Πτυχές από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και η στάση της Βουλγαρίας

*"Η Ελλάδα δεν θα ξεχάσει ποτέ την προδοσία της Βουλγαρίας". Από τα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Η Βουλγαρία, από την εποχή του Πανσλαβισμού του 19^ου αιώνα έως τις μέρες της πτώσης του κομμουνισμού και της απομάκρυνσής της από την Ρωσική επήρεια, αποτελούσε μόνιμο κίνδυνο για την Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη. Συγκεκριμένοι στόχοι της υπήρξαν, η κατάκτηση των εδαφών για να αποκτήσει διέξοδο στο Αιγαίο και η εκδίωξη ή ο οριστικός εκβουλγαρισμός των κατοίκων.

               Η Κατοχή, έδωσε τηn ευκαιρία στην Βουλγαρία να επιχειρήσει να πραγματοποιήσει τους στόχους της αυτούς. Λόγω της συμμαχίας της με το χιτλερικό καθεστώς της Γερμανίας, της παραχωρήθηκε η Ανατολική Μακεδονία και οι νομοί Ξάνθης και Ροδόπης από τη Δυτική Θράκη. Ο νομός Έβρου παρέμεινε υπό Γερμανική Κατοχή.

Τα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία, με τον σωζόμενο πλούτο των διπλωματικών εγγράφων μας παρέχουν μια ευδιάκριτη εικόνα των Βουλγαρικών επιδιώξεων, αλλά και της ατμόσφαιρας που επικρατούσε στην περιοχή.

Στις 7 Μαρτίου 1941, πριν ακόμα εκδηλωθεί η γερμανική εισβολή στην Ελλάδα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Κόρντελ Χάλλ, ειδοποιούσε τον πρέσβη στην Αθήνα Λίνκολν Μακβή ότι σε περίπτωση κατάληψης της Ελλάδα από τα ναζιστικά στρατεύματα το Στέιτ Ντιπάρτμεντ είναι καταρχήν πρόθυμο να αναλάβει την εκπροσώπηση των ελληνικών συμφερόντων στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, εάν η Ελληνική Κυβέρνηση υποβάλει επίσημο αίτημα μέσω της πρεσβείας των ΗΠΑ ή μέσω της διπλωματικής αντιπροσωπείας της στην Ουάσιγκτον, προκειμένου η σχετική εξουσιοδότηση να αποσταλεί επίσημα.

Εν τω μεταξύ, λόγω της πιθανότητας διακοπής των επικοινωνιών, το Αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών είχε εξουσιοδοτήσει εμπιστευτικά τις διπλωματικές αποστολές στο Βουκουρέστι και τη Σόφια να αναλάβουν προσωρινά την προστασία των ελληνικών συμφερόντων εάν οι Έλληνες εκπρόσωποι τους προσεγγίσουν με σχετικό αίτημα.

*Από την περιοδεία του Κ. Κοτζιά στη Θράκη, το 1941

Η Θράκη ζούσε και αυτή με τον τρόπο της, τον πυρετό του Πολέμου, έτοιμη για μεγάλες θυσίες. Ο Γενικός Διοικητής Θράκης Ευάγγελος Καλαντζής, προσβλήθηκε από οξεία  σκωληκοειδίτιδα και μεταφέρθηκε στον «Ευαγγελισμό» όπου υποβλήθηκε σε εγχείρηση. Προσωρινός διοικητής Θράκης ορίσθηκε ο Κωνσταντίνος Κοτζιάς, ο οποίος επρόκειτο να αναχωρήσει για τη νέα θέση του. Πράγματι πήγε στη Θράκη και περιόδευσε σ’ ολόκληρο το νομό Έβρου. Από τις Καστανιές ο Κοτζιάς πέρασε τα σύνορα και πήγε στο Καραγάτς, όπου συναντήθηκε με τον νομάρχη της Αδριανούπολης και είχε μαζί του συνομιλία στην αίθουσα του σιδηροδρομικού σταθμού. Στη Θράκη περιόδευσε και ο υπουργός Εθνικής Προνοίας Ηλίας Κριμπάς. Μεταξύ άλλων χορήγησε 1.500.000 δραχμές στο νομό Έβρου και 2.500.000 στο νομό Ροδόπης και Ξάνθης για σκοπούς κοινωνικής πρόνοιας, ποσά προερχόμενα από Πανελλήνιο Έρανο. 

Ο όλεθρος της Κατοχής ήταν πλέον μπροστά στα μάτια όλων.

Γερμανική πηγή, που συνεργαζόταν με τις ΗΠΑ

 

Εν τω μεταξύ ο πρέσβης των ΗΠΑ στη Σοβιετική Ένωση Στάινχαρντ, πληροφορούσε τον υπουργό Εξωτερικών Κόρντελ Χαλλ, ότι την προηγούμενη μέρα  έμαθε, «από γερμανική πηγή που ήταν γνωστή στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ» πως ο Γερμανός πρέσβης στη Μόσχα, κάλεσε τον Σοβιετικό υπουργό Εξωτερικών Βιατσεσλάβ Μολότοφ, το βράδυ, μετά τη δημοσίευση της Σοβιετικής δήλωσης για την είσοδο της Γερμανίας στη Βουλγαρία και εξήγησε στον Μολότοφ ότι η δράση που ανέλαβε η Γερμανία ήταν απαραίτητη για να αποτρέψει μια Βρετανική προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα μεγάλο μέτωπο στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία. Ο πληροφοριοδότης ανέφερε, ότι ο Μολότοφ είχε απαντήσει πως η Σοβιετική κυβέρνηση δεν μπορούσε να συμφωνήσει ως προς την αναγκαιότητα της γερμανικής δράσης και ότι είχε «σημειώσει» τις γερμανικές εξηγήσεις. Ο Γερμανός πληροφοριοδότης δήλωσε περαιτέρω ότι «η ατμόσφαιρα στη συνάντηση ήταν μάλλον ψυχρή».

 

 

Η Τουρκία κρατούσε επαμφοτερίζουσα στάση

 

 

 

                  Ένα τηλεγράφημα, που ήταν σημαντικό για τις εξελίξεις εκείνων των ημερών, εστάλη από τον Αμερικανό πρέσβη στην Αθήνα Λίνκολν Μακβή προς τον υπουργό Εξωτερικών Κόρντελ Χάλλ. Ήταν 22 Μαρτίου 1941.

                  Ο Μακβή ενημέρωνε τους προϊσταμένους του στην Ουάσιγκτον ότι ο Τούρκος πρέσβης, μόλις επέστρεψε από την Άγκυρα, και του είπε την προηγούμενη μέρα, πως, αφού είδε τον Πρόεδρό του Ισμέτ Ινονού, θα μπορούσε να τον διαβεβαιώσει ότι η Τουρκία είναι «αποφασισμένη να αντισταθεί», αλλά ενώ επέμενε ότι το τουρκικό και το βρετανικό επιτελείο «συμφωνούν πλήρως πως είναι καλύτερα να πολεμήσεις τους Γερμανούς» δεν θα δήλωνε ο ίδιος ο πρέσβης με βεβαιότητα, ότι η χώρα του θα μπει στον πόλεμο, εκτός και αν η ίδια δεχθεί επίθεση, ακόμη και αν η Βουλγαρία προσχωρήσει στη Γερμανία για να επιτεθεί στην Ελλάδα. Είναι γνωστό ότι η Τουρκία τηρώντας συνεχώς επαμφοτερίζουσα στάση, μπήκε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σχεδόν όταν αυτός έληγε…

                  Ο Σουηδός επιτετραμμένος που είχε συνοδεύσει τον Τούρκο πρέσβη από την Κωνσταντινούπολη, είπε στον Μακβή, ότι οι Τούρκοι είναι «φοβισμένοι μέχρι θανάτου».

                  Ανέφερε επίσης συνομιλίες με τον Γερμανό πρέσβη στην Άγκυρα Φον Πάπεν, στις οποίες ο τελευταίος υπέδειξε δύο κίνητρα πίσω από μια εκστρατεία κατά της Ελλάδας:

                  (1) Να εμποδίσουν τους Βρετανούς να επιτεθούν στην Ιταλία από την Αλβανία και

                  (2) Να αποκόψει την Τουρκία από τα δυτικά ώστε μετά όπως αναμενόταν θα υποκύψει ειρηνικά στις πιέσεις.

                  Ο Φον Πάπεν έλεγε επίσης πως οι Γερμανοί στην Άγκυρα ισχυρίζονται ότι έχουν 700.000 στρατιώτες στα Βαλκάνια, που θα μπορούσαν να διατεθούν στην ελληνική περιπέτεια, συμπεριλαμβανομένου ενός ολόκληρου τμήματος αλεξιπτωτιστών, αλλά ότι η εκστρατεία θα τελειώσει σε δύο εβδομάδες.

*Εικόνα της Αλεξανδρούπολης κατά τη Βουλγαρική Κατοχή

 

Από την Αλεξανδρούπολη στην Αθήνα

 

 

                  Κατεβαίνοντας με αυτοκίνητο από την Αλεξανδρούπολη στην Αθήνα, ο Τούρκος πρέσβης παρατήρησε μερικούς Βρετανούς αξιωματικούς στη Θεσσαλονίκη, Βρετανικές αντιαεροπορικές μονάδες που φρουρούσαν τις γέφυρες του Αξιού και μακριές Βρετανικές αμαξοστοιχίες, του Μηχανικού και του Πυροβολικού, σε όλη τη διαδρομή από τη Βέροια στην Αθήνα. Ο Σουηδός επιτετραμμένος συνομίλησε επίσης με άνδρες ενός ελληνικού συντάγματος ορεινού Πυροβολικού, που του είπαν ότι έπαιρναν θέσεις στα υψώματα πάνω από τη Βέροια.

                  Τέλος ο Μακβή ανέφερε ότι ένα νέο τάγμα Νεοζηλανδών στρατιωτών, έφτασε στις 21 Μαρτίου 1941 στην Αθήνα.

                  Στις 6 Απριλίου 1941 ξεκίνησε η Γερμανική επίθεση κατά της Ελλάδας. Άρχιζε ο άνισος αγώνας, είς βάρος των καταπονημένων δυνάμεων της Ελλάδας. Ο Γερμανός πρέσβης πρίγκιπας  Έρμπαχ, πήγε στις 5.30 το πρωί στο σπίτι του πρωθυπουργού Αλέξανδρου Κορυζή και επέδωσε διακοίνωση ότι τα Γερμανικά στρατεύματα θα εισέλθουν στο ελληνικό έδαφος. Η μακριά νύχτα της Κατοχής, άρχιζε…

*Η εφημερίδα "Εστία" για τη Γερμανική επίθεση κατά της Ελλάδας

 

Η Βουλγαρία είχε άποψη, με γερμανικές πλάτες

 

 

                  Η Βουλγαρία με τις πλάτες της Γερμανίας, επιχειρούσε να παίξει το δικό της ρόλο στην περιοχή. Είναι χαρακτηριστικές οι απόψεις που εξέφρασε ο υπουργός Εξωτερικών Ιβάν Βλαντιμίρ Ποπώφ στον πρεσβευτή των ΗΠΑ Τζωρτζ Ερλ στη Σόφια, στις 11 Απριλίου 1941. Και εκείνος με τη σειρά του ειδοποίησε την Ουάσιγκτον. Στο σχετικό τηλεγράφημα υπήρχε και ειδική υπενθύμιση «να κοινοποιηθεί στον Πρόεδρο».

                  Στο αποκαλυπτικό αυτό τηλεγράφημα αναφέρεται ότι ο Ποπώφ είπε στον Ερλ τα ακόλουθα:

                  1. Ότι η Γιουγκοσλαβία και η Ελλάδα, απέδειξαν για άλλη μια φορά τη σχεδόν εγκληματική ανοησία μιας μικρής χώρας, που εναντιώνεται σε ένα μεγάλο μηχανοποιημένο έθνος.

                  2. Ότι η Γερμανία δεν θέλει εδάφη στα Βαλκάνια.

                  3. Ότι η Κροατία και η Σλοβενία ​​θα γίνουν ανεξάρτητες.

                  4. Ότι η Βουλγαρία θεωρούσε το Μακεδονικό ζήτημα κλειστό, αλλά η γερμανική κατάκτηση της Γιουγκοσλαβίας το είχε ανοίξει ξανά.

                  5. Ότι η Βουλγαρία ήταν πρόθυμη να είναι ελεύθερη η Μακεδονία αλλά ότι η Ιταλία απαιτούσε για τον εαυτό της Μακεδονία και Θεσσαλονίκη και αφού οι Μακεδόνες ήταν Σλάβοι με πολλούς από αυτούς Βούλγαρους, αν δεν ήταν ανεξάρτητοι, καλύτερα να ήταν Βούλγαροι παρά Ιταλοί.

                  6. Ότι η Γερμανία δεν είχε καμία απολύτως επιθυμία και δεν θα έκανε πόλεμο με τους Τούρκους ούτε θα επιχειρούσε να περάσει από την Τουρκία.

                  7. Ότι η Ρωσία είχε πολύ συγκεκριμένα σχέδια για την Κωνσταντινούπολη και τα Στενά και μόνο ο φόβος της για μια γερμανική επίθεση στην Ουκρανία την είχε εμποδίσει να τα πάρει.

                  8. Ότι ούτε η Αγγλία ούτε η Γερμανία θα έπρεπε να φέρουν την ενοχή του πολέμου, που ερχόταν στα Βαλκάνια και ότι υπήρχε ένας μόνον άνθρωπος, που ήταν υπεύθυνος και αυτός ήταν ο Μουσολίνι.

*Ο διπλωμάτης Παναγιώτης Πιπινέλης

 

Π. Πιπινέλης: «…will never be forgotten by Greece»

 

               Τα σύννεφα πύκνωναν επάνω από την ανήσυχη Χερσόνησο του Αίμου. Οι πολίτες αγωνιούσαν σε πόλεις και χωριά. Ο Απρίλης εκείνης της χρονιάς ήταν πολύ σκληρή για την Ελλάδα… Οι Γερμανοί κατόρθωσαν να κάμψουν την αντίσταση της Ελλάδας, να την καταλάβουν και να παραδώσουν εδάφη της Ανατολικής Μακεδονίας και της Δυτικής Θράκης στους Βουλγάρους, που δεν είχαν καν κηρύξει τον πόλεμο κατά της Ελλάδας. Μέσα στη Σόφια ακούσθηκε μια ελληνική φωνή κατά της προδοτικής στάσης της Βουλγαρίας. Ο Έλληνας πρέσβης στη Σόφια, Παναγιώτης Πιπινέλης, επισκέφθηκε τον Βούλγαρο υπουργό Εξωτερικών Ιβάν Βλαντιμίρ Ποπώφ και του επέδωσε ένα ενημερωτικό σημείωμα για την κατάσταση που επικρατούσε και για τη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων της Ελλάδας με τη Βουλγαρία.  Σ’ εκείνη τη συνάντηση ο Έλληνας πρέσβης είπε στον Βούλγαρο υπουργό:

               «Μου έχετε συχνά παραπονεθεί για τον προδοτικό τρόπο, με τον οποίο η Ρουμανία μαχαίρωσε πισώπλατα τη Βουλγαρία το 1913, όταν βρίσκονταν σε θανατηφόρο πόλεμο με τη Σερβία και την Ελλάδα και ότι η Βουλγαρία δεν θα ξεχνούσε ποτέ αυτή την πράξη της Ρουμανίας. Επιτρέψτε μου να σας πω, ότι η προδοτική πράξη της Βουλγαρίας που βοηθά τα γερμανικά στρατεύματα στην επίθεσή τους εναντίον μας, εναντίον των γειτόνων σας και η κατοχή μέρους της χώρας μου μετά από 20 χρόνια ειρηνικών και φιλικών σχέσεων, δεν θα ξεχαστεί ποτέ από την Ελλάδα».

Ο Βούλγαρος υπουργός Εξωτερικών δεν απάντησε.

Τη δήλωσή αυτή του Έλληνα πρέσβη, διέσωσε σε τηλεγράφημά του προς την Ουάσιγκτον στις 23 Απριλίου 1941, ο Αμερικανός πρέσβης Τζωρτζ Ερλ και βρίσκεται σήμερα στα Εθνικά Αρχεία της χώρας του.

Στο Λονδίνο η εφημερίδα «Νταίηλυ Τέλεγκραφ» έγραφε: «Η προδοσία της Βουλγαρικής κυβερνήσεως έναντι του ιδίου λαού της και των γειτόνων της, ουδόλως εξησθένησε το φρόνημα της Ελλάδος. Ενώ αι Γερμανικαί λεγεώνες εισέδυον εις την Βουλγαρίαν, ο εν Αλβανία Ελληνικός στρατός ενήργησε νέαν επίθεσιν εις το κεντρικόν μέτωπον εναντίον των Ιταλών. Δεν ήτα δυνατόν να δοθή σαφεστέρα απάντησις εις τους Γερμανούς».

*Το υπόμνημα Τσουδερού στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ 

 

Το ελληνικό υπόμνημα στα χέρια του Ρούζβελτ

 

Η Ελληνική κυβέρνηση που κατέφυγε στο Κάιρο, δεν έμεινε με σταυρωμένα χέρια. Ο πρωθυπουργός Εμμανουήλ Τσουδερός συνέταξε ένα μακροσκελές υπόμνημα με τις Ελληνικές εθνικές διεκδικήσεις, μόλις τερματισθεί ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Το υπόμνημα αυτό παρέδωσε ιδιοχείρως στο πρόεδρο των ΗΠΑ Φραγκλίνο Ρούζβελτ στις 26 Ιουνίου 1942 στην Ουάσιγκτον ο βασιλεύς Γεώργιος Β΄ και σώζεται στα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία. Το ίδιο υπόμνημα παρέδωσε ο πρωθυπουργός Εμμανουήλ Τσουδερός στον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Κόρντελ Χαλλ, λίγες μέρες νωρίτερα στις 12 Ιουνίου 1942.

Στο υπόμνημα της Ελληνικής πλευράς υπογραμμίζονταν η συμπάθεια που έδειξαν οι ΗΠΑ προς το αγωνιζόμενο Ελληνικό έθνος και εκφράζονταν η ελπίδα ότι θα παρασχεθεί στην Ελλάδα «κάθε δυνατή βοήθεια όταν έρθει η ώρα της ανασύστασης μιας διαρκούς και δίκαιης ειρήνης».

Αργότερα, όταν η Γερμανία κήρυξε τον πόλεμο στη Σοβιετική Ένωση, οι Βούλγαροι έπαθαν σοκ. Αυτό το σοκ, που οφείλονταν στον επερχόμενο αναγκαστικό διχασμό των συμπαθειών του Βουλγαρικού λαού προς τους Γερμανούς και τους Ρώσους, περιέγραψε στις 23 Ιουνίου 1941 με ένα ολιγόλογο τηλεγράφημά του από τη Σόφια, ο πρέσβης των ΗΠΑ Τζωρτζ  Ερλ.

Η πρώτη αντίδραση των Βουλγάρων στον ρωσο-γερμανικό πόλεμο- έγραφε- είναι η σύγχυση και το σοκ, κυρίως λόγω του διακριτού διαχωρισμού συμπάθειας για τις δύο αυτές εμπόλεμες χώρες.

«Μερικοί Βούλγαροι θυμούνται- συνέχιζε- με ανησυχία τα λόγια του Χίτλερ στο βιβλίο του «Mein Kampf» (σ.σ. Ο Αγών μου) ότι οι Σλάβοι ήταν καλοί μόνο να είναι σκλάβοι, ενώ άλλοι που μέχρι τώρα έβλεπαν με ειλικρίνεια τη συχνή παραβίαση των λόγων του Χίτλερ, έχουν χτυπηθεί πολύ σκληρά από την παντελή έλλειψη καλής πίστης που έδειχνε ο Χίτλερ, όπως αποδεικνύεται από την τελευταία του επιθετικότητα. Άλλοι πάλι, φοβούνται τη συμμετοχή της Βουλγαρίας στον πόλεμο».

*Εικόνα της Βουλγαρικής Κατοχής στη Βόρεια Ελλάδα

Όταν μαθεύτηκαν οι Βουλγαρικές βιαιότητες

 

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ ενημερώνοντας τον Έλληνα πρεσβευτή στην Ουάσιγκτον Κίμωνα Διαμαντόπουλο στις 20 Δεκεμβρίου 1941, του γνωστοποίησε διπλωματικές αναφορές της 8^ης του ίδιου μηνός, σχετικά με τις δραστηριότητες της Βουλγαρικής Κυβέρνησης και τις δηλώσεις των αρχών της χώρας αυτής, που υποδήλωναν την πρόθεση να ενσωματωθούν η Μακεδονία και η Θράκη ως αναπόσπαστα μέρη της Βουλγαρίας!!!

Η Βουλγαρία με τις πλάτες της Ναζιστικής Γερμανίας δήλωνε απερίφραστα, ότι θα προχωρούσε σε εκβουλγαρισμό αυτών των ελληνικών περιοχών, που τις κατέλαβε με την έγκριση του Αδόλφου Χίτλερ.

Σε επικοινωνία του πρέσβη Διαμαντόπουλου στις 26 Νοεμβρίου και στις 5 Δεκεμβρίου 1941 ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών τον είχε διαβεβαιώσει ότι η στάση της αμερικανικής κυβέρνησης απέναντι στις εντελώς αδικαιολόγητες ενέργειες της Βουλγαρίας στην Ελλάδα και στην εκδίωξη Ελλήνων κατοίκων από τη Μακεδονία, θα γινόταν γνωστή στη βουλγαρική κυβέρνηση.

Για το λόγο αυτό, είχε ζητηθεί από τον Βούλγαρο πρέσβη στην Ουάσιγκτον να ενημερώσει την κυβέρνησή του, ότι η αμερικανική κυβέρνηση θεωρούσε πως οι ενέργειες της Βουλγαρίας κατά της Ελλάδας ήταν αδικαιολόγητες. Ότι τα Βουλγαρικά βασιλικά διατάγματα που άνοιγαν το δρόμο για τον εποικισμό από Βούλγαρους ορισμένων εδαφών, που αποτελούν μέρος του Βασιλείου της Ελλάδας, πρέπει να ερμηνεύονται στις ΗΠΑ, ως απόδειξη μιας νοοτροπίας που βρίσκεται σε πλήρη αρμονία με τα δόγματα και τις πρακτικές του ναζιστικού καθεστώτος. Και ότι ο αμερικανικός λαός, πρέπει να λάβει κάτω από το ίδιο πρίσμα και άλλα μέτρα αντιμετώπισης των μέτρων, που έλαβαν οι βουλγαρικές αρχές σε σχέση με τα ελληνικά εδάφη, που κατέλαβαν οι βουλγαρικές ένοπλες δυνάμεις.

«Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι οι προσπάθειες της Βουλγαρίας, τις οποίες τώρα αναφέρετε, να επιτύχει την προσάρτηση του ελληνικού εδάφους, θεωρούνται ομοίως από αυτήν την κυβέρνηση ως αδικαιολόγητες» κατέληγε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών.

Η Ελλάδα μετά τον Απρίλιο του 1941 βρέθηκε υπό τριπλή Κατοχή, με την κυβέρνησή της εξόριστη στη Μέση Ανατολή μαζί με τα υπολείμματα των Ενόπλων Δυνάμεών της, να μάχονται εναντίον του φασισμού και του Ναζισμού.  

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

ΠΗΓΕΣ

*Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ

https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1942v02/d812

*Αρχείο εφημερίδας "Εστία", 1941

 

 

 

Μεταξάς και Κορυζής: Τα δύο ΟΧΙ της Ελλάδας, σε φασισμό και ναζισμό

*Αριστερά ο Ιωάννης Μεταξάς, δεξιά ο Αλέξανδρος Κορυζής

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Τα δύο μεγάλα και ιστορικά ΟΧΙ, που ειπώθηκαν από την Ελλάδα κατά του φασισμού και του ναζισμού, το 1940 και το 1941, είναι αυτά που δόξασαν τα ελληνικά όπλα. Ειπώθηκαν από δύο πρωθυπουργούς, που έφυγαν από ζωή, ενώ τα γεγονότα ήταν ακόμα σε εξέλιξη. Την πρώτη αντίδραση κατά του φασισμού, που συμπυκνώθηκε στη λέξη ΟΧΙ, το είπε ο Ιωάννης Μεταξάς τα ξημερώματα της 28^ης Οκτωβρίου 1941. Η δεύτερη αντίδραση που ισοδυναμούσε με ένα νέο ΟΧΙ, ενάντιο στο ναζισμό, διατυπώθηκε από τον Αλέξανδρο Κορυζή, πάλι τα ξημερώματα της 6^ης Απριλίου 1941.

               Το κλίμα που διαμορφώθηκε μεταξύ των δύο υπερήφανων ΟΧΙ περιέγραψε στα υπηρεσιακά του τηλεγραφήματα προς την Ουάσιγκτον ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα Λίνκολν Μακβή.

Ο Αμερικανός πρέσβης, σε μια αναλυτική αναφορά του προς τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ στις 3 Φεβρουαρίου 1941, έδωσε μια αδρή εικόνα της κατάστασης, που επικρατούσε στην Ελλάδα, κατά τις δύσκολες εκείνες ημέρες. Η Ελλάδα, που έδινε στα μέτωπα του πολέμου την μεγάλη μάχη και κατανικούσε την φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι, ξαφνικά βρέθηκε χωρίς ηγεσία λόγω του αιφνίδιου θανάτου του πρωθυπουργού Ιωάννη Μεταξά, με νέο πρωθυπουργό τον τραπεζίτη Αλέξανδρο Κορυζή.

1940-41: Πόλεμος και αγωνία της Ελλάδας να αποκτήσει περισσότερα αεροπλάνα

*Οι δύο πρέσβεις που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον πόλεμο του 1940-41, προσερχόμενοι στο Γενικό Στρατηγείο. Αριστερά ο Λίνκολν Μακβή (ΗΠΑ)

 και δεξιά ο Μίκαελ Πάλαιρετ (Αγγλία) 

 

 

*Ανέκδοτη διπλωματική αλληλογραφία.

*Τα αεροπλάνα των ΗΠΑ, που δεν δόθηκαν 

*Το υπόμνημα του Μεταξά προς τον Ρούζβελτ.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Ο πόλεμος του 1940 εναντίον της Ιταλίας και του 1941 εναντίον της Γερμανίας, ήταν ένας τιτάνιος αγώνας εναντίον του φασισμού και του Ναζισμού. Η Ελλάδα πολέμησε με γενναιότητα και χωρίς μεγάλη και ουσιαστική βοήθεια, πλην της Βρετανίας, που έστειλε ανεπαρκείς δυνάμεις και περιορισμένο αριθμό αεροπλάνων. Η Ελλάδα απευθύνθηκε στις συμμαχικές χώρες ζητώντας αποφασιστική βοήθεια, που δεν την πήρε ποτέ. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των ΗΠΑ, που υποσχόταν αεροπλάνα τα οποία δεν δόθηκαν ποτέ. Διαφωτιστική εικόνα της κατάστασης που επικρατούσε τότε μας δίνει η διπλωματική αλληλογραφία, που διασώθηκε στα αμερικανικά Εθνικά Αρχεία.

               Ο νικηφόρος πόλεμος κατά των Ιταλών, στα Ηπειρωτικά βουνά, παρά τις επιμέρους ελλείψεις, δεν επηρεάσθηκε και συνέχισε να είναι νικηφόρος. Το πνεύμα του ΟΧΙ ήταν ισχυρό. Η μεγάλη έλλειψη που γίνονταν αισθητή, ήταν οι ελλείψεις ιδίως στην πολεμική αεροπορία. Η βοήθεια που παρείχαν οι Άγγλοι, δεν ήταν επαρκής. Είναι γνωστό ότι χάρη στις συνεχείς πιέσεις και του ίδιου του πρωθυπουργού Ουίνστον Τσώρτσιλ, το πρώτο δεκαπενθήμερο του Νοεμβρίου του 1940 διατέθηκαν στην Ελλάδα τρεις μοίρες καταδιωκτικών και βομβαρδιστικών αεροπλάνων, ενώ άλλη μοίρα αεροσκαφών που είχε έδρα στην Αίγυπτο άρχισε να δρα εναντίον  εχθρικών στόχων στο μέτωπο. Ήταν σαφής όμως η ανεπάρκεια από αεροπορικής πλευράς, όταν μάλιστα δεν μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην Ελλάδα τα νεώτερου τύπου βομβαρδιστικά, για λόγους τεχνικούς. Πάντως ο Τσώρτσιλ έβλεπε τη σημασία την αντίστασης της Ελλάδας στις δυνάμεις του Άξονα και στις 4 Νοεμβρίου τηλεγραφούσε στον υπουργό Πολέμου Άντονι  Ήντεν:

               «Από στρατηγική άποψη η απώλεια της Αθήνας θα αποτελούσε πλήγμα εξίσου σοβαρό με την απώλεια του Χαρτούμ, πλήγμα μάλιστα ανεπανόρθωτο».

               Ο πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς στις 16 Νοεμβρίου ζήτησε μεταξύ άλλων από τους Άγγλους την αποστολή και άλλων αεροπλάνων, προειδοποιώντας ότι αναμένει γερμανική επίθεση εναντίον της Ελλάδας. Ταυτόχρονα διαβεβαίωνε ότι η ελληνική κυβέρνηση ήταν αποφασισμένη να αντισταθεί και κατά της Γερμανίας.

               Η αγωνία πάντως της Ελλάδας για ενίσχυση της αεροπορικής άμυνας ήταν συνεχής. Όπως και η φροντίδα για ποικίλο πολεμικό υλικό. Γι’ αυτό, εκτός της Αγγλίας στράφηκε και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.

               Η ιταλική αεροπορία μπορούσε να βομβαρδίζει ελληνικές πόλεις. Στις 30 Οκτωβρίου η ιταλική αεροπορία βομβάρδισε την Πάτρα. Οι άμαχοι νεκροί εκείνη τη μέρα, ήταν 100 και οι τραυματίες 250. Αργότερα βομβαρδίστηκαν η Θεσσαλονίκη, η Κέρκυρα, τα Ιωάννινα, τα Χανιά και διάφορες κωμοπόλεις και χωριά, χωρίς να πληγούν στρατιωτικοί στόχοι, παρά μόνο πολιτικοί. Τα ελληνικά αεροσκάφη στο διάστημα του πολέμου κατέρριψαν στο μέτωπο πολλά ιταλικά αεροπλάνα. Είχαμε όμως απώλεια ελληνικών αεροσκαφών, που δεν ήταν εύκολο να αντικατασταθούν από νέα. Από τις αρχές Νοεμβρίου η αγγλική αεροπορία εγκατέστησε βάσεις στην Ελλάδα και άρχισε να συμμετέχει από κοινού με την ελληνική αεροπορία σε επιχειρήσεις. Συνήθως επιτυχείς με καταρρίψεις ιταλικών πολεμικών αεροσκαφών.

               Στις αρχές Νοεμβρίου 1940  στις ΗΠΑ εξελέγη πρόεδρος ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ επικεφαλής των Δημοκρατικών.

Η προσπάθεια του βίαιου εκβουλγαρισμού της Δυτικής Θράκης και της Ανατολικής Μακεδονίας το 1941, μέσα από διπλωματικά έγραφα

*Χίτλερ και Μπόρις, τα συνεταιράκια...

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η Βουλγαρία, κάθε φορά που η τύχη την έφερνε να κατέχει εδάφη της Θράκης και της Μακεδονίας, το πρώτο πράγμα που εφάρμοζε ήταν ο βίαιος εκβουλγαρισμός. Αυτό συνέβη και στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο το 1912, όταν οι Βούλγαροι νικώντας τους Τούρκους κατέλαβαν εδάφη της Δυτικής Θράκης. Το ίδιο συνέβη και το 1913 όταν η άδικη συνθήκη του Βουκουρεστίου επιδίκασε τη Δυτική Θράκη το 1913 στην ηττημένη Βουλγαρία. Τα ίδια ακριβώς συνέβησαν όταν το 1941 οι Χιτλερικοί παρέδωσαν εδάφη της Δυτικής Θράκης και της Ανατολικής Μακεδονίας στη Βουλγαρία, χωρίς καν να είχε κηρυχθεί πόλεμος με την Ελλάδα, η οποία γονάτισε μετά την Ιταλική επίθεση και τη Γερμανική εισβολή.

Η ιστορία της τελευταίας ιστορικής φάσης του βίαιου εκβουλγαρισμού ελληνικών περιοχών αρχίζει ουσιαστικά την 1η Μαρτίου 1941, γιατί τότε η Βουλγαρία προσχώρησε στο Τριμερές Σύμφωνο του Άξονα που είχε σαν αποτέλεσμα να της παραχωρηθούν περιοχές από τις οποίες εκδιώχθηκαν οι Βούλγαροι κατακτητές  με τη Συνθήκη του Νεϊγύ το 1919.

Το 1941 οι Βούλγαροι με το «δώρο» που της έκαναν οι Γερμανοί, ικανοποιούσαν την πάγια πολιτική τους για έξοδο στο Αιγαίο. Ελλάδα και Βουλγαρία δεν βρίσκονταν μεταξύ τους σε εμπόλεμη κατάσταση, όταν έγινε η επίθεση των Γερμανών στην Ελλάδα. Η Ελλάδα είχε ήδη κατακτηθεί από Γερμανούς και Ιταλούς όταν η Βουλγαρία άρχισε να καταλαμβάνει τα ελληνικά εδάφη. Η ελληνική κυβέρνηση του Εμμανουήλ Τσουδερού κατέφυγε στο Κάιρο και αναγκάσθηκε πολύ γρήγορα να διακόψει τις διπλωματικές σχέσεις με τη Βουλγαρία στις 23 Απριλίου 1941 και στις 11 Ιουνίου 1941 να κηρύξει τυπικά τον πόλεμο εναντίον της γειτονικής χώρας.

Η εφημερίδα «Πρωία» των Αθηνών έγραφε χαρακτηριστικά στις 20 Απριλίου 1941 ότι σημειώνεται ζωηρή διπλωματική δραστηριότητα μεταξύ των κυβερνήσεων του Άξονα. Οι πληροφορίες που υπήρχαν ανέφεραν ότι συζητούν τον επικείμενο διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας και τις νέες διαρρυθμίσεις των συνόρων στην περιοχή του Δούναβη. Οι ίδιες πληροφορίες ανέφεραν ότι όταν τα ζητήματα των νέων συνόρων θα έχουν ρυθμιστεί, θα συγκληθεί σε κάποια γερμανική πόλη συνδιάσκεψη των ενδιαφερομένων χωρών. Στη συνδιάσκεψη αυτή θα ανακοινωθούν και οι τελικές αποφάσεις του Άξονα.

Στις 19 Απριλίου 1941, πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο καθοριστική συνάντηση του Αδόλφου Χίτλερ με τον Βούλγαρο βασιλιά Μπόρις.

Διαφυγή στη Κρήτη το 1941, με δύο ρεσάλτα σε πλοία- Η περίπτωση του έφεδρου ίλαρχου Νικόλαου Γαρμπή.

*Η υπογραφή του ίλαρχου Νικόλαου Γαρμπή στην αναφορά στην οποία περιγράφει πώς απέδρασε από τον Πειραιά καταλαμβάνοντας φορτηγό πλοίο. 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Η κατάσταση στην Ελλάδα την άνοιξη του 1941, ήταν πάρα πολύ δύσκολη. Η γερμανική επίθεση, που είχε ανοίξει και δεύτερο μέτωπο, στη Μακεδονία μετά την ιταλική επίθεση από τη Βόρεια Ήπειρο «γονάτιζε» τη μικρή Ελλάδα, η οποία αντιμετώπιζε ηρωικά δύο αυτοκρατορίες.  Σε στράτευμα και κυβέρνηση επικρατούσε αναβρασμός. Στις 19 Απριλίου αυτοκτόνησε ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Κορυζής.

               Στο μέτωπο ορισμένοι στρατηγοί διοικητές Σωμάτων Στρατού εξουσιοδότησαν τον στρατηγό Γεώργιο Τσολάκογλου  να συνάψει ανακωχή. Το πρωτόκολλο υπεγράφη στις 20 Απριλίου 1941 μεταξύ του Τσολάκογλου και του Γερμανού υποστράτηγου  Ντήτριχ, Διοικητή της Σωματοφυλακής των SS «Αδόλφος Χίτλερ». Η υπογραφή έγινε στο Βοτονόσι του Μετσόβου. Στις  21 Απριλίου υπογράφηκε δεύτερο πρωτόκολλο με δυσμενέστερους όρους παρά την αντίδραση του Τσολάκογλου, που διαμαρτυρόμενος υπόγραψε αυτό αναγκαστικά ως αιχμάλωτος πολέμου πλέον. Τέλος στις 23 Απριλίου, μετά από παρέμβαση του Μουσολίνι προς τον Χίτλερ, όπως προκύπτει από εκθέσεις Γερμανών στρατηγών της περιόδου εκείνης, υπογράφηκε στη Θεσσαλονίκη το τρίτο και οριστικό πρωτόκολλο με ακόμα δυσμενέστερους όρους για την Ελλάδα, μεταξύ του Γερμανού στρατάρχη Γιόντλ, του Ιταλού στρατηγού Φερρέρο και του αντιστράτηγου Τσολάκογλου.

               Η κατάσταση όμως στο στράτευμα, δεν ήταν καθόλου καλή, όπου διαπιστώνονταν αρκετά περιστατικά ανυπακοής και διάλυσης.

               Η Γερμανική αεροπορία πραγματοποίησε από τις 19 Απριλίου 1941 επιδρομές στη Λαμία, τη Χαλκίδα, το Αγρίνιο, τη Χίο και βύθισαν ένα αλιευτικό πλοίο στις δυτικές ακτές της Πελοποννήσου. Οι Βρετανικές δυνάμεις που βρίσκονταν στην Ελλάδα είχαν αρχίσει να συμπτύσσονται.

Η διπλωματική αλληλογραφία για την κατάληψη Θράκης και Ανατολικής Μακεδονίας το 1941

    

*Μια φωτογραφία που τα λέει όλα. Ο Χίτλερ και ο βασιλιάς της Βουλγαρίας Μπόρις στο Βερολίνο

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

        Ο σκληρός Απρίλης του 1941, ήταν βαρύτατα τραυματικός για την Ελλάδα, καθώς υποχρεώθηκε μετά από μια μεγαλειώδη αντίσταση στα φασιστικά στρατεύματα του Μουσολίνι, να υποκύψει και να συνθηκολογήσει στη βία των χιτλερικών δυνάμεων. Ήταν στις 20 Απριλίου όταν ο στρατηγός Τσολάκογλου υπέγραψε στο Βοτονόσι της Ηπείρου τη συνθηκολόγηση. Άρχιζε από τη στιγμή εκείνη η φρικτή περίοδος της ναζιστικής Κατοχής.

        Η Ελλάδα μοιράστηκε σε τρείς ζώνες Κατοχής. Τη Γερμανική, την Ιταλική και τη Βουλγαρική. Η παραχώρηση αυτή ήταν πρωτοφανή και ασυνήθης για τα διεθνή δεδομένα, γιατί η Βουλγαρία δεν είχε κηρύξει πόλεμο κατά της Ελλάδας. Αποστολή της ήταν η «τήρηση της ησυχίας, τάξης και ασφάλειας» σε μια περιοχή που εκτεινόταν από τον ποταμό Στρυμόνα έως το Δέλτα του ποταμού Έβρου. Περιλάμβανε, δηλαδή, το μεγαλύτερο τμήμα της ελληνικής ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης. Παρέμεινε μόνο ο νομός Έβρου, (η Αλεξανδρούπολη παραδόθηκε στους Βουλγάρους) υπό Γερμανική στρατιωτική κατοχή με ελληνικές πολιτικές αρχές (νομαρχία στο Διδυμότειχο και δήμοι) προκειμένου να μην προκληθεί η υποκριτικά ουδέτερη στον πόλεμο Τουρκία. Στις 9 Απριλίου 1941, ο αγώνας ανατολικά του Νέστου είχε ουσιαστικά τερματισθεί, μετά  την εγκατάλειψη των οχυρών Νυμφαίας και Εχίνου στις νότιες πλαγιές της Ροδόπης. Τα γερμανικά στρατεύματα προσέγγισαν στα ελληνικά σύνορα, από το συμμαχικό τους βουλγαρικό έδαφος.

Ζητούσαμε την Ανατολική Θράκη, όταν μπήκαμε στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο!!!

*Ο Εμμανουήλ Τσουδερός

*Δυστυχώς οι μεγάλοι 

ενδιαφέρθηκαν μόνο

για τα δικά τους 

γεωστρατηγικά συμφέροντα

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Όταν η Ελλάδα μπήκε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κάνοντας τεράστιες θυσίες για τη νίκη των συμμαχικών δυνάμεων απέναντι στον σιδερόφρακτο ναζισμό και φασισμό διαμόρφωσε ελπίδες, ότι οι αγώνες της δεν θα πάνε χαμένοι και ότι θα ικανοποιηθούν οι εθνικές της διεκδικήσεις.

                Είναι γνωστό ότι μετά τη συνθηκολόγηση του Απριλίου και τη Μάχη της Κρήτης το Μάιο του 1941, η ελεύθερη ελληνική κυβέρνηση μεταφέρθηκε στο Κάιρο, όπου ο πρωθυπουργός Εμμανουήλ Τσουδερός προσπάθησε να ανασυγκροτήσει κυρίως τις ένοπλες δυνάμεις από τους Έλληνες που έφευγαν από την κυρίως Ελλάδα και κατέφευγαν στη Μέση Ανατολή με στόχο να συνεχίσουν τον αγώνα. Στην Αθήνα ανέλαβε η φιλογερμανική κυβέρνηση του στρατηγού Τσολάκογλου.

                Τότε λοιπόν, μέσα στη φωτιά του πολέμου, που δεν έσβησε την ελπίδα της νίκης, αναζωπυρώθηκαν οι προσδοκίες μας για ικανοποίηση των εθνικών διεκδικήσεων, εφόσον θα έβγαινε νικήτρια από τον φοβερό πόλεμο η πλευρά των συμμάχων. Υπενθυμίζεται ότι η Τουρκία κράτησε στάση ουδετερότητας στο μεγαλύτερο διάστημα των συγκρούσεων, ενώ η Βουλγαρία είχε προσδεθεί αμέσως στο άρμα του Αδόλφου Χίτλερ, ο οποίος της παραχώρησε αμέσως την Ανατολική Μακεδονία και τους νομούς Ξάνθης και Ροδόπης της Θράκης.

Η άγνωστη (υπαρκτή άραγε;) Θρακιώτισσα ηρωίδα Στυλιανή Ορταξίδου

*Η αναφορά στην Στυλιανή Ορταξίδου, 
στο βιβλίο του Ανδρέα Σκανδάμη "Ελληνίδες που πολέμησαν" 

*Υπερασπίστηκε την τιμή της

στην Καρυδιά Ροδόπης, το 1941

*Ερωτηματικά για την ύπαρξή της

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Στη Θράκη, υπήρξε μια ηρωίδα κατά τη διάρκεια της Βουλγαρικής Κατοχής 1941-44, την ύπαρξη της οποίας αγνοούμε, δυστυχώς, αλλά και αμφισβητούμε. Και όμως η ύπαρξή της μνημονεύεται σε βιβλίο που εκδόθηκε το 1945, την επομένη δηλαδή της Κατοχής, αλλά και σε έγγραφα του υπουργείου Εξωτερικών του 1946, όταν υπουργός και πρωθυπουργός  ήταν ο Κωνσταντίνος Τσαλδάρης. Τα έγγραφα που σχετίζονται με την υπόθεση αυτή, βρίσκονται στο αρχείο της οικογένειας Δραγούμη στη Γεννάδιο Βιβλιοθήκη.

                Μιλάμε για την Στυλιανή Ορταξίδου, κάτοικο Καρυδιάς Ροδόπης.

        Η Καρυδιά είναι ένα όμορφο χωριό σε απόσταση 6 χιλμ. από την Κομοτηνή, στα βορειοδυτικά της. Κατά την Τουρκοκρατία ήταν γνωστή ως Κουζλούκιοϊ. Μετά τις μετακινήσεις πληθυσμών που πραγματοποιήθηκαν κατά τις δεκαετίες του 1910 και του 1920, εγκαταστάθηκαν στον οικισμό αυτό πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη και τη Μικρά Ασία.

                Ας ξετυλίξουμε όμως το κουβάρι αυτής της συγκλονιστικής ιστορίας της Στυλιανής Ορταξίδου…

O ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΓΕΩΡΓ. ΜΠΑΚΟΣ, ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΜΥΝΑΣ ΣΕ ΚΑΤΟΧΙΚΕΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ

*Ο υποστράτηγος Γεώργιος Μπάκος

 

Φιλογερμανός. Προσπάθησε

να στείλει Έλληνες

στο Ανατολικό Μέτωπο.

Τον εκτέλεσε ο ΕΛΑΣ το 1945

Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας

Ο Γεώργιος Μπάκος γεννήθηκε το 1892 στη Μάνη και μετά τις γυμνασιακές του σπουδές εισήλθε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, από την οποία εξήλθε με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού. Συμμετείχε σε όλους τους πολέμους της πατρίδας μας στη διάρκεια του 20ου αιώνα.

Στις 7 Μαρτίου 1941 ανέλαβε τη Διοίκηση του Β΄ Σώματος Στρατού, όταν ο μέχρι τότε Διοικητής αυτού Αντιστράτηγος Δημήτριος Παπαδόπουλος, όπως και ο Διοικητής του Τμήματος Στρατιάς Ηπείρου ( ΤΣΗ ) Αντιστράτηγος Δράκος και ο Διοικητής του Α΄ Σώματος Στρατού Αντιστράτηγος Γεώργιος Κοσμάς, αντικαταστάθηκαν, γιατί και οι τρεις είχαν επιτρέψει την κίνηση Αξιωματικών να υποδειχθεί στην πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της χώρας να εξεύρει λύση, που θα απέτρεπε την πολεμική περιπέτεια με τη Γερμανία, και γιατί επιτράπηκε στους Αξιωματικούς και Οπλίτες να συζητούν σχετικά. Το Β΄ Σώμα Στρατού, όπως και το Α΄ Σώμα Στρατού και το Τμήμα Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας (ΤΣΔΜ), απέκρουσαν με επιτυχία την εκτοξευθείσα στις 9 Μαρτίου 1941 εαρινή επίθεση των Ιταλικών στρατευμάτων.

Η Μάχη στον αέρα της Αθήνας, το 1941

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 

http://www.kathimerini.gr/880087/article/politismos/vivlio/h-maxh-ths-a8hnas

*Ο Ρόαλντ Νταλ

Γράφει ο κ. ΗΛΙΑΣ ΜΑΓΚΛΙΝΗΣ

«Λ​​​​ησμόνησες τον Ρόαλντ Νταλ», μου είπε τις προάλλες ο κύριος Γκρι. Πράγματι· πώς ξέχασα τον Νταλ, φέτος μάλιστα που κλείνουν εκατό χρόνια από τη γέννησή του; «Ξαναδιαβάζω αυτό τον χαρισματικό story-teller από την Αγγλία, κυρίως τα περίεργα, αλλόκοτα διηγήματά του, αυτά που ακροβατούν κάπου ανάμεσα στο παράδοξο και τον υπερφυσικό τρόμο».

Έχει δίκιο· ο Νταλ άφησε μερικά διαμάντια στο είδος. Αλλά εδώ θα μνημονεύσω κάτι διαφορετικό. Λίγοι γνωρίζουν ότι ο Νταλ υπήρξε πιλότος καταδιωκτικών της RAF κατά τον Β΄ Παγκόσμιο, υπηρέτησε στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική (ήταν μάλιστα και «άσος»: είχε δηλαδή καταρρίψει τουλάχιστον πέντε εχθρικά αεροσκάφη σε αερομαχίες)- και για ένα διάστημα στην Ελλάδα ως μέλος του Βρετανικού Εκστρατευτικού Σώματος, τον «σκληρό Απρίλη» του 1941.

ΜΕΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 1941. ΑΥΤΟΚΤΟΝEI Ο ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΛΕΞ. ΚΟΡΥΖΗΣ

*Ο Αλέξανδρος Κορυζής

Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας

Ο Αλέξανδρος Κορυζής γεννήθηκε στον Πόρο το 1885 και ήταν απόγονος αγωνιστή του 1821 και προγόνων πολιτικών. Σπούδασε νομικά και οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και σε μικρή ηλικία διορίσθηκε στην Εθνική Τράπεζα, στην οποία αργότερα διετέλεσε Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου. 
 Συμμετείχε στους Α΄ και Β΄ Βαλκανικούς Πολέμους αρχικά με το βαθμό του Εφέδρου Ανθυπολοχαγού και αργότερα του Υπολοχαγού στο Πυροβολικό. Για τη γενναιότητα του παρασημοφορήθηκε με τον Αργυρό Σταυρό  του Τάγματος του Σωτήρος και με άλλα αναμνηστικά μετάλλια από το Βασιλέα Κωνσταντίνο τον Α΄.

Το 1925 συνέβαλε στην ίδρυση του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού(ΑΣΟ), του οποίου διετέλεσε και πρώτος Πρόεδρος(1925-1928). Το 1928 ανέλαβε Υποδιοικητής της Εθνικής Τράπεζας και στις 5 Αυγούστου 1936 διορίσθηκε από τον Πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά Υπουργός Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως με μεγάλη επιτυχία στα καθήκοντά του.

Μέρες κατοχής: Αθήνα- Ορεστιάδα- Κάιρο. Ιστορίες διαφυγής

*Ο Χαράλαμπος Περογιαννάκης σε σκηνή στην έρημο. Πίσω από τη φωτογραφία του είχε γράψει ο ίδιος: Αεροδρόμιο Καμπούτ, παρά το Τομπρούκ 1943, 13 HELLENIC SQUADRON

*Αφήγηση της διαφυγής στη Μ. Ανατολή 

του αεροπόρου Χαράλαμπου Περογιαννάκη

Η διαφυγή Ελλήνων κατά την Κατοχή προς τη Μέση Ανατολή για να συμμετάσχουν στον αγώνα κατά του φασισμού και του ναζισμού, είναι μία από τις πολλές πτυχές της εποποιίας της Εθνικής Αντίστασης από ποικίλα μετερίζια. Κάθε διαφυγή και μια προσωπική ιστορία. Κάθε ιστορία και μια αγωνία. Οι κίνδυνοι δεν έπαψαν ποτέ να υπάρχουν.

Μια τέτοια αφήγηση κατοχικής διαφυγής έκανε το 2003, όταν πλέον είχε φτάσει σε ηλικία 88 ετών, ο ανώτατος αξιωματικός της Πολεμικής Αεροπορίας Χαράλαμπος Περογιαννάκης, στον επί θυγατρί γαμπρό του ιατρό Ιωάννη Παν. Λεκατσά.  

                Ο Χαράλαμπος Περογιαννάκης, με καταγωγή από τους Παπαγιαννάδες Σητείας, υπήρξε ιπτάμενος της Πολεμικής Αεροπορίας της τάξης του 1939, της Σχολής Ικάρων.

                Το μέτωπο στην κυρίως Ελλάδα είχε καταρρεύσει όπως είναι γνωστό τον Απρίλιο του 1941. Όσοι επέζησαν από τη λαίλαπα των γερμανικών και των ιταλικών επιθέσεων, επέστρεψαν όπως- όπως στα σπίτια τους.

ΚΥΠΡΟΣ: «ΙΣΤΟΡΙΑ ΧΑΜΕΝΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ»

*Η σημαία της Κυπριακής Δημοκρατίας

Γράφει ο κ. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας, Αντιστράτηγος ε.α.

                Αυτόν τον τίτλο έδωσε στο γνωστό δίτομο βιβλίο του ο Ευάγγελος Αβέρωφ, που διετέλεσε Υπουργός Εξωτερικών από το 1956 μέχρι τον Ιούνιο του 1963 και χειρίσθηκε το πρόβλημα της Μεγαλονήσου. Ήταν ο αρχιτέκτονας των λίαν συκοφαντημένων Συμφωνιών της Ζυρίχης και του Λονδίνου. Για πρώτη φορά τέθηκε το θέμα της Κύπρου από την Ελλάδα στην Βρετανία την άνοιξη του 1941, όταν προέκυψε το πρόβλημα της εγκατάστασης του Βασιλέως Γεωργίου Β΄ και της Ελληνικής Κυβέρνησης, μετά από μία πιθανή κατάληψη της Ελλάδας από τα Γερμανικά στρατεύματα σε περίπτωση επίθεσης της Γερμανίας κατά της χώρας μας.

                Αλλά ας αφήσουμε το νήμα της ιστορίας να ξετυλιχθεί για τα γεγονότα της Μεγαλονήσου.

26/4/1941: ΑΕΡΑΠΟΒΑΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΤΑΛΗΨΗΣ ΤΟΥ ΙΣΘΜΟΥ ΚΟΡΙΝΘΟΥ

*Η ανατίναξη της γέφυρας στον Ισθμό της Κορίνθου

Γράφει ο κ. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας, Αντιστράτηγος ε.α.

                Μετά την αποτυχία της εαρινής Ιταλικής αντεπίθεσης (9 Μαρτίου 1941) στο Μέτωπο της Ηπείρου, η Γερμανία επιτέθηκε την 6η Απριλίου 1941 κατά της πατρίδας μας καθ’ όλο το μήκος της Ελληνο-Βουλγαρικής Μεθορίου. Μετά την συνθηκολόγηση της 9ης Απριλίου 1941 στην Θεσσαλονίκη οι Μηχανοκίνητες και Τεθωρακισμένες Γερμανικές Μεραρχίες προέλασαν ταχέως προς Δυσμάς και Νότο, επιβραδυνόμενες από τα Βρετανικά στρατεύματα, που είχαν μεταφερθεί στη Μακεδονία για την ενίσχυση της Ελλάδας στο διμέτωπο αγώνα που διεξήγαγε.

                Την 20η Απριλίου 1941 στο Βοτονάσι του Μετσόβου υπογράφηκε από τον Διοικητή του Γ΄ Σώματος Στρατού Αντιστράτηγο Γεώργιο Τσολάκογλου η συμφωνία κατάπαυσης των επιχειρήσεων μεταξύ της Στρατιάς Ηπείρου και των Γερμανικών στρατευμάτων, παρά τις αντίθετες διαταγές της τότε πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας.

ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ 1941: ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΠΡΩΤΟΕΤΩΝ ΕΥΕΛΠΙΔΩΝ

*Η Σχολή Ευελπίδων τότε... Σήμερα στεγάζονται τα Δικαστήρια.

Γράφει ο κ. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας, Αντιστράτηγος ε.α.

            Μια από τις πλέον λαμπρές σελίδες της ιστορίας μας εγράφη από τους Ευέλπιδες της 1ης Τάξης κατά την μάχη της Κρήτης του 1941.Οι Ευέλπιδες της 1ης Τάξης εισήλθαν στη Σχολή των Ευελπίδων στις 2 Οκτωβρίου 1940.Με την κήρυξη του Ελληνο-Ιταλικού Πολέμου την 28η Οκτωβρίου 1940,ενώ οι Ευέλπιδες των ΙΙας και ΙΙΙης Τάξεων ονομάσθηκαν Ανθυπασπιστές και Ανθυπολοχαγοί αντίστοιχα και τοποθετήθηκαν σε Μονάδες του Μετώπου και των Κέντρων Εκπαίδευσης, οι Ευέλπιδες Ιης Τάξης έλαβαν αόριστη άδεια. Λόγω όμως της νικηφόρου πορείας του πολέμου ανακλήθηκαν την 24η Νοεμβρίου 1940 για να συνεχίσουν εντατικότερα την εκπαίδευσή τους, ώστε εντός ολίγων μηνών να καταστούν ικανοί Διμοιρίτες.

            Μετά την επίθεση στις 6 Απριλίου 1941 της Γερμανίας κατά της Ελλάδας κατά μήκος της Ελληνο-Βουλγαρικής Μεθορίου, της Γραμμής των Οχυρών Μεταξά, τη διάσπαση της αμυντικής τοποθεσίας και την ραγδαία προέλαση των Γερμανικών στρατευμάτων προς την Αθήνα, ο Βασιλεύς και η Κυβέρνηση της χώρας αποφάσισαν να αναχωρήσουν για την Κρήτη την 23η Απριλίου 1941 και να συνεχίσουν από εκεί τον αγώνα. Την ίδια ημέρα η Ανώτερη Στρατιωτική Διοίκηση Αθηνών εξέδωσε διαταγή για τη χρησιμοποίηση των 300 Ευελπίδων 1ης Τάξης, οργανωμένων σε 2 Λόχους, σε αποστολές επιβολής της τάξης στην Αθήνα, σε περίπτωση διασάλευσής της, ελλείψει άλλων ένοπλων τμημάτων.

20 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941: ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ, Η ΣΥΝΘΗΚΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ.

*Ο στρατηγός Τσολάκογλου (με τα γυαλιά) υπογράφει το πρωτόκολλο συνθηκολόγησης (φωτογραφία από τα γερμανικά αρχεία)

Γράφει ο κ. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας, Αντιστράτηγος ε.α.

            Η ραγδαία εξέλιξη των γεγονότων από την προέλαση των Γερμανικών στρατευμάτων στην Μακεδονία, φυσική συνέπεια της κατάρρευσης της Γιουγκοσλαβικής αντίστασης, έθεταν την Ελληνική Ανώτατη Ηγεσία ενώπιον του προβλήματος της αποχώρησης του Ελληνικού Στρατού από την Αλβανία, παρά την νικηφόρο απόκρουση της εαρινής επίθεσης των Ιταλικών στρατευμάτων [9-27 Μαρτίου 1941] και την σταθερή κατοχή της αμυντικής τοποθεσίας.

            Η αρξαμένη από την Αλβανία σύμπτυξη, λογικό ήταν να επιδράσει στο ηθικό των στρατευμάτων, την στιγμή κατά την οποία οι Γερμανικές κεραυνοβόλες νίκες και η ευρέως διαδιδόμενη φήμη ότι οι Γερμανοί άφηναν ελεύθερους τους συλλαμβανόμενους ή παραδιδόμενους στρατιώτες υπέσκαπταν τα θεμέλια της πειθαρχίας και της συνοχής. Έτσι η κατάπτωση του ηθικού επεκτεινόταν και στα στελέχη, τα περισσότερα των οποίων είχαν σχηματίσει την πεποίθηση ότι η παραπέρα συνέχιση του αγώνα δεν εξυπηρετούσε κανένα σκοπό. Από της 12ης Απριλίου επανειλημμένες αναφορές των Διοικήσεων της Στρατιάς Ηπείρου άρχισαν να αποστέλλονται προς την Κυβέρνηση και τον Αρχιστράτηγο Αλέξανδρο Παπάγο, με τις οποίες ζητούσαν την κατάπαυση των εχθροπραξιών. Ο Βασιλεύς Γεώργιος ο Β΄ ,η Κυβέρνηση και ο Αρχιστράτηγος σε απάντηση αυτών είχαν διατάξει την συνέχιση του αγώνα για λόγους εξυπηρέτησης των εθνικών συμφερόντων.