Τι γνώριζαν οι Αμερικανοί από το 1966, για τη χούντα που ετοίμαζε ο Παπαδόπουλος και δεν ειδοποίησαν κανέναν;

*Η κεφαλίδα του αποκαλυπτικού αμερικανικού εγγράφου

 

 

* Γνώριζαν τη σύνθεση

της ομάδας συνωμοτών

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

               Τι ήξεραν οι Αμερικανοί το 1967 για το πραξικόπημα που ετοίμαζαν στην Ελλάδα οι αξιωματικοί της ομάδας Παπαδόπουλου;  Ίσως δεν γνωρίζουμε διάφορες επιμέρους λεπτομέρειες αν και εκ των υστέρων ήρθαν στην επιφάνεια διάφορα περί των προσωπικών σχέσεων του Γεώργιου Παπαδόπουλου με επιφανή στελέχη των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Άλλωστε οι σχέσεις της τότε ΚΥΠ με την CIA ήταν θεσμοθετημένες. Πάντως το 1967 όταν επικράτησε το πραξικόπημα τα μέλη της χούντας κομπορρημονούσαν ότι επέτυχαν στο κίνημα… χωρίς να το γνωρίζουν οι Αμερικανοί και ότι… τους έπιασαν στον ύπνο!!! Οι Αμερικανοί όμως γνώριζαν σχεδόν τα πάντα για την ομάδα του Παπαδόπουλου και τους στόχους της. Ανεξήγητο παραμένει, γιατί δεν ειδοποίησαν τότε τον βασιλέα Κωνσταντίνο ή την ελληνική κυβέρνηση.

               Όμως τι ακριβώς γνώριζαν οι Αμερικανοί για την ομάδα των ακροδεξιών αξιωματικών του Παπαδόπουλου;

               Στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ υπάρχει ένα αποκαλυπτικό έγγραφο, με ημερομηνία 7 Μαρτίου 1967, που δείχνει ότι οι Αμερικανοί γνώριζαν πολλά, αλλά για δικούς τους λόγους δεν εμπόδισαν την επιβολή δικτατορίας στην Ελλάδα. Πρόκειται για μια έκθεση πληροφοριών κυρίως για το διάστημα από τον Αύγουστο του 1965 έως 23 Φεβρουαρίου 1966. Θέμα της έκθεσης όπως αναγράφεται σ’ αυτήν είναι: «Δεξιά Ελληνική Στρατιωτική Συνωμοτική Ομάδα». Οι πηγές της έκθεσης που δεν αποχαρακτηρίστηκαν έως σήμερα, θεωρήθηκαν αξιόπιστες. Πάντως περίπου 1,5 αράδα του κειμένου δεν αποχαρακτηρίστηκε.

               Η αφήγηση  είναι εξόχως ενδιαφέρουσα (σ.σ. σήμερα για λόγους ιστορικούς) και αρχίζει από τα τέλη του 1963 και τις αρχές του 1964 όταν «μια ομάδα δεξιών συνταγματαρχών του Ελληνικού Στρατού (αναφέρονταν εκείνη την εποχή ως η στρατιωτική συνωμοτική ομάδα) οργανώθηκε για να πραγματοποιήσει στρατιωτικό πραξικόπημα, εάν ο Γεώργιος Παπανδρέου δεχόταν την υποστήριξη της Ενωμένης Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ). Μετά την εκλογή Παπανδρέου, η ομάδα διαλύθηκε με μεταθέσεις στην Κύπρο και τη Βόρεια Ελλάδα». Οι αξιωματικοί αυτοί- κατά τους Αμερικανούς-  είχαν ολοκληρώσει την υπηρεσία τους στους τόπους των μεταθέσεων και είχαν αρχίσει να επιστρέφουν σταδιακά σε βασικές θέσεις διοίκησης στην Αθήνα, με τη βοήθεια του αντισυνταγματάρχη Γεώργιου Βαγενά, Διευθυντή του Γραφείου Γενικού Επιτελείου Στρατού (ΓΕΣ) που ήταν αρμόδιο για τις μεταθέσεις των αξιωματικών.

*21 Απριλίου 1967. Κατάληψη της Βουλής. Οπλοπολυβόλο στον εξώστη του Μεγάρου επάνω από το Μνημείο του  Άγνωστου Στρατιώτη

Αν και ο Βαγενάς δεν ήταν μέλος της στρατιωτικής συνωμοτικής ομάδας, ήταν  φιλικά προσκείμενος σε πολλά από τα μέλη της και επηρεάζονταν από τον αντισυνταγματάρχη Γεώργιο Παπαδόπουλο, ο οποίος είχε τοποθετηθεί στην Α' Στρατιά στη Λάρισα, και τον αντισυνταγματάρχη Δημήτριο Σταματελόπουλο, και οι δύο εκ των οποίων ανταγωνίζονταν για την ηγεσία της ομάδας, που είχε αρχίσει να αναβιώνει. Από τον Σταματελόπουλο, επηρεάζονταν και ο συνταγματάρχης Ιωάννης Λάζαρης, που φέρονταν να έχει καλές σχέσεις με το Παλάτι. Ο Λάζαρης είχε επίσης βασικό ρόλο στις τοποθετήσεις των  αξιωματικών.

Στην έκθεση αυτή αναφέρεται ότι τα ακόλουθα μέλη της στρατιωτικής συνωμοτικής ομάδας, επέστρεψαν πρόσφατα σε καίριες θέσεις στην περιοχή της Αθήνας:

Ο αντισυνταγματάρχης Κώστας Παπαδόπουλος, αδελφός του Γεώργιου Παπαδόπουλου, τοποθετήθηκε ως διοικητής του τάγματος που έδρευε στο Διόνυσο από τις αρχές Φεβρουαρίου 1966.

Ο αντισυνταγματάρχης Δημήτριος Σταματελόπουλος, έγινε διοικητής του τάγματος Πεζοναυτών της Αγίας Παρασκευής από τα μέσα Οκτωβρίου 1965 (σ.σ. στη σημείο αυτό οι Αμερικανοί, είχαν μάλλον λανθασμένες πληροφορίες, αφού διοικητής στους Πεζοναύτες είχα τοποθετηθεί ο Κώστας Παπαδόπουλος).

Ο αντισυνταγματάρχης Αντώνιος Μέξης αναμένονταν σύντομα να αναλάβει διοίκηση τάγματος στην περιοχή της Αθήνας.

*Ο Λαδάς, που κατά λάθος αναφέρεται ως... Λέδης!!!

Ο αντισυνταγματάρχης Ιωάννης Λέδης (σ.σ. εδώ υπάρχει λανθασμένη αναγραφή ονόματος. Πρόκειται για τον Ιωάννη Λαδά)  Διευθυντής Στρατιωτικής Αστυνομίας.

Ο αντισυνταγματάρχης Δημήτριος Ιωαννίδης, αναμένονταν σύντομα να αναλάβει διοίκηση τάγματος στην περιοχή της Αθήνας.

Ο Αντισυνταγματάρχης Θεόδωρος Πατσούρος (;) αναμένονταν σύντομα να αναλάβει καθήκοντα διοίκησης επικοινωνιών στην Αθήνα.

Ο αντισυνταγματάρχης Μιχαήλ Ρουφογάλης, που διορίστηκε προσωρινά στις 23 Φεβρουαρίου 1966 ως επικεφαλής του Γραφείου Ασφαλείας της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών της Ελλάδας (ΚΥΠ), αναμένεται να μετακομίσει στο Παράρτημα «Α» της ΚΥΠ.

Στην έκθεση αυτή υπάρχει και υποσημείωση σύμφωνα με την οποία Έλληνας αξιωματούχος ασφαλείας, ανέφερε στα τέλη Φεβρουαρίου 1966, ότι ο Ρουφογάλης θα ενεργούσε στη θέση του Παπαδόπουλου, ενώ ο τελευταίος βρίσκονταν στη Λάρισα.

Ο αντισυνταγματάρχης Αντώνιος Λέκκας, αναμένονταν σύντομα να αναλάβει καίριο διοικητήριο στην περιοχή της Αθήνας.

Άλλες πληροφορίες των Αμερικανών ανέφεραν ότι υποστηρικτές του Σταματελόπουλου είναι ο Λαδάς, ο Ιωαννίδης, ο Πατσούρος, ο Λέκκας, ακόμα και ο Κώστας Παπαδόπουλος, ο οποίος ήταν σε κόντρα με τον αδερφό του. Ο Ρουφογάλης ήταν κοντά στον Παπαδόπουλο, αλλά ο Σταματελόπουλος προσπαθούσε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του.

*Η κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου στη Βουλή

Το μάτι τους ήταν στη συγκέντρωση της ΕΚ

 

Λίγο πριν την προεκλογική συγκέντρωση  της Ένωσης Κέντρου (ΕΚ) της 16ης Φεβρουαρίου 1966 στην πλατεία Κλαυθμώνος, ο αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος ήρθε στην Αθήνα για επαφή με άλλους συνταγματάρχες σε περίπτωση που κριθεί απαραίτητο ένα πραξικόπημα ώστε να αποτραπεί τη βία του όχλου που θα υποκινούσε η ΕΔΑ ή ο Γεώργιος Παπανδρέου στη συγκέντρωση. Ο Παπαδόπουλος είπε στις στρατιωτικές του επαφές, ότι τον είχε καλέσει στην Αθήνα ο αντιστράτηγος Γρηγόριος Σπαντιδάκης, Αρχηγός ΓΕΣ.

Στην αμερικανική έκθεση υπάρχει ειδική υποσημείωση σύμφωνα με την οποία μια πηγή έκανε το ακόλουθο σχόλιο: Ο Σπαντιδάκης γνωρίζει γενικά τη δεξιά στρατιωτική συνωμοτική ομάδα, αλλά πιστεύει ότι είναι περισσότερο σύμφωνη με τη σκέψη του σε σχέση με τη στρατιωτική επέμβαση εάν χρειαστεί. δηλ. ότι ο βασιλεύς θα κυβερνούσε μέσω στρατιωτικού νόμου. Ως εκ τούτου, συγχωρούσε πολλές από τις μεταθέσεις αξιωματικών, που γίνονταν.

Στην ίδια έκθεση υπάρχει άλλη μια σημαντική υποσημείωση ότι ο Παπαδόπουλος είχε έρθει στην Αθήνα για να καθορίσει τι είδους υποστήριξη θα μπορούσε να περιμένει ο στρατός από την αστυνομία στην περίπτωση που θα υπήρχε πρόβλημα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής συγκέντρωσης της ΕΚ της 16ης Φεβρουαρίου. Εάν δηλαδή τα πλήθη αποφάσιζαν να βαδίσουν εναντίον του Παλατιού ή της Βουλής, ο Παπαδόπουλος (σ.σ. εδώ σ’ αυτό το σημείο της έκθεση υπάρχει κείμενο σχεδόν μιας αράδας, που δεν αποχαρακτηρίστηκε) ότι ο στρατός θα αναλάμβανε.

*Οι επικεφαλής του πραξικοπήματος, Παττακός, Παπαδόπουλος, Μακαρέζος 

Οι στόχοι της ομάδας του Παπαδόπουλου

 

Οι στόχοι αυτής της δεξιάς ομάδας ήταν- κατά τους Αμερικανούς-  να αντιμετωπίσει ή να αποτρέψει την αριστερή διείσδυση στην κυβέρνηση και τον στρατό. Οι φόβοι της ότι μια εξέγερση παρόμοια με αυτή που συνέβη στις Ελληνικές Δυνάμεις στη Μέση Ανατολή κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αυξήθηκαν με την ανακάλυψη μιας άλλης στρατιωτικής συνωμοτικής ομάδας, του ΑΣΠΙΔΑ, για την οποία η δεξιά ομάδα των αξιωματικών πίστευε, ότι εμπνέονταν «από την ουδετεριστική τάση, της  Ένωσης Κέντρου και του βουλευτή της Ανδρέα Παπανδρέου». 

Μια αναφορά γίνεται και στον υποστράτηγο ε.α. Αλέξανδρο Νάτσινα πρώην διοικητής της ΚΥΠ, και στις προσπάθειές του να προμηθευτεί ένα άρθρο του Reader's Digest για τη Βραζιλία με τίτλο «Η χώρα που έσωσε τον εαυτό της», μεταφρασμένο και ευρέως διανεμημένο στην Ελλάδα. Η ομάδα Παπαδόπουλου έβλεπε έναν παραλληλισμό μεταξύ της κατάστασης στην Ελλάδα επί Γεωργίου Παπανδρέου και της κατάστασης που δημιουργήθηκε στη Βραζιλία από το καθεστώς Joao Belchior Marques Goulart. Οι Αμερικανοί στη έκθεσή τους έβλεπαν ταύτιση των δεξιών αξιωματικών της Ελλάδας με τη σκέψη και την πολιτική της βραζιλιάνικης στρατιωτικής  χούντας.

Σύμφωνα με τη έκθεση αυτή η ομάδα των δεξιών αξιωματικών είχε διχαστεί από το 1963, όταν ο Σταματελόπουλος ένιωσε ότι ο Παπαδόπουλος ήταν πρόθυμος να θυσιάσει ορισμένα πράγματα για πολιτικές σκοπιμότητες με τη βοήθειά του που παρείχε σε ορισμένους αξιωματικούς για την απόκτηση βασικών θέσεων στην ΚΥΠ και άλλων διοικητικών θέσεων. Οι ενέργειες του Παπαδόπουλου ήταν ως απάντηση στις πολιτικές πιέσεις και στην επιθυμία του να κατευνάσει τον στρατηγό Νάτσινα, τότε ανώτερό του, ο οποίος ήταν πολύ στενά ταυτισμένος με την Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (EΡE). Η παράταξη Σταματελόπουλου προτίμησε να μην ευθυγραμμιστεί με κανένα πολιτικό κόμμα. Ο Παπαδόπουλος όμως χρησιμοποίησε τον Νάτσινα και τον Νικόλαο Φαρμάκη, πρώην βουλευτή της ΕΡΕ που διακρίνονταν για τις ακροδεξιές του πεποιθήσεις, για επαφές με δεξιούς πολιτικούς. Ο βασικός παράγοντας που πλέον κυριαρχούσε  στις παρατάξεις Παπαδόπουλου και Σταματελόπουλου ήταν  η κοινή τους επιθυμία να εξουδετερώσουν την εξουσία οποιωνδήποτε αξιωματικών είχαν οποιαδήποτε σχέση με τον ΑΣΠΙΔΑ. Έμφαση δίνονταν στον εντοπισμό αυτών των αξιωματικών που συνέχιζαν να κατέχουν δευτερεύουσες θέσεις στις στρατιωτικές διοικήσεις της Αθήνας και που ήταν σε θέση να μάθουν για τις δραστηριότητες της ομάδας. Ο ρυθμός αντικατάστασης αυτών των αξιωματικών αναμένονταν να αυξηθεί κατά τον Μάρτιο του 1966. Ως προσωπικότητα, η ομάδα Σταματελόπουλου έτεινε να ευνοεί τον υποστράτηγο ε.α. Γεώργιο Μπάλλα.

Η παράταξη Σταματελόπουλου είχε επαφή με τα Ανάκτορα μέσω ενός από τους βοηθούς του βασιλέως, του τότε αντισυνταγματάρχη Δημήτριου Ζαγοριανάκου. Ο προσωπικός γραμματέας του βασιλέως ταγματάρχη Μιχαήλ Αρναούτης δεν είχε την εμπιστοσύνη του Σταματελόπουλου, εκτιμούσαν οι Αμερικανοί της πρεσβείας. Ο Σταματελόπουλος πίστευε ότι εάν ο βασιλεύς επιλέξει εξωσυνταγματική στρατιωτική δραστηριότητα, θα προτιμούσε τον στρατιωτικό νόμο με διατάγματα- μια κατάσταση που ο Παπαδόπουλος και οι ανώτεροι στρατιωτικοί διοικητές (ιδιαίτερα ο Σπαντιδάκης, ο υποστράτηγος Χρήστος Παπαδάτος και άλλοι στρατηγοί προτιμούσαν τον στρατηγό ε.α. Κωνσταντίνο Ντόβα, πρώην Αρχηγό του Στρατιωτικού Οίκου του βασιλέως) θα έτειναν να δεχτούν. Η παράταξη του Σταματελόπουλου προτιμούσε μια στρατιωτική χούντα που θα επέτρεπε στον βασιλέα να έχει πολύ λίγα προνόμια. Αυτή η παράταξη κατηγορούσε τα Ανάκτορα για την πολιτική αστάθεια, αρχής γενομένης από την πτώση του πρώην πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1963.

               Στην έκθεση αυτή υπάρχουν ενδεχομένως κάποια λάθη ή κάποια γεγονότα εξελίχθηκαν διαφορετικά από τις αρχικές πληροφορίες των ανθρώπων της πρεσβείας των ΗΠΑ.

               Γεγονός πάντως είναι, όπως αποδεικνύεται από την έκθεση αυτή, ότι οι Αμερικανοί γνώριζαν για τις κινήσεις του Παπαδόπουλου και άλλων συνωμοτών, αλλά δεν φαίνεται πουθενά, ότι έκαναν κάποια αποφασιστική κίνηση για να ειδοποιήσουν τουλάχιστον τον βασιλέα Κωνσταντίνο, ο οποίος κινητοποιούσε κρυφά τους δικούς του στρατηγούς για λογαριασμό του, αλλά τον πρόλαβαν τελικά οι συνταγματάρχες.  Άλλωστε είναι γνωστό ότι ο Κωνσταντίνος διατηρούσε στενές σχέσεις με τον Αμερικανό πρέσβη Φίλιπ Τάλμποτ, ενώ αντίθετα η κυβέρνηση των ΗΠΑ, δεν ήταν φιλικά διατεθειμένη προς την κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου.

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

ΠΗΓΕΣ

*Εθνικά Αρχεία ΗΠΑ (https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1964-68v16/d225)

 

1949: Η καταστολή της ανταρσίας, η ανόρθωση της Ελλάδας

 *Μάχες παντού, αλλά ο στρατός προχωρούσε σταθερά στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του 1949

 

*Το έτος της νίκης του στρατού.

*Οι πιέσεις των Αμερικανών.

*Αδημοσίευτα στοιχεία.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Η πρωτοχρονιά του 1949 ξεκίνησε με μηνύματα αισιοδοξίας, για την πορεία του αγώνα, του μαχόμενου κράτους. Ήδη είχε συστηματοποιηθεί η ροή της αμερικανικής βοήθειας, ενώ καταβάλλονταν αξιοσημείωτες προσπάθειες για την ενίσχυση του στρατεύματος. Σφοδρές μάχες παντού, τάφοι και ερείπια. Αλλά και ελπίδες άσβεστες…

Ο βασιλεύς Παύλος στο διάγγελμα του τόνιζε μεταξύ άλλων: «Δια την τελικήν νίκην είμαι βέβαιος. Πρέπει όμως όλοι μας, ηνωμένοι να κάμωμεν μίαν υστάτην προσπάθειαν». Και κατέληγε: «Με την βοήθειαν του Θεού, με πίστιν εις την πατρίδα και τους εαυτούς μας, ας ονομάσωμεν το 1949 το έτος της νίκης».

Ο πρωθυπουργός Θεμιστοκλής Σοφούλης στο πρωτοχρονιάτικο μήνυμά του διαπίστωνε ότι τα ισχυρότερα κέντρα αντίσταση του εχθρού έπεσαν. Οι κύριες δυνάμεις του εφθάρησαν, ενώ τα αποφασιστικά χτυπήματα του στρατού, αφαίρεσαν κάθε δυνατότητα και πιθανότητα επιτυχίας

               Παρά τις ελπίδες όμως η δραστηριότητα των ανταρτών συνεχίζονταν. Την νύχτα της πρωτοχρονιάς, πυροβόλο των ανταρτών, χτυπούσε επί τετράωρο το Σουφλί. Τις πρωινές ώρες τμήματα του στρατού συνεπλάκησαν με αντάρτες τους οποίους καταδίωξαν. Στις 3 Ιανουαρίου αντάρτες μπήκαν αιφνιδιαστικά στην Κορνοφωλιά Σουφλίου και έκαψαν μερικά σπίτια. Εκείνες τις μέρες στρατιωτικές δυνάμεις που καταδίωκαν αντάρτες  κοντά στο χωριό Πεσσάνη Έβρου ανακάλυψαν και κατέστρεψαν ανταρτικές οχυρώσεις. Επίσης βρήκαν 50 βλήματα πυροβόλου.

Στην ευρύτερη περιοχή του Γ’ Σώματος Στρατού παραδόθηκαν 62 αντάρτες. Συμπλοκές με αντάρτες έγιναν στον Ερύμανθο στην Πελοπόννησο και στο Γράμμο.

Στην Πελοπόννησο ειδικά, ο στρατός ετοιμάζονταν για μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και για το λόγο αυτό είχε αρχίσει να ελέγχει τις μεγάλες οδικές αρτηρίες. Σε προκαταρκτική  φάση ο στρατός κατόρθωσε να συλλάβει 350 ένοπλους, ενώ οι εθελουσίως παραδοθέντες και συλληφθέντες σύνδεσμοι, τροφοδότες, πληροφοριοδότες ανήλθαν σε 250.

1948: Αιματοβαμμένη χρονιά, με την ανταρσία, αλλά και ελπίδες με αμερικανική βοήθεια

*Μάχες και ερείπια παντού.

*Έτσι χάθηκε η Βόρεια Ήπειρος

*Η απαγωγή του Κουτσοπέταλου

*Η χούντα του Μάρκου

Οι δολοφονίες Λαδά και Πολκ

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Τον Ιανουάριο του 1948, και ενώ είχαμε κορύφωση της κομμουνιστικής ανταρσίας στην Ελλάδα, άρχισε η έντονη παράδοση αμερικανικού πολεμικού υλικού στην μαχόμενη χώρα μας, βάσει του δόγματος Τρούμαν. Το ΚΚΕ, βλέποντας την σταδιακή ανατροπή των ένοπλων σχεδίων του, άρχισε να σκέφτεται τις μαζικές εκδηλώσεις αντιπερισπασμού μέσα στις πόλεις και τα χωριά, αλλά γρήγορα αποδείχτηκαν ανέφικτες αυτές οι σκέψεις, γιατί το κράτος αμυνόμενο, εκσυγχρόνιζε με ταχύτητα τις αρχές Ασφαλείας.

Το άρθρο αυτό, δεν αποσκοπεί να εξιστορήσει συνολικά όλα τα γεγονότα του 1948 και τις παραμέτρους τους. Αποσκοπεί όμως να προβάλει κάποια νέα στοιχεία, που προκύπτουν από το άνοιγμα των Αμερικανικών Εθνικών Αρχείων. 

               Η χρονιά εκείνη ξεκίνησε με καλούς οιωνούς, καθώς ο στρατός κατόρθωσε να εκδιώξει τους αντάρτες από την Κόνιτσα, που την κατείχαν επί σχεδόν οκτώ μέρες. Η νίκη αυτή είχε μεγάλη σημασία, γιατί η κατάληψη μιας έστω μικρής πόλης έδινε αξία στην ιδέα, ότι η κυβέρνηση του βουνού, θα αποκτούσε μια έδρα, γεγονός που θα προσέδιδε κάποια αξία στην σκιώδη υπόσταση μιας κυβέρνησης, που δεν αναγνώριζαν ούτε οι φίλοι και σύμμαχοι των ανταρτών, δηλαδή τα κομμουνιστικά κράτη. Επρόκειτο δηλαδή για στρατιωτική και διπλωματική ήττα τους. Και με τεράστιο τίμημα σε αίμα. Ο στρατός είχε στην Κόνιτσα 8 αξιωματικούς νεκρούς και 51 οπλίτες. Τραυματίσθηκαν 27 αξιωματικοί και 193 οπλίτες. Υπήρχαν και 70 αγνοούμενοι. Οι αντάρτες είχαν 500 νεκρούς, 1500 τραυματίες και 100 αιχμάλωτους, κατά τα δημοσιεύματα των ημερών.

               Οι μάχες συνεχίζονταν σχεδόν σε όλη την Ελλάδα. Οι υπηρεσίες του στρατού σημείωσαν ότι στην πλευρά των ανταρτών παρατηρήθηκε η χρήση νέου οπλισμού και κυρίως χρήση ορειβατικών πυροβόλων. Μόνο στη μάχη της Κόνιτσας εντοπίσθηκε η χρήση 8 ορειβατικών σωλήνων, στους οποίους φάνηκε να προστέθηκαν άλλοι τέσσερις. Στη Θράκη σημειώθηκε η ύπαρξη 6 σωλήνων ορειβατικού Πυροβολικού. Γενικά αυξήθηκε το είδος των ατομικών όπλων των ανταρτών. Στη Δυτική Ελλάδα ο οπλισμός των ανταρτών ήταν κατά 90% συμμαχικής προέλευσης, πράγμα που σήμαινε, ότι ήταν κατοχικός οπλισμός.

1947: Η χρονιά, που έκρινε τον ανταρτοπόλεμο

*Το "Δόγμα Τρούμαν" που άλλαξε τον ρου των πραγμάτων, το 1947 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Το 1947 ήταν μια απολύτως κρίσιμη χρονιά, για την εξέλιξη της κατάστασης στην Ελλάδα. Ο ανταρτοπόλεμος, που ξεκίνησε από την προηγούμενη χρονιά, φούντωνε σε όλα τη χώρα  , ενώ το κράτος αδύναμο και καθημαγμένο, φαίνονταν να γονατίζει από το βάρος των μαχών και του αίματος που χύνονταν και από την εξάντληση της οικονομίας, που οδηγούσε στο χείλος της αβύσσου. Οι ελπίδες για την Ελλάδα, ανέτειλαν πέραν του Ατλαντικού.

               Η κατάσταση δεν ήταν καθόλου ευοίωνη, καθώς και στο διπλωματικό επίπεδο η Ελλάδα, αποτύγχανε σε στόχους που είχε θέσει, όπως ήταν η απελευθέρωση της Βόρειας Ηπείρου και η επέκταση των ελληνοβουλγαρικών συνόρων σε βάθος περίπου 30 χιλμ. αιτήματα που απορρίφθηκαν από τους συμμάχους. Επιπλέον δεν ικανοποιήθηκαν οι ελληνικές απαιτήσεις για πολεμικές επανορθώσεις ύψους 6 δις δολαρίων. Αντ’ αυτών της επιδικάστηκαν πολεμικές επανορθώσεις 145 εκατομμυρίων δολαρίων και κατακυρώθηκαν τα Δωδεκάνησα υπέρ της Ελλάδας. Πλήρης οικονομική αποτελμάτωση στη χώρα, η οποία από τις αρχές του 1947 ανέμενε και τον τερματισμό της βοήθειας της ΟΥΝΡΑ.

               Η μόνη ελπίδα που παρέμενε στην ελληνική κυβέρνηση ήταν η οικονομική και στρατιωτική στήριξη της Αγγλίας. Αλίμονο όμως… Και η Αγγλία, που σήκωσε το μεγαλύτερο βάρος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Χαρακτηριστικά αναφέρονταν τότε, πως και η κρατική Αγγλική Επιτροπή Ηλεκτρικής Ενέργειας, δεν είχε ρεύμα να φωτίζει τα γραφεία της και όταν συνεδρίαζε χρησιμοποιούσαν κεριά!!!.

               Στο διεθνές προσκήνιο, άρχισε πλέον να κάνει αισθητή την παρουσία της, η αμερικανική πολιτική, η οποία εγκαταλείποντας την παλαιά πολιτική του απομονωτισμού, επικρατούσε σε Ευρώπη και Ασία ως υπερδύναμη, νικήτρια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Ελλάδα έπρεπε να επιλέξει σύμμαχο, για να μην υποκύψει στον κίνδυνο της εσωτερικής απειλής, αφού και οι αντάρτες είχαν επαρκή ενίσχυση από τα όμορα κομμουνιστικά κράτη.

               Η πρώτη νύξη έγινε στις 18 Οκτωβρίου 1946 από τον πρέσβη των ΗΠΑ Λίνκολν Μακβή, ο οποίος γνωστοποίησε στο βασιλέα Γεώργιο Β΄ το αμερικανικό ενδιαφέρον να βοηθήσουν την Ελλάδα στο αγώνα της για ανεξαρτησία. Οι Αμερικανοί έθεσαν και όρους για τη στήριξη αυτή, που φάνηκαν πολύ γρήγορα.

Το πολιτικό προσκήνιο αποκτούσε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αλλά και το πολιτικό παρασκήνιο, άρχισε να κινείται εντονότερα. 

Και έτσι μπήκαμε στο «γύρο του θανάτου» το 1946…

*Εικόνα από τις μάχες του ανταρτοπολέμου. Το Πυροβολικό του εθνικού στρατού βάλλει κατά θέσεων των ανταρτών, κάπου στην Ελλάδα.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Οδυνηρές είναι οι εθνικές μνήμες από το έτος 1946, το οποίο ορίζεται ως έτος έναρξης του ένοπλου αγώνα των κομμουνιστών ανταρτών εναντίον του ισχύοντος κοινωνικού και πολιτικού καθεστώτος. Αυτός ο πόλεμος που οπισθοδρόμησε την Ελλάδα, μετέβαλε χωριά και μικρές πόλεις σε σωρούς ερειπίων και γέμισε τα νεκροταφεία της, αλλά και τις πλαγιές των βουνών με νεκρούς, κράτησε έως τον Αύγουστο του 1949.

               Το 1946, που άρχισε ο ανταρτοπόλεμος στην Ελλάδα, ήταν γεμάτο με γεγονότα, αλλά τα όσα συνέβαιναν στο εσωτερικό του ΚΚΕ, έδειχναν ότι ο γενικός γραμματέας του Νίκος Ζαχαριάδης ήταν αποφασισμένος να οδηγήσει στην ένοπλη σύγκρουση. Στο βιβλίο του «Καινούργια κατάσταση, καινούργια καθήκοντα» που κυκλοφόρησε το 1950 ο Ζαχαριάδης είχε γράψει:

               «Η 2^η Ολομέλεια, αφού στάθμισε εσωτερικούς παράγοντες, βαλκανική και διεθνή κατάσταση, αποφάσισε να προχωρήσει στην οργάνωση της νέας ένοπλης πάλης ενάντια στο μοναρχοφασιστικό αφηνιασμό».

               Η 2^η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ συνήλθε στην Αθήνα στις 12 Φεβρουαρίου 1946.

               Ακολούθησε η απόφαση του ΚΚΕ για αποχή από τις εκλογές που είχαν προκηρυχθεί για τις 31 Μαρτίου. Η απόφαση αυτή αποδείχθηκε λανθασμένη. Γιατί δεν επέτρεψε στην Αριστερά να καταλάβει έδρες στη Βουλή, να είναι παρούσα και να παίζει ρόλο στα πολιτικά πράγματα. Αντίθετα άφησε ολόκληρο το πεδίο ελεύθερο στη Δεξιά και στο Κέντρο. Και η αποχή έγινε παρά τις υποδείξεις του Στάλιν και του Μολότωφ, όπως αποκάλυψαν εκ των υστέρων (το 1976) Μάρκος Βαφειάδης και Μήτσος Παρτσαλίδης.

Αργότερα, την 1^η Σεπτεμβρίου διεξήχθη δημοψήφισμα (με συμμετοχή αυτή τη φορά της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς) για τη μορφή του Πολιτεύματος. Κερδισμένοι ήταν οι φιλοβασιλικοί. Η επιστροφή του βασιλιά Γεώργιου Β’ συγκέντρωσε το 68,3% των ψήφων. Ο Γεώργιος Β’ επέστρεψε στην Αθήνα στις 27 Σεπτεμβρίου 1946.

Ο ένοπλος αγώνας του ΚΚΕ, άρχισε τη νύχτα της 30^ης προς την 31^η Μαρτίου 1946, με αιφνιδιαστική επίθεση δύναμης ανταρτών της περιοχής του Ολύμπου, εναντίον του Λιτοχώρου, το οποίο υπεράσπιζε δύναμη της Εθνοφυλακής και της Χωροφυλακής. Από τη μάχη έχασαν τη ζωή τους εννέα χωροφύλακες, και από την Εθνοφυλακή δύο λοχίες και ένας οπλίτης. Οι αντάρτες έφυγαν ανενόχλητοι παίρνοντας μαζί τους τέσσερις αιχμαλώτους και αρκετά όπλα και πυρομαχικά. Με το επεισόδιο αυτό εγκαινιάστηκε ο ολέθριος εμφύλιος πόλεμος, που τερματίσθηκε το 1949.

Μια νέα πτυχή από τις μαύρες σελίδες της Θράκης το 1914, με τους φοβερούς διωγμούς

*Τίτλος: "Τουρκικές φρικαλεότητες στη Θράκη". Από τηλεγράφημα του πρακτορείου Ρώϋτερ.

*Μια διαφορετική οπτική

για το "Μαύρο Πάσχα"

*Νέα στοιχεία για τους διωγμούς 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης 

               Οι Νεοτουρκικοί διωγμοί εναντίον των Χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, είναι αποδεδειγμένες Γενοκτονίες, που εκτελέσθηκαν με πρωτοφανή αγριότητα και δεν δικαιώθηκαν ποτέ. Βρήκαν μάλιστα μιμητή στο πρόσωπο του Χίτλερ, λίγα χρόνια αργότερα. Στην εθνική συλλογική μνήμη, έχουν καταχωρισθεί με την ονομασία «Μαύρο Πάσχα» των Θρακών, εξαιτίας της κορύφωσης των διωγμών τις μέρες του Πάσχα 1914, που εκείνη τη χρονιά γιορτάζονταν στις 6 Απριλίου.

Τα ανείπωτα βάσανα των απηνών διωγμών για τον Ελληνικό πληθυσμό της Ανατολικής και της Δυτικής Θράκης και οι δραματικές στιγμές οδύνης, άρχισαν να γίνονται καθημερινότητα από το καλοκαίρι του 1913, όταν ακριβώς η Ελλάδα βγήκε νικήτρια από τους Βαλκανικούς Πολέμους, αλλά η άδικη συνθήκη του Βουκουρεστίου, παραχώρησε τη Δυτική Θράκη στην ηττημένη Βουλγαρία και η Ευρώπη εθελοτυφλούσε μπροστά στην εγκληματική δράση των Νεοτούρκων στην Ανατολική Θράκη, οι οποίοι έβαζαν σε εφαρμογή τα σχέδια των αδικαίωτων μεγάλων γενοκτονιών, που αποτελούν ανεξίτηλο στίγμα για την Τουρκία.

Όπως επισημαίνουν διάφοροι ιστορικοί, αλλά αναγράφεται και στα διπλωματικά έγγραφα, οι διωγμοί των ετών 1914-1918, ήταν συνέχεια ενός σχεδίου, που είχε εξυφανθεί   από το 1913 και αποσκοπούσε στην εξόντωση του Ελληνισμού, ο οποίος ζούσε στην Τουρκία. Κοινή διαπίστωση όλων είναι, ότι η επανάσταση των Νεοτούρκων το 1908 δεν αποσκοπούσε απλώς στην έκπτωση του σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ και στην εγκαθίδρυση συνταγματικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Γιατί στην πράξη, παρά την επιβολή νέου συντάγματος με διακηρυγμένη ισονομία και ισοπολιτεία για τις εθνικές μειονότητες, δεν άλλαξε καθόλου η φιλοσοφία και οι μέθοδοι διοίκησης του βαθέος τουρκικού κράτους. Ουσιαστικά οι Νεότουρκοι προχώρησαν στην επανάσταση του 1908, για να προλάβουν επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων για πραγματικές δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, άρχισαν οι διωγμοί εκείνων των ετών, που εξανάγκασαν από την Ανατολική Θράκη και τα παράλια της Μικράς Ασίας, 400.00 Έλληνες στερημένους από τα περιουσιακά τους στοιχεία, γυμνούς και πεινασμένους να καταφύγουν στην ελεύθερη Ελλάδα.

Κουρέας γνωστός ως «Άψε Σβήσε» και θεατρικός συγγραφέας, στην Αθήνα των τελών του 19ου αιώνα.

*Το βιβλίο της Χριστίνας Φίλιππα

 

*Σελίδες ιστορίας

του ελληνικού θεάτρου

*Ένα βιβλίο- έκπληξη

της Χριστίνας Φίλιππα

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Στα τέλη του 19^ου αιώνα, στην Αθήνα, είχαν παρουσιάσει ανάπτυξη δύο είδη θεάτρου, που γοήτευσαν το φιλοθεάμον κοινό, το οποίο κατέκλυζε τις θεατρικές αίθουσες. Επρόκειτο για το «κωμειδύλλιον» και το «δραματικόν ειδύλλιον». Η ανάπτυξη αυτού του θεατρικού είδους, σήμαινε και την ανάδειξη ηθοποιών και σκηνοθετών, αλλά και θεατρικών συγγραφέων. Ένας τέτοιος θεατρικός συγγραφέας, υπήρξε ο Πανάγος Μελισσιώτης, με την ιδιαιτερότητα, ότι βασικά υπήρξε κουρέας στην πλατεία Ομονοίας, γνωστός με το παρατσούκλι «Άψε Σβήσε».

               Αυτόν τον ιδιαίτερο θεατρικό συγγραφέα, ανέλαβε να μας γνωρίσει η γνωστή συγγραφέας Χριστίνα Ν. Φίλιππα, με πλούσιο ερευνητικό και συγγραφικό έργο, με το τελευταίο βιβλίο της «Πανάγος Μελισσιώτης, ο κουρέας θεατρικός συγγραφέας, η συναρπαστική ζωή και τα έργα του» (Εκδόσεις Ηδύφωνο).

               Πρόκειται για μια εξαιρετική μελέτη, μέσα από την οποία ξαναζούμε την Αθήνα των τελών του 19^ου και των αρχών του 20^ου αιώνα. Η συγγραφέας ερεύνησε χιλιάδες σελίδες εφημερίδων για να αντλήσει ή να διασταυρώσει στοιχεία, καθώς και πολλά άλλα αρχεία και συγγράμματα. Η έρευνά της υπήρξε υποδειγματική.

               Ο Πανάγος Μελισσιώτης γεννήθηκε το 1854 στο Αίγιο. Η καταγωγή των προγόνων του ήταν από τα Μελίσσια Αιγιαλείας. Σε ηλικία δέκα χρονών τον έστειλαν στο μοναστήρι «Ο Μέγας Ταξιάρχης» κοντά στο Αίγιο, όπου έμενε ως καλόγηρος ο θείος του Δαμασκηνός. Τελικά ο θείος του μετά από τρία χρόνια, τον έδιωξε από το μοναστήρι γιατί ήταν ανυπάκουος και δεν έκανε για καλόγηρος. Όμως ο Πανάγος μπόρεσε να μάθει να διαβάζει και να γράφει έστω και ανορθόγραφα. Επέστρεψε στο Αίγιο και αργότερα εγκαταστάθηκε στην Πάτρα, όπου έμαθε την τέχνη του κουρέα. Ταυτόχρονα γνώρισε και το θέατρο παρακολουθώντας παραστάσεις. Το 1876 εγκαταστάθηκε φουστανελοφόρος ών στην πρωτεύουσα, όπου ασκούσε το επάγγελμα του κουρέα. Δυο χρόνια αργότερα το 1878 πούλησε το κουρείο του και με άλλους Αιγιώτες στρατολογήθηκε στο πλευρό του Σουλιώτη Γάκη Ζήκου και ξεκίνησαν να πολεμήσουν κατά την επανάσταση για την απελευθέρωση της Ηπείρου. Εξ αιτίας της αποτυχίας της επανάστασης εκείνης το Μάιο του 1876 επέστρεψε στην Αθήνα και άρχισε να δουλεύει. Το 1880 ο Χαρίλαος Τρικούπης είχε κηρύξει γενική επιστράτευση με αποτέλεσμα ο Πανάγος να επιστρέψει στην Ήπειρο, αυτή τη φορά ως επίστρατος. Έχει γραφτεί ότι ο Πανάγος τραυματίσθηκε στη  μάχη του Δημαριού (23 Ιουνίου 1881). Επέστρεψε στην Αθήνα και άνοιξε πάλι το κουρείο του στην οδό Δώρου 4 στην Ομόνοια. Τότε ήταν που ο πελάτης του Κλεάνθης Τριαντάφυλλος, δημοσιογράφος και ιδιοκτήτης του «Ραμπαγά»  του έδωσε το παρατσούκλι «Άψε Σβήσε».

               Η συγγραφέας του βιβλίου κ. Φίλιππα, μαζί με την εξιστόρηση της ζωής του ήρωα του βιβλίου της, μας παρέχει πλείστες όσες πληροφορίες για την εξέλιξη της Αθήνας των νεώτερων χρόνων και τα ιστορικά γεγονότα που διαμόρφωσαν την εικόνα του νέου Ελληνισμού.

*Ο Πανάγος Μελισσιώτης, γνωστός και ως "Άψε Σβήσε"

               Για να επανέλθουμε στον Πανάγο Μελισσιώτη, συνέχισε την άσκηση του επαγγέλματός του στην Ομόνοια, σε εποχή, δηλαδή προς τα τέλη του 19^ου αιώνα, που η γνωστή πλατεία αρχίζει να μεταβάλλεται σε περιοχή όπου χτίζονται πολλά θέατρα.

               Ο Πανάγος εμφανίζεται να κάνει συνδικαλισμό για την προστασία του κλάδου των κουρέων. Εμφανίζεται όμως και ως… εφευρέτης!!! Στο κουρείο του, παρουσιάζει διάφορα υγρά σκευάσματα δικής του επινόησης για την καταπολέμηση της… φαλάκρας και την εξάλειψη της πιτυρίδας!!!

               Τελικά το 1892, ο Πανάγος εμφανίζει το πρώτο του θεατρικό έργο με τίτλο «Χάιδω η λυγερή». Πρόκειται για τρίπρακτο δραματικό ειδύλλιο, σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο στη δημοτική γλώσσα. Η πρώτη παράσταση του έργου ανέβηκε στο θέατρο της «Ομόνοιας» στις 17 Σεπτεμβρίου 1892 και έκανε πάταγο. Το έργο υποτίθεται πως εξελίσσονταν στην Αράχοβα και τα Άγραφα.

               Το δεύτερο θεατρικό έργο του «Θυμιούλα η Γαλαξειδιώτισσα» ένα δραματικό ειδύλλιο σε πέντε πράξεις, ο Μελισσιώτης το έγραψε το 1893 μέσα σε είκοσι μέρες και ανέβηκε την 1^η Ιουλίου του ίδιου έτους το νεοανεγερθέν τότε θέατρο «Τσόχα» από τον Πανελλήνιο Δραματικό Θίασο του Ευάγγελου Παντόπουλου. Η παράσταση σημείωσε επιτυχία. Ο Πανάγος εξιστόρησε ότι εμπνεύστηκε το έργο αυτό όταν διάβασε σε εφημερίδα για ένα γαλαξειδιώτικο πλοίο που βυθίστηκε αύτανδρο και μεταξύ των θυμάτων ήταν ένας νεαρός ναύτης αρραβωνιασμένος.

               Το 1894 ο Πανάγος Μελισσιώτης, ο κουρέας με το παρατσούκλι «Άψε Σβήσε» επανήλθε στην επικαιρότητα με το αλληγορικό ποίημα «Τριανταφυλλιά και Πεύκος». Το παρουσίασε ο «Όμιλος Φιλοτέχνων» στις 3 Απριλίου στην κατάμεστη αίθουσα του Ομίλου. Στην εκδήλωση αυτή ο Μελισσιώτης τραγούδησε επιπλέον και δυο κλέφτικα τραγούδια. Το ποίημα αυτό εκδόθηκε από το τυπογραφείο Ανέστη Κωνσταντινίδη.

*Παντελής Αθανασιάδης και Χριστίνα Φίλιππα

               Τελευταίο δραματικό ειδύλλιο του κουρέα- θεατρικού συγγραφέα ήταν «Η Καλαματιανή». Γράφτηκε το 1895. Εκείνη η χρονιά θεωρήθηκε πολλή γόνιμη για τα θεατρικά πράγματα της Αθήνας. Είχαν γραφτεί τότε 15 θεατρικά έργα. Η επίσης πρεμιέρα της «Καλαματιανής» δόθηκε στις 12 Αυγούστου 1895 στο θέατρο της «Ομόνοιας» από το θίασο «Πρόοδος» του Δημήτρη Κοτοπούλη.

               Ο κουρέας «Άψε Σβήσε» λίγο πριν πεθάνει, είδε τα γραπτά του να γίνονται αντικείμενο της γνωστής διαμάχης του γλωσσικού ζητήματος, εξ αφορμής ενός άρθρου που δημοσίευσε στις 4 Μαΐου 1904 στην «Εστία» ο Γερμανός καθηγητής Albert Thumb, στο οποία εξηγούσε ότι η επιτυχία των έργων του Μελισσιώτη οφείλεται στη χρήση της δημώδους γλώσσας. Στη συζήτηση παρενέβη ο καθηγητής Πανεπιστημίου Ανδρέας Σκιάς, σφοδρός πολέμιος της δημοτικής γλώσσας. Στην αντιπαράθεση παρενέβη και ο ποιητής Κωστής Παλαμάς, με άρθρο του στο «Νουμά».

               Ο Πανάγος Μελισσιώτης πέθανε στις 13 Ιουνίου 1904, από κρίση σκωληκοειδίτιδας. Την ίδια μέρα είχε πεθάνει και ο μεγάλος ζωγράφος Νικηφόρος Λύτρας.

               Το βιβλίο της Χριστίνας Φίλιππα, εκτός από την συναρπαστική αφήγηση της πολυτάραχης ζωής ενός κουρέα, που εξελίχθηκε σε θεατρικό συγγραφέα, μπορεί να λειτουργήσει άνετα και σαν εγχειρίδιο θεατρικών σπουδών, λόγω του πλούτου των πληροφοριών που περιέχει στις 325 σελίδες του.

               Στο τέλος του βιβλίου μετά τη βιογραφία του περίφημου αυτού κουρέα, περιλαμβάνονται τα τρία θεατρική έργα του Πανάγου Μελισσιώτη, που προέρχονται από τη σπάνια έκδοση του 1897, σε φωτοαναστατική μορφή

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Ανατολικοθρακιώτες αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης στις ομάδες του Τσαούς Αντών

*Ο Αντώνιος Φωστηρίδης ή Τσαούς Αντών

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Οι Θρακιώτες κατά τη διάρκεια της Ναζιστικής Κατοχής, έκαναν το καθήκον τους και εντάχθηκαν στις ομάδες εθνικής αντίστασης που σχηματίσθηκαν στις περιοχές της Δυτικής Θράκης, πολεμώντας τον κατακτητή. Σημειώθηκαν «παρατράγουδα»; Ναι σημειώθηκαν και κυρίως οφείλονταν σε ιδεολογικές υπερβολές και προσωπικές φιλοδοξίες. Μελανό σημείο, ήταν οι δολοφονίες του νομάρχη Έβρου Ιωάννη Φραγκούλη στο Διδυμότειχο και του δημάρχου Πασχάλη Νάνου στο Σουφλί το 1942, η εκτέλεση από τον καπετάν Οδυσσέα του ΕΛΑΣ του ταγματάρχη Γεωργίου Σταθάτου τις μέρες των Χριστουγέννων του 1943 στη Δαδιά και οι πολλές δολοφονίες πολιτικών αντιπάλων.

               Ωστόσο, υπήρξαν αγωνιστές της εθνικής αντίστασης, με καταγωγή από την Ανατολική Θράκη, που βρέθηκαν να κατοικούν στην Ανατολική Μακεδονία, την οποία είχαν παραχωρήσει οι Ναζί στους συμμάχους τους, τους Βούλγαρους. Επρόκειτο για Ανατολικοθρακιώτες, που γνώρισαν την βάρβαρη γενοκτονική πολιτική των Νεοτούρκων, ευτύχησαν να ζήσουν τη σύντομη χαρά της λευτεριάς το 1920 και δοκίμασαν την πίκρα του ξεριζωμού τον Οκτώβριο του 1922. Ρίζωσαν σε διάφορες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας. Αλλά και πάλι η μοίρα τους επεφύλασσε άλλη μια δυστυχία, την Ναζιστική Κατοχή και σε ορισμένες περιοχές την άγρια Βουλγαρικής Κατοχή. 

               Αυτοί οι Ανατολικοθρακιώτες, είναι οι άγνωστοι ήρωές μας, που οφείλουμε να τους τιμούμε. Είναι όμως σχεδόν βέβαιο, ότι κανένας σήμερα δεν τους γνωρίζει πέρα από το οικογενειακό τους περιβάλλον. Την μνήμη αυτών των αγωνιστών, οφείλουμε να ανακαλούμε και να προσπαθούμε να μην τους καλύψει, η σκόνη του χρόνου και η λήθη των ανθρώπων.

Πτυχές από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και η στάση της Βουλγαρίας

*"Η Ελλάδα δεν θα ξεχάσει ποτέ την προδοσία της Βουλγαρίας". Από τα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Η Βουλγαρία, από την εποχή του Πανσλαβισμού του 19^ου αιώνα έως τις μέρες της πτώσης του κομμουνισμού και της απομάκρυνσής της από την Ρωσική επήρεια, αποτελούσε μόνιμο κίνδυνο για την Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη. Συγκεκριμένοι στόχοι της υπήρξαν, η κατάκτηση των εδαφών για να αποκτήσει διέξοδο στο Αιγαίο και η εκδίωξη ή ο οριστικός εκβουλγαρισμός των κατοίκων.

               Η Κατοχή, έδωσε τηn ευκαιρία στην Βουλγαρία να επιχειρήσει να πραγματοποιήσει τους στόχους της αυτούς. Λόγω της συμμαχίας της με το χιτλερικό καθεστώς της Γερμανίας, της παραχωρήθηκε η Ανατολική Μακεδονία και οι νομοί Ξάνθης και Ροδόπης από τη Δυτική Θράκη. Ο νομός Έβρου παρέμεινε υπό Γερμανική Κατοχή.

Τα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία, με τον σωζόμενο πλούτο των διπλωματικών εγγράφων μας παρέχουν μια ευδιάκριτη εικόνα των Βουλγαρικών επιδιώξεων, αλλά και της ατμόσφαιρας που επικρατούσε στην περιοχή.

Στις 7 Μαρτίου 1941, πριν ακόμα εκδηλωθεί η γερμανική εισβολή στην Ελλάδα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Κόρντελ Χάλλ, ειδοποιούσε τον πρέσβη στην Αθήνα Λίνκολν Μακβή ότι σε περίπτωση κατάληψης της Ελλάδα από τα ναζιστικά στρατεύματα το Στέιτ Ντιπάρτμεντ είναι καταρχήν πρόθυμο να αναλάβει την εκπροσώπηση των ελληνικών συμφερόντων στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, εάν η Ελληνική Κυβέρνηση υποβάλει επίσημο αίτημα μέσω της πρεσβείας των ΗΠΑ ή μέσω της διπλωματικής αντιπροσωπείας της στην Ουάσιγκτον, προκειμένου η σχετική εξουσιοδότηση να αποσταλεί επίσημα.

Εν τω μεταξύ, λόγω της πιθανότητας διακοπής των επικοινωνιών, το Αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών είχε εξουσιοδοτήσει εμπιστευτικά τις διπλωματικές αποστολές στο Βουκουρέστι και τη Σόφια να αναλάβουν προσωρινά την προστασία των ελληνικών συμφερόντων εάν οι Έλληνες εκπρόσωποι τους προσεγγίσουν με σχετικό αίτημα.

Το υπόμνημα Τσουδερού προς τον Ρούζβελτ, με τις εθνικές διεκδικήσεις και η στάση των συμμάχων

*Όταν οι μεγάλοι μοίραζαν τον κόσμο... Τσώρτσιλ, Ρούζβελτ, Στάλιν

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Η Ελλάδα, από την αρχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έβλεπε καθαρά, τη νίκη των συμμάχων και προσπάθησε με κάθε τρόπο να εξασφαλίσει στην μεταπολεμική εποχή τις εθνικές διεκδικήσεις. Γι’ αυτό υποβλήθηκε σε θυσίες κάθε είδους. Πολέμησε, σε θάλασσες και στεριές. Εξορίσθηκε η κυβέρνησή της. Υποδουλώθηκε από Γερμανούς, Ιταλούς και Βουλγάρους. Γνώρισε το θανατικό από την πείνα της Κατοχής. Στο τέλος του πολέμου και με τους συμμάχους νικητές, η χώρα μας αμείφθηκε ουσιαστικά με… ελάχιστες παραχωρήσεις!

               Ο τότε πρωθυπουργός Εμμανουήλ Τσουδερός, συνέταξε το 1941 ένα αναλυτικό υπόμνημα που το υπέβαλε στο βασιλέα Γεώργιο Β΄ και την επόμενη χρονιά ένα σχεδόν παρόμοιο υπόμνημα παρέδωσε ο βασιλιάς στον πρόεδρο των ΗΠΑ Φραγκλίνο Ρούζβελτ. Η ιστορία αυτών των υπομνημάτων δείχνει, ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις διαχειρίζονται τις καταστάσεις με γνώμονα τα δικά τους γεωστρατηγικά συμφέροντα, χωρίς ίχνος συναισθηματισμού, που συνήθως κατέχει τους μικρότερους σε δύναμη συμμάχους τους.

               Ας παρακολουθήσουμε την ιστορία αυτών των υπομνημάτων, που η εξέλιξη των πραγμάτων τότε, μας έδωσε πίκρες γιατί δεν ευοδώθηκαν οι εθνικές επιδιώξεις, αλλά μας χάρισαν ως ελάχιστη ικανοποίηση για τους αγώνες μας στο πλευρό των συμμάχων, την απελευθέρωση τουλάχιστον των Δωδεκανήσων (το 1948 τελικά) από την Ιταλική κατοχή.

Η Ραιδεστός, λιμάνι διαφυγής Μικρασιατών προσφύγων, το 1922

*Πρόσφυγες στο λιμάνι της Ραιδεστού περιμένουν τα ατμόπλοια.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Το λιμάνι της Ραιδεστού στις ακτές της Προποντίδας, αποδείχθηκε σωτήριο στις τρομερής Μικρασιατικής Καταστροφής για χιλιάδες Μικρασιάτες πρόσφυγες της Βιθυνίας και άλλων περιοχών της βόρειας Μικράς Ασίας, που έτρεχαν απελπισμένοι να σωθούν από τις σφαγές. Και η διάσωση αυτών των προσφύγων βρέθηκε στο ενδιαφέρον των διπλωματών που έδρευαν στην Κωνσταντινούπολη, αλλά η λήψη των αποφάσεων σωτηρίας πάντα ήταν καθυστερημένες και πάντα λαμβάνονταν μετά από τις σφαγές.

Στις 13 Σεπτεμβρίου 1922 ξέσπασε η μεγάλη πυρκαγιά στη Σμύρνη, ξεκινώντας από την αρμενική συνοικία. Ήδη από τις 9 Σεπτεμβρίου είχαν μπει στην πόλη οι πρώτοι ιππείς Τούρκοι, και δύο μέρες αργότερα ο Μουσταφά Κεμάλ με το επιτελείο του.

               Όταν οι Τούρκοι μπήκαν στην Σμύρνη, από τους πρώτους που συνέλαβαν με εντολή του Νουρεντίν Πασά, ήταν ο μητροπολίτης Χρυσόστομος, που τον υπέβαλαν σε φρικιαστικά μαρτύρια και εξευτελισμούς και τελικά τον κατακρεούργησαν στις 27 Αυγούστου 1922, εξαφανίζοντας τελικά ό,τι είχε μείνει από το σεπτό σώματα Ιεράρχη. Η είδηση για έγκλημα αυτό  έγινε  γνωστή στην Ελλάδα με καθυστέρηση κάποιων ημερών!!!

               Από την πρώτη μέρα εκείνου του μαύρου Σεπτέμβρη του 1922, οι ειδήσεις έδειχναν τι θα ακολουθήσει. Μεγάλες δυσχέρειες παρουσίαζε η Σμύρνη όπου είχαν συγκεντρωθεί από πολλές μέρες νωρίτερα άνω των 500.000 ελληνικής καταγωγής προσφύγων, που ήθελαν να φύγουν, πάση θυσία, λόγω των σφαγών και να εγκατασταθούν στην Ελλάδα.

               Σημαντικό τότε αποδείχθηκε το λιμάνι της Ραιδεστού. Χιλιάδες πρόσφυγες από τη Βιθυνία, την Προύσα και άλλες περιοχές της βόρειας Μικράς Ασίας, οδοιπορώντας κατέφευγαν στο λιμάνι των Μουδανιών και από εκεί περνούσαν σχετικά εύκολα στο λιμάνι της Ραιδεστού. Υπολογίσθηκε τότε ότι πλέον των 150.000 ατόμων βρήκαν προσωρινό καταφύγιο στη Ραιδεστό και από εκεί πήραν το δρόμο για την ελεύθερη Ελλάδα. Στο λιμάνι των Μουδανιών και της Πανόρμου κατευθύνθηκε και το Γ΄ Σώμα Στρατού, για να περάσει συντεταγμένο στο λιμάνι της Ραιδεστού. Άλλωστε στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου 1922 πολλές χιλιάδες ΑνατολικοΘρακιωτών, διατάχθηκαν να εγκαταλείψουν τα πάντα και να φύγουν και αυτοί. Απελπισία παντού… 

               Από την πλευρά της Ελλάδας έγιναν διαβήματα προς τις λεγόμενες συμμαχικές κυβερνήσεις για τη διάσωση των προσφύγων. Κατά την ειδησεογραφία των αρχών Σεπτεμβρίου, όλοι γνώριζαν ότι χωρίς τη βοήθεια των συμμάχων αλλά και της Αμερικής αυτή η σωτηρία θα ήταν δύσκολη. «Η Κυβέρνησις όθεν επικαλείται τα χριστιανικά αισθήματα των Δυνάμεων τούτων και παρακαλεί όπως δοθεί έμπρακτος βοήθεια δια την διάσωσίν και εγκατάστασίν των». Ο υπουργός Εξωτερικών Νικόλαος Καλογερόπουλος πραγματοποίησε σχετικές συνεννοήσεις με τους πρέσβεις της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας και αργότερα έγινε σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό Νικόλαο Τριανταφυλλάκο.

1878: Η ξεχασμένη υγειονομική κρίση της Κωνσταντινούπολης

*Η Κωνσταντινούπολη

 

*Τύφος και ευλογιά

*Νεκρά ζώα στη θάλασσα

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Ο Μάρτης του 1878 στην Κωνσταντινούπολη δεν μύριζε άνοιξη. Η θαλάσσια αύρα του Βοσπόρου, δεν έφερνε το δροσερό χάδι, αλλά απαίσιες οσμές. Το αεράκι ψηλά στους μιναρέδες, δεν ήταν όπως παλιά. Τα κύματα δεν λαμπύριζαν από τις ακτίνες του ήλιου. Επάνω τους κολυμπούσε ο θάνατος. Στα σοκάκια, οι άνθρωποι κυκλοφορούσαν κατηφείς. Η πόλη των πόλεων, η Βασιλεύουσα, αντιμετώπιζε βαρύτατη υγειονομική κρίση.

               Η Τουρκία, βρέθηκε με την πλάτη στον τοίχο. Ηττημένη στον ρωσοτουρκικό πόλεμο, είχε υποχρεωθεί να υπογράψει την ταπεινωτική συνθήκη του Αγίου Στεφάνου και αναζητούσε διεθνή στηρίγματα, για να σώσει την πρωτεύουσα της από την κάθοδο των Ρώσων του Τσάρου Αλέξανδρου Α’, που η διάβασή τους από τον Αίμο δημιούργησε χιλιάδες Τούρκων προσφύγων, οι οποίοι κατέφευγαν με κάθε μέσο στη Κωνσταντινούπολη. 

Οι Τούρκοι της Αδριανούπολης και της Βόρειας Θράκης, προσπαθούσαν να φύγουν όπως- όπως από το 1877. Προορισμός η πρωτεύουσα. Στην ελληνική εφημερίδα «Νεολόγος» της Κωνσταντινούπολης, του Ιανουαρίου 1878, υπάρχουν πολλές ανταποκρίσεις από την Αδριανούπολη, που μιλούν για σύγχυση και αταξία, ενόψει της καθόδου των Ρώσων. Μέσα στην Αδριανούπολη κατέφυγαν χιλιάδες πρόσφυγες, ανάμεσα στους οποίους 4.460 στρατιωτικοί (ασθενείς ή τραυματίες).

          Το κρύο ήταν δριμύτατο και το θερμόμετρο έδειχνε 10 βαθμούς της κλίμακας Ρεωμύρου κάτω του μηδενός. Υπάρχουν στον Τύπο περιγραφές για νεαρή μητέρα που κρατούσε στην αγκαλιά της το νεκρό βρέφος της, το οποίο είχε χάσει τη ζωή του εξαιτίας του κρύου. Μια άλλη τουρκάλα γέννησε μέσα σε ένα βαγόνι. Ακόμα και μαστιγώσεις πολιτών για ασήμαντες αφορμές από Βούλγαρους που διορίσθηκαν από τους Ρώσους ως αστυνομικοί μετά την κατάληψη της Ανατολικής Θράκης, αναφέρθηκαν.

          Ρακένδυτοι πρόσφυγες έφταναν από τη Φιλιππούπολη μέσα σε ανοιχτά βαγόνια αφού ταξίδευαν μέσα στο ψύχος επί 26 ώρες και είχαν αναμείνει τις αμαξοστοιχίες άλλες 48 ώρες για να τους παραλάβουν.

Η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου 1878, ρωσική μαχαιριά στα μη Σλαβικά έθνη της Χερσονήσου του Αίμου

*Λαϊκή λιθογραφία, με τον Ιγνάτιεφ να αναγγέλει στη Μεγάλο Δούκα Νικόλαο την υπογραφή της συνθήκης του Αγίου Στεφάνου (Γεννάδειος Βιβλιοθήκη)

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου του 1878, είναι μια από τις πλέον βραχύβιες συνθήκες, αλλά τα απόνερά της ταλαιπώρησαν για δεκάδες χρόνια τα κράτη και τους λαούς της Χερσονήσου του Αίμου, διότι γιγάντωσε τον εθνικισμό, την εκδικητικότητα και τον αδηφάγο μεγαλοϊδεατισμό των Βουλγάρων, παρά την γρήγορη κατάργησή της από το  Συνεδρία του Βερολίνου.

Αυτή η τραυματική συνθήκη ήταν αποτέλεσμα του Ρωσοτουρκικού πολέμου, που κατέληξε με ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τη δεύτερη μετά το 1829. Ο πόλεμος αυτός άρχισε το 1877, φούντωσε όλες τις ελπίδες των αλύτρωτων εθνών, ότι πλησιάζει η στιγμή της απελευθέρωσής τους από τον Τουρκικό ζυγό. Όλοι πίστευαν τις ψευδοπροφητείες για το «ξανθόν γένος» και όλοι- πλην των Βουλγάρων- απογοητεύθηκαν όταν οι Χριστιανοί Ρώσοι, έδειξαν αμέσως τις προτιμήσεις τους προς τους Βουλγάρους, που τους καθιστούσαν «χωροφύλακες» της περιοχής, αγνοώντας τους άλλους ομόδοξους λαούς. 

               Η νίκη των Ρώσων και η προέλασή τους προς την Κωνσταντινούπολη ανάγκασε τους Τούρκους να συμφωνήσουν  αρχικά σε ανακωχή η οποία υπογράφηκε στην Αδριανούπολη, στις 19 Ιανουαρίου. Τελικά, μετά από παρεμβάσεις της Αγγλίας και της Αυστρουγγαρίας, οι Ρώσοι ανέστειλαν την είσοδό τους στην Κωνσταντινούπολη και δέχτηκαν να υπογράψουν με τους Τούρκους τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, στο γνωστό προάστιο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Με τη συνθήκη αυτή η Τουρκία αναγνώριζε την ανεξαρτησία της Σερβίας, του Μαυροβουνίου και της Ρουμανίας. Σημαντικό όμως σημείο της συνθήκης ήταν ότι η Τουρκία εξαναγκάσθηκε να κάνει εδαφικές παραχωρήσεις και να δεχθεί την ίδρυση αυτόνομης, φόρου υποτελούς ηγεμονίας της Βουλγαρίας, με σύνορα, που έφταναν από τη Μαύρη έως την Αδριατική Θάλασσα και το Αρχιπέλαγος του Αιγαίου!!! Η επικράτειά της συνολικής έκτασης 163.000 τετρ. χλμ. άρχιζε από τη Μήδεια, 60 μίλια από την Κωνσταντινούπολη, περιλάμβανε το Λουλέ Μπουργκάς (Αρκαδιούπολη) προχωρούσε βόρεια της Αδριανούπολης που την άφηναν στους Τούρκους και από εκεί κατέβαινε νότια έως το Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη) και συνέχιζε αφήνοντας στην Τουρκία τη Χαλκιδική και την πόλη της Θεσσαλονίκης . Από εκεί προχωρούσαν τα βουλγαρικά σύνορα νότια της Καστοριάς και έφταναν έως 50 μίλια από την Αδριατική, περιλαμβάνοντας το Μοναστήρι, την Αχρίδα και τα Σκόπια!!! Οι Ρώσοι παραχώρησαν την Δοβρουτσά στους Ρουμάνους, αλλά κράτησαν για τον εαυτό τους τη Βεσσαραβία. Η υπογραφή της συνθήκης του Αγίου Στεφάνου προκάλεσε μεγάλο ερεθισμό της κοινής γνώμη της Ελλάδας.

Ο Χαρίλαος Τρικούπης προς τον Αλέξανδρο Μπάτενμπεργκ, για τη Θράκη

*Αριστερά ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Χαρίλαος Τρικούπης και δεξιά ο Ηγεμών της Βουλγαρίας πρίγκιπας Αλέξανδρος Μπάτεμπεργκ

*Ο  Ελληνισμός, δεν θα δεχτεί 

να διακόψει 

την εδαφική  συνέχεια 

με τη Θράκη

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Βαθειά στη σκέψη του Χαρίλαου Τρικούπη και όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών και όταν ήταν πρωθυπουργός, ήταν ριζωμένη η μέριμνα για τον αλύτρωτο Ελληνισμό, που ζούσε στη σκλαβιά, κάτω από την εξουσία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά από τις άλλες ανιστόρητες βλέψεις των Βουλγάρων. Η Χερσόνησος του Αίμου, στα τέλη του 19^ου αιώνα ζούσε τόσο με τις συνέπειες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, όσο και με τις προσδοκίες των λαών που ασφυκτιούσαν κάτω από την σουλτανική επιβολή. 

               Η στρατηγική αντίληψη του Χαρίλαου Τρικούπη για το μέλλον της Θράκης, αφορούσε την αναγκαία ύπαρξη της εδαφικής συνέχειας με τη Μακεδονία. Και αυτήν άποψη την είπε ξεκάθαρα και κοφτά στον ηγεμόνα της Βουλγαρίας πρίγκιπα Αλέξανδρο Μπάτενμπεργκ, που επισκέφθηκε την Αθήνα το 1883. Επρόκειτο για τον πρώτος ηγεμόνα της Βουλγαρίας (1879 - 1886).

Ο Αλέξανδρος, που γεννήθηκε στη Βερόνα της Ιταλίας, γνωστός και με το χαϊδευτικό «Σάντρο» ήταν ο δευτερότοκος γιος του Αλέξανδρου της Έσσης και της Ιουλίας φον Χάουκε. Η μητέρα του ήταν κυρία των τιμών της Τσαρίνας και εκεί τη γνώρισε ο πατέρας του, Αλέξανδρος. Ο γάμος του πατέρα του ήταν μοργανατικός. Στην Ιουλία και στα παιδιά της απονεμήθηκε ο τίτλος των πριγκίπων του Μπάτενμπεργκ, από τη ονομασία  μιας παραδοσιακής κατοικίας των μεγάλων δουκών της  Έσσης. Ο πατέρας του ανήκε στον Οίκο της Έσσης-Ντάρμστατ και έγινε ιδρυτής του κλάδου του Μπάτενμπεργκ, που αργότερα μετονομάστηκε σε Οίκο των Μαουντμπάτεν. Το 1878, μετά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο και τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, ακολούθησε το συνέδριο του Βερολίνου. Τότε οριστικοποιήθηκε η δημιουργία αυτόνομης Βουλγαρικής Ηγεμονίας που περιλάμβανε τη χώρα μεταξύ του ποταμού Δούναβη και της οροσειράς του Αίμου. Στη Βουλγαρική Ηγεμονία τοποθετήθηκε τον Απρίλιο του 1879, Ηγεμόνας ο Αλέξανδρος Μπάτενμπεργκ, ηλικίας 22 ετών, Αυστριακός, συγγενής της τσαρικής οικογένειας, προσκείμενος προς την ρωσική πανσλαβιστική πολιτική.

Η περιοχή στα νότια της οροσειράς του Αίμου έως την οροσειρά της Ροδόπης αποτέλεσε αυτόνομη επαρχία με την ονομασία «Ανατολική Ρωμυλία» με την πολιτική και στρατιωτική επικυριαρχία του Σουλτάνου. Το 1885 έγινε η βίαιη προσάρτησή της στην Βουλγαρική επικράτεια, την οποία αποδέχθηκε ο Αλέξανδρος Μπάτεμπεργκ. Έτσι ενοποιήθηκε με το Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας επίσης υπό την επικυριαρχία του Σουλτάνου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και συνέχισε να είναι de jure Οθωμανική επαρχία, μέχρι το 1908, οπότε η Βουλγαρία ανακηρύχτηκε ανεξάρτητη.

Μια λαιμητόμος, που δεν λειτούργησε κανονικά το 1865 και αναστάτωσε την Αθήνα!!!

*Ο Λόφος των Νυμφών, συνήθης τόπος εκτελέσεων

 

 

*Δραματική εκτέλεση καταδίκου,

δίπλα στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

*Αναζήτηση κατσίβελων στη Θράκη

για να τους κάνουν δήμιους, το 1843

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

               Μια καρατόμηση ενός καταδίκου του 1865 με λαιμητόμο, στην οποία σημειώθηκαν αλλεπάλληλες αστοχίες, με κορυφαία την αποτυχία της αποκοπής της κεφαλής του δολοφόνου, αναστάτωσαν τότε την Αθήνα και έγειραν, διάφορα ηθικά διλήμματα.

               Επρόκειτο για την εκτέλεση του Θωμά Ρω… ο οποίος είχε καταδικασθεί, γιατί δύο χρόνια νωρίτερα, είχε δολοφονήσει με ειδεχθή τρόπο τον Εμμανουήλ Λύτρο, γραμματέα της διοικητικής αστυνομίας Αθηνών και Πειραιώς. Ο Θωμάς Ρω… με καταγωγή από την Ιθάκη, είχε καταδικασθεί από το Κακουργιοδικείο της Χαλκίδας εις θάνατον. Την εποχή εκείνη, ίσχυε η χρήση λαιμητόμου για την εκτέλεση των λεγόμενων κεφαλικών ποινών.

Η λαιμητόμος ή γκιλοτίνα ή γκιγιοτίνα πήρε το όνοµά της από τον γάλλο γιατρό και βουλευτή Ζοζέφ Γκιγιοτέν, ο οποίος στα χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης θέλησε να ανακαλύψει έναν λιγότερο οδυνηρό τρόπο για την τιμωρία των πολιτικών αντιπάλων από εκείνον της αγχόνης ή τον αποκεφαλισµό με ξίφος.

Στην Ελλάδα, η λαιμητόμος είχε συνδυασθεί με το καθεστώς της Βαυαροκρατίας και είχε καταστεί μισητό όργανο της εξουσίας. Χρησιμοποιήθηκε, ως τις αρχές του 20ού αιώνα. Υπήρχε λαιμητόμος και στις φυλακές του Παλαμηδιού, στο Ναύπλιο. Με γκιλοτίνα εκτελέστηκε ο δολοφόνος του Πρωθυπουργού Θεόδωρου Δηλιγιάννη, ο Κώστας Γερακάρης, το 1906.

Μία λαιμητόμος σώζεται σήμερα στο Εγκληματολογικό Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθηνών.

*Η είδηση της καρατόμησης στην "Αυγή" του 1865