατολική Θράκη το καλοκαίρι του ιδίου έτους έγινε ελληνική παρά την αντίσταση που προέβαλε ο στρατιωτικός διοικητής της Αδριανούπολης συνταγματάρχης Τζαφέρ Ταγιάρ. Ο ίδιος μάλιστα είχε συλληφθεί και μεταφέρθηκε στην Αθήνα. Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή αντηλλάγη με τον έλληνα αιχμάλωτο υποστράτηγο Κλαδά.

          Στις 25 Αυγούστου 1920 η Βουλή ψήφισε και το νομοσχέδιο για την προσάρτηση της Θράκης στην Ελλάδα.

          Δύο χρόνια όμως αργότερα, η Θράκη έζησε την τραγωδία της εγκατάλειψης της Ανατολικής Θράκης, κατ’ απαίτηση των Μεγάλων Δυνάμεων, της περιοχής δηλαδή, όπου ο Ελληνικός Στρατός ΔΕΝ ηττήθηκε, όπως συνέβη με τη Μικρά Ασία.

Οι Θράκες για πρώτη φορά

στη Βουλή των Ελλήνων

          Στιγμή όμως μεγάλης εθνικής ανάτασης για τη Θράκη, ήταν όταν μετά τις εκλογές της 1^ης Νοεμβρίου 1920 (που αναπάντεχα και με δραματικές συνέπειες έχασε ο Ελευθέριος Βενιζέλος) οι εκλεγμένοι Θράκες αντιπρόσωποι από την Ανατολική και τη Δυτική Θράκη, μπήκαν για πρώτη φορά στη Βουλή των Ελλήνων.

          Ήταν στις 18 Ιανουαρίου 1921 με το παλαιό ημερολόγια, όταν συνεδρίασε η Βουλή.

Η Βουλή εκείνη την ημέρα, ανέδειξε Πρόεδρο τον Κωνσταντίνο Λομβάρδο- Αργασάρη. Το χαρακτηριστικό εκείνης της συνεδρίασης είναι, ότι για πρώτη φορά πήραν μέρος και οι αντιπρόσωποι από την Θράκη, οι οποίοι είχαν εκλεγεί μετά την απελευθέρωση της περιοχής το 1920 από τα ελληνικά στρατεύματα. Ο Κωνσταντίνος Λομβάρδος- Αργασάρης εξελέγη με 248 ψήφους, έναντι 71 που έλαβε ο υποψήφιος των Βενιζελικών Παναγιώτης Δαγκλής. Η Βουλή, με ψήφισμά της στις 25 Ιανουαρίου 1921, αυτοανακηρύχθηκε ως Γ΄ Συντακτική Συνέλευση, αν και αναδείχθηκε ως κανονική Βουλή από τις εκλογές και τελικά καταργήθηκε από την Επανάσταση των Γονατά και Πλαστήρα στις 15 Σεπτεμβρίου του 1922.

Στη συνεδρίαση, πρώτοι κλήθηκαν να ψηφίσουν κατά την αλφαβητική σειρά των νομών, οι βουλευτές της Αδριανούπολης. Μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος και το σύντομο λόγο που εκφώνησε ο νεοεκλεγείς Κ. Αργασάρης- Λομβάρδος, ήταν έτοιμος να διακόψει τη συνεδρίαση. Τότε από το δεξιό άκρο της Βουλής ξεπετάχθηκες ένας βουλευτής κρατώντας ένα χαρτί με σημειώσεις. Κατευθύνθηκε στο βήμα εν μέσω θυελλωδών χειροκροτημάτων. Ήταν ο νεαρότερος βουλευτής από τη Θράκη. Κοντός, αλλά σφριγηλός και ευκίνητος. Ήταν ο βουλευτής Καλλιπόλεως Αναστάσιος Μπακάλμπασης. Εύλογα συγκινημένος, απευθύνθηκε προς την Εθνική Αντιπροσωπεία εκ μέρους των Θρακών, τονίζοντας μεταξύ άλλων με δυνατή φωνή και διακοπτόμενος, όπως έγραψαν οι εφημερίδες, συχνά «από ένα λυγμόν πατριωτικόν»:

          «Κατόπιν πέντε αιώνων δουλείας και πολιτικού χωρισμού, η Θράκη ελευθέρα πλέον καταλαμβάνει την θέσιν αυτής εν τη μεγάλη ελευθέρα Ελληνική Οικογενεία. Ζήτω η Θράκη».

          Και συνέχισε υπογραμμίζοντας:

          «Η εθνική συνείδησις των Θρακών παραμείνασα αγνώς ελληνική διαμέσου αιώνων διωγμού, διακηρύττει σήμερον, ότι ουδέποτε ελησμόνησεν την υψηλήν αυτής αποστολήν».

          Ο Μπακάλμπασης γεννήθηκε στην Καλλίπολη το 1889. Σπούδασε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή και στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης νομικά. Συνέχισε τις νομικές σπουδές του στη Γαλλία και στην Ελβετία. Στην Ελβετία μάλιστα σπούδασε επιπλέον οικονομικά και κο9ινωνωικές επιστήμες. Εξέδωσε το 1918 στη Γενεύη στη Γαλλική γλώσσα με το ψευδώνυμο «Διόσκουρος» τα βιβλία «Η Θράκη», «Η λύσις του Τουρκικού Ζητήματος» και «Η νεωτέρα Ελληνική φιλολογία».  Εξελέγη το 1920 βουλευτής Καλλίπολης. Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή πολιτεύθηκε στο νομό Ροδόπης εξελέγη πολλές φορές βουλευτής.

          Το 1923 εξέδωσε στα ελληνικά, τα βιβλία «Το Προσφυγικόν Πρόβλημα» και «Τα Ελληνικά Καπνά»

          Το 1924 ανέλαβε το υπουργείο Γεωργίας στην κυβέρνηση του Αλέξανδρου Παπαναστασίου και προσωρινά το υπουργείο Υγιεινής, Προνοίας και Αντιλήψεως.

          Το 1926-1927 στην Οικουμενική κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη είχε διορισθεί υφυπουργός Γεωργίας και προσωρινά Υγιεινής. Το 1932 πάλι σε κυβέρνηση Παπαναστασίου ανέλαβε το υπουργείο Γεωργίας και προσωρινά το υπουργείο Προνοίας και Υγιεινής. Το 1933 στην κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου είχε τοποθετηθεί υφυπουργός Γεωργίας. Το 1946 συμμετείχε στην Επιτροπή Αναθεώρησης του Συντάγματος και το 1948 είχε αναλάβει το υπουργείο Αεροπορίας στην  κυβέρνηση του Θεμιστοκλή Σοφούλη.

*Χαράλαμπος Βοζίκης: Ξέχασε στη τσέπη του το υπόμνημα για τους κινδύνους να χαθεί η Θράκη

Η Θράκη στο… τσεπάκι!!!

          Στην Κοινοβουλευτική Ιστορία της Θράκης υπάρχει μια άγνωστη ανατριχιαστική καταγγελία σχετική με την απώλειά της. Έγινε στις 13 Φεβρουαρίου 1924 από τον πληρεξούσιο της Καλλιπόλεως και αργότερα βουλευτή Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνο Φίλανδρο. Η καταγγελία του, που έχει αποτυπωθεί στα Επίσημα Πρακτικά της Βουλής, δείχνει ότι οι Θράκες που εκπροσωπούσαν τους συμπατριώτες τους στην Ελληνική Βουλή, είχαν αναπτύξει μεγάλη δραστηριότητα με στόχο να εξασφαλίσουν την απελευθερωθείσα πατρίδα τους, γιατί έβλεπαν τους επερχόμενους κινδύνους.

          Ας δούμε όμως τι ακριβώς κατήγγειλε ο Κ. Φίλανδρος.

          Κ. ΦΙΛΑΝΔΡΟΣ: Επανερχόμενος επί του θέματος δηλώ ότι ήλθε προ διετίας στιγμή (εννοεί το έτος 1922) κατά την οποίαν οι αντιπρόσωποι των Θρακών εν τη Γ΄ των Ελλήνων Συνελεύσει εμβρόντητοι επληροφορήθησαν από πρέσβυν Μ. Δυνάμεως ότι προ της Μικράς Ασίας εκινδύνευε και η Θράκη. Συντετριμμένοι τότε συνήλθομεν κατ’ ιδίαν και συνετάξαμεν σχετικόν υπόμνημα το οποίον παρεδώσαμεν εμπιστευτικώς εις Υπουργόν, αντικαθιστώντα τον τότε Πρόεδρον της Κυβερνήσεως, απουσιάζοντα εις Ευρώπην και παρεκαλέσαμεν αυτόν όπως το εισαγάγη τάχιστα εις το Υπουργικόν Συμβούλιον. Μετά μίαν εβδομάδα εις εναγώνιον ερώτησίν μας απαθώς και αταράχως μας απήντησεν: «Ά!!! Το ξέχασα στην τσέπην μου!». Ναι, κύριοι πληρεξούσιοι, υπόμνημα με ντοκουμέντα τοσαύτης σοβαρότητος, υπόμνημα το οποίον διελάμβανεν ότι κοντά εις την Μικράν Ασίαν εκινδύνευε και η Θράκη, εκρατήθη μίαν εβδομάδα εις τα θυλάκια του υπουργού εκείνου και δεν εξήχθη ειμή …

*Σκίτσο του Κωνσταντίνου Φίλανδρου, από την εφημερίδα "Ελεύθερος Τύπος" (1924)

          Η φράση του καταγγέλλοντος κόπηκε στη μέση γιατί πολλοί βουλευτές εξανέστησαν και φώναζαν «Ποιος ήταν ο Υπουργός εκείνος;».

Και ο Φίλανδρος συνέχισε:                        

          Κ. ΦΙΛΑΝΔΡΟΣ: Ο κ. Βοζίκης, ο Γεν. Διοικητής της απολεσθείσης μετέπειτα Θράκης, ο οποίος αντικαθίστα τον απουσιάζοντα τότε εν Ευρώπη Πρόεδρον της Κυβερνήσεως εν τω υπουργείω της Δικαιοσύνης και τη διευθύνσει του Πολιτικού Γραφείου. Ούτος καθ’ ημάς εκρίθη ως αρμοδιώτερος. Εις ποίον άλλον έπρεπε να αποταθώμεν; «Όποιος πέση στη θάλασσα, το φίδι αγκαλιάζει» λέγει μια παροιμία. Και ηρωτώμεθα: «Πού εμάθατε σεις ότι κινδυνεύει η Θράκη;.». «Μας το είπε ο δείνα πρεσβευτής» απηντήσαμεν. Τότε έμεινε εμβρόντητος. Αλλά σας ικετεύομεν, κ. Υπουργέ, σώσατε τη δυστυχή Θράκη, σώσατε την Μ. Ασίαν. «Δεν διατρέχομεν κανένα κίνδυνον» μας απήντησε στερεοτύπως.

          Έτσι ξεχάσθηκε η Θράκη, στην… τσέπη του Βοζίκη!   

          O Χαράλαμπος Βοζίκης, που ξέχασε το υπόμνημα για τον κίνδυνο που διέτρεχε η Θράκη, στην τσέπη του σακακιού του, είχε υπηρετήσει από 8 Μαΐου 1921 ως υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου και προσωρινά Δικαιοσύνης, αλλά και Επισιτισμού στην κυβέρνηση του Δημητρίου Γούναρη, η οποία είχε σχηματισθεί στις 26 Μαρτίου 1921 και ανασχηματίσθηκε στις 2 Μαρτίου 1922. Παραιτήθηκε στις 3 Μαΐου 1922 και ανέλαβε μετά η βραχύβια κυβέρνηση Νικολάου Στράτου και στη συνέχεια έως την Μικρασιατική Καταστροφή η κυβέρνηση Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη.

          Όταν έγινε ο ανασχηματισμός της κυβέρνησης Γούναρη, ο Βοζίκης τοποθετήθηκε υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου και ανέλαβε την Πολιτική Διοίκηση της νεοσύστατης Διοίκησης Θράκης. Στις 16 Ιουνίου 1922 ανανεώθηκε από την κυβέρνηση Πρωτοπαπαδάκη η θητεία του Βοζίκη ως Γενικού Διοικητού Θράκης.

          Δηλαδή στον μοιραίο άνθρωπο, είχαν ανατεθεί οι τύχες της Θράκης!   

          Να υπενθυμίσουμε, ότι από τον Ιούνιο του 1921 είχε αρχίσει η μεγάλη επίθεση του Ελληνικού Στρατού, που κατέλαβε το Αφιόν Καραχισάρ, την Κιουτάχεια και το Εσκή Σεχήρ. Και ακολούθησε η διάβαση της Αλμυράς Ερήμου και η πορεία προς το Σαγγάριο, που κατέληξε στην δραματική ήττα.

Από το 1920 και μετά

          Από το 1920 μέχρι σήμερα, υπηρέτησαν τα συμφέροντα της Θράκης συνολικά 300 και πλέον βουλευτές. Επειδή όμως πολλοί έχουν επανειλημμένως εκλεγεί σε διαφορετικές εκλογές, τα πρόσωπα που αναδείχτηκαν βουλευτές της Θράκης είναι αριθμητικά λιγότεροι, Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι, Αρμένιοι και Ισραηλίτες. Είναι χαρακτηριστικό πάντως, ότι από το 1920 αναδείχτηκε βουλευτής στη Θράκη γυναίκα, η Χρύσα Μανωλιά του ΠΑΣΟΚ στο νομό Ροδόπης, μόλις το 2004!

Ακόμα πρέπει να αναφέρουμε, ότι στο διάστημα 1929-1935 αναδείχθηκαν και πέντε γερουσιαστές από τη Θράκη.

          Μια άλλη πτυχή της κοινοβουλευτικής παράδοσης της Θράκης, είναι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου από το 1981 μέχρι σήμερα, θήτευσε από τη Θράκη, μόνο ο κ. Κυριάκος Γεροντόπουλος της ΝΔ.

          Λεπτομέρειες και αναλυτικά στοιχεία για την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση της Θράκης από το 1920, έχει δημοσιεύσει στον τόμο των «Θρακικών» του έτους 2004, ο κ. Σταμάτης Γεωργούλης.

          Κάτι που δεν έχει μελετηθεί, είναι η έμμεση εκπροσώπηση της Θράκης, από βουλευτές άλλων περιφερειών, που όμως είχαν θρακική ρίζα. Όπως για παράδειγμα στην εποχή μας, ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς (ΝΔ) και ο Παύλος Γερουλάνος (ΠΑΣΟΚ), πρώην υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού, που οι ρίζες των μητέρων τους, ανάγονται στους Καραθεοδωρήδες της Βύσσας. Ο πρώην υφυπουργός Δημοσίων Έργων Γιάννης Μαγκριώτης της Α΄  Θεσσαλονίκης (ΠΑΣΟΚ), που ο πατέρας του ήταν από την Ανατολική Ρωμυλία. Ο πρώην βουλευτής Δράμας της ΝΔ Σταύρος Δαϊλάκης, με σχέση καταγωγής από την Αδριανούπολη. Ο πρώην βουλευτής Λάρισας Θεόδωρος Στάθης (ΠΑΣΟΚ) που οι γονείς του ήταν από το Καβακλί της Ανατολικής Ρωμυλίας. Ο πρώην βουλευτής Μόσχος Γικόνογλου και ο γιος του Αθανάσιος Γικόνογλου, νυν βουλευτής Ημαθίας του ΠΑΣΟΚ που οι πρόγονοί τους κατάγονταν από την περιοχή της Αδριανούπολης. Ο πρώην επίτροπος της ΕΕ Σταύρος Δήμας πρώην βουλευτής και υπουργός (ΝΔ) που η μητέρα του κατάγονταν από την Τυρολόη της Ανατολικής Θράκης. Και πολλοί άλλοι, που δεν έχουν εντοπισθεί.  

Σήμερα, η Θράκη μας με τους τρεις νομούς της, εκπροσωπείται στο Εθνικό Κοινοβούλιο από δέκα βουλευτές.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Πηγές- Βοηθήματα

-Αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσίας, Έκδοση Βιβλιοθήκης της Βουλής

-Επίσημα Πρακτικά Βουλής

-Μητρώο Πληρεξουσίων, Γερουσιαστών και Βουλευτών 1822-1935, έκδοση Βουλής των Ελλήνων, 1985.

-Εφημερίδες της εποχής.